Tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự việt nam từ thực tiễn viện kiểm sát nhân dân tỉnh hưng yên 9tt)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐÀO NGUYỄN VŨ

TIẾP NHẬN, GIẢI QUYẾT TIN BÁO, TỐ GIÁC VỀ TỘI PHẠM,
KIẾN NGHỊ KHỞI TỐ THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ
VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN VIỆN KIỂM SÁT
NHÂN DÂN TỈNH HƢNG YÊN

Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số: 60 38 01 04

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Hà Nội – 2017


Công trình đƣợc hoàn thành tại
Học viện Khoa học Xã hội
Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Phùng Thế Vắc

Phản biện 1: PGS.TS. Trần Đình Nhã

Phản biện 2: PGS.TS. Trần Hữu Tráng

Luận văn đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, họp tại Học
viện Khoa học Xã hội – Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam.

Vào hồi: 15 giờ 45 ngày 18 tháng 10 năm 2017.

Có thể tìm hiểu luận văn tại: Thư viện Học viện Khoa học xã hội.


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Công cuộc đổi mới do Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo đã
mang lại những thành tựu to lớn, hết sức quan trọng trên tất cả các
lĩnh vực, kinh tế, chính trị văn hóa xã hội quan hệ hợp tác và hội
nhập sâu rộng đáng tin cậy, góp phần tạo tiền đề cần thiết cho sự
phát triển và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu
dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Để duy trì và phát triển bền vững các quan hệ xã hội, Đảng và
Nhà nước ta luôn quan tâm đến việc nâng cao pháp luật sát với đời
sống xã hội, mới đây tại đại hội chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim
Ngân đã chỉ đạo tập chung và tăng cường việc xây dựng và hoàn
thiện hệ thống pháp luật giáo dục cùng với đó là coi trọng nâng cao ý
thức chấp hành pháp luật trong nhân dân, động viên, khuyến khích
kịp thời phát hiện tố giác hành vi phạm tội và phối hợp chặt chẽ với
cơ quan nhà nước có thẩm quyền đấu tranh phòng chống tội phạm.
Tuy nhiên, kết quả đó chỉ là bước đầu. Trên cả phương diện
lập pháp và thực thi trong tố tụng hình sự, vấn đề này chưa được
quan tâm đúng mức. Điều này thể hiện rõ trong Bộ Luật Tố tụng
hình sự năm 2003, chỉ có 03 điều luật quy định về việc tiếp nhận,
giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố, với những
nội dung đơn giản. Nhiều nội dung quan trọng chưa được quy định
hoặc làm rõ trong Bộ Luật Tố tụng hình sự. Sau hơn 10 năm thi
hành, các Cơ quan tư pháp mới có Thông tư liên tịch số 06 hướng

dẫn về vấn đề này, nhưng vẫn chưa được hoàn thiện và đầy đủ.

1


Với những lý do nêu trên, học viên chọn đề tài “Tiếp nhận,
giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp
luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn Viện kiểm sát nhân dân
tỉnh Hưng Yên” làm đề tài luận văn thạc sỹ luật học của mình để
tiến hành nghiên cứu với mong muốn được góp phần nghiên cứu, đề
xuất hoàn thiện về những giải pháp trong vấn đề thụ lý và giải quyết
tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng
hình sự trước diễn biến của tình hình tội phạm, kiến nghị khởi tố theo
pháp luật tố tụng hình sự trên địa bàn tỉnh Hưng Yên hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Các bài viết đã phân tích ở một số khía cạnh về việc tiếp nhận
và giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm. Nhìn chung, các công trình
trên đã bước đầu nghiên cứu đến những khía cạnh và góc độ khác
nhau về việc tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, nhưng
học viên muốn đề cập và phân tích thêm, hệ thống cũng như định
hướng hoàn thiện các quy định của tố tụng hình sự về giải quyết tin
báo, tố giác về tội phạm. Từ những phân tích và dẫn điểm trên, bản
thân học viên muốn có sự nghiên cứu thêm một cách hệ thống về
việc tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi
tố theo pháp luật tố tụng hình sự trong thời gian qua và đưa ra đóng
góp ý kiến của mình về những giải pháp, kiến nghị trong việc nâng
cao hiệu quả việc tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn liên

quan đến hoạt động tiếp nhận, giải quyết các tin báo, tố giác về tội

2


phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự cũng như
nghiên cứu vấn đề này trên đại bàn tỉnh Hưng Yên.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
- Thu thập và nghiên cứu phân tích các văn bản, tài liệu liên
quan đến công tác tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm,
kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự ( bộ luật, nghị quyết,
tài liệu pháp luật, chỉ thị, thông tư hướng dẫn…)
- Khảo sát thực tiễn hoạt động tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố
giác về tội phạm. Đánh giá những ưu điểm, khuyết điểm, từ đó tìm ra
nguyên nhân của những thiếu sót, khuyết điểm trong công tác này.
- Đề xuất phương pháp có tính khả thi nhằm góp phần nâng
cao hiệu quả của hoạt động tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về
tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự ở tỉnh
Hưng Yên nói riêng và trên cả nước nói chung.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động tiếp nhận, giải quyết tố giác tin báo về tội phạm,
kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự của Cơ quan điều tra
và Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu tình hình và thực trạng của hoạt động tiếp
nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo
pháp luật tố tụng hình sự trên địa bàn tỉnh Hưng Yên trong 5 năm từ
năm 2012 đến năm 2016.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng
3


Cộng Sản Việt Nam về Nhà nước và pháp luật, phòng ngừa đấu tranh
phòng và chống tội phạm về cải cách tư pháp, bảo vệ quyền lợi ích
hợp pháp.
Quá trình nghiên cứu được sử dụng dựa trên cơ sở phương
pháp luận duy vật biện chứng. phương pháp nghiên cứu: phân tích tổng hợp, so sánh, thống kê, diễn dịch, lịch sử cụ thể nhằm làm rõ
những vấn đề thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài trên cả hai bình
diện lý luận và thực tiễn.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1 Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần làm rõ lý luận khoa
học về tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự việt nam
Đề tài nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo, phục vụ công
tác của các cơ quan và dùng để giảng dạy, bào chữa hoặc mọi tổ
chức cá nhân có nhu cầu tìm hiểu.
6.2 Ý nghĩa thực tiễn
Đánh giá thực trạng, tình hình trong hoạt động tiếp nhận, giải
quyết tin báo, tố giác về tội phạm, đề ra các giải pháp nhằm nâng cao
hoạt động tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự trên địa bàn tỉnh Hưng Yên nói
chung và trên phạm vi cả nước nói riêng.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung đề
tài được chia thành 3 chương:
Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận chung về tiếp nhận, giải

quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố.
4


Chƣơng 2: Quy định của pháp luật hiện hành và thực tiễn tiếp
nhận và giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo
pháp luật tố tụng hình sự trên địa bàn tỉnh Hưng Yên.
Chƣơng 3: Giải pháp cơ bản góp phần nâng cao chất lượng của
công tác tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự trên địa bàn tỉnh Hưng Yên.
Chƣơng 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TIẾP NHẬN, GIẢI QUYẾT
TIN BÁO, TỐ GIÁC VỀ TỘI PHẠM, KIẾN NGHỊ KHỞI TỐ

1.1 Nhận thức chung về tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố
giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố
Định nghĩa về tội phạm có hạn chế của nó và hạn chế đó thể hiện
ở chỗ định nghĩa đó không làm sáng tỏ được bản chất giai cấp – xã hội
của tội phạm, không đưa ra cơ sở của việc phạm tội hóa hành vi.
Định nghĩa nội dung về tội phạm làm sáng tỏ hơn bản chất xã
hội đích thực của nó, chỉ ra những lợi ích của giai cấp nào bị tội
phạm xâm phạm, thiệt hại nào do tội phạm gây ra cho các quan hệ xã
hội đang thống trị, các cơ sở nào của việc phạm tội hóa hành vi, tức
là các cơ sở để coi hành vi là tội phạm.

1.1.1 Khái niệm tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố
* Tin báo về tội phạm
Trong công cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm, thông tin
về hoạt động của các loại tội phạm là cơ sở quan trọng trong việc lập
các kế hoạch, chương trình đấu tranh phòng chống tội phạm.

5


Tin báo có khái niệm phạm vi rất rộng. Trong lý luận của các
ngành khoa học khác nhau như Triết học, Khoa học tự nhiên, Khoa
học xã hội…có rất nhiều quan điểm khác nhau về tin báo. Theo quan
điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng thì tin báo là nội dung của sự
phản ánh, là thuộc tính bản chất của vật chất.
Như vậy, tin báo tồn tại khách quan và khái niệm của nó gắn
liền với khái niệm vật chất và ý thức. Trong Đại từ điển tiếng Việt
phổ thông, tin báo được xác định là: “Điều báo cho biết sự việc, tình
hình xảy ra”.
* Tố giác về tội phạm
Tố giác là gì? Dưới góc độ của ngôn ngữ học thì tố giác là báo
cho cơ quan chính quyền biết người hoặc hành động phạm pháp nào
đó. Theo từ điển Bách Khoa Công an nhân dân Việt Nam thì “Tố
giác là công dân tố cáo trước cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội về
người hoặc hành động phạm pháp đã xảy ra. Lời tố giác là một
trong những nguồn tin ban đầu về những vụ việc có tính hình sự, là
nội dung phản ánh đầu tiên về vụ việc đó…”.
Quan điểm khác cho rằng: “Tố giác về tội phạm là việc cá
nhân phát hiện, tố cáo người phạm tội hoặc hành vi có dấu hiệu tội
phạm với cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo quy định tại khoản
1 Điều 100, Điều 101 và Điều 103 của Bộ luật Tố tụng hình sự”. Tố
giác về tội phạm được hiểu là việc cá nhân phát hiện, tố cáo người
phạm tội hoặc hành vi có dấu hiệu tội phạm với các cơ quan có thẩm
quyền giải quyết theo quy định của BLTTHS.
* Kiến nghị khởi tố
Dưới góc độ ngôn ngữ học, thuật ngữ “Kiến nghị” được hiểu

là “ Nêu ý kiến đề nghị về một việc chung để cơ quan có thẩm quyền
xét”; “Yêu cầu” là: “Nêu ra điều gì với người nào đó, tỏ ý muốn
6


người ấy làm, biết rằng đó là việc thuộc nhiệm vụ, trách nhiệm hoặc
quyền hạn, khả năng của người ấy”.Hai thuật ngữ này đều có chung
là đề nghị một cơ quan, một người nào đó làm một việc thuộc nhiệm
vụ, trách nhiệm, khả năng của họ.
Có quan điểm cho rằng: “Kiến nghị khởi tố là văn bản kiến
nghị khởi tố cùng hồ sơ, tài liệuvề hành vi vi phạm pháp luật có dấu
hiệu của tội phạm được phát hiện thông qua hoạt động thanh tra,
kiểm tra của các cơ quan chức năng được gửi đến cơ quan Cảnh sát
điều tra hoặc VKSND”.[28] Quan điểm này chưa xác định rõ chủ
thể của kiến nghị khởi tố.
Như vậy: Kiến nghị khởi tố là việc các cơ quan Nhà nước khi
thực hiện nhiệm vụ của mình phát hiện sự việc có dấu hiệu tội phạm
và có văn bản kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét khởi tố vụ
án hình sự. Đây là việc các cơ quan Nhà nước, qua công tác kiểm
tra, Thanh tra và khi thực hiện các nhiệm vụ, công tác khác phát
hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm, người có hành vi phạm tội và có
văn bản kèm theo tài liệu liên quan, kiến nghị đến cơ quan có thẩm
quyền để xem xét, khởi tố vụ án hình sự, khởi tố đối với người có
hành vi phạm tội để điều tra và xử lý theo pháp luật.
1.1.2 Đặc điểm của tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về
tội phạm, kiến nghị khởi tố
* Đặc điểm pháp lý:
Tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự phải được tiếp nhận và giải
quyết theo đúng quy định của pháp luật và phải được thông báo đến

đúng các chủ thể mà theo quy định của pháp luật có chức năng tiếp
nhận thông tin về tội pham. Pháp luật tố tụng hình sự bắt buộc các cơ
quan có chức năng, thẩm quyền tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác
7


về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự như: Cơ
quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án…
Tố giác của công dân:
1. Tin báo của cơ quan, tổ chức.
2. Tin báo trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, Bộ đội biên phòng, Hải
quan, Kiểm lâm, lực lượng cảnh sát biển và các cơ quan khác của Công
an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số
hoạt động điều tra trực tiếp phát hiện dấu hiệu của tội phạm.
3. Người phạm tội tự thú.”
Tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự chính là những thông tin ban
đầu mà công dân, cơ quan, tổ chức với sự hiểu biết và tinh thần trách
nhiệm của mình thông báo đến các cơ quan chức năng về những gì
họ nghe thấy, họ nhìn thấy và họ cho rằng có dấu hiệu của tội phạm
báo cho cơ quan tổ chức có nhiệm vụ trách nhiệm
* Tiếp nhận, giải quyếttin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự rất đa dạng về nguồn gốc và
nội dung:
Tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự rất đa dạng về nguồn gốc. Nơi
Tiếp nhận, giải quyết nơi cung cấp tin báo, tố giác về tội phạm, kiến
nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự rất phong phú và đa dạng
như: tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình

sự của công dân, tin báo của cơ quan nhà nước hoặc tổ chức xã hội,
tin báo trên các phương tiện thông tin đại chúng, tin báo do Cơ quan
điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, Bộ đội biên phòng.
8


* Tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự mang tính thời sự:
Tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự là những nguồn tin ban đầu
thông tin về tội phạm.
* Tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự thường thiếu chính xác, không
đầy đủ về nội dung:
Tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự thường do cơ quan nhà nước,
tổ chức xã hội và người dân cung cấp cho các cơ quan chức năng có
thẩm quyền.
1.1.3 Phân loại và ý nghĩa của tiếp nhận, giải quyết tin báo,
tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố.
* Phân loại: Việc phân loại khi tiếp nhận, giải quyết tin báo,
tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự
phụ thuộc vào lăng lực của người phân loại. Để thuận lợi cho quá
trình nghiên cứu cũng như mục đích tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố
giác về tội phạm, có thể phân loại tin báo, tố giác về tội phạm, kiến
nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự theo các cơ sở sau:
Phân loại theo đối tượng phạm tội: Căn cứ vào lĩnh vực hoạt
động và nhân thân của các đối tượng tội phạm thì phân loại tin báo,
tố giác về tội phạm theo các nhóm: tin báo, tố giác về tội phạm liên
quan đến các đối tượng có tiền án, tiền sự; tin báo, tố giác về tội

phạm theo các nhóm: tin báo, tố giác về tội phạm liên quan đến các
đối tượng có chức vụ trong các cơ quan nhà nước; tin báo, tố giác về
tội phạm theo các nhóm: tin báo, tố giác về tội phạm liên quan đến
các đối tượng băng nhóm.
9


Phân loại theo Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003: Căn cứ theo
quy định của pháp luật tố tụng hình sự và nguồn gốc của tin báo, tố
giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự có
thể phân chia thành năm loại theo Điều 100 Bộ luật tố tụng hình sự
năm 2003:
1. Tố giác của công dân.
2. Tin báo của cơ quan, tổ chức.
3. Tin báo trên các phương tiện thông tin đại chúng.
4. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, Bộ đội biên phòng,
Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển và các cơ quan khác của
Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành
một số hoạt động điều tra trực tiếp phát hiện dấu hiệu của tội phạm;
5. Người phạm tội tự thú.
Việc phân loại tin báo, tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố theo
pháp luật tố tụng hình sự như trên rất có ý nghĩa trong công tác thống
kê các vi phạm pháp luật hình sự. Từ đó đưa ra những dự báo và xây
dựng kế hoạch đấu tranh, phòng chống và ngăn ngừa tội phạm.
* Ý nghĩa: Hoạt động khởi tố vụ án hình sự phải dựa trên
những cơ sở tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp
luật tố tụng hình sự được phản ánh từ các nguồn cung cấp thông tin
khác nhau theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự
1.2 Hoạt động tiếp nhận, giải quyết các tin báo, tố giác về
tội phạm

1.2.1 Các hình thức tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về
tội phạm
Tiếp nhận tin báo, tố giác về tội phạm là những thông tin do
người dân cung cấp cho cơ quan hoặc người có trách nhiệm về một
10


hành vi phạm tội nào đó đang hoặc đã xảy ra hoặc một người có dấu
hiệu, hành vi phạm tội.
Chƣơng 2
QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VÀ THỰC TIỄN
TIẾP NHẬN, GIẢI QUYẾT TIN BÁO, TỐ GIÁC VỀ
TỘI PHẠM, KIẾN NGHỊ KHỞI TỐ TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH HƢNG YÊN
2.1. Quy định của pháp luật hiện hành và thực tiễn tiếp
nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố
Theo quy định của Luật tố cáo, chủ thể của tố cáo là đối tượng
được xác định cụ thể, đó là cá nhân và khi tố cáo, họ phải chịu trách
nhiệm về thông tin do mình cung cấp đối với hành vi vi phạm pháp
luật của đối tượng nhất định. Mặt khác khi công dân thực hiện quyền
tố cáo đã phát sinh quan hệ pháp luật về tố cáo, trên cơ sở đó, cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền có nghĩa vụ giải quyết và trả lời cho
người tố cáo biết. Theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự, “tố
giác về tội phạm là những thông tin về hành vi có dấu hiệu tội phạm
do cá nhân có danh tính, địa chỉ rõ ràng cung cấp cho cơ quan, cá
nhân có trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết”. “Tin báo về tội phạm là
những thông tin về hành vi có dấu hiệu tội phạm trên các phương
tiện thông tin đại chúng hoặc do cơ quan, tổ chức cung cấp cho cơ
quan, cá nhân có trách nhiệm giải quyết, tiếp nhận”.
2. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải tiếp nhận, giải

quyết khiếu nại, tố cáo. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về
vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự theo quy định của pháp luật”.
11


Trước hết, khiếu nại, tố cáo là một quyền cơ bản của công dân,
là quyền dân chủ của công dân.
Thứ hai, khiếu nại, tố cáo là phương thức giám sát của nhân
dân đối với Nhà nước và cán bộ, công chức Nhà nước.
Theo quy định của Điều 101 Bộ luật tố tụng hình sự năm
2003:“Công dân có thể tố giác tội phạm với Cơ quan điều tra, Viện
kiểm sát, Tòa án hoặc với các cơ quan khác, tổ chức. Nếu tố giác
bằng miệng thì cơ quan, tổ chức tiếp nhận phải lập biên bản và có
chữ ký của người tố giác. Cơ quan, tổ chức khi phát hiện hoặc nhận
được tố giác của công dân phải báo tin ngay về tội phạm cho Cơ
quan điều tra bằng văn bản.”
Điều 103 Bộ luật TTHS năm 2003 quy định:“1. Cơ quan điều
tra, Viện kiểm sát có trách nhiệm tiếp nhận đầy đủ mọi tố giác, tin báo
về tội phạm do cá nhân, cơ quan, tổ chức và kiến nghị khởi tố do cơ
quan nhà nước chuyến đến. Viện kiểm sát có trách nhiệm chuyển ngay
các tố giác tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố kèm theo các tài liệu
có liên quan đã tiếp nhận cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.
2. Trong thời hạn hai mươi ngày, kể từ ngày nhận được tố
giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, Cơ quan điều tra trong
phạm vi trách nhiệm của mình phải kiểm tra, xác minh nguồn tin và
quyết định việc khởi tố hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự.
Trong trường hợp sự việc bị tố giác, tin báo về tội phạm hoặc
kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác
minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn để giải quyết tố giác và tin báo
có thể dài hơn, nhưng không quá hai tháng.

3. Kết quả giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến
nghị khởi tố của cơ quan nhà nước phải được gửi cho Viện kiểm sát
12


cùng cấp và thông báo cho cơ quan, tổ chức đã báo tin hoặc người
đã tố giác tội phạm biết.
Cơ quan điều tra phải áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo
vệ người đã tố giác tội phạm.
4. Viện kiểm sát có trách nhiệm kiểm sát việc giải quyết của Cơ
quan điều tra đối với tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố” .
Việc giải quyết tin báo, tố giác tuy là một hoạt động tố tụng
độc lập nhưng hoạt động này có quan hệ chặt chẽ và có ý nghĩa quan
trọng đối với các hoạt động tố tụng tiếp theo.
Trường hợp người phạm tội tự thú thì cơ quan tiếp nhận phải
lập biên bản theo quy định.
Những tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố
tụng hình sự do cơ quan tổ chức cung cấp phải được thể hiện bằng
văn bản và ghi vào sổ theo dõi.
Về thời hạn: luật quy định trong thời hạn hai mươi ngày, kể từ
ngày nhận được tin báo hoặc tố giác, CQĐT trong phạm vi trách
nhiệm của mình phải kiểm tra, xác minh nguồn tin và quyết định việc
khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự.
Thời hạn hai mươi ngày phải được tính từ ngày nhận được tin
báo, tố giác nghĩa là từ ngày ghi trong biên bản mà CQĐT tiếp nhận
tin báo, tố giác đó.
Đối với tin báo trên các phương tiện thông tin đại chúng mặc dù
luật chưa quy định cụ thể nhưng cần lấy thời hạn kể từ ngày mà cơ
quan, phương tiện thông tin đại chúng phát hành, lan truyền đi nguồn tin
đó.

- Yêu cầu cơ quan, tổ chức, công dân cung cấp những thông
tin tài liệu cần thiết và giải thích những vấn đề có liên quan.
13


- Yêu cầu cơ quan, tổ chức hữu quan tự thanh tra, kiểm tra
hoặc yêu cầu cơ quan Thanh tra cùng cấp tiến hành Thanh tra làm rõ
sự việc.
- Yêu cầu cơ quan điều tra cung cấp kết quả giải quyết và báo
lại cho người tố giác biết.
Biện pháp cần thiết là biện pháp trong khuôn khổ pháp luật
cho phép mà bảo vệ được tính mạng, tài sản, các quyền và lợi ích
hợp pháp khác cho người tố giác để không bị những hành vi trả thù
người bị tố giác gây thiệt hại.
- VKS kiểm sát CQĐT để cùng phối hợp giải quyết tốt và triệt để
2.2. Thực tiễn về việc tiếp nhận tin báo, tố giác về tội
phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự trên địa
bàn tỉnh Hƣng Yên

2.2.1 Khái quát sơ lược về vị trí địa lý, kinh tế và dân cư
của tỉnh Hưng Yên tác động đến việc tiếp nhận tin báo, tố giác
về tội phạm
Tỉnh Hưng Yên có 01 Thành phố 07 phường 09 huyện với 145
xã, tổng diện tích là 926,0 km2, dân số 1.380.000 người, phía Tây và
Tây Bắc giáp TP Hà Nội, phía Tây Nam giáp tỉnh Hà Nam, phía
Đông Nam giáp tỉnh Hải Dương, phía Bắc giáp tỉnh Bắc Ninh, phía
Tây giáp tỉnh Thái Bình.
Do vậy, công tác tiếp nhận và giải quyết tin báo, tố giác về tội
phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự của công dân,
cơ quan, tổ chức là một trong những việc làm rất quan trọng, góp

phần đẩy mạnh hoạt động đấu tranh, phòng chống tội phạm, kiến
nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự trong tình hình tội phạm
ngày càng gia tăng trên địa bàn tỉnh như hiện nay, mà đôi khi các cơ
14


quan chức năng có thẩm quyền như: CQĐT, VKS, Tòa án,... chưa
phát hiện kịp thời các hành vi phạm tội đó để xử lý hình sự.
2.2.2 Thực trạng tiếp nhận, giải quyết và kiểm sát việc tiếp
nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo
pháp luật tố tụng hình sự trên địa bàn tỉnh Hưng Yên
Tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật
tố tụng hình sự là một trong những nguồn thông tin về tội phạm quan
trọng đầu tiên được các cơ quan tiến hành tố tụng xác định làm cơ sở
để tiến hành các hoạt động điều tra tội phạm.
2.3. Những ƣu điểm, tồn tại bất cập qua quá trình tiếp
nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố
theo pháp luật tố tụng hình sự trên địa bàn tỉnh Hƣng Yên
2.3.1 Những ưu điểm và tồn tại bất cập
Tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật
tố tụng hình sự trong các đơn vị CQĐT, VKS được nâng cao; việc
cập nhật, phân loại, quản lý được thực hiện khá chặt chẽ; chế độ
thông tin, báo cáo theo hướng dẫn tại Điều 14 của TTLT số 06 được
nhiều đơn vị thực hiện nghiêm túc.
Tin báo, tố giác về tội phạm ở một số đơn vị chưa tập trung về
một đầu mối nên có những khó khăn trong quá trình chỉ đạo, kiểm
tra, kiểm sát.
- Một số trường hợp CQĐT đã ra quyết định không khởi tố vụ
án hình sự nhưng phía người tố cáo hoặc bị thiệt hại (nhất là các vụ
tai nạn giao thông, gây thương tích, tranh chấp đất đai,…) vẫn khiếu

nại nhiều lần, khiếu nại gay gắt, vượt cấp, kể cả khi đã có quyết định
giải quyết khiếu nại cuối cùng nhưng người dân vẫn cảm thấy không
thỏa đáng.
15


- Nhận thức về một số quy định trong TTLT số 06 giữa Cơ
quan điều tra và Viện kiểm sát chưa thống nhất, dẫn đến khó khăn
trong việc áp dụng, báo cáo, thống kê. Một số cá nhân còn xem nhẹ
công tác này, chỉ tập trung vào công tác giải quyết án. Lãnh đạo
Công an tỉnh chưa ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện nên các
Cơ quan điều tra của Công an tỉnh lúng túng trong việc thực hiện.
Qua số liệu thống kê của các đơn vị VKS thành phố, huyện và Tỉnh
cho thấy có sự chênh lệch khá lớn trong số liệu thụ lý của các
CQĐT.
- Một số tin báo, tố giác về tội pham và kiến nghị khởi tố
thuộc thẩm quyền giải quyết của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát
nhân dân tối cao chưa được tập trung về một đầu mối để theo dõi,
báo cáo Viện kiểm sát nhân dân tối cao theo quy chế tiếp nhận, giải
quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố
tụng hình sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Cơ quan điều tra Viện
kiểm sát nhân dân tối cao, ban hành kèm theo Quyết định số
116/2011/QĐ-VKSTC-C6 ngày 14/4/2011 của Viện trưởng Viện
kiểm sát nhân dân tối cao (gọi tắt là Quy chế 116).[23]

Mối

quan

hệ giữa Viện kiểm sát với các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến

hành một số hoạt động điều tra như: Hải quan, Thanh tra, Thuế ...
chưa thường xuyên, chặt chẽ.
2.3.2 Nguyên nhân của những hạn chế, thiếu sót
* Nguyên nhân khách quan:
- Quy định của pháp luật chưa đầy đủ và rễ ràng áp dụng gây
không ít khó khăn cho khâu công tác này. Luật còn quy định chung
chung về thẩm quyền và trách nhiệm của cơ quan điều tra thông tư
liên tịch số 06/2013 còn nhiều bất cập khi áp dụng trong thực tiễn
dẫn đến làm hạn chế vai trò, trách nhiệm của VKS trong giai đoạn
16


tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm dẫn đến những hạn
chế về nhận thức, áp dụng pháp luật không thống nhất, đầy đủ.
- Số lượng tin báo và án xảy ra trên địa bàn tỉnh nhiều tính
chất lại phức tạp, nhiều ngành, nhiều địa phương, thậm chí có liên
quan đến nước ngoài. Trong khi đó, thời hạn giải quyết tin báo theo
quy định tại Điều 103 Bộ luật tố tụng hình sự ngắn, không đủ thời
gian giải quyết.
* Nguyên nhân chủ quan:
- Lãnh đạo một số đơn vị chưa thật sự quan tâm đến công tác
này. Do đó, việc nghiên cứu, quán triệt, chỉ đạo thực hiện TTLT số
06 chưa được toàn diện, thường xuyên, chặt chẽ, dẫn đến việc quá
hạn giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo
pháp luật tố tụng hình sự còn khá nhiều, cách tính thời hạn thụ lý tin
báo chưa được thống nhất, việc phân loại tin báo cũng chưa được
chính xác.
- Một số KSV được phân công kiểm sát tin báo, tố giác về tội
phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự thiếu chủ
động, tích cực, phối hợp trong công tác mà còn phó mặc mọi hoạt

động cho ĐTV.
* Một số thiếu sót khác:
- Về khái niệm tin báo theo quy định của thông tư “Tin báo về
tội phạm là những thông tin có dấu hiệu tội phạm trên các phương
tiện thông tin đại chúng...” với khái niệm như vậy nhận thức và giải
quyết tin báo qua điện thoại không phải là tin báo, từ đó không thực
hiện các trình tự, thủ tục tiếp nhận, phân công điều tra viên thụ lý,
giải quyết tin báo theo thông tư.
- Khái niệm về tố giác tội phạm phải là những cá nhân có danh
tính, địa chỉ rõ ràng cung cấp, dẫn đến hiểu máy móc về khái niệm tố
17


giác tội phạm, do đó không xem xét một số thông tin ghi không rõ
danh tính, địa chỉ của người cung cấp rõ dấu hiệu tội phạm dẫn đến
bỏ lọt tội phạm.
- Thông tư chưa quy định về thẩm quyền, thủ tục giải quyết tin
báo, tố giác về tội phạm khi có tranh chấp về thẩm quyền giải quyết.
- Việc sử lý vật chứng đối với những vụ việc khi cơ quan điều
tra ban hành quyết định không khởi tố (Ví dụ: vụ án đánh bạc có thu
giữ vật chứng là tiền công cụ phương tiện là bài chiếu bát...) hiện nay
thông tư liên tịch số 06/2013 cũng chưa quy định cụ thể.
Chƣơng 3
GIẢI PHÁP CƠ BẢN GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
CỦA HOẠT ĐỘNG TIẾP NHẬN, GIẢI QUYẾT TIN BÁO, TỐ
GIÁC VỀ TỘI PHẠM, KIẾN NGHỊ KHỞI TỐ TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH HƢNG YÊN
3.1 Dự báo những yếu tố tác động đến tình hình tiếp nhận,
giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố trong
thời gian tới

3.1.1 Những yếu tố tác động
Tình trạng phân hóa giàu nghèo diễn ra mạnh mẽ trên địa bàn
tỉnh làm cho khoảng cách thu nhập của người dân ngày càng khác xa
nhau, tạo ra một bộ phận người dân nghèo có trình độ học vấn thấp,
không có việc làm ổn định. Bên cạnh đó, nền kinh tế hàng hóa phát
triển kéo theo giá trị của những mặt hàng tăng cao, những tệ nạn xã
hội ngày càng phát sinh làm cho những người dân không có việc làm
ổn định dễ bị sa ngã vào những tệ nạn xã hội đó.
18


Tình hình tội phạm diễn biến phức tạp, tiếp tục tăng về số lượng,
phương thức, thủ đoạn cũng sẽ ngày càng tinh vi, xảo quyệt hơn, hậu
quả xảy ra do hành vi vi phạm pháp luật cũng sẽ nghiêm trọng hơn
Với tình hình phát triển kinh tế của tỉnh cũng như tình hình tội
phạm ngày càng phức tạp như dự báo trên, đó là cơ sở quan trọng để
góp phần định hướng và nâng cao chất lượng của hoạt động tiếp
nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo
pháp luật tố tụng hình sự trên địa bàn tỉnh để nâng cao hơn nữa công
tác đấu tranh phòng chống và ngăn ngừa tội phạm, nhất là những tội
phạm mới phát sinh.
3.1.2 Những thuận lợi, khó khăn, vướng mắc
* Thuận lợi:
Có sự vào cuộc của cả hệ thống chính quyền trong việc tuyên
truyền, đấu tranh với tội phạm; hệ thống pháp luật của Nhà nước
ngày một hoàn chỉnh và đầy đủ, cụ thể hơn, đặc biệt là tinh thần của
quần chúng nhân dân được nâng cao trong việc tố giác các hành vi vi
phạm pháp luật của một số đối tượng hình sự và ngăn chặn kịp thời
những hành vi chuẩn bị vi phạm pháp luật, góp phần bảo vệ tốt an
ninh trật tự trong tỉnh.

Cơ sở vật chất của các cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận, giải
quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố
tụng hình sự không ngừng được cải thiện, tạo điều kiện thuận lợi cho
các cán bộ có thẩm quyền giải quyết có phương tiện kỹ thuật tốt để
làm tròn nhiệm vụ của mình.
* Khó khăn, vướng mắc:
- Về tố tụng: Thời hạn giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm,
kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự của Cơ quan điều tra
quy định tại Điều 103 của Bộ luật tố tụng hình sự quá ngắn, không
19


đủ thời gian để Cơ quan điều tra tổ chức xác minh, nhất là đối với
các tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố
tụng hình sự phức tạp như:
Tại Điều 100 Bộ luật TTHS đưa ra 5 cơ sở để xác minh dấu hiệu
tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự như sau:
“1. Tố giác của công dân.
2. Tin báo của cơ quan, tổ chức.
3. Tin báo trên các phương tiện thông tin đại chúng.
4. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, Bộ đội biên phòng,
Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển và các cơ quan khác của
Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành
một số hoạt động điều tra trực tiếp phát hiện dấu hiệu của tội phạm;
5. Người phạm tội tự thú.” [17,tr.64]
Tuy nhiên, Bộ luật TTHS và thông tư liên tịch số 06/2013
cũng không hướng dẫn cụ thể các trường hợp được coi là có dấu hiệu
của tội phạm.
Chưa quy định rõ về công tác kiểm sát của VKS đối với tin
báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự của

Cơ quan thuế, tranh tra và các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến
hành một số hoạt động điều tra.
Quy định: “Trường hợp đã hết thời hạn giải quyết tin báo, tố
giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự
quy định tại Điều 103 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 mà cơ quan
có thẩm quyền giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi
tố theo pháp luật tố tụng hình sự chưa đủ căn cứ để quyết định việc
khởi tố hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự thì thông báo
ngay bằng văn bản cho Viện kiểm sát cùng cấp biết để thống nhất
quan điểm. Về việc thu giữ tài liệu, đồ vật, tài sản: Bộ luật TTHS,
20


TTLT 06 cũng như các văn bản dưới luật khác đều không quy định
về thẩm quyền, thủ tục khám xét, thu giữ tài liệu, đồ vật, tài sản…
trong quá trình tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến
nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự nên Cơ quan điều tra gặp
rất nhiều khó khăn trong việc thu thập chứng cứ chứng minh tội
phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự hoặc ngăn
chặn việc tẩu tán tài sản, thu hồi tài sản kịp thời cho người tố giác.
3.2. Giải pháp cơ bản góp phần nâng cao chất lƣợng của
hoạt động tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến
nghị khởi tố
3.2.1 Tổ chức thực hiện triển khai các quy định của
BLTTHS sắp có hiệu lực về việc tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố
giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố
Tổ chức các biện pháp thực hiện tốt mọi quy định của
BLTTHS mới về tiếp nhận, giải quyết tin báo tố giác về tội phạm,
kiến nghị khởi tố là một trong những nội dung mà hệ thống pháp luật
liên quan đến lĩnh vực tư pháp phải bắt kịp sự phát triển cũng là

nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020
của Đảng và Nhà nước ta.
3.2.2 Một số giải pháp khác
TTLT 06/2013 và chỉ thị số 06 /CT-VKSTC cùng quyết định
số 422 /QĐ-VKSTC đã giải quyết cơ bản những vấn đề khó khăn,
vướng mắc trong công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác tin báo về tội
phạm, do vậy, CQĐT, VKS và các cơ quan có liên quan cần nhanh
chóng triển khai và quán triệt thực hiện nghiêm túc.
VKS các cấp có trách nhiệm tổng hợp số liệu và báo cáo tình
hình kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
21


khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự tại các cuộc họp giao ban liên
ngành cùng cấp, đồng thời hàng tháng báo cáo lên VKS cấp trên.
Vận động trong quần chúng nhân dân tích cực tham gia phong
trào toàn dân đoàn kết phòng, chống tội phạm, tích cực tố giác tội
phạm, kiến nghị khởi tố nếu phát hiện đối tượng có hành vi vi phạm
pháp luật. Công việc này nên tiến hành thường xuyên, liên tục trên
tất cả các địa bàn, nhưng tập trung nhiều vào các địa bàn trọng điểm,
phức tạp về an ninh trật tự. Theo đó cần xây dựng cơ chế bảo vệ an
toàn, bí mật (khi cần thiết cho người tố giác tội phạm).

22


KẾT LUẬN
Công tác đấu tranh phòng chống tội phạm trong những năm
qua có những bước phát triển mới. Đời sống nhân dân không ngừng
được nâng cao. Bên cạnh đó, là hoạt động phòng ngừa, đấu tranh với

các loại tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự đã
có những kết quả đáng khích lệ. Hoạt động tiếp nhận, giải quyết tin
báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng
hình sự là một hoạt động giữ vị trí quan trọng trong công tác đấu
tranh phòng, chống tội phạm. Thực trạng tiếp nhận, giải quyết tin
báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng
hình sự trên địa bàn tỉnh đã thu được một số kết quả nhất định, song
bên cạnh đó còn có những hạn chế làm ảnh hưởng đến công tác này
như: tình hình tội phạm, mô hình tổ chức, công tác phối hợp giữa lực
lượng CQĐT và VKS chưa chặt chẽ trong việc tiếp nhận, giải quyết
tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố.
1. Tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị
khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự là nguồn thông tin quan trọng,
nhờ đó các cơ quan chức năng có thể phát hiện được những đối
tượng có hành vi vi phạm pháp luật hình sự. Từ đó có thể có những
biện pháp đấu tranh để phát hiện tội phạm, kiến nghị khởi tố theo
pháp luật tố tụng hình sự làm tiền đề cho việc điều tra, truy tố, xét xử
vụ án hình sự sau này.
2. Từ thực tiễn nghiên cứu thực trạng của hoạt động tiếp nhận,
giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo pháp
luật tố tụng hình sự, những ưu điểm và thiếu sót của công tác này
trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp nhằm góp phần
nâng cao chất lượng của công tác tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố
23