SKKN Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Thực trạng của vấn đề
Tuổi thiếu niên, ứng với tuổi học sinh trung học cơ sở. Đây là lứa tuổi đã
được chứng minh là rất thú vị song cũng gây nhiều khó khăn cho thầy cô trong
nhà trường, bởi đặc điểm tâm sinh lý đặc trưng của lứa tuổi này.
Khi bước vào môi trường học trường THCS, điều đầu tiên mà học sinh
nhận ra là sự thay đổi điều kiện đời sống của trường học: sự xuất hiện của nhiều
thầy cô giáo, chương trình, tài liệu, hình thức học tập trên lớp phức tạp hơn;
kinh nghiệm thực tế ngoài nhà trường, sự giao tiếp với bạn bè cùng trang lứa
được mở rộng hơn. Tuy nhiên, cái khó của học sinh ở lứa tuổi này là tâm thế, sự
sẵn sàng của các em không dễ được hiện thực hoá do chưa làm chủ được các
phương pháp thực hiện và hình thức mới của hoạt động học tập.
Ý thức học tập là một điều kiện quan trọng giúp cho học sinh có kết quả
cao trong suốt quá trình học tập của mình. Hiện nay học sinh phần nhiều có ý
thức học tập chưa cao vì thế việc dạy học càng ngày càng gặp nhiều khó khăn.
Xây dựng thành công ý thức trong học tập cho học sinh vừa góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục và đào tạo, vừa giúp giảm tải quá trình truyền đạt kiến
thức cho người giáo viên. Một tập thể lớp vững mạnh là một tập thể có ý thức tự
giác cao trong học tập. Người giáo viên chính là người sẽ hướng, xây dựng ý
thức tự giác cho học sinh của mình ngay từ khi các em mới bước vào năm học.
Đây là một vấn đề không đơn giản, cần được đưa ra để trao đổi, rút kinh
nghiệm.
Công việc cao cả ấy không phải chỉ thực hiện trong ngày một ngày hai, mà
nó là cả quá trình nỗ lực bền bỉ trong công tác giáo dục dành cho học sinh.
Mục tiêu của giáo dục là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức,
trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con
người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân…
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn trên, để góp phần vào công việc giáo dục ý
thức học tập cho học sinh và qua công tác làm giáo viên chủ nhiệm, công tác

giảng dạy học sinh ở trường THCS, tôi nhận thấy việc nắm rõ thực trạng và đề
ra biện pháp về công việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS là một
nhiệm vụ hết sức quan trọng của người giáo viên. Đó là lý do tại sao tôi chọn đề
tài này.
2. Mục đích nghiên cứu
1/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

Khái quát những đặc tính chung lứa tuổi học sinh THCS, đồng thời nêu
thực trạng vấn đề ý thức học tập hiện nay trong nhà trường, thông qua đó đề ra
phương pháp giáo dục ý thức học tập cho học sinh một cách có hiệu quả giúp
cho các em chăm học hơn, sống tốt hơn, nghĩ tích cực hơn để rồi các em trở
thành những con người tốt có kiến thức trong xã hội.
3.Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu về công việc giáo dục ý thức học tập học sinh ở trường THCS
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu một số đặc tính chung tâm lý lứa tuổi học sinh THCS, cơ sở lý
luận thực trạng vấn đề ý thức học tập của học sinh, phân tích nguyên nhân, tìm
ra những yếu tố liên quan đến học tập cho học sinh để từ đó đề ra biện pháp học
cho học sinh trong giai đoạn hiện nay.
5.Giới hạn đề tài
Nghiên cứu về thực trạng và biện pháp giáo dục ý thức học tập cho học sinh
trong trường THCS .
6 . Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng tổng hợp các phương pháp, dựa trên sự đổi mới phương pháp dạy
học.
7 .Thời gian nghiên cứu
Từ tháng 09 năm 2015 đến nay.

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1- Những nội dung lí luận của đề tài
2/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

1.1. Nhận thức về ý thức học tập
Học tập là hoạt động sống hướng người học tới tri thức, kỹ năng, hình
thành, phát triển và hoàn thiện nhân cách của mình. Đó là mục đích của học tập.
Tuy vậy, qua học tập không phải ai cũng dễ dàng đạt được mục đích học tập đã
đề ra. Một trong những nguyên nhân không đạt được mục đích đó là do người
học không xác lập được ý thức học tập cho mình một cách đúng đắn.
Ý thức học tập của học sinh không có sẵn, không thể áp đặt. Nó được
hình thành trong quá trình học tập, rèn luyện. Trong quá trình đó, giáo viên là
người dẫn dắt, học sinh phải tự hình thành mục đích, ý thức học tập cho mình.
Do thái độ học tập chưa tốt, người học sẽ học tập không nghiêm túc, không xây
dựng được phương pháp tự học, cách học tập khoa học, điều đó làm cho việc
học tập kém hiệu quả, dẫn đến không đạt được mục đích học tập.
Việc học tập thiếu ý thức, mục đích chưa rõ ràng của học sinh cũng là vấn
đề khá phổ biến, nhất là đối với cấp học trung học cơ sở. Ở cấp học này, nhiều
học sinh còn đang ở lứa tuổi vị thành niên, việc hình thành động cơ, thái độ học
tập chưa được sự quan tâm, chú ý của học sinh, chưa được sự hướng dẫn đầy đủ
của gia đình, nhà trường và giáo viên.
Trong bối cảnh đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, nội dung
giáo dục sẽ chuyển đổi từ hình thành cho học sinh kiến thức, kỹ năng, thái độ
đơn thuần nâng lên thành giáo dục, hình thành cho học sinh phẩm chất, năng lực
thì vấn đề xây dựng ý thức thái độ học tập đúng đắn cho học sinh và nâng cao
trách nhiệm của giáo viên là vấn đề cấp thiết.

1.2.Đổi mới phương pháp dạy học
Đổi mới phương pháp dạy học được hiểu là tổ chức các hoạt động tích cực
cho người học, kích thích, thúc đẩy, hướng tư duy của người học vào vấn đề mà
họ cần phải lĩnh hội. Từ đó khơi dậy và thúc đẩy lòng ham muốn, phát triển nhu
cầu tìm tòi, khám phá, chiếm lĩnh trong tự bản thân của người học, từ đó phát
triển, phát huy khả năng tự học của họ. Đối với học sinh bậc THCS cũng vậy,
các em là những đối tượng người học nhạy cảm, việc đưa phương pháp dạy học
theo hướng đổi mới là cần thiết và thiết thực.
Dạy học tích cực là phương pháp giáo dục hiện đại, hướng tới lấy học sinh
làm trung tâm của quá trình giáo dục.
3/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

Bên cạnh đó, vấn đề học sinh thiếu ý thức học tập hiện nay đang được xã
hội quan tâm và tìm giải pháp để khắc phục tình trạng này. Và để đưa nền giáo
dục đất nước ngày một phát triển toàn diện thì người giáo viên phải biết tìm tòi
phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh.Phải chăng,
những học sinh không có ý thức trong học tập thì ngoài nguyên nhân từ bản
thân, còn do không được quan tâm một cách thích đáng, do hoàn cảnh gia đình
hay do các em lêu lỏng dẫn đến mất gốc, chán nản, không thích học…..
Vấn đề nêu trên cũng là khó khăn với không ít giáo viên nhưng ngược lại,
nếu giải quyết được điều này là góp phần xây dựng trong bản thân mỗi giáo viên
một phong cách và phương pháp dạy học hiện đại giúp cho học sinh có hướng tư
duy mới trong việc lĩnh hội kiến thức.
2. Thực trạng vấn đề
2.1.Sự hứng thú trong học tập của học sinh
Học sinh luôn có xu hướng với các hoạt động tích cực để minh chứng cho
tính người lớn của mình và để nhận được những tình cảm tôn trọng từ phía mọi

người xung quanh.
Học sinh THCS có quan điểm của mình với bài làm, hoạt động đã thực
hiện. Các em rất thích khi được sự tán đồng của thầy cô về khả năng trí tuệ và
rất thích các hình thức thi đua trong học tập, thích so sánh kết quả làm bài giữa
học sinh với nhau. Các em không chỉ bị thu hút vào các hình thức hoạt động học
tập mới mà cả việc học các tri thức mới.
Cách dạy và phong cách giao tiếp của người lớn, của thầy cô giáo dạy môn
học là “sức hút” mạnh, gây tình cảm, hứng thú, “ thích học ” với môn học của
học sinh.Trong các tiết học việc chăm chú nghe giảng , xây dựng bài, luôn muốn
tìm tòi, khám phá kiến thức đã trở thành ý thức của rất nhiều học sinh. Nhưng
việc gây hứng thú trong học tập đã có phần bị giảm trong một bộ phận nhỏ của
học sinh, đó là học sinh cá biệt, lười học, ý thức kém, học kém.
2.2.Quan hệ của học sinh đối với tài liệu học tập
Tài liệu học tập chủ yếu của học sinh THCS là sách giáo khoa. Nhưng
công việc đọc sách, nghiên cứu sách gần như là rất ít. Các em có khuynh hướng
4/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

đưa ra các câu hỏi về nguyên nhân sâu xa của các hiện tượng, đưa chúng vào
thảo luận một cách sống động theo các quan điểm khác nhau.
Trong giờ học trên lớp, các em yêu thích các hình thức hoạt động như: tự
nghiên cứu đưa ra các kết luận và các khái quát hoá, các giờ tự học, giờ thực
hành hoặc trong phòng thí nghiệm (với các dụng cụ, máy móc, mô hình).
2.3.Sự tiếp nhận kiến thức ở ngoài nhà trường
Đây là nhu cầu lớn, “tự thân vận động” của học sinh, xuất phát từ đặc
điểm tâm lý muốn trở thành và được xã hội công nhận được làm người lớn.
Sẽ là yếu tố thuận lợi, thúc đẩy “sự ham học”của học sinh, nếu các thầy
cô giáo nhanh chóng định hướng cho học sinh cách lựa chọn tài liệu “có ích” để

tham khảo, hình thành cách tự học, hướng vào việc học đang diễn ra trong nhà
trường. Khó khăn cho giáo viên khi làm công việc mang tính “đạo đức nghề
nghiệp” này là học sinh THCS, đặc biệt ở đầu cấp, luôn có xu hướng tự lập,
trong khi chưa biết cách tổ chức hoạt động trí tuệ của mình, chưa làm chủ được
các biện pháp làm việc với tài liệu, ghi nhớ và tập trung chú ý vào tài liệu.
Sẽ là khó khăn nếu các em tiếp cận, học theo những cái xấu, sự cám dỗ
của các thông tin văn hóa, nhận thức không đúng đắn từ những kiến thức bên
ngoài.
2.4.Các điều kiện thuận lợi và khó khăn để hình thành ý thức học tập
Học sinh đầu cấp THCS đã biết tập trung chú ý, các em hoàn toàn có thể
tập trung chú ý trong suốt cả thời gian một tiết học, biết phân phối chú ý cho các
dạng hoạt động học tập khác nhau, đôi khi còn biết đẩy nhanh tốc độ bài học.
Một số học sinh ở lứa tuổi này đã có thói quen làm việc tập trung.
Việc lĩnh hội các phương thức ghi nhớ ngày càng tăng theo tuổi. Ở đầu
bậc học, các phương pháp ghi nhớ có chủ định được tích luỹ, tuy nhiên, khối
lượng không lớn. Ở các lớp cao hơn trong trường THCS, các biện pháp ghi nhớ
ngày càng trở nên được ý thức, đa dạng, linh hoạt, phụ thuộc vào đặc điểm của
tài liệu học. Học sinh các lớp lớn trong nhà trường THCS có xu hướng ý thức
5/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

các hành động học tập của mình hơn, hiểu trật tự của việc học, dẫn đến kế hoạch
và cuối cùng là điều khiển được việc học của bản thân.
Mặc dù các em cũng hay đề ra các kế hoạch, song những kế hoạch này lại
không chỉ đạo được hành động. Do vậy, rất cần sự quan tâm sát sao của các bậc
phụ huynh cũng như của giáo viên trong việc hướng dẫn, tổ chức hình thành cho
học sinh cách học tập đạt kết quả.
Yếu tố gia đình: sự quan tâm của cha mẹ có ảnh hưởng nhiều nhất đến việc

học tập của học sinh. Các yếu tố khác như gia đình hòa thuận, điều kiện kinh tế
gia đình cũng có tác động lớn đến ý thức học tập của các em.
Yếu tố trường học: đây là yếu tố ảnh hưởng nhất đến thái độ học tập của
các em, bệnh thành tích, phương pháp dạy học của giáo viên và sự nhiệt tình của
giáo viên trong giảng dạy. Bên cạnh đó còn có các yếu tố ảnh hưởng khác như:
đánh giá kết quả học tập của học sinh, kỷ luật của nhà trường và mối quan hệ
học sinh- học sinh.
Yếu tố bản thân học sinh: yếu tố có ảnh hưởng nhất là khả năng tiếp thu
bài của học sinh. Yếu tố thứ hai là mục đích học tập của học sinh. Nếu có mục
đích học tập tích cực, đúng đắn thì các em sẽ nỗ lực phấn đấu đạt được mục đích
học tập đề ra.
Tác động của môi trường xã hội: các hiện tượng tiêu cực có tác động xấu
đến học sinh, tiêm nhiễm cho các em thói hư, tật xấu của xã hội và nó sẽ ảnh
hưởng không nhỏ đến kết quả học tập của học sinh
* Trước khi giáo dục ý thức học cho học sinh, giáo viên cần tìm hiểu xem
để thực hiện được điều đó cần có những điều kiện nào? Có hai điều kiện không
thể thiếu: đó là cách học và sự say mê hứng thú học tập. Vì khi đã có cách học
tức các em đã biết cách làm việc độc lập cộng với niềm say mê hứng thú học tập
thì các em sẽ tự giác học. Có cách học với tinh thần tự giác, say mê học tập
chắc chắn các em sẽ có tính tự học. Trong quá trình dạy học người giáo viên
cần có ý thức xây dựng phát triển cho học sinh niềm say mê, hứng thú học tập
cũng như hình thành cho các em cách tự học.

2.5 .Về phía học sinh
6/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

Học sinh là người học, là người lĩnh hội những tri thức thì nguyên nhân

học sinh không có ý thức học tập có thể kể đến một số nguyên nhân sau:
- Học sinh lười học:
Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy đa số các em học sinh ý thức học
kém là những học sinh cá biệt, vào lớp không chịu chú ý chuyên tâm vào việc
học, mất trật tự trong giờ, về nhà thì không xem lại bài, không chuẩn bị bài
trước khi đến lớp, cứ đến giờ học thì lại cắp sách đến trường, sách vở cả tuần có
khi để luôn trong cặp sách, nhiều học sinh còn không biết hôm đó học môn gì,
vào lớp thì không chép bài hoặc ghi chép không đầy đủ, làm việc riêng.
Còn một bộ phận không ít học sinh thì không xác định được mục đích của
việc học, học để có điều kiện đi chơi, đến lớp để được nói chuyện, chơi đùa,
không chịu suy nghĩ để làm bài.
Theo sách giáo khoa hiện hành thì để dễ dàng tiếp thu bài, nhanh chóng lĩnh
hội được tri thức thì người học phải biết tự tìm tòi, tự khám phá, có như thế thì khi
vào lớp mới nhanh chóng tiếp thu và hiểu bài một cách sâu sắc được. Tuy nhiên,
phần lớn học sinh hiện nay đều không nhận thức được điều đó. Học sinh chỉ đợi
đến khi lên lớp, nghe giáo viên giảng bài rồi mới ghi vào những nội dung đã học rồi
về nhà lấy tập ra “học vẹt” mà không hiểu nội dung đó nói lên điều gì.
- Học sinh không có thời gian cho việc tự học:
Với một số gia đình, cuộc sống có thể rất khó khăn nhưng vẫn cố gắng lo
cho con đi học đầy đủ. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh cứ nghĩ học sinh đến
trường, học những gì giáo viên giảng dạy là đủ rồi mà chưa chú ý đến vấn đề tự
học của học sinh. Một số bộ phận học sinh thì bị cám dỗ, chi phối bởi các hoạt
động xã hội, xem vô tuyến nhiều, đọc truyện, chơi điện tử….nên thời gian tự
học là rất ít.
Ngoài ra, việc xem lại bài cũ, làm lại bài tập, học và suy nghĩ về những
kiến thức thầy cô đã giảng có lẽ là một việc làm chỉ tồn tại trong một bộ phận
nhỏ học sinh.Thời gian để các em tự trau dồi lại kiến thức hầu như đã mất dần.
- Học sinh bị hỏng kiến thức từ lớp nhỏ:
Đây là một điều không thể phủ nhận, với chương trình học tập hiện nay,
để có thể học tốt, đặc biệt là các môn như: Toán, Văn, Tiếng Anh….. thì để việc

7/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

học tập có kết quả thì đòi hỏi trước đó học sinh phải có vốn kiến thức nhất định.
Tuy nhiên, hiện nay rất nhiều học sinh đã không có được những vốn kiến thức
cơ bản ngay từ lớp nhỏ, từ đó càng lên các lớp lớn hơn, học những kiến thức
mới có liên quan đến những kiến thức cũ thì học sinh đã quên hết cho nên việc
tiếp thu kiến thức mới trở thành điều rất khó khăn đối với các em.
Việc bổ sung lại dần các kiến thức đã mất không hề đơn giản và nhanh
được. Chính vì vậy mà việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và bản thân các
em là hết sức cần thiết.

2.6. Về phía giáo viên
Học sinh ý thức học kém không phải nguyên nhân toàn là ở học sinh mà
một phần ảnh hưởng không nhỏ là ở người giáo viên.
Thầy hay thì mới có trò giỏi. Ngày nay, để có thể thực hiện tốt trong công
tác giảng dạy thì đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng học tập nâng cao
trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Tuy nhiên, ở đây không phải giáo viên nào có
trình độ học vấn cao, tốt nghiệp loại giỏi thì sẽ giảng dạy tốt mà ở đây đòi hỏi
người giáo viên phải biết lựa chọn phương pháp dạy học nào là tốt với từng đối
tượng học sinh và với từng nội dung kiến thức. Vẫn còn một bộ phận giáo viên
chưa thật sự tâm huyết với nghề, chỉ rập khuôn theo một khuôn mẫu nhất định
mà chưa chú ý quan tâm đến các đối tượng học sinh. Chưa tìm tòi nhiều phương
pháp dạy học mới kích thích tính tích cực chủ động của học sinh. Chưa thật sự
quan tâm tìm hiểu đến hoàn cảnh, điều kiện của học sinh.

2.7. Tình hình của lớp trong những năm học trước
* Điều kiện hoàn cảnh của lớp:

Đa số các em đều có những hoàn cảnh rất đặc biệt như: tự kỷ, mất cả bố
lẫn mẹ chỉ có hai chị em nuôi nhau, bố mẹ bỏ nhau em thì ở với bố, em thì ở với
mẹ, có em phải ở với ông, bà nội hoặc ông, bà ngoại, em thì bố mất, có em có
đầy đủ cả bố mẹ nhưng bố mẹ lại không được bình thường, bố mẹ bỏ đi làm
xa…Điều kiện của nhiều gia đình còn gặp khó khăn.
Sức học của các em quá kém, một phần các em mất gốc kiến thức quá
nhiều, có em ngay cả trong tính toán cũng còn làm sai,vẽ một bài hình cũng còn
vất vả, một phần các em hiểu nhưng không biết cách trình bày, có em thông
minh nhưng làm bài lại quá cẩu thả, không cẩn thận.
8/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

Ý thức tự học của các em chưa cao, nhiều phụ huynh chưa thật sự quan
tâm đến con em mình, ngược lại có những phụ huynh lại rất để ý đến việc học
của các con nhưng do những kiến thức bây giờ khác xa so với thời trước nên
việc dạy con cũng gặp nhiều khó khăn…
* Ưu điểm
Nói chung các em đều có ý thức thực hiện tốt mọi nội quy, quy định của
lớp, của trường đề ra. Bản thân các em cũng có sự cố gắng về học tập.
Các em có sự bảo ban nhau nên cả tập thể lớp rất đoàn kết, không có sự
phân chia bè phái. Lớp có bạn bị tự kỷ các em rất thương, lúc đầu các em còn xa
lánh nhưng rồi các em đã hiểu và giúp bạn trong học tập, nâng cao ý thức quan
tâm với bạn.
Có thể nói các em sống rất đoàn kết và ham học hỏi, các em rất thích thú
trong các tiết thực hành như Vật lí, Sinh học … và rồi các tiết học trên phòng
chức năng với các thiết bị dạy học mà thầy cô chuẩn bị công phu.
* Tồn tại:
+ Các em chưa xác định rõ việc học tập là cho bản thân mình.

+ Một số em thiếu dụng cụ học tập nên còn mượn nhau trong giờ học gây
mất trật tự, học bài và làm bài cũ còn thiếu, chép bài chưa đầy đủ.
+ Trong giờ học còn mất trật tự chưa tập trung nghe giảng, nói chuyện
riêng tự do, điểm bài kiểm tra còn kém đặc biệt là môn Tiếng Anh.
+ Các em chưa chăm học, lười suy nghĩ, rất thụ động, ít sáng tạo

2.8. Công tác giáo dục ý thức học tập của lớp trong năm học trước
Trong năm học 2014 – 2015 các hoạt động ngoại khóa của lớp, của trường
rất phong phú dưới nhiều hình thức như tham quan, tổ chức 20/11, 8/3 …đã lôi
cuốn học sinh có tác dụng giáo dục và giúp các em thoải mái hơn sau một thời
gian học tập và đó là nguồn động lực thúc đẩy tinh thần học tập cho những ngày
tiếp theo của các em.
* Giáo dục hướng nghiệp: việc lồng ghép vào bộ môn nhằm thông qua đó
giáo dục cho học sinh yêu nghề nghiệp, biết tự chọn được nghề nghiệp của mình
và qua các buổi sinh hoạt lớp được tổ chức theo chủ đề - chủ điểm đã gây được
tinh thần học tập của cả lớp.
9/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

* Môn giáo dục công dân từ trước đến nay chưa được coi trọng, học sinh,
cha mẹ học sinh vẫn xem đây là môn học phụ. Chính ví vậy, tiết học môn giáo
dục công dân do tôi đảm nhiệm đã có phương pháp dạy thích hợp, lôi cuốn các
em vào môn học này. Qua các tiết học, tôi đã giáo dục các em về ý thức tự giác
trong học tập, nâng cao tinh thần học tập để xây dựng cho mình một tương lai
tươi sáng.
Thông qua các gương học tốt của lớp như học sinh Đô, Huy Khánh, Ánh ,
Tuấn, Hà Linh, Tiệm, Lệ, An Khánh, Cúc , Hà…và rồi những học sinh luôn
dành nhiều hoa điểm tốt như Đô, Huy Khánh, Ánh , Tuấn, Hà Linh, Tiệm, Lệ…

Nhiều học sinh có ý thức học rất tốt, tích cực xây dựng bài, thích được làm
nhiều bài, nhiều dạng bài khó. Trong khi đó, một số học sinh lại quen tính ỷ lại,
lười suy nghĩ, chỉ biết học một cách dập khuôn, chép bài của bạn. Việc giới thiệu
các tấm gương hiếu học, những học sinh có thành tích tiêu biểu được biết qua
thông tin đại chúng để qua đó đốc thúc tinh thần học tập của các em được tốt
hơn.
* Hoạt động của giáo viên chủ nhiệm
Trong các trường học, giáo viên chủ nhiệm lớp được đánh giá là hạt nhân
trong quá trình giáo dục phát triển toàn diện và hoàn thiện nhân cách học sinh.
Vì vậy, ngoài việc thực hiện tốt công tác chuyên môn trong các giờ lên lớp, giáo
viên chủ nhiệm thường phải tổ chức các hoạt động giáo dục, quan tâm tới từng
học sinh, chăm lo việc rèn luyện đạo đức, hành vi và những biến đổi về tâm sinh
lý của các em, phản ánh tâm tư, nguyện vọng của học sinh với ban giám hiệu
nhà trường, với giáo viên bộ môn và gia đình các em. Giáo viên chủ nhiệm còn
có vai trò cố vấn cho học sinh tổ chức các hoạt động trên lớp, hoạt động ngoài
giờ và tư vấn hướng nghiệp cho học sinh trước khi các em chuyển cấp… Với
tầm quan trọng của công việc, giáo viên nếu không có kinh nghiệm xử lý tình
huống hoặc do chênh lệch về tuổi tác, không hiểu hết được tâm sinh lý lứa tuổi
thì sẽ không hoàn thành được vai trò của mình. Do vậy bản thân tôi là một giáo
viên chủ nhiệm lớp đã thực hiện công việc giáo dục của mình với các em.
Sinh hoạt khối chủ nhiệm theo chuyên đề của tháng và theo chủ điểm từng
tuần, từng tháng. Tổ chức sinh hoạt lớp cuối tuần, hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp, xây dựng kế hoạch chủ nhiệm theo tuần, theo tháng, kế hoạch thi đua
theo chủ đề - chủ điểm…
10/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

* Xây dựng kế hoạch sinh hoạt theo chủ điểm từng tháng:

Tháng 9: Truyền thống nhà trường
Tháng 10 : Chăm ngoan học giỏi
Tháng 11: Tôn sư trọng đạo
Tháng 12: Uống nước nhớ nguồn
Tháng 1 và 2: Mừng Đảng mừng xuân
Tháng 3: Tiến bước lên Đoàn
Tháng 4: Hòa Bình hữu nghị
Tháng 5: Bác Hồ kính yêu
* Sinh hoạt theo chuyên đề:
Tháng 9: Tuần công dân đầu tiên. Rèn nề nếp và phương pháp học tập cho
học sinh.
Tháng 10: Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời.
Tháng 11: Giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh cho học sinh. Biết ơn
thầy cô giáo.
Tháng 12: Đổi mới hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa, hoạt động
ngoài giờ lên lớp cho học sinh.
Tháng 1-2: Sử dụng hiệu quả hồ sơ công tác của GVCN, các biện pháp
phối hợp GVCN với cha mẹ học sinh
Tháng 3: Giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh cho học sinh
Tháng 4: Đánh giá việ đổi mới sinh hoạt nhóm chuyên môn, kiểm tra đánh
giá phát triển năng lực học sinh, tăng cường vận dụng thực hành và hoạt động
trải nghiệm, nâng cao chất lượng các môn học.
Kết hợp chặt chẽ với cha mẹ học sinh, chủ động phối hợp với các giáo viên
bộ môn, đoàn TNCSHCM, đội TNTPHCM và các ban ngành đoàn thể địa
phương trong công tác giáo dục ý thức cho học sinh.
Nhận xét, đánh giá, xếp loại Học lực cho học sinh, đề nghị khen thưởng và
kỷ luật học sinh. Phối hợp với phụ huynh học sinh trong việc giáo dục một số
học sinh có học lực yếu kém.
11/45

Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

Kết hợp với giáo viên bộ môn để giáo dục ý thức học tập học sinh thông
qua bài học, tiết học. Thường xuyên nhắc nhở uốn nắn những sai phạm của học
sinh trong giờ học. Học sinh nào yếu kém, giáo viên bộ môn thông báo và có kế
hoạch phụ đạo . Bên cạnh đó, tôi đã hình thành các đôi bạn cùng tiến, các bạn
khá, giỏi giúp đỡ bạn yếu kém để các em cùng tiến bộ.
Kết quả đạt được về phía học sinh là phần lớn các em có được ý thức học
tập, xây dựng một tập thể đoàn kết cùng giúp đỡ nhau trong học tập. Chính vì
vậy, năm học 2014-2015, lớp đã có những thành tích đáng kể so với một lớp học
bình thường và có hoàn cảnh như vậy.
3. Các biện pháp đã tiến hành

3.1.Tạo môi trường học tập thật tốt để giáo dục ý thức học tập cho học sinh
Một trong các yếu tố góp phần hết sức quan trọng trong việc giáo dục ý
thức học tập cho học sinh là: cảnh quan sư phạm, làm sao để nhà trường thật sự
là “nhà trường”, lớp học thực sự là “lớp học” với đúng nghĩa của nó là mang yếu
tố giáo dục. Giáo dục nhà trường và ở lớp giữ vai trò chủ đạo vì nó định hướng
cho toàn bộ quá trình giáo dục hình thành nhân cách của học sinh, khai thác có
chọn lọc những tác động tích cực và ngăn chặn những tác động tiêu cực từ gia
đình và xã hội.
Một lớp học được quản lý tốt cũng góp phần thúc đẩy ý thức học tập cho học
sinh. Các hoạt động đòi hỏi sự hợp tác của học sinh giúp tạo điều kiện để các em
có thêm động lực trong học tập. Cách thiết kế của trường học cũng là một công
cụ hiệu quả để tạo ra ý thức kỷ luật. Một ngôi trường tràn ngập ánh sáng, không
khí trong lành và yên tĩnh chính là nền tảng tốt để xây dựng ý thức học tập cho
học sinh.
Việc trang trí lớp học với những khẩu hiệu khích lệ tinh thần học tập, phòng
học lúc nào cũng cảm thấy sáng sủa, toát lên một lớp học yêu thương…….

“ Sống có ích, nghĩ tích cực. Học chăm ngoan, làm việc tốt” đã làm cho không
khí lớp học sôi nổi hơn, tích cực hơn.
Lớp học có bảng theo dõi thi đua và khen thưởng, hoa điểm tốt của các
thành viên trong lớp, được tổng kết hàng tuần vào giờ sinh hoạt lớp. Ngoài ra,
12/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

lớp học còn có góc học tập để lưu lại các bài kiểm tra đạt điểm cao, bài văn hay,
các bài vẽ đẹp… đầy ý nghĩa giáo dục.
Học sinh trong lớp chăm ngoan, có tinh thần đoàn kết, ham học hỏi, cùng
nhau giúp đỡ tiến bộ, sức học tương đối đồng đều sẽ tạo nhiều động lực cho các
học sinh cùng nhìn nhau để học tập, phấn đấu.
Ngôi trường có môi trường học tốt sẽ là nơi tin cậy cho mọi học sinh, gia
đình và xã hội. Bản thân các em cũng sẽ rất tự tin khi ngồi trên ghế nhà trường
và sự thành công của các thế hệ trước sẽ là động lực phấn đấu cho các thế hệ
tiếp theo.
3.2. Công tác chủ nhiệm lớp
Việc giáo dục ý thức học tập của học sinh cũng phụ thuộc rất lớn vào giáo
viên chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm là người gần gũi với học sinh, phải tìm
hiểu đối với từng đối tượng học sinh, thường xuyên theo dõi các em về cả học
lực và hạnh kiểm để kịp thời giáo dục, uốn nắn học sinh của mình.
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn và kiêm công tác chủ nhiệm lớp nên tôi
đã xây dựng một số kế hoạch trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh.
Ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành thu thập thông tin và nghiên cứu sơ
yếu lí lịch trích ngang của tất cả học sinh. Kết quả xếp loại học tập, hạnh kiểm,
những sở trường, năng khiếu, tính cách của các em từ học bạ ở các lớp dưới.
Trên cơ sở đó, tôi phân chia học sinh theo tổ . Giữa các tổ có sự đồng đều
về số lượng, tương đương về giới tính, về xếp loại học tập và hạnh kiểm cũng

như nơi ở sẽ thuận lợi hơn trong việc giáo dục các em cả về đạo đức và học lực.
Thành lập ban cán sự lớp là một việc hệ trọng, có ý nghĩa quyết định đến sự
thành bại của việc giáo dục ý thức học sinh. Ban cán sự lớp chịu trách nhiệm
trước Thầy cô giáo về công việc được giao: Lớp phó học tập, cán sự các bộ môn
Toán, Văn, Ngoại ngữ.
Tôi luôn nhắc nhở và chấn chỉnh mối quan hệ giữa các thành viên trong tổ,
trong lớp và các lớp trong trường. Bạn khá giúp đỡ bạn kém, động viên khích lệ
tinh thần học tập và quan tâm hơn nữa tới các bạn có hoàn cảnh khó khăn đặc
biệt, không phân biệt đối xử. Trong các mối quan hệ phải thực sự đúng mực, hài
hòa; giữa thầy với trò, giữa học sinh với nhau. Học sinh không được hỗn xược,
phải có sự yêu mến và tin tưởng thầy cô. Đối với học sinh phải đoàn kết, thân ái
13/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Tôi cho các em thành lập đôi bạn cùng tiến: như
Thành Đô và Minh Quý, Huy Khánh và Mạnh Cường, Ngọc Ánh và Minh
Quang, Vũ Linh và Hải Yến, Thu Hà và Quang Anh, An khánh và Quốc
Khánh…
Luôn động viên, khích lệ tinh thần học tập của học sinh trong lớp một cách
thường xuyên. Tuyên dương những học sinh có nhiều thành tích trong học tập,
những học sinh có nhiều tiến bộ, học sinh vượt khó…Bên cạnh đó, tôi phân chia
theo các góc độ tiếp thu để đánh giá, xếp loại với mức tiến bộ khác nhau.

* MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA LỚP

14/45

Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

15/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

16/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

* Có chương trình thi đua cụ thể như:
17/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

- Kế hoạch thi đua giữa các tổ chia theo5 đợt:
+ Đợt 1: Hướng tới kỉ niệm 20-10; thời gian từ 15/8 đến 19/10
+ Đợt 2: Hướng tới kỉ niệm 20-11; thời gian từ 20/10 đến 19/11
+ Đợt 3: Hướng tới kỉ niệm 22-12; thời gian từ 20/11 đến 21/12
+ Đợt 4: Hướng tới kỉ niệm 3/2; thời gian từ 22/12 đến 2/2
+ Đợt 5: Hướng tới kỉ niệm 19/5; thời gian từ 3/2 đến 19/5
Tôi tổ chức phát động thi đua theo các đợt để các em có sự phấn đấu về ý
thức, học tập, đặc biệt là hoa điểm tốt. Sau mỗi đợt thi đua tôi đều có sự đánh
giá, có kết quả thi đua và khen thưởng kịp thời.
3.3. Giáo dục ý thức học tập cho học sinh qua các tiết dạy
Giáo viên là người giúp học sinh hình thành động cơ học tập đúng đắn,
lành mạnh.Về phương pháp, giáo viên không được áp đặt hoặc đưa ra những mô

hình động cơ học tập có sẵn cho học sinh. Giáo viên đóng vai trò là người khơi
dậy mạnh mẽ ở học sinh nhu cầu nhận thức, nhu cầu chiếm lĩnh tri thức trong
học tập, hình thành động cơ học tập đúng đắn tạo nguồn để xây dựng thái độ học
tập tự giác, tích cực hướng đến mục đích học tập.
Giáo viên không ngừng tìm tòi học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp
vụ, tìm ra và vận dụng tốt các phương pháp dạy học mới . Người giáo viên dạy
giỏi mới giúp cho học sinh có thể đi đến lĩnh hội tri thức một cách dễ
dàng và nhanh chóng. Giáo viên thường xuyên dự giờ trao đổi rút kinh
nghiệm một cách thẳng thắng để cùng bàn bạc tìm ra phương pháp dạy học
hay cho từng nội dung giảng dạy qua các buổi sinh hoạt chuyên môn, sinh hoạt
nhóm.
Giáo viên phải giáo dục ý thức học tập của học sinh ở bộ môn mình, tạo
cho học sinh sự hứng thú trong học tập bộ môn từ đó sẽ giúp cho học sinh có ý
thức vươn lên. Trong mỗi tiết dạy giáo viên nên liên hệ nhiều kiến thức vào thực
tế để học sinh thấy được ứng dụng và tầm quan trọng của môn học trong thực
tiễn.
Phải tạo cho không khí lớp học thoải mái nhẹ nhàng, đừng để cho học
sinh sợ giáo viên mà hãy làm cho học sinh thương yêu, tôn trọng mình. Tạo sự
say mê học tập ở các em bằng chính các tiết học hấp dẫn, lôi cuốn. Muốn tiết
18/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

học thực sự thu hút, hấp dẫn học sinh đòi hỏi người giáo viên phải có tâm huyết
và năng lực chuyên môn nhất định. Để đạt được điều đó, phần chuẩn bị của giáo
viên trước khi lên lớp là hết sức quan trọng. Giáo viên chuẩn bị đầy đủ đồ dùng
dạy học, chọn lọc những phương pháp phù hợp nội dung bài dạy, phù hợp đối
tượng học sinh của lớp mình là việc làm không thể thiếu để có tiết dạy đạt chất
lượng. Học sinh thật sự bị thu hút khi được tham gia các trò chơi nên giáo viên

nên lồng kiến thức vào trò chơi nào đó.
Một điều hết sức quan trọng là giáo viên phải tạo được sự hấp dẫn ở chính
nội dung giảng dạy. Vì cái mới mẻ, cái kì lạ bao giờ cũng gây hứng thú cao độ
và nó kích thích trí tưởng tượng của học sinh, thúc đẩy trí óc các em muốn tìm
tòi khám phá, phát hiện ra những điều lí thú đối với bản thân. Tuy ở sách giáo
khoa có cố gắng cung cấp kiến thức mới cho học sinh nhưng chưa thể đáp ứng
được hết nhu cầu tiếp cận cái mới của các em. Do đó, trong mỗi bài học giáo
viên cần tìm tòi các kiến thức mới gây hứng thú nhận thức cho các em. Kiến
thức ấy không được quá sức so với trình độ nhận thức của học sinh.
Với phương pháp lôi cuốn, nội dung hấp dẫn thì các em sẽ bị lôi cuốn vào
từng tiết học, sẽ không ngừng tìm tòi , liên hệ thực tế, tự đặt ra các câu hỏi và
tìm cách để giải đáp thắc mắc. Vậy là, giáo viên đã dẫn học sinh vào con đường
tự học.
Tổ chức thi đua giữa các tổ, nếu thuận tiện giáo viên có thể tiến hành
thường xuyên trong các tiết học. Về việc tổ chức đôi bạn học tập, tôi thấy cách
xếp sau đây mang lại hiệu quả rõ rệt: Giáo viên nên xếp hai học sinh có học lực
chênh nhau vừa phải.Vì các em trong độ tuổi này rất muốn tự khẳng định mình,
luôn muốn được khen, các em rất thích làm thầy giáo, cô giáo. Vì vậy dù chỉ
hướng dẫn cho bạn một điều nhỏ cũng làm các em rất vui. Từ đó kích thích
hứng thú say mê học tập ở học sinh. Ngoài ra giáo viên cần động viên, tuyên
dương kịp thời dù em có tiến bộ ít vì học sinh rất thích được khen.
Bên cạnh đó cần phối hợp với gia đình nhắc nhở, động viên, mua sắm đầy
đủ sách vở đồ dùng học tập, tạo cho các em có góc học tập tốt (bàn ghế phù hợp,
đặt nơi có nhiều ánh sáng), yên tĩnh để các em muốn ngồi vào học. Nhiều học
sinh có ý thức học rất tốt, có mọi điều kiện tốt nhưng các em không thể tự học
được là vì các em không có cách học. Để giúp cho học sinh có cách học giáo
viên cần hướng dẫn. Trong các tiết học ở mỗi nội dung học ngoài dạng kiến thức
19/45

Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

kĩ năng, giáo viên cần hướng dẫn cho các em cách tư duy. Giáo viên cần giúp
học sinh nắm các bước khi giải một bài toán như sau: đọc kĩ đề toán , xác định
yêu cầu đề, tóm tắt, phân tích để tìm cách giải, giải toán.
Khi học sinh tự học ở nhà, giáo viên cần giao nhiệm vụ cụ thể vừa sức với
học sinh, hướng dẫn cách học bài, làm bài , trước khi học bài cần nhớ lại bài cô
giảng trên lớp,tập trung suy nghĩ để hiểu kĩ, nhớ lâu rồi làm các bài tập liên quan
Thông qua các tiết học giáo dục công dân, giáo viên giáo dục các em về ý
thức con người, ý thức trong học tập, trong cuộc sống hình thành nhân cách
người học sinh, hướng các em đến những ước mơ, tương lai cho bản thân.

20/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

3.4. Hình thành động cơ học tập cho học sinh
21/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

Trong hoạt động học tập, học sinh sẽ chịu nhiều tác động từ nhà trường, gia
đình, xã hội . Do đặc điểm tâm lý, môi trường sống, nhận thức của mỗi học sinh,
các em sẽ có sự sắp xếp cách học khác nhau. Động cơ kích thích là những kích
thích bên ngoài đối tượng (khen, thưởng, lợi ích, tự ái…) cũng có tác động làm
cho các em say mê trong hoạt động.
Nhà trường cần có định hướng để giúp học sinh xây dựng được động cơ
đúng đắn, lành mạnh. Ngoài ra để giúp học sinh củng cố duy trì động cơ học tập

đúng đắn, nhà trường, thầy cô giáo cần nhắc nhở học sinh tự mình trả lời các câu
hỏi về học tập như: Học để làm gì? (mục đích); Học vì cái gì? (Động cơ học
tập); Tại sao phải học? (nhu cầu) và Học như thế nào? (thái độ). Bốn câu hỏi có
sự liên hoàn chặt chẽ nhau.Tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa với chủ đề:
phương pháp học tập, nâng cao ý thức trong học tập, tương lai, con đường tri
thức, hội vui học tập…..
* ẢNH HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ

22/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

23/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

24/45


Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục ý thức học tập cho học sinh THCS

25/45