Tiết 23.24 (13/2/2009)
Bài 19
Nhân dân Việt Nam kháng chiến
Chống pháp xâm lợc (từ 1885 đến trớc 1873)
I. mục tiêu bài học
1. Kiến thức
Sau khi học xong bài học, yêu cầu HS cần nắm đợc:
- ý đồ xâm lợc của thực dân phơng Tây, cụ thể là Pháp, có từ rất sớm.
- Qúa trình xâm lợc Việt Nam của thực dân Pháp từ 1858 1873.
- Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lợc của nhân dân ta từ 1858
1873.
2. T tởng
- Giúp HS hiểu đợc bản chất xâm lợc và thủ đoạn tàn bạo của chủ nghĩa
thực dân.
- Đánh giá đúng mức nguyên nhân và trách nhiệm của triều đình phong
kiến nhà Nguyễn trong việc tổ chức kháng chiến.
- Giáo dục tinh thần yêu nớc, ý thức tự tôn sự kiện.
3. Kỹ năng
- Củng cố kỹ năng phân tích, nhận xét, rút ra bài học lịch sử.
- Sử dụng lợc đồ trình bày diễn biến các sự kiện.
II. thiết bị, tài liệu dạy học
- Lợc đồ Mặt trận Gia Định.
- T liệu về cuộc kháng chiến ở Nam Kì.
- Tranh ảnh về các nhân vật lịch sử có liên quan đến bài học
- Văn thơ yêu nớc cuối thế kỉ XIX.
III. tiến trình tổ chức dạy học
1. ổn định lớp:
2. Dẫn dắt vào bài :
Lịch sử Việt Nam cuối thế kỉ XIX đang đứng trớc những thử thách cực
kì nghiêm trọng.Thực dân Pháp xâm lợc nớc ta,triều đình Nguyễn trợt dài trên
con đờng thoả hiệp.Phong trào đấu tranh của nhân dân ta gặp nhiều khó
khăn.Để hiểu rõ hơn về vấn đề này.Chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay.
3. Tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp.
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần truyền đạt
GV: Trớc khi tìm hiểu cuộc kháng chiến
I. Liên quân Pháp Tây
chống Pháp của nhân dân ta, chúng ta sẽ tìm
hiểu về cuộc xâm lựơc Việt Nam của thực
dân Pháp. Trớc hết tìm hiểu tình hình Việt
Nam giữa thế kỉ XIX trớc cuộc xâm lợc của
thực dân Pháp.
* Hoạt động 1: Cả lớp-cá nhân:
- GV: Em hãy cho biết tình hình chính trị,
kinh tế, xã hội của Việt Nam thời này có
điểm gì nổi bật?
- HS theo dõi SGK, kết hợp với kiến thức đã
học để trả lời:
-GV bổ sung chốt ý và hớng dẫn HS tìm hiểu
tiếp:
? Tình hình trên đã nói lên điều gì?
-HS:Chế độ PK lâm vào khủng hoảng ttầm
trọng.
* Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân
- GV nêu câu hỏi? Đặt Việt Nam trong bối
cảnh châu á và thế giới, lúc đó em có suy
nghĩ gì?
-HS dựa vào phần kiến thức đã học ở chơng I
để trả lời.
-GV làm rõ cho HS hiểu vì sao VN từ lâu đã
nằm trong tầm ngắm của các nớc Phơng tây:
Trong lúc Việt Nam đang suy yếu, khủng
hoảng thì chủ nghĩa t bản Âu Mĩ đang đẩy
mạnh xâm lợc thuộc địa ở khắp nơi trên thế
giới. Việt Nam và Đông Nam á là khu vực
quan trọng, giàu tài nguyên. Chế độ phong
kiến đang khủng hoảng, vì vậy tất yếu Việt
Nam trở thành đối tợng xâm lợc của thực dân
phơng Tây (Việt Nam cũng nh các nớc châu
Ban Nha xâm l ợc Việt
Nam. Chiến sự ở Đà Nẵng
1858.
1. Tình hình Việt Nam đến
giữa thế kỉ XIX, trớc khi
thực dân Pháp xâm lợc.
-Chính trị: Việt Nam là một
nớc phong kiến có độc lập,
có chủ quyền .
- Kinh tế:
+ Nông nghiệp sa sút, mất
mùa, đói kém thờng xuyên.
+ Công thơng nghiệp đình
đốn, lạc hậu do chính sách
bế quan toả cảng
- Quân sự lạc hậu, đối ngoại
sai lầm: cấm đạo, xua đuổi
giáo sĩ.
- Xã hội: Các cuộc khởi
nghĩa nổ ra khắp nơi.
2. Thực dân Pháp ráo riết
chuẩn bị xâm lợc Việt Nam.
- T bản phơng Tây và Pháp
nhòm ngó Việt Nam từ rất
sớm.
-Pháp đã lợi dụng việc
truyền bá đạo Thiên Chúa
để xâm nhập vào Việt Nam.
- Cuối TK XVIII Nguyễn
ánh cầu cứu PhápDã tâm
của chúng đơc củng cố.
- Năm 1857 kế hoạch đánh
Việt Nam đã đợc thông qua
> Việt Nam đứng trớc
á khác, đứng trớc nguy cơ bị xâm lợc)
*Hoạt động 1 cả lớp-cá nhân:
-GV: Ti sao thc dõn Phỏp chn
Nng l im tn cụng u tiờn?
-HS: Da vo SGK tr li
-GV dùng lợc đồ giới thiệu trên lợc đồ vị trí
Đà Nẵng, là một cửa biển nớc sâu, lại gần
kinh đô Huế (cách khoảng 100km).
Tàu chiến có thể hoạt động dễ dàng
Có thể dùng Đà Nẵng làm bàn đạp tấn công
Huế
Đà Nẵng còn là nơi thực dân Pháp xây dựng
đợc cơ sở giáo dân theo Kitô, chúng hy vọng
đợc giáo dân ủng hộ.
-GV: Nhõn dõn ta ó chng Phỏp nh th
no?
-HS: Da vo SGK tr li.
-GV; bổ sung,chốt ý: Kế hoạch đánh nhanh
thắng nhanh của Pháp bớc đầu thất bại.
*Hoạt động 1: Cả lớp-cá nhân.
-GV: Vỡ sao thc dõn phỏp chn Gia
nh l ni tn cụng ln th hai?
-HS: Da vo SGK tr li
-GV: Nhân dân Gia Định và quân đội
triều đình đã làm gì để chống Pháp?
-HS: Nhân dân Gia Định anh dũng chiến
đấu, quân triều đình sau khi thất thủ đã án
nguy cơ bị Pháp xâm lợc.
3.Chiến sự ở Đà Nẵng năm
1858.
-Ngày 1/9/1858 Pháp-Tây
Ban Nha nổ súng tấn công
ĐN.
- Quân dân ta anh dũng
chống trả, thực hiện kế sách
vờn không nhà trống .
-Kế hoạch đánh nhanh
thắng nhanh của Pháp bớc
đầu thất bại.
II. Khỏng chin chng
thc dõn Phỏp Gia nh
v cỏc tnh min ụng
Nam Kỡ t nm 1859 n
nm 1862:
1. Khỏng chin Gia
nh:
-Nguyên nhân: Gia định có
vị trí chiến lợc Quan trọng,là
vựa lúa lớn (SGK)
-17/2/1859, Pháp đánh
chiếm thành Gia Định.
- Nhân dân chủ động kháng
chiến
binh bất động.
-GV minh chốt ý và chỉ rõ cho HS thấy sự
đối lập giữa tinh thần chiến đấu của nhân dân
và quân đội triếu đình,Phân tích những khó
khăn của Pháp để HS thấy đợc thái độ nhu
nhợc của triều đìnhTrách nhiệm của nhà
Nguyễn trớc vận mệnh của đất nớc.
-GV:Vì sao quân triều đình lại thất bại?
-HS:Do vũ khí thô sơ,bị động khi giặc tấn
công.
-GV:Nhấn mạnh cho HS thấy đối lập với sự
hèn nhát của triều đình là tinh thần chiến đấu
anh dũng của nhân dân cả khi quân triều đình
đã thất bại.(Dùng t liệu tờng thuật về trận
đánh của Nguyễn Tung Trực trên sông Vàm
Cỏ Đông)
-GV: Việc triều đình kí hiệp ớc Nhâm
Tuất đã nói lên điều gì?
-HS: Sự nhu nhợc hèn nhát,lòng tin ngây thơ
của triều đình vào thiện chí của Pháp do cha
nhận thức đợc bản chất xâm lợc của chúng.
Nhà Nguyễn muốn sớm chấm dứt chiến
tranh.
*Hot ng 1: Nhúm
-GV chia lp lm 2 nhúm tho lun
-N1: Tỡnh hỡnh min ụng sau Hip c
Nhõm Tut?
-N2: Trỡnh by din bin, kt qu, ý ngha
ca cuc khi ngha Trng nh?
-GV Gi i din nhúm tr li, gi nhúm
khỏc b sung, sau ú cht ý.
- Kế hoạch đánh nhanh
thắng nhanh thất bại Pháp
buộc phải chuyển sang chinh
phục từng gói nhỏ.
- Năm 1860 Pháp bị sa
lầy.Tuy nhiên triều đình vẫn
án binh bất động.
2. Khỏng chin lan rng ra
cỏc tnh min ụng Nam
Kỡ. Hip c 5-6-1862:
- Ngy 23/2/1861, Phỏp tn
cụng v chim i n Chớ
Hũa,tiếp theo là Định T-
ờng,Biên Hoà,Vĩnh Long.
- Nhõn dõn ta tip tc
khỏng chin và lập nhiều
chiến công.
-Về phía triều đình:Bị thất
bại, triu đình đã kớ Hip
c Nhõm Tut nhợng cho
Pháp 3 tỉnh miền Đông Nam
Kì.(5/6/1862)
- Ni dung: (SGK)
III. Cuc khỏng chin ca
nhõn dõn Nam Kỡ sau
Hip c 1862:
1. Nhõn dõn ba tnh min
ụng tip tc khỏng chin
sau Hip c 1862:
-Phong tro khỏng chin ca
nhõn dõn, vn din ra sụi
ni, tiờu biu l phong trào
tị địa và khi ngha ca
Trng nh
- Kt qu, ý ngha: Tuy
tht bi nhng nó đã nói lên
*Hoạt động1:Cá nhân.
-GV cần phân tích cho HS hiểu dã tâm của
TD Pháp và sự bạc nhợc của triều đình Huế
để HS hiểu rõ bản chất của vấn đề.Với dã
tâm sẵn có,sớm muộn thì Pháp cũng sẽ thôn
tính cả Nam Kì.
*Hoạt động2:Cả lớp-Cá nhân.
-GV: Vì sao Pháp lại dễ dàng chiếm đợc 3
tỉnh miền Tây Nam Kì?
-HS: Do thái độ nhu nhợc và sự cả tin của
triều đình Huế.
*Hoạt động 1: Cả lớp-cá nhân.
-GVPhong trào đấu tranh của nhân dân
miền Tây đã nổ ra nh thế nào?
-HS dựa vào SGK trả lời câu hỏi.
-GV Bổ sung và nhấn mạnh những cuộc đấu
tranh tiêu biểu,Có thể cung cấp thêm thông
tin về trận đánh của Nguyễn Trung Trực tiêu
diệt đồn Kiên Giang(6/1868)
tinh thn qut khi ca nhõn
dõn Nam Kỡ, l ngun c v
to ln cho nhõn dõn ta.
2. Thc dõn Phỏp chim
ba tnh min Tõy Nam Kỡ:
-20/6/1867 lợi dụng sự bạc
nhợc của triều đình Pháp ép
Phan Thanh Giản trao thành
Vĩnh Long cho chúng.
-Đến 24/6/1867 Pháp đã
chiếm đợc 3 tỉnh miền tây
Nam Kì mà không cần nổ
súng.
3.Nhân dân 3 tỉnh miền
Tây chống Pháp.
- Tiêu biểu nhất có cuộc khởi
nghĩa của Nguyễn Trung
Trực, Nguyễn Hữu Huân
-Kết quả ý nghĩa:
+Tuy thất bại nhng phong
trào đã nói lên tinh thần yêu
nớc ý chí chống ngoại xâm
của đồng bào miền Tây và
đồng bào cả nớc nói chung
4. Củng cố: Những cuộc kháng chiến tiêu biểu của nhân dân ta từ
1858 1873.
- Nhn xột tinh thn chng Phỏp ca nhõn dõn ta v ca vua quan nh
Nguyn.
-Gv nêu câu hỏi để kiểm tra sự nhận thức của HS:Việc VN bị mất nớc có
phải là tất yếu hay không?Vì sao?
5. Dặn dò: HS đọc bài cũ, xem trớc bài mới,làm bài tập đầy đủ.