Phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại Ngân hàng TMCP đầu tư & phát triển VN - Chi nhánh Khánh Hoà.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
  

NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP

PHÁT TRIỂN CHO VAY XUẤT NHẬP KHẨU TẠI
NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN
VIỆT NAM - CHI NHÁNH KHÁNH HÒA

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Đà Nẵng – Năm 2013


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
  

NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP

PHÁT TRIỂN CHO VAY XUẤT NHẬP KHẨU TẠI
NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN
VIỆT NAM - CHI NHÁNH KHÁNH HÒA

Chuyên ngành
Mã số

: Tài chính - Ngân hàng
: 60.34.20

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. VÕ THỊ THÚY ANH

Đà Nẵng – Năm 2013


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả

NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................... 2
3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................. 2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................... 3
5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................... 3
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu ......................... 3
7. Kết cấu của Luận văn.......................................................................... 4
8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu ............................................................ 4
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN CHO VAY
XUẤT NHẬP KHẨU CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................... 10
1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHO VAY XUẤT NHẬP KHẨU CỦA
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ...................................................................... 10

1.1.1 Khái niệm cho vay xuất nhập khẩu của Ngân hàng thương mại . 10
1.1.2 Các hình thức cho vay xuất nhập khẩu của Ngân hàng thương mại
......................................................................................................................... 11
1.2 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN CHO VAY XUẤT
NHẬP KHẨU CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................... 18
1.2.1 Quan điểm phát triển cho vay xuất nhập khẩu của Ngân hàng
thương mại....................................................................................................... 18
1.2.2 Nội dung phát triển cho vay xuất nhập khẩu của Ngân hàng
thương mại....................................................................................................... 19
1.2.3 Tiêu chí đánh giá kết quả phát triển cho vay xuất nhập khẩu của
Ngân hàng thương mại .................................................................................... 21
1.2.4 Các nhân tố ảnh hưởng phát triển cho vay xuất nhập khẩu của
Ngân hàng thương mại .................................................................................... 26


KẾT LUẬN CHƯƠNG 1................................................................................ 32
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHO VAY XUẤT NHẬP
KHẨU TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT
NAM CHI NHÁNH KHÁNH HÒA ............................................................ 33
2.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN
VIỆT NAM - CHI NHÁNH KHÁNH HÒA .................................................. 33
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển ............................................... 33
2.1.2 Cơ cấu tổ chức ............................................................................. 35
2.1.3 Khái quát kết quả hoạt động kinh doanh trong 03 năm 2010 -2012
......................................................................................................................... 36
2.2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHO VAY XUẤT NHẬP KHẨU TẠI
NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI
NHÁNH KHÁNH HÒA ................................................................................. 39
2.2.1 Đánh giá tác động của các nhân tố đến phát triển cho vay xuất
nhập khẩu của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh

Khánh Hoà....................................................................................................... 39
2.2.2 Các giải pháp mà Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt
Nam – Chi nhánh Khánh Hoà đã thực hiện .................................................... 46
2.2.3 Kết quả phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại Ngân hàng TMCP
Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa ................................ 49
2.2.4 Đánh giá chung về tình hình phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại
BIDV Khánh Hòa ............................................................................................ 66
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2................................................................................76
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHO VAY XUẤT NHẬP
KHẨU TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT
NAM CHI NHÁNH KHÁNH HÒA ............................................................ 77


3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CHO VAY XUẤT NHẬP KHẨU TẠI
NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI
NHÁNH KHÁNH HÒA ................................................................................. 77
3.1.1 Định hướng phát triển chung ....................................................... 77
3.1.2 Định hướng phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại BIDV Khánh
Hòa .................................................................................................................. 78
3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHO VAY XUẤT NHẬP KHẨU
TẠI BIDV KHÁNH HÒA .............................................................................. 78
....... 78
3.2.2 Đẩy mạnh Marketing ngân hàng trong cho vay xuất nhập khẩu . 84
3.2.3 Phát triển các dịch vụ hỗ trợ cho vay xuất nhập khẩu ................. 86
3.2.4 Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ tín dụng xuất nhập khẩu ........ 88
3.2.5 Ứng dụng công nghệ trong cho vay xuất nhập khẩu ................... 90
3.2.6 Tăng cường nguồn thông tin liên quan đến hoạt động tín dụng
xuất nhập khẩu ................................................................................................ 91
3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 92
3.3.1 Đối với Chính phủ ....................................................................... 92

3.3.2 Đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ..................................... 93
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3................................................................................ 95
KẾT LUẬN .................................................................................................... 96
TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
1. NHTM

: Ngân hàng thương mại

2. PGD

: Phòng giao dịch

3. TMCP

: Thương mại cổ phần

4. XNK

: Xuất nhập khẩu


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Số hiệu

Tên bảng

bảng
2.1

2.2
2.3
2.4

2.5

2.6

2.7

2.8

2.9

Tình hình kinh doanh của BIDV Khánh Hòa năm 2010
- 2012
Tình hình dư nợ cho vay xuất nhập khẩu tại BIDV
Khánh Hòa năm 2010 -2012
Số lượng khách hàng, số lượng hợp đồng vay vốn
Dư nợ cho vay xuất nhập khẩu bình quân trên khách
hàng
Thị phần dư nợ XNK của BIDV Khánh Hòa trên địa
bàn tỉnh Khánh Hòa
Dư nợ cho vay xuất khẩu theo sản phẩm năm 2010 2012
Dư nợ cho vay nhập khẩu theo sản phẩm năm 2010 2012
Thu nhập từ cho vay XNK tại BIDV Khánh Hòa từ
2010 – 2012

Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu trong cho vay xuất nhập khẩu
của BIDV Khánh Hòa giai đoạn 2010 – 2012

Trang

37

50
53
54

55

57

59

60

64

Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu cho vay xuất khẩu theo ngành
2.10

nghề kinh doanh của BIDV Khánh Hòa giai đoạn 2010
– 2012

64

DANH MỤC HÌNH VẼ
Số hiệu

Tên hình

hình

Trang

2.1

Dư nợ xuất nhập khẩu so với tổng dư nợ

51

2.2

Tỷ lệ dư nợ cho vay xuất khẩu và nhập khẩu

52

2.3

2.4

2.5

Thị phần dư nợ XNK của các NHTM trên địa bàn tỉnh
năm 2012
Dư nợ cho vay xuất khẩu theo sản phẩm năm 2010 2012

Thu nhập từ cho vay XNK tại BIDV Khánh Hòa từ
2010 – 2012

55

58

61


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Số hiệu
hình
2.1

Tên hình
Cơ cấu tổ chức bộ máy điều hành Chi nhánh

Trang
36


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hội nhập quốc tế là xu hướng tất yếu của nền kinh tế thế giới. Xu
hướng này vừa thúc đẩy hợp tác phát triển, vừa tăng sức ép cạnh tranh và tăng
tính phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia. Vì vậy, trong bối cảnh hiện nay,
không một quốc gia nào trên thế giới có thể thiếu các hoạt động giao lưu kinh

tế quốc tế.
Hoạt động xuất nhập khẩu có vai trò rất quan trọng đối với phát triển
kinh tế của một đất nước, song chịu tác động của nhiều nhân tố trong đó có cả
yếu tố nước ngoài nên tính chất phức tạp hơn hoạt động nội thương. Do vậy để
hoạt động này thực sự có hiệu quả đòi hỏi các doanh nghiệp phải có một tiềm
lực tài chính đủ lớn. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay điểm yếu lớn nhất
của hệ thống các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp xuất
nhập khẩu nói riêng là nguồn vốn tự có để kinh doanh còn rất nhỏ bé. Vì vậy,
việc đẩy mạnh hỗ trợ tài chính của các NHTM đối với các doanh nghiệp là
điều kiện quan trọng trong việc thực hiện thành công chiến lược đẩy mạnh
xuất khẩu và thay thế dần các mặt hàng nhập khẩu mà nhà nước đã đề ra.
Thực tế các ngân hàng hiện nay đã quan tâm đến hoạt động này không chỉ bởi
ngân hàng luôn sẵn sàng đầu tư vào những dự án có hiệu quả mà còn bởi ngân
hàng là nơi hội tụ những chuyên gia kinh tế có thể cung cấp nguồn thông tin
hữu ích cho các doanh nghiệp khi tham gia hoạt động kinh doanh quốc tế. Đặc
biệt, tại Việt Nam hiện nay hệ thống NHTM vẫn là nguồn cung cấp vốn chủ
yếu cho nền kinh tế trong bối cảnh thị trường chứng khoán vẫn đang trong quá
trình phục hồi và hoàn thiện.
Dưới góc độ của một NHTM, việc cung cấp nguồn vốn vay xuất nhập
khẩu cho doanh nghiệp có vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh,
không những đem lại hiệu quả kinh doanh từ lãi vay mà còn thu được các phí


2
dịch vụ từ các hoạt động có liên quan như thanh toán quốc tế, mua bán ngoại
tệ…
Nhận thức được điều đó, thời gian qua ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát
triển Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hoà (BIDV Khánh Hòa) luôn quan tâm
đến việc phát triển cho vay xuất nhập khẩu và bước đầu đã thu được những
thành quả nhất định. Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đó, ngân hàng

cũng gặp phải không ít khó khăn, hạn chế. Những khó khăn, hạn chế đó xuất
phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng đều ảnh hưởng đến khả năng mở
rộng quy mô cho vay xuất nhập khẩu và khả năng thu hồi nợ vay. Sự phát
triển cho vay xuất nhập khẩu cũng vì thế bị ảnh hưởng và cần có những giải
pháp để nâng cao hơn nữa. Đây cũng chính là lý do để tôi lựa chọn đề tài
“Phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển
Việt Nam – chi nhánh Khánh Hoà” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trong đề tài tôi đề ra những mục tiêu nghiên cứu sau:
- Hệ thống hoá những lý luận cơ bản về phát triển cho vay xuất nhập
khẩu của các NHTM.
- Đánh giá thực trạng tình hình phát triển cho vay xuất nhập khẩu trong
thời gian qua và hiện tại của ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam
– Chi nhánh Khánh Hòa.
- Đề xuất các giải pháp thích hợp nhằm phát triển cho vay xuất nhập
khẩu tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Khánh
Hòa trong tương lai.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, tôi đặt ra các câu hỏi nghiên cứu
để góp phần định hướng các bước cần tìm hiểu:
- Thế nào là phát triển cho vay xuất nhập khẩu của NHTM?


3
- Các tiêu chí đánh giá phát triển cho vay xuất nhập khẩu của NHTM?
- Thực trạng phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại ngân hàng TMCP
Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hoà còn những tồn tại, hạn
chế nào? Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế đó.
- Để phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại ngân hàng TMCP Đầu tư và
Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hoà cần thực hiện những giải pháp

nào? Và một số kiến nghị đến các cơ quan ban ngành.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
+ Đối tượng nghiên cứu: là phát triển cho vay xuất nhập khẩu của
NHTM.
+ Phạm vi nghiên cứu:
- Về nội dung: Luận văn chỉ giới hạn nghiên cứu phát triển cho vay xuất
nhập khẩu.
- Về không gian: Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam –
chi nhánh Khánh Hoà.
- Về thời gian: Nghiên cứu giai đoạn từ 2010-2012.
5. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở kế thừa kết quả nghiên cứu của những đề tài cùng đối tượng
trước. Cùng nền tảng từ các thông tin thu thập được thông qua nhiều kênh như
các báo cáo tài chính năm, báo cáo chuyên đề về cho vay xuất nhập khẩu cũng
như các văn bản hướng dẫn của BIDV Khánh Hòa, các nguồn sách báo, các
phương tiện truyền thông. Ngoài ra, còn kết hợp với các phương pháp khác
như phân tích, so sánh, đối chiếu, tổng hợp thông tin, để đưa ra những nhận
định về tình hình phát triển cho vay xuất nhập khẩu của ngân hàng TMCP Đầu
tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Khánh Hoà.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
Cho vay xuất nhập khẩu là một trong những hoạt động quan trọng của


4
NHTM, vì vậy việc hệ thống hoá các vấn đề lý luận và khảo sát thực tiễn cho
vay xuất nhập khẩu của một NHTM đặc thù - ngân hàng TMCP Đầu tư và
Phát triển Việt Nam – chi nhánh Khánh Hoà, không chỉ có ý nghĩa quan trọng
trong việc phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại ngân hàng đó, mà còn có ý
nghĩa quan trọng trong việc phát triển hoạt động này tại các NHTM khác,
cũng như có giá trị tham khảo tốt cho các nhà hoạch định chính sách, các nhà

quản lý nhằm nâng cao chất lượng trong hoạt động của hệ thống các NHTM.
7. Kết cấu của Luận văn
Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được kết cấu theo 3 chương như sau:
Chương 1. Cơ sở lý luận cơ bản về phát triển cho vay xuất nhập khẩu
của ngân hàng thương mại.
Chương 2. Thực trạng phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại ngân hàng
TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Khánh Hòa.
Chương 3. Giải pháp phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại ngân hàng
TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Khánh Hòa.
8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Hoạt động ngoại thương ngày càng phát triển làm cho nhu cầu thanh
toán quốc tế, mua bán ngoại tệ và đặc biệt là nhu cầu vốn của các doanh
nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu ngày càng nhiều, trong đó nhu cầu vốn tín
dụng có vai trò hết sức cấp thiết đối với các doanh nghiệp này. Trước sự đòi
hỏi đó, ngành ngân hàng phải nhanh chóng đổi mới, không ngừng hoàn thiện
về tổ chức và cơ chế nghiệp vụ tài trợ xuất nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu của
khách hàng.
Chính vì vậy, số lượng các công trình nghiên cứu về phát triển cho vay
xuất nhập khẩu khá phong phú và đa dạng. Tuy nhiên, để giới hạn về phạm vi
nghiên cứu tôi chọn đề tài Phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại ngân hàng


5
TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Khánh Hoà. Trong quá
trình tìm kiếm, tham khảo các công trình nghiên cứu gần và phù hợp với nội
dung đề tài của mình, tôi cũng đã chọn lọc được một số nghiên cứu sau:
1. Luận văn “Giải pháp phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại ngân hàng
Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn tại chi nhánh Hải Châu” của tác giả
Đinh Thị Hoàng Yến, năm 2012.

Luận văn hệ thống cơ sở lý luận cơ bản về cho vay xuất nhập khẩu và
sự phát triển hoạt động này của các NHTM. Phân tích thực trạng phát triển
cho vay xuất nhập khẩu tại ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn
Hải Châu, cũng như đánh giá tác động của một số các nhân tố từ phía khách
hàng và từ phía ngân hàng đến sự phát triển cho vay xuất nhập khẩu của chi
nhánh. Luận văn nêu lên những kết quả đạt được và những mặt hạn chế trong
cho vay xuất nhập khẩu của chi nhánh. Trong đó 4 mặt hạn chế trong cho vay
xuất nhập khẩu tại ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Hải Châu
là: các sản phẩm cho vay xuất nhập khẩu chưa đa dạng; Dư nợ của Chi nhánh
tập trung chủ yếu vào một số khách hàng lớn, số lượng khách hàng còn ít, cơ
cấu các ngành hàng đầu tư còn đơn điệu; Nguồn vốn cho tín dụng xuất nhập
khẩu chưa đáp ứng yêu cầu; Việc thu thập thông tin về đối tác nước ngoài (đối
tác của khách hàng) còn hạn chế, chưa được chú trọng. Từ thực trạng cũng
như từ các nguyên nhân đã được phân tích, tác giả đề xuất 06 nhóm giải pháp
chính là: hoàn thiện và đa dạng hoá sản phẩm cho vay xuất nhập khẩu; Giải
pháp về chính sách khách hàng; Giải pháp về thu hút nguồn vốn, đặc biệt là
nguồn vốn ngoại tệ; Phòng ngừa rủi ro cho vay xuất nhập khẩu; Giải pháp về
thông tin và công nghệ trong hoạt động ngân hàng; Nâng cao trình độ đội ngũ
cán bộ tín dụng xuất nhập khẩu, và một số kiến nghị nhằm phát triển cho vay
xuất nhập khẩu của chi nhánh.


6
2. Luận văn “Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tài trợ xuất khẩu
của ngân hàng Công thương Đà Nẵng” của tác giả Lê Nhị Hà, năm 2011.
Tác giả đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản về hoạt
động cho vay tài trợ xuất khẩu của NHTM. Phân tích thực trạng cho vay tài
trợ xuất khẩu tại Vietinbank Đà Nẵng. Từ đó chỉ ra những thành tựu đạt được,
cũng như những tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại đó, để đưa ra
phương hướng và những giải pháp góp phần phát triển hoạt động tài trợ xuất

khẩu tại Vietinbank Đà Nẵng. Tác giả đã đưa ra 3 nhóm giải pháp cụ thể sau:
Nhóm giải pháp tăng trưởng quy mô tài trợ xuất khẩu gồm: Tìm hiểu nhu cầu
khách hàng và thị trường, xác định khách hàng mục tiêu, nghiên cứu và triển
khai hình thức tài trợ xuất khẩu mới, phát triển các dịch vụ tư vấn hỗ trợ khách
hàng trong hoạt động xuất khẩu, tăng cường công tác marketing, quảng cáo
các sản phẩm tài trợ xuất khẩu của ngân hàng; Nhóm giải pháp nâng cao chất
lượng tài trợ xuất khẩu gồm: tuân thủ thực hiện nghiêm túc quy trình cho vay
tài trợ xuất khẩu, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát sau khi cấp tín dụng
và kiểm soát, hạn chế rủi ro trong hoạt động tài trợ xuất khẩu; Và nhóm giải
pháp hỗ trợ khác gồm phát triển nguồn vốn và nâng cao chất lượng cán bộ.
Phạm vi của luận văn chỉ nghiên cứu giải pháp phát triển cho vay tài trợ xuất
khẩu.
3. Chuyên đề tốt nghiệp “Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay xuất
nhập khẩu tại ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn thành phố Hà
Nội” của tác giả Trịnh Khắc Dương, năm 2010.
Mặc dù còn nhiều hạn chế nhưng tác giả cơ bản đã nêu ra được một số
lý luận về cho vay xuất nhập khẩu của NHTM, một số các hình thức cho vay
xuất khẩu và nhập khẩu, một số các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả cho vay xuất
nhập khẩu của NHTM. Tác giả cũng đánh giá thực trạng cho vay xuất nhập
khẩu tại ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn thành phố Hà Nội,


7
từ đó chỉ ra những thành tựu đạt được và những hạn chế cùng những nguyên
nhân của những hạn chế đó. Các giải pháp mà tác giả đưa ra nhằm nâng cao
hiệu quả cho vay xuất nhập khẩu của chi nhánh là: các giải pháp về đào tạo
cán bộ, hiện đại hoá ngân hàng, các giải pháp về chính sách cho vay, hoàn
thiện hoạt động Marketing và đẩy mạnh công tác kiểm tra sau và trong cho
vay.
4. Luận văn tốt nghiệp “Phân tích hiệu quả hoạt động của nghiệp vụ tín

dụng tài trợ xuất nhập khẩu tại ngân hàng TMCP Eximbank Cần Thơ” của tác
giả Phạm Thị Phương Giang, năm 2009.
Mục tiêu tổng quát của đề tài là tìm hiểu, phân tích và đánh giá về hoạt
động tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu tại chi nhánh ngân hàng TMCP
Eximbank Cần Thơ. Trong bài, tác giả có sử dụng phương pháp thống kê mô
tả để phân tích tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng nói chung và
cho vay tài trợ xuất nhập khẩu nói riêng. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng các chỉ
tiêu tài chính để đánh giá hiệu quả hoạt dộng cho vay tài trợ xuất nhập khẩu để
tìm ra những mặt đạt và chưa đạt nhằm đưa giải pháp để khắc phục. Các giải
pháp mà tác giả đã đưa ra nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của nghiệp vụ
tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu tại ngân hàng TMCP Eximbank Cần Thơ là
tăng cường công tác huy động vốn, nâng cao hiệu quả kinh doanh ngoại tệ,
phát triển và mở rộng dịch vụ thanh toán quốc tế và một số các giải pháp khác.
5. Luận văn tốt nghiệp “Tình hình cho vay tài trợ xuất nhập khẩu tại
Ngân hàng Ngoại thương Cần Thơ” của tác giả Đỗ Thị Ngọc Hân, năm 2007.
Luận văn thực hiện nhằm phân tích hoạt động cho vay tài trợ xuất nhập
khẩu tại Vietcombank Cần Thơ theo ba tiêu chí: xuất – nhập khẩu, ngành nghề
tài trợ, phương thức tài trợ. Trong đề tài đã cho thấy được cơ cấu cho vay tài
trợ xuất nhập khẩu trong tổng doanh số cho vay và tỷ trọng của từng ngành
nghề trong lĩnh vực cho vay tài trợ xuất nhập khẩu tại Vietcombank Cần Thơ.


8
Điều này giúp tác giả xác định được các yếu tố ảnh huởng đến từng ngành
nghề trong cơ cấu cho vay tại ngân hàng, để từ đó đưa ra giải pháp nâng cao
hiệu quả trong công tác cho vay tài trợ xuất nhập khẩu tại Vietcombank Cần
Thơ.
Các công trình nghiên cứu trước đã đạt được một số kết quả như sau:
- Nhìn chung, tất cả đều đã hệ thống hóa được lý thuyết liên quan đến
cho vay xuất nhập khẩu và việc phát triển hoạt động này tại NHTM.

- Các công trình nghiên cứu trước đã đi sâu nghiên cứu thực trạng phát
triển cho vay xuất nhập khẩu của từng NHTM, để từ đó đưa ra cái nhìn tổng
quát về cho vay xuất nhập khẩu.
- Thu thập được những dữ liệu thứ cấp cần thiết.
- Đưa ra một số giải pháp để giải quyết vấn đề của đề tài.
Một số hạn chế của các công trình năm trước:
- Một số luận văn vẫn còn nhầm lẫn giữa các hình thức cho vay xuất
nhập khẩu và các phương thức tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu của NHTM.
- Chưa nêu ra được những khó khăn bên trong, cũng như những thách
thức từ bên ngoài mà ngân hàng phải đối mặt đối với cho vay xuất nhập khẩu.
- Chưa đánh giá sự tác động của các nhân tố thuộc về thị trường, doanh
nghiệp, và các nhân tố từ chính NHTM đến sự phát triển cho vay xuất nhập
khẩu.
Như vậy, những công trình trước vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất
định. Đồng thời, qua tìm hiểu thực tế, đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có
nghiên cứu nào đi sâu vào việc phân tích thực trạng phát triển cho vay xuất
nhập khẩu tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh
Khánh Hòa, để tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến thực trạng phát triển cho vay
xuất nhập khẩu, từ đó đề xuất giải pháp phát triển hoạt động này tại Chi
nhánh. Chính vì vậy, luận văn này sẽ có những điểm khác biệt so với các


9
nghiên cứu trước đây về phạm vi nghiên cứu. Luận văn sẽ có những đóng góp
nhất định trong việc phát triển cho vay xuất nhập khẩu của NHTM, và đề xuất
một số giải pháp phát triển cho vay xuất nhập khẩu tại Ngân hàng TMCP Đầu
tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa.


10

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN CHO VAY XUẤT
NHẬP KHẨU CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHO VAY XUẤT NHẬP KHẨU
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.1 Khái niệm cho vay xuất nhập khẩu của Ngân hàng thương mại
Cho vay xuất nhập khẩu của NHTM là một hình thức cấp tín dụng bằng
tiền cho khách hàng để phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu.
Như vậy, cho vay xuất nhập khẩu là một mảng trong hoạt động tài trợ
xuất nhập khẩu của NHTM, mang tính chất tài trợ của ngân hàng nhằm đáp
ứng nhu cầu đặc thù về tài chính và uy tín trong kinh doanh của các doanh
nghiệp xuất nhập khẩu trong quá trình giao dịch ngoại thương.
Với bản chất là một hình thức cấp tín dụng của NHTM nên cho vay
xuất nhập khẩu cũng phải tuân thủ theo các nguyên tắc, quy định tín dụng và
các giới hạn tín dụng. Tuy nhiên, cho vay xuất nhập khẩu cũng có những đặc
thù riêng biệt so với các hình thức cho vay thông thường, cụ thể như sau:
- Chủ thể được cho vay xuất nhập khẩu phải là các pháp nhân có đăng
ký kinh doanh và được phép kinh doanh xuất nhập khẩu hoặc phải có hợp
đồng ủy thác xuất nhập khẩu.
- Khi thực hiện cho vay xuất nhập khẩu, ngân hàng quy định tất cả
doanh số bán hàng của thương vụ xuất nhập khẩu đó phải được giao cho ngân
hàng để thu hồi nợ vay trước khi hoàn trả phần chênh lệch còn lại cho nhà
xuất nhập khẩu. Do đặc tính ấy mà cho vay xuất nhập khẩu được xem là loại
tài trợ tự giải, nghĩa là một khoản tín dụng mà nợ vay được thanh toán tự động
bằng nguồn tiền bán hàng của chính hàng hóa mà nó cho vay.
- Trong cho vay xuất nhập khẩu, đối tượng cho vay và đối tượng trả nợ
có thể khác nhau, ngân hàng cho nhà xuất khẩu vay, nhưng lại thu nợ từ nhà

11
nhập khẩu hoặc từ ngân hàng của nhà nhập khẩu. Do vậy, không nhất thiết
phải đảm bảo các điều kiện về tài chính, hoạt động sản xuất kinh doanh của
nhà xuất nhập khẩu, miễn là khoản cho vay có cơ sở thu nợ vững chắc từ phía
người mua hoặc ngân hàng nước ngoài thì ngân hàng vẫn có thể chấp nhận
cho vay xuất nhập khẩu. Việc xem xét cho vay phần lớn dựa trên cơ sở giao
dịch hơn là tình hình tài chính của khách hàng vay vốn.
- Cùng với việc áp dụng các phương thức thanh toán quốc tế trong giao
dịch ngoại thương, ngân hàng có thể giám sát và nắm quyền kiểm soát chặt
chẽ đối với quá trình lưu chuyển chứng từ, hàng hóa và tiền thanh toán. Do
vậy, cho vay xuất nhập khẩu có thể ít rủi ro hơn so với hình thức cho vay hoạt
động thông thường.
1.1.2 Các hình thức cho vay xuất nhập khẩu của Ngân hàng thương
mại
Hiện nay, có rất nhiều hình thức cho vay xuất nhập khẩu mà các ngân
hàng có thể lựa chọn sao cho phù hợp với năng lực tài chính, chiến lược phát
triển của ngân hàng đồng thời tăng khả năng thích ứng của hoạt động ngân
hàng với xu thế phát triển chung của toàn hệ thống kinh tế nói chung và hoạt
động thương mại quốc tế nói riêng.
Dưới đây ta sẽ xem xét một số hình thức cho vay xuất khẩu và cho vay
nhập khẩu thông dụng.
a. Các hình thức cho vay xuất khẩu của Ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại cho các doanh nghiệp xuất khẩu vay theo hai
hình thức: cho vay trước khi giao hàng và cho vay sau khi giao hàng.
* Hình thức cho vay trước khi giao hàng
Cho vay trước khi giao hàng là hình thức cho vay ngắn hạn bổ sung vốn
lưu động thông thường, là việc ngân hàng giao cho khách hàng một khoản tiền
để họ sử dụng trong một thời gian nhất định. Khi hết hạn, người vay phải trả

12
đầy đủ cả gốc và lãi. Đây là hình thức cho vay truyền thống, về kỹ thuật và
phương pháp cho vay giống như các dạng cho vay nội địa tương ứng thông
thường khác. Nó bao gồm các phương thức như cho vay theo món, cho vay
theo hạn mức tín dụng. Đối với các nhà xuất khẩu hình thức cho vay này ngoài
việc được sử dụng cho các mục đích thu mua sản xuất, chế biến xuất khẩu,
đáp ứng nhu cầu vốn lưu động nó còn được sử dụng để trang trải các chi phí
phát sinh trong quá trình sản xuất như phí thuê tàu, thuế xuất khẩu ...
* Hình thức cho vay sau khi giao hàng
Cho vay sau khi giao hàng chính là hình thức cho vay ứng trước cho
nhà xuất khẩu. Trong quá trình chuẩn bị và thực hiện hợp đồng xuất khẩu các
doanh nghiệp cũng có thể đề nghị ngân hàng cung cấp một khoản tín dụng ứng
trước cho đến khi thu được lợi nhuận từ hoạt động xuất khẩu. Hình thức cho
vay này bao gồm hai hình thức cơ bản sau:
- Cho vay ứng trước trong phương thức nhờ thu kèm chứng từ:
Sau khi lập xong bộ chứng từ hàng hoá, vận chuyển, bảo hiểm và các
chứng từ liên quan khác, nhà xuất khẩu sẽ nộp lên ngân hàng của mình nhờ
thu hộ tiền. Ngân hàng của nhà xuất khẩu sẽ chuyển đến ngân hàng của nhà
nhập khẩu (hoặc ngân hàng giao dịch) với chỉ thị giao chứng từ khi đã thanh
toán (điều kiện D/P) hoặc chấp nhận một hối phiếu đòi nợ kèm theo (điều kiện
D/A). Tuy vậy, thời gian để có tiền thanh toán do nhà nhập khẩu trả làm cho
nhà xuất khẩu có thể thiếu vốn tạm thời. Nhà xuất khẩu lúc này có thể yêu cầu
ngân hàng đáp ứng một phần giá trị bộ chứng từ nhờ thu làm đảm bảo.
Cho vay ứng trước trong phương thức nhờ thu gần giống với chiết khấu
chứng từ nhưng có một số điểm cần phân biệt như sau:
Ngân hàng không cho vay toàn bộ giá trị hối phiếu mà chỉ đáp ứng
trước một phần.
Nhà xuất khẩu không phải chịu tỷ lệ chiết khấu % chi phí hối phiếu như
chiết khấu vì nhà xuất khẩu chỉ cần một phần giá trị hối phiếu.

13
Cho vay ứng trước trong phương thức nhờ thu có thể xem như chiết
khấu từng phần, nhà xuất khẩu sử dụng hình thức này để tìm kiếm nguồn tài
trợ ngắn hạn phục vụ nhu cầu tiền mặt tạm thời.
- Cho vay ứng trước trong phương thức tín dụng chứng từ:
Cho vay ứng trước trong phương thức tín dụng chứng từ được sử dụng
với L/C điều khoản đỏ. Đây là loại thư tín dụng quy định một khoản tiền ứng
trước của nhà nhập khẩu cho nhà xuất khẩu vào một thời điểm xác định, trước
khi xuất trình bộ chứng từ hàng hoá. Các điều khoản ứng trước thường được
quy định trong một điều kiện thuận lợi cho các bên liên lạc thực hiện.
Điều khoản này yêu cầu ngân hàng thông báo hoặc ngân hàng xác nhận
cấp cho nhà xuất khẩu một khoản tín dụng trước khi giao hàng. Nhà xuất khẩu
chịu chi phí liên quan còn ngân hàng mở L/C chịu trách nhiệm về khoản ứng
trước này.
Người nhập khẩu sẽ quy định rõ tổng giá trị tiền ứng trước, nó có thể là
tỉ lệ phần trăm hoặc thậm chí toàn bộ giá trị L/C (tuỳ thuộc quan hệ với nhà
xuất khẩu) và người nhập khẩu sẽ quyết định liệu người xuất khẩu sẽ phải xuất
trình vật gì làm đảm bảo cho ngân hàng thông báo hoặc ngân hàng xác nhận
khi nhận tiền ứng trước. Ngân hàng thông báo hoặc ngân hàng xác nhận sẽ thu
hồi số tiền ứng trước cộng với lãi sau khi ngân hàng mở L/C thanh toán (nếu
có bộ chứng từ phù hợp). Bên cạnh đó, các ngân hàng này cũng có quyền đòi
số tiền này ở ngân hàng mở L/C nếu nhà xuất khẩu vì một lí do gì đó không
xuất trình được chứng từ phù hợp với điều kiện của L/C.
Lời lẽ trong điều khoản đỏ có thể thay đổi tuỳ từng ngân hàng nhưng
chủ yếu có hai loại:
- Điều khoản đỏ trơn: Tiền được ứng trước với điều kiện người xuất
khẩu cam kết bằng văn bản tiền sẽ được sử dụng đúng mục đích quy định.
- Điều khoản đỏ chứng từ: Tiền sẽ được ứng trước nếu nhà xuất khẩu cam

14
kết cung cấp giấy nhập kho hoặc các chứng từ khác chứng minh quyền sở hữu
hàng hoá và sau đó xuất trình các chứng từ thanh toán phù hợp với thư tín dụng.
b. Các hình thức cho vay nhập khẩu của ngân hàng thương mại
Các NHTM cung cấp tín dụng cho nhà nhập khẩu dưới các hình thức
như cho vay thanh toán L/C, cho vay ứng trước cho nhà nhập khẩu.
* Cho vay thanh toán L/C:
Thư tín dụng (L/C) là một văn bản pháp lý trong đó một ngân hàng theo
yêu cầu nhà nhập khẩu sẽ trả một số tiền nhất định cho nhà xuất khẩu trong
một thời gian nhất định với điều kiện nhà xuất khẩu phải thực hiện đúng và
đầy đủ những điều khoản trong thư tín dụng, sức mạnh tài chính của ngân
hàng thay thế sức mạnh tài chính của nhà nhập khẩu. Mọi thư tín dụng mở ở
ngân hàng đều theo đề nghị của nhà nhập khẩu nhưng không phải lúc nào nhà
nhập khẩu cũng có đủ số dư trong tài khoản của mình để làm đảm bảo cho thư
tín dụng đó. Vì vậy ngân hàng mở L/C phải chịu mọi rủi ro khi nhà nhập khẩu
mất khả năng thanh toán hay không muốn thanh toán L/C đến hạn trả tiền. Để
tránh vấn đề bất cập trên, ngân hàng cấp vốn cho nhà nhập khẩu theo hạn mức
tín dụng. Trước khi mở thư tín dụng theo yêu cầu nhà nhập khẩu, ngân hàng
phải kiểm tra mục đích, đối tượng nhập khẩu, khả năng cạnh tranh của nhà
nhập khẩu ở hiện tại và trong tương lai, đây chính là quá trình thẩm định tín
dụng, là cơ sở để đảm bảo vốn vay của ngân hàng. Trong quá trình cấp vốn
ngân hàng chỉ cho phép đơn vị rút vốn trong chừng mực còn đủ vốn để thanh
toán cho L/C mà đơn vị xin mở theo quy định của Ngân hàng.
Cho vay thanh toán L/C có ưu điểm là cung cấp tín dụng kịp thời cho
hoạt động nhập khẩu. Tuy nhiên cũng có rủi ro cho ngân hàng và nhà nhập
khẩu vì L/C chỉ được xử lí trên cơ sở chứng từ chứ không căn cứ trên hàng
hoá, nếu hàng hoá kém giá trị hay hư hỏng thì ngân hàng và nhà nhập khẩu dễ
bị tổn thất.

15
* Cho vay ứng trước cho nhập khẩu:
Cũng như các nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu cũng rất cần được cho vay
theo hình thức ứng trước của ngân hàng. Đó là khi họ cần phải thanh toán tiền
cho nhà xuất khẩu. Ngoài ra, nhà nhập khẩu cũng có thể phát sinh nhu cầu tài
trợ để thanh toán cho bộ chứng từ khi hàng hoá chưa về đến cảng và doanh
nghiệp chưa tiêu thụ được hàng hoá để thu hồi vốn. Ngân hàng tài trợ trong
trường hợp này có thể sử dụng các chứng từ hàng hoá làm vật đảm bảo. Đây
cũng chỉ là việc tài trợ cho các mục tiêu thanh toán ngắn hạn của ngân hàng
dành cho các nhà nhập khẩu.
1.1.3 Vai trò cho vay xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại
Trong điều kiện kinh tế thị trường, xuất nhập khẩu trở thành vấn đề hết
sức quan trọng. Thị trường thương mại thế giới đang mở rộng không ngừng,
nhu cầu về thị trường tiêu thụ hàng hóa, thị trường đầu tư đang trở thành nhu
cầu cấp bách. Hoạt động xuất nhập khẩu là một lĩnh vực nhiều phức tạp, đòi
hỏi sử dụng các kỹ thuật đặc thù về thương mại quốc tế như tín dụng chứng
từ… nhằm bảo vệ quyền lợi của người bán đối với người mua cách xa nhau
bởi những đường biên giới, những hàng rào ngôn ngữ, những phong tục tập
quán, … Mặt khác, do khả năng tài chính có hạn mà các doanh nghiệp xuất
nhập khẩu không phải lúc nào cũng có đủ tiền để thanh toán hàng nhập khẩu
hoặc có đủ vốn để thu mua chế biến hàng xuất khẩu, từ đó nảy sinh quan hệ
vay mượn và sự giúp đỡ tài trợ của ngân hàng. Có thể nói sự ra đời của tín
dụng xuất nhập khẩu là một yêu cầu tất yếu khách quan, gắn liền với các quan
hệ mua bán ngoại thương giữa các nước với nhau.
Như vậy, cho vay xuất nhập khẩu của NHTM là một hoạt động đóng vai
trò quan trọng đối với chính bản thân ngân hàng, các doanh nghiệp xuất nhập
khẩu và cả nền kinh tế. Cụ thể:
a. Đối với nền kinh tế