Bài 24. Ý nghĩa văn chương

1


KIỂM TRA BÀI CŨ

2


BÀI 24 – TIẾT 97: Văn bản:

- HOÀI THANH-

3


I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Hoài Thanh (1902 – 1982)

4


I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
a. Đọc
b. Thể loại: Văn nghị luận
c. Bố cục:

5

Bố cục : 3 phần
- Phần 1: Từ đầu đến “…muôn loài”

 Nguồn gốc cốt yếu của văn chương.
- Phần 2: “Văn chương” đến “sự sống”
Nhiệm vụ của văn chương.
- Phần 3: : Còn lại

 Công dụng của văn chương.

6


II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương

7


“ Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ
Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi
xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá,
khóc nức lên, quả tim cùng hoà nhịp với sự run
rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp
đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca.
Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang
đường, song không phải không có ý nghĩa.
Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng
thương người và rộng ra thương cả muôn vật,
muôn loài. [...]”

Tìm luận điểm, lí lẽ, dẫn chứng?
8


“(Dẫn chứng) Người ta kể chuyện đời
xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một
con chim bị thương rơi xuống bên chân
mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên,
quả tim cùng hoà nhịp với sự run rẩy của
con chim sắp chết. (Lí lẽ)Tiếng khóc ấy, dịp
đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi
ca.
(Lí lẽ) Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu
chuyện hoang đường, song không phải
không có ý nghĩa. (Luận điểm) Nguồn gốc
cốt yếu của văn chương là lòng thương
người và rộng ra thương cả muôn vật,
muôn loài. [...]”
9


II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương
- Dẫn chứng: “một thi sĩ…chân mình.”
→ Tạo sự hấp dẫn, dẫn dắt người đọc vào tác
phẩm.
- Lí lẽ: “Câu chuyện…ý nghĩa”
→ Khẳng định tính nhân văn của câu chuyện.
Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng

thương người và rộng ra thương cả muôn vật,
muôn loài.
→ Quan niệm hoàn toàn đúng đắn và sâu sắc.

10


- Cày đồng đang buổi ban trưa

- Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền.

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
- Trâu ơi, ta bảo trâu này.
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta.

 Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động.
11


Đêm nay Bác không ngủ.

Bác thương người chiến sĩ đứng gác...

Bác thương đoàn
dân công...

 Văn chương bắt nguồn từ thực tế đấu
tranh bảo vệ Tổ quốc, chống giặc ngoại xâm.

12

 Văn chương
bắt nguồn từ đời
sống văn hoá, lễ
hội, trò chơi...

13


2. Nhiệm vụ của văn chương.
“ Văn chương sẽ là hình dung của sự sống
muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn
chương còn sáng tạo ra sự sống.(...)”
sống
Cuộc sống của con người, của xã hội vốn muôn
hình vạn trạng, văn chương có nhiệm vụ phản
ánh cuộc sống đó.

14


2. Nhiệm vụ của văn chương.
- Văn chương phản ánh hiện thực cuộc sống.
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Em hãy tìm dẫn chứng để chứng minh rằng: văn
chương phản ánh cuộc sống qua các văn
bản đã học?

15

“Cái cò lặn lội bờ ao...”
( Ca dao )

“Vụt qua mặt trận, đạn bay
vèo vèo”.
( Lượm - Tố Hữu)

→ Phản ánh cuộc sống lao
động.

→ Phản ánh cuộc sống
chiến đấu.
16


“ Văn chương sẽ là hình dung của sự sống
muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn
chương còn sáng tạo ra sự sống.(...)”
sống
Văn chương dựng lên những hình ảnh, đưa ra
những ý tưởng mà cuộc sống hiện tại chưa có để
mọi người phấn đấu xây dựng, biến chúng thành
hiện thực tương lai tốt đep.

17


2. Nhiệm vụ của văn chương.

- Văn chương phản ánh hiện thực cuộc sống.
- Văn chương sáng tạo ra sự sống.
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Em hãy tìm dẫn chứng để chứng minh rằng: văn
chương sáng tạo cuộc sống qua các văn
bản đã học?

18


Truyện “Thạch Sanh”

Truyện “ Cây bút thần”

 Phản ánh ước mơ công lý, cải tạo hiện thực
xã hội, sự công bằng cho người lao động của
người xưa.
19


3. Công dụng của văn chương

20


Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự
sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha.
Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình
cảm và gợi lòng vị tha.
Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà

khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng giận cùng
những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng
phải là các chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương
hay sao?
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện
những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của
cá nhân vì văn chương mà trở lên thâm trầm và rộng rãi đến
trăm nghìn lần.
Có kẻ nói từ khi các ca sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi
non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim
kêu, tiếng suối chảy làm đề tài ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối
ấy nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì quá đáng.
[…] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân, văn nhân
và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ
còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn đến bực nào!...
21


Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự
sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha.
( Luận điểm) Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là
giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha.
(Dẫn chứng) Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì
mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn,
mừng giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở
đâu đâu, há chẳng phải là các chứng cớ cho cái mãnh lực lạ
lùng của văn chương hay sao?
(Lí lẽ) Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có,
luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật
hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở lên thâm trầm và

rộng rãi đến trăm nghìn lần.
(Dẫn chứng) Có kẻ nói từ khi các ca sĩ ca tụng cảnh núi
non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người
lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề tài ngâm vịnh, tiếng
chim, tiếng suối ấy nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì quá
đáng.
(Lí lẽ)[…] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi
nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết
những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn đến
22
bực nào!...


Nêu tác dụng của văn chương?

23


3. Công dụng của văn chương
-(Dẫn
Khơi
dậy trạng
thái cảm
caochỉ
thượng
chứng)
Một người
hằngxúc
ngày
cặm cụicho

lo
lắng
mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có
convìngười.
vui,luyện
buồn,thế
mừng
cùng
người
ở đâu đâu,
-thể
Rèn
giớigiận
cảm
xúcnhững
của con
người.

vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là các
(Lí
lẽ)chương
Văn
gâylựccho
ta
những
tìnhchương
cảmbình
tahay
cớ
chochương

cáilàm
mãnh
lạ lùng
của
văn
-chứng
Văn
đẹp,
làm
hay
những
thứ
không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù
sao?
thường.
(Dẫn
chứng)
Có
kẻ
nói
từ
khi
các
ca
sĩ
ca
tụng
cảnh
núi
và chật

hẹp
của
cá xúc
nhân
vìthượng
văn chương
mà
trở
→ phiếm
Khơi
dậy
trạng
thái
cảm
cao
cho
con
người.
hoa
cỏ, núi
non,
hoa
cỏlàm
trông
mới
đẹp;
từ khi
- non,
Các
thi trầm

nhân,
giàu
sang
cho
lịchcó
lên
thâm
vàvăn
rộngnhân
rãi đến
trăm
nghìn
lần.
(Lí
lẽ)[…]
trong
phokêu,
lịchtiếng
sử loài
người
người
lấyNếu
tiếng
chim
suối
chảyxóa
làmcác
đềthi
tài
sử

nhân
loại.
nhân,
văn
nhân
và đồng
thời
trong
tâmmới
linh
loàiLời
ngâm
vịnh,
tiếng
chim,
tiếng
suối
ấy
nghe
hay.
→ Rèn luyện thế giới cảm xúc của con người.
người
xóakhông
hết những
họ còn lưu lại thì cái cảnh
ấy tưởng
có gìdấu
quávết
đáng.
tượng

nghèo
nànlàm
đếnđẹp,
bực làm
nào!...
→ Văn
chương
hay những thứ bình
→
Các thi nhân, văn nhân làm giàu sang cho lịch sử
thường.
nhân loại.
24


Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, vì:

• Văn chương làm cho ta biết vui, buồn, hờn, giận vì
những chuyện không đâu, những người không quen
biết.
• Văn chương làm cho đời sống thêm phong phú.
Nhưng mấy ai có nỗi lo nước thương nhà như Bác Hồ
trong bài “Cảnh khuya”.
Mấy ai có nỗi thương cảm khát vọng cao cả như Đỗ
Phủ trong bài “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”.
Nhưng mấy ai có tình cảm sâu sắc và cao cả, tình bạn
đậm đà chân thật như Nguyễn Khuyến trong bài thơ: “ Bạn
đến chơi nhà’’. . .
25