GIÁO ÁN VĂN 9 TUÀN 25 - 3 CỘT

 GIÁO ÁN NGỮ VĂN KHỐI 9 
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


BÀI 23
MÙA XUÂN NHO NHỎ
THANH HẢI
..................................................

I/ Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức: Giúp HS cảm nhận được những cảm xúc của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên,
đất nước và khát vọng đẹp đẽ muốn làm một mùa xuân nho nhỏ dâng hiến cho cuộc đời. Từ đó mở ra
những suy nghĩ về ý nghĩa, giá trị của cuộc sống của mỗi cá nhân là sống có ích, có cống hiến cho
cuộc đời chung.
2. Kĩ năng: Rèn luyện kỹ năng cảm thụ phân tích hình ảnh thơ trong mạch vận động của nhà thơ
3. Thái độ: Rèn luyện kỹ năng cảm thụ phân tích hình ảnh thơ trong mạch vận động của nhà thơ
II/ Chuẩn bị:
1. GV:
+ Phương pháp: Phương pháp phân tích tổng hợp, liên hệ thực tế, vấn đáp, giảng bình....
Hướng dẫn học sinh khai thác văn bản theo đặc điểm của một thể loại văn bản nghị luận.
+ Bảng phụ, tư liệu, chân dung tác giả Thanh Hải. Bài hát phổ nhạc từ bài thơ.
2. HS: Đọc, nghiên cứu văn bản. sưu tầm hát được nội dung bài hát được phổ nhạc.
III/Tiến trình lên lớp
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS ND GHI
1.Ổn định: Kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ:
- Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ”Con cò”.
Em thích câu thơ nào nhất? Vì sao?
3. Bài mới:
* HĐ 1: HD tìm hiểu tác giả, tác phẩm.
- Hỏi: Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Xác

định cách nhắt nhịp chủ yếu của bài?
- Hỏi: Em đã học các tác phẩm nào cũng thuộc
thể thơ 5 chữ ?
- Hướng dẫn đọc: Giọng vui tươi, phấn khởi.
- Gọi HS đọc.
- Hỏi: Căn cứ vào phần chuẩn bị bài ở nhà và
phần chú thích trong SGK, em hãy trình bày
những hiểu biết của em về tác giả Thanh Hải?
Hỏi: Văn bản “Mùa xuân nho nhỏ” là 1 bài thơ
trữ tình. Vì sao có thể nói như vậy?
Hỏi: Từ đó, phương thức biểu đạt chính của văn
bản là gì? Các phương thức kết hợp?
Hỏi: Văn bản thơ trữ tình thường có bố cục theo
- Báo cáo sĩ số
- Trả lời trước lớp
- Thể thơ: 5 chữ.
- Ông đồ (Vũ Đình Liên), Đêm
nay Bác không ngủ (Minh Huệ)
- Đọc bài thơ
+ Thanh Hải (1930 – 1980) tên
thật là Phạm Bá Ngoản, quê ở
huyện Phong Điền, Thừa Thiên
Huế.
- Ông hoạt động văn nghệ từ
cuối những năm kháng chiến
chống Pháp.
- Thơ: chân chất và bình dị, đôn
hậu và chân thành
+ Nhân vật trữ tình là “Ta”- tự
bộc lộ cảm nghĩ của mình trước

mùa xuân.
- Biểu cảm + Miêu tả
I/ Đọc – chú
thích văn bản:
1. Tác giả:
- Thanh Hải
(1930 – 1980)
tên thật là Phạm
Bá Ngoản, quê ở
huyện Phong
Điền, Thừa
Thiên- Huế.
2. Tác phẩm:
Sáng tác 11 –
1980, không bao
lâu nhà thơ qua
đời.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Trường THCS Phú Mỹ  1  GV:…

TUẦN : 25
TIẾT: 116
Ngày soạn: 13/ 02/2009
Ngày dạy: 17/02/2009
 GIÁO ÁN NGỮ VĂN KHỐI 9 
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
mạch cảm nghĩ, cụ thể:
+ Cảm nghĩ về mùa xuân thiên nhiên và đất
nước.

+ Cảm nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước
mùa xuân đất nước.
- Hãy xác định các phần tương ứng ý thơ trên
* HĐ 2: HD Đọc- Hiểu văn bản
- Gọi HS đọc lại 3 khổ thơ đầu.
Hỏi: Trong khổ thơ đầu thứ nhất, cảm xúc về
mùa xuân được thể hiện qua những hình ảnh và
âm thanh nào?
Hỏi: Một khung cảnh như thế nào gợi lên từ
những hình ảnh và âm thanh đó?
GV: Với khung cảnh rộn rã, vui tươi đó, ta nhận
thấy rõ hơn cảm xúc của con người , đó là cảm
xúc Say sưa, tha thiết trước vẻ đẹp của thiên
nhiên.
- Từ thiên nhiên mùa xuân, tác giả mở rộng miêu
tả mùa xuân của đất nước, con người Việt Nam,
điều đó được thể hiện qua hình ảnh nào?
Hỏi: Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ ở
khổ thơ này?
Hỏi: Theo em, hình ảnh rất quen mà cũng rất
mới lạ trong khổ thơ này là gì? Thể hiện trong
điệp từ nào?
+ Điệp từ”Lộc”(chồi non, cây non, cành non
xanh mướt mềm mại).là hình ảnh quen thuộc khi
tả mùa xuân (mùa xuân cây cối đâm chồi nẩy
lộc, mùa xuân đi hái lộc...) nhưng ở đây, hình
ảnh lộc non lại gắn liền với người cầm súng
(giắt đầy trên lưng làm ngụy trang khi hành
quân), người ra đồng (trãi dài nương mạ). Có
phải dưới mắt của tác giả, mùa xuân đất trời đã

đọng lại trong hình ảnh lộc non, và theo chân
con người, mùa xuân đi đến mọi nơi trên đất
nước.
Hỏi: Và “Tất cả như hối hả, tất cả như xôn xao”
Từ đó cho thấy sức sống, mùa xuân đã diễn ra
+ 2 đoạn:
- Đ 1: 3 khổ thơ đầu-
- Đ 2: 3 khổ thơ cuố
- HS đọc.
HS xác định, nêu
+ Dòng sông xanh, Bông hoa tím
biếc
+Tiếng chim chiền chiện hót
vang trời
+ Chỉ vài nét phác hoạ nhưng vẽ
ra được cả 1 không gian cao rộng
(dòng sông, mặt đất, bầu trời bao
la), màu sắc tươi thắm của mùa
xuân (sông xanh, hoa tím- màu
tím đặc trưng của xứ Huế), và cả
âm thanh vang vọng tươi vui của
chim chiền chiện (hót vang trời)
+ Người cầm súng- lộc giắt đầy
trên lưng.
+ Người ra đồng- lộc trãi dài
nương mạ.
⇒ 2 lực lượng chiến đấu (bảo
vệ) và lao động( xây dựng) đất
nước.
+ Dùng nhiều điệp từ, từ láy

(lộc, mùa xuân, tất cả, hối hả,
xôn xao)
+ Điệp từ “Lộc”
+ Khẩn trương, náo nức, sôi
động... hứa hẹn nhiều điều tốt
đẹp.
II/ Đọc- Hiểu
văn bản:
1. Cảm nghĩ về
mùa xuân thiên
nhiên và đất
nước.
- Dòng sông ,
bông hoa, tiếng
chim. → Khung
cảnh rộn rã, tươi
vui.
- Cuộc sống náo
nức, sôi động
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Trường THCS Phú Mỹ  2  GV:…

 GIÁO ÁN NGỮ VĂN KHỐI 9 
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
với nhịp điệu như thế nào?
Hỏi: Những dòng thơ tiếp là những dòng thơ
đậm chất suy tư của tác giả. Ỏ đây, tác giả đã suy
tư (đã nghĩ) gì về đất nước?
Hỏi: Tóm lại, những suy tư đó đã cho thấy tấm

lòng của nhà thơ đối với đất nước như thế nào?
- Gọi HS đọc 3 khổ thơ cuối.
- Giáo viên: Từ cảm xúc về mùa xuân của thiên
nhiên, đất nước, mạch thơ chuyển một cách tự
nhiên sang bày tỏ những suy ngẫm và tâm niệm
trước mùa xuân .
Hỏi: Qua lời thơ, em thấy nhà thơ đã tâm niệm
điều gì? Thể hiện bằng lời thơ nào?
Hỏi: Điệp từ, điệp ngữ nào đã được sử dụng ở
khổ thơ này? Có tác dụng gì?
Hỏi: Em có suy nghĩ gì về điều tâm niệm, ước
muốn của nhà thơ?
- GV liên hệ mở rộng thơ Tố hữu trong bài “Một
khúc ca xuân” đã viết:
“Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh.
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình?”
- Diễn giảng: So với Tố Hữu, cách nói của
Thanh Hải tha thiết, nhỏ nhẹ như 1 điều thành
tâm, đầy suy tư và xúc cảm:
“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc”
Hỏi: Kết thúc bài thơ là: “ Mùa xuân ta xin hát -
- Câu Nam ai, Nam Bình..”, Nam ai Nam Bình là
những điệu ca Huế nổi tiếng, là di sản âm nhạc
truyền thống của dân tộc. Khi con người muốn
hát “câu Nam ai Nam Bình” của xứ Huế thì em

hiểu về người đó như thế nào?
Hỏi: Đoạn thơ là nguyện ước cống hiến của 1
con người. Em nghĩ gì về cách sống đó?
* HĐ 3: HD tổng kết
Hỏi: Nêu những nét đặc sắc nghệ thuật của bài
thơ?
+ Đất nước gian lao.
+ Đất nước tươi sáng.
+ Thương cảm.
+ Tin tưởng tự hào.
- HS đọc.
+ Muốn làm con chim hót; làm
cành hoa; làm nốt nhạc.” “ Ta
làm…”
+ Điệp từ “ta” đặt ở đầu 3 câu
thơ, có tác dụng tô đậm tâm
niệm tự nguyện dâng hiến tâm
sức của mình cho dân, cho nước
- Tự bộc lộ
+ Đó chỉ là ước nguyện khiêm
tốn, giản dị: Chỉ xin làm một con
chim, một cành hoa, một nốt
nhạc trầm. Khiêm tốn nhưng
thiết tha, khẩn cầu, tự nguyện:
Ta làm, ta nhập, dù là…
- HS bộc lộ:
+ Đó là ý nguyện của một người
tha thiết, tự hào với vẻ đẹp của
tâm hồn quê hương đất nước
mình.

+ Thể thơ 5 chữ, gần gũi với dân
ca, nhiều hình ảnh đẹp…
- Dựa vào ghi nhớ trả lời
2. Suy ngẫm và
ước nguyện của
nhà thơ trước
mùa xuân đất
nước:
+ Muốn làm con
chim hót; làm
cành hoa; làm
nốt nhạc.
- Ước nguyện
khiêm tốn, giản
dị
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Trường THCS Phú Mỹ  3  GV:…

 GIÁO ÁN NGỮ VĂN KHỐI 9 
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- Hỏi: Ghi nhớ SGK cho em hiểu gì về nội dung
bài thơ?
- Gọi HS đọc ghi nhớ
4. Củng cố:
Hỏi: Bài thơ là nguyện ước cống hiến của con
người, em nghĩ gì về cách sống đó?
- Liên hệ giáo dục: Cuộc sống của mỗi người đều
nằm trong cuộc sống chung của mọi người.
Muốn cho cuộc sống ấy tốt đẹp thì mỗi người

cần phải biết hy sinh, cống hiến cho cuôc sống
chung.
- Hãy lắng nghe giai điệu bài Mùa xuân nho nhỏ
do nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc theo lời thơ
Thanh Hải.
5. Hướng dẫn học bài ở nhà:
- Học thuộc lòng bài thơ, nắm nội dung ý nghĩa.
- Chuẩn bị: Soạn bài”Viếng lăng Bác”theo câu
Hỏi SGK
- Đọc ghi nhớ
+ Đó là cách sống tốt đẹp, cao
cả…
- Nghe
 Rút kinh nghiệm:..............................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
============


BÀI 23
VIẾNG LĂNG BÁC
ViỄN PHƯƠNG
I/ Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức: Giúp HS
- cảm nhận được niềm xúc động thiêng liêng , tấm lòng thiết tha, thành kính , vừa tự hào vừa đau xót
của tác giả từ miền Nam mới được giải phóng ra viếng lăng Bác.
- Thấy được những đặc điểm nghệ thuật của bài thơ: Giọng điệu trang trọng, thiết tha phù hợp với tâm
trạng và cảm xúc , nhiều hình ảnh ẩn dụ có giá trị , súc tích và gợi cảm . Lời thơ dung dị mà cô đúc,
giàu cảm xúc mà lắng đọng.

2. Kĩ năng: Đọc – hiểu thơ trữ tình, phân tích các hình ảnh ẩn dụ, giọng điệu trong thơ.
3. Thái độ: Lòng tự hào, kính yêu và biết ơn bác - vị cha già của dân tộc.
II/ Chuẩn bị:
1. GV:
+ Phương pháp: Phân tích chiều sâu tâm trạng.
+ Bảng phụ, tư liệu, bài hát, tranh ảnh về lăng HCT, chân dung tác giả.
2. HS: Đọc, nghiên cứu văn bản.
III/Tiến trình lên lớp
HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS ND GHI
1.Ổn định: Kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ:
- Báo cáo sĩ số
+ Mùa xuân nho nhỏ là một
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Trường THCS Phú Mỹ  4  GV:…

TUẦN : 25
TIẾT: 117
Ngày soạn: 15/ 02/2009
Ngày dạy: 19/02/2009
 GIÁO ÁN NGỮ VĂN KHỐI 9 
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ”Mùa xuân
nho nhỏ”của Thanh Hải.
- Em hiểu thế nào về nhan đề bài thơ? Nêu chủ
đề bài thơ?
3. Bài mới:
Đề tài về Bác đã trở thành phổ biến trong thơ ca
hiện đại: Tố Hữu với bài Bác ơi; Minh Huệ với

Đêm nay Bác không ngủ; Chế Lan Viên với Hoa
trước lăng Người,…Còn nhà thơ Viễn Phương
đã xúc động kể lại lần đầu từ miền Nam ra viếng
lăng Cha già dân tộc với bài Viếng lăng Bác mà
các em sẽ học hôm nay.
* HĐ 1: Đọc- chú thích văn bản
- GV hướng dẫn đọc: giọng thành kính, xúc
động, chậm rãi, thiết tha.
- Gọi HS đọc.
- Cho HS xem chân dung nhà thơ Viễn Phương.
Hỏi: Nêu những hiểu biết về tác giả?
* HĐ 2: HD đọc-hiểu văn bản
1) Văn bản là một bài thơ có nhan đề là Viếng
lăng Bác.
Hỏi: Bài thơ miêu tả lăng Bác hay diễn tả những
xúc động của lòng người khi vào viếng lăng Bác?
Hỏi: Vậy theo em, phương thức biểu đạt của văn
bản này là gì?
Hỏi: Đọc qua bài thơ, em thấy cảm xúc của nhà
thơ được diễn tả theo trình tự không gian, thời
gian nào?
Hỏi: Mạch tâm trạng này được trình bày tương
ứng với những phần nào trong văn bản?
- Gọi Học sinh đọc lại 2 khổ thơ đầu.
Hỏi: Câu thơ đầu cho biết điều gì? Nhận xét cách
xưng hô của tác giả?
2) Quan sát 2 khổ thơ đầu này, em thấy người
con đã cảm nhận (thấy) những gì đang diễn
ra trước lăng Bác?
Hỏi: Vì sao ấn tượng đầu tiên lại là hàng tre nơi

lăng Bác?
sáng tạo độc đáo của Thanh
Hải. Nhà thơ nguyện làm 1 mùa
xuân, nghĩa là sống đẹp, sống
với tất cả sức sống tươi trẻ của
mình nhưng rất khiêm nhường,
là một mùa xuân nhỏ góp vào
mùa xuân lớn của đất nước, của
cuộc đời chung.
- Đọc văn bản
- Học sinh nêu dựa vào chú thích
SGK.
+ Miêu tả lăng Bác để từ đó diễn
tả xúc động của lòng người khi
vào lăng viếng Bác.
+ Kết hợp miêu tả với biểu cảm.
Biểu cảm là phương thức chính.
Học sinh thảo luận, trả lời:
+ Cảm xúc trước lăng Bác.
+ Cảm xúc trong lăng Bác.
+ Cảm xúc khi rời lăng Bác.
+ 2 khổ thơ đầu.
+ Khổ thơ thứ 3.
+ Khổ thơ thứ 4.
- Đọc
- Học sinh thảo luận, trả lời:
+ Câu đầu gọn như 1 thông báo
nhưng gợi ra tâm trạng xúc động
của 1 người từ chiến trường
miền Nam sau bao năm mong

đợi mới được ra viếng Bác.
+ Cách xưng hô “con”, “Bác”:
Đậm phong cách miền Nam, gợi
sự gần gũi, cảm động.
+ Hàng tre- Mặt trời- Dòng
người vào viếng lăng Bác.
- HS suy nghĩ, trả lời:
+ Đó là một hình ảnh hết sức
thân thuộc của làng quê, đất
nước Việt Nam, đã thành biểu
tượng của dân tộc, biểu tượng
I/ Đọc- chú
thích văn bản:
SGK
II/ Đọc- hiểu
văn bản:
1) Cảm xúc
trước lăng Bác:
+ Hàng tre: biểu
tượng dân tộc,
bền bỉ, kiên
cường.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Trường THCS Phú Mỹ  5  GV:…

 GIÁO ÁN NGỮ VĂN KHỐI 9 
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hỏi: Hình ảnh “cây tre” ở cuối bài đã bổ sung ý
nghĩa gì của hình ảnh cây tre Việt Nam?

3) Theo dõi khổ thơ 2:
Hỏi: Có tới 2 hình ảnh mặt trời, hãy phân tích sự
khác nhau giữa 2 hình ảnh đó? Những biện pháp
nào được sử dụng? Tác dụng của chúng?
Hỏi: Cách so sánh ẩn dụ này nói lên tình cảm gì
của nhà thơ đối với Bác?
Hỏi: Hình ảnh tiếp theo là hình ảnh gì? Có ý
nghĩa như thế nào?
- Gọi Học sinh đọc khổ thơ 3.
Hỏi: Hình ảnh Bác nằm trong lăng được nhà thơ
cảm nhận như thế nào?
Hỏi: Có thể có vầng trăng thật trong lăng không?
nhưng vì sao con người vẫn hình dung giấc ngủ
của Bác giữa 1 vầng trăng sáng dịu hiền? Điều
đó có ý nghĩa gì?
Hỏi: Trong lời thơ tiếp theo xuất hiện 1 hình ảnh
ẩn dụ. Đó là hình ảnh nào?
Hỏi: Ý nghĩa ẩn dụ của hình ảnh này là gì?
- Gọi Học sinh đọc khổ thơ cuối
của sức sống bền bỉ, kiên cường
không chịu khuất phục.
+ Hình ảnh cây tre cuối bài mang
nét nghĩa: Cây tre trung hiếu.
- HS tìm, phát hiện, phân tích,
phát biểu:
+ Mặt trời qua lăng là mặt trời
thật.
+ Mặt trời trong lăng là hình ảnh
ẩn dụ: So sánh Bác như mặt trời.
Con người Bác với những biểu

hiện sáng chói về tư tưởng yêu
nước và lòng nhân ái mênh mông
có sức sáng toả mãi mãi như ánh
mặt trời.
+ Ngưỡng vọng, tôn kính của tác
giả và nhân dân đối với Bác.
+ Hình ảnh “Dòng người đi
trong thương nhớ” kết tràng
hoa... mùa xuân”; Đó là hình ảnh
ẩn dụ đẹp và sáng tạo của nhà
thơ, thể hiện tấm lòng thành kính
của nhân dân đối với Bác.
- Đọc
+ Bác đang nằm ngủ, giấc ngủ
bình yên giữa vầng trăng.
- Thảo luận, trình bày
+ Không gian trong lăng luôn
yên tĩnh, trang nghiêm; ánh sáng
dịu nhẹ, trong trẻo.
+ Sinh thời Bác luôn gần gũi với
thiên nhiên, thơ Bác tràn đầy ánh
trăng, trăng với Bác như bạn bè.
+ Cuộc đời Bác rực sáng như
mặt trời, và cách sống của Bác,
tâm hồn của Bác cũng cao đẹp
trong sáng, thanh cao như ánh
trăng.
Học sinh tìm, nêu:
+ “Vẫn biết trời xanh... Mà sao...
tim”

+ Cuộc đời bất tử của Bác được
so sánh ngầm với trời xanh là
mãi mãi. Người đã hoá thành
thiên nhiên, đất nước. Dù đã tin
như thế nhưng tác giả vẫn thấy
đau nhói trong tim.
- HS đọc
- Học sinh trao đổi, trả lời:
+ Mặt trời trong
lăng, dòng
người.. Kết
tràng hoa..” là
hình ảnh
ẩn dụ.
⇒Ngưỡng vọng,
tôn kính của tác
giả và nhân dân
đối với Bác.

2) Cảm xúc
trong lăng Bác:
- Tâm hồn của
Bác trong sáng,
thanh cao như
ánh trăng.
- Đau xót vì sự
ra đi của người.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Trường THCS Phú Mỹ  6  GV:…

