cach ung xu khi tre cai lai

Phải làm gì khi trẻ hay cãi lời người lớn?
Khi con cãi lời, phụ huynh thường cảm thấy khó chịu, tức giận vì cảm thấy bị
xúc phạm. Từ đó dẫn đến những cuộc khẩu chiến vô tội vạ giữa cha mẹ và
trẻ.
Trong quá trình tư vấn tâm lý, chuyên viên Trần Đăng Thảo (Tổng đài 1088 TP
HCM) thường nghe nhiều phụ huynh tâm sự không thể hiểu tại sao con mình đến
tuổi "choai choai" lại có những thay đổi khác thường. Họ luôn có cảm giác con trẻ
đang “thách thức” uy quyền của mình mà trước đây nó từng tuân theo. Nếu so
sánh thì người mẹ thường phải chịu đựng cảm giác này nhiều hơn.
Theo chuyên viên tâm lý, đây là vấn đề thường thấy trong giao tiếp giữa cha mẹ và
con trẻ đến tuổi dậy thì. Khó chịu, tức giận và bị xúc phạm là cảm giác chung của
người lớn. Song theo ông, những cuộc khẩu chiến như thế là những thử thách đầu
tiên và không thể tránh khỏi khi trong nhà có trẻ đang tuổi "tập làm người lớn".
Việc hiểu được nguyên nhân dẫn đến cách hành xử của trẻ sẽ giúp cha mẹ hạn chế
được mâu thuẫn không đáng có. Từ đó biết cách ứng xử cho phù hợp, vừa không
làm con nổi loạn hay ấm ức vừa không làm mất vị thế của cha mẹ trước mặt trẻ.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Phân tích của Thảo cho thấy, việc trẻ đến tuổi "ô mai" thường hãy cãi với cha mẹ
và người lớn xuất phát từ những thay đổi tâm sinh lý của trẻ. Kèm theo đó là cảm
giác muốn độc lập, thành người lớn, được tôn trọng và đối xử công bằng. Nên khi
thấy cha mẹ không chịu nhìn nhận, không thay đổi cách đối xử, trẻ cảm thấy
không được tôn trọng rồi bắt đầu cãi lại.
Tâm lý học gọi đây là giai đoạn “tranh giành quyền lực” giữa cha mẹ (khi đưa ra
những nguyên tắc, quy tắc ứng xử) với con cái (có nhu cầu đang phát triển tâm lý,
khẳng định cái tôi).
Tuy nhiên, theo ông Thảo, cha mẹ cần nhớ mục đích cuối cùng của người lớn khi
giáo dục con cái là thiết lập các nguyên tắc hành vi ứng xử lên trẻ, cho nên cần
phải làm sao tránh mâu thuẫn, cãi vã với con. Để thực hiện được tiêu chí đó, phụ

huynh cần lưu ý những điểm sau:
1. Chấp nhận mâu thuẫn, xung đột, xem đó là vấn đề tất yếu trong mối tương
quan với trẻ dậy thì

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Cần xem vấn đề này là một tín hiệu tích cực cho thấy con mình đang lớn và phát
triển bình thường. Có rất nhiều mâu thuẫn, xung đột nhưng không hẳn tất cả đều
mang nghĩa xấu. Nghệ thuật làm cha mẹ là hiểu được động lực chính của tuổi dậy
thì và học cách tránh né những cơn giận dữ không cần thiết. Nhiều cha mẹ không
hiểu hay không chấp nhận thực tế này và cho rằng trẻ “quá hỗn”, "không thể chấp
nhận được" thì sẽ không thể giáo dục con được.
2. Cha mẹ hãy tâm niệm rằng mình đang nói chuyện với một đứa “trẻ lớn”
chứ không hẳn là “trẻ nhỏ”như trước kia
Nếu bình tĩnh nhìn nhận một cách tích cực trong phản ứng của con, cha mẹ sẽ thấy
trẻ đang muốn thay đổi cách thức đối xử hay thiết lập kiểu quan hệ mới. Đó là kiểu
quan hệ bình đẳng, tôn trọng, được thể hiện quan điểm, lập trường, chính kiến của
bản thân. Tức là muốn trở thành và được đối xử ngang hàng như người lớn và
nguyện vọng độc lập không muốn sự áp đặt của trẻ đã phát triển.
Hiểu được như thế, cha mẹ hãy lắng nghe và nhìn nhận nhu cầu của trẻ. Từ đó
khuyến khích con nói ra những điều mong muốn và rồi phân tích cho trẻ cái đúng,
cái sai, cái được phép và cái không được phép. Điều quan trọng mà cha mẹ cần
nhớ là luôn thực hiện mọi thứ trên tinh thần tôn trọng, bình đẳng và yêu thương.
3. Mục đích của cha mẹ trong việc dạy dỗ trẻ ở tuổi này là thiết lập các
nguyên tắc, quy tắc hành vi ứng xử, giới hạn cho phép
Vì thế hãy tránh những cuộc tranh cãi và đối đầu với trẻ. Rất nhiều bậc cha mẹ
giẫm lên "vết xe đổ" này nên cảm thấy bất lực trong việc giáo dục con. Khi không
thiết lập được nguyên tắc của mình thì quay lại đe doạ và đánh chửi con, để cuối
cùng "xôi hỏng bỏng không".

Hơn nữa cha mẹ phải kiên quyết chấm dứt tham gia vào những cuộc tranh cãi, giải
thích dài dòng. Nói với trẻ thật ngắn gọn, rõ ràng bạn muốn con làm gì, khi nào và
nếu con không làm thì sẽ như thế nào rồi bỏ đi ngay chỗ khác, không đôi co.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


4. Đối thoại với trẻ

Đây vừa là một nguyên tắc vừa là kỹ năng quan trọng trong việc ứng xử với trẻ
dậy thì. Khi con còn nhỏ, cha mẹ dễ dàng áp đặt nguyên tắc hoặc ý muốn nhưng
nếu tiếp tục áp dụng như thế sẽ không thành công khi trẻ lớn lên và dễ tạo ra xung
đột. Vì thế tốt nhất khi đề ra nguyên tắc hoặc muốn con làm việc gì thì cha mẹ nên
đưa ra bàn thảo cùng trẻ hoặc các thành viên trong gia đình xem ý kiến của trẻ, sau
đó đi đến thống nhất và cứ như thế thực hiện.
Chẳng hạn, khi nghe mẹ nói "từ nay con không được về nhà quá 10h" hay “Lan,
rửa cho mẹ mấy cái chén", trẻ sẽ cãi lại và tìm cớ biện minh để không làm. Thay vì
vậy, cha mẹ hãy ngồi nói chuyện với con và thống nhất việc rửa chén và đi về
khuya của trẻ. Tất nhiên nên suy xét một số tình huống ngoại lệ có thể chấp nhận
được.
5. Nhẹ nhàng trong khi giao tiếp với trẻ
Cha mẹ cần cố gắng giữ bình tĩnh khi con cãi lời hoặc không làm theo ý mình.
"Đôi khi trẻ cãi chỉ để cãi chứ chẳng có ý xúc phạm cha mẹ mình, xong rồi là hết
ngay, thậm chí chúng cũng cảm thấy hối hận vì hành vi của mình. Bằng tình

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


thương, cha mẹ nhẹ nhàng tâm sự với trẻ, phân tích cho trẻ cái đúng cái sai, tại sao
lại bắt chúng làm và làm theo sẽ tốt cho con sau này", chuyên viên Đăng Thảo đúc

kết.
6. Không áp đặt

Khi bé con bắt đầu ‘cãi lại’ bố mẹ, đó không chỉ là dấu hiệu ‘bướng’ hay ‘hư’ như
các bậc phụ huynh thường nghĩ, mà còn là dấu hiệu của sự trưởng thành. Bé con
của bạn bắt đầu biết suy nghĩ độc lập, biết liên kết những điều bố mẹ nói, những
nguyên tắc bố mẹ đặt ra với hiện thực, biết bắt chước các bạn, biết đòi hỏi những
điều ‘đúng, sai’ một cách rõ ràng, cứng nhắc, và logic. Vậy, thay vì bực bội, điên
tiết lên, bạn hãy… lấy làm vui mừng. Và từ đó, hãy cẩn trọng hơn trong lời ăn
tiếng nói, hãy chú ý sao cho lời nói và việc làm của bạn ‘khớp’ với nhau.
Muốn con ít có ‘điều kiện’ cãi bướng, việc quan trọng nhất là bố mẹ điều chỉnh
hành vi đối xử của mình với con. Không quát nạt, áp đặt, bắt chúng phải coi ý kiến
của bố mẹ là nhất, là bất khả… cãi lại. Hãy cho bé con có được “quyền tham gia”.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí