Phân tích khái niệm công chức, viên chức theo pháp luật hiện hành và chỉ ra nhưng điểm khác biệt giữa công chức và viên chức

MỤC LỤC

1


MỞ ĐẦU
Trong bộ máy nhà nước thì cơ quan hành chính nhà nước là một bộ phận quan
trọng. Hệ thống cơ quan hành chính nhà nước là một chỉnh thể thống nhất của
nhiều chính quyền đơn vị, trực thuộc thống nhất cả mặt tổ chức và hoạt động nhằm
đưa pháp luật vào đời sống, duy trì sự ổn định và thúc đẩy sự phát triển theo định
hướng xã hội Chủ nghĩa. Để vận hành và thực thi mọi hoạt động của hệ thống hành
chính cần có một lực lượng cán bộ công chức, viên chức lớn trong phạm vi cả nước
vừa tuân theo quy định của pháp luật vừa phục vụ nhu cầu hợp pháp của nhân dân
trong việc sử dụng quyền và song song với việc thực thi nghĩa vụ công dân. Vậy
công chức, viên chức là gì? Giữa chúng có gì khác nhau? Để tìm hiểu vấn đề này
nhóm chúng em xin chọn đề tài “ Phân tích khái niệm công chức, viên chức theo
pháp luật hiện hành và chỉ ra nhưng điểm khác biệt giữa công chức và viên chức”.

NỘI DUNG
I – Phân tích khái niệm công chức, viên chức theo pháp luật hiện hành
1. Công chức:
1.1.
Khái niệm:

Khoản 2 Điều 4 Luật cán bộ, công chức số 22/2008/QH12 quy định về công
chức: “Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch,
chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ
2


chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị

thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp,
công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không
phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của
đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính
trị - xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự nghiệp công lập), trong biên chế và
hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo,
quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của
đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật”.
1.2.

Đặc điểm:

Qua khái niệm, chúng ta có thể thấy một số đặc điểm của công chức dưới các
góc độ sau:
Về chế độ tuyển dụng, bổ nhiệm: Công chức phải là những người được tuyển
dụng hoặc bổ nhiệm vào ngạch, chức danh, chức vụ trong các cơ quan, tổ chức,
đơn vị thuộc cấp trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện .Ví dụ : Ủy ban nhân dân cấp tỉnh
tiến hành tuyển dụng công chức trong các Văn phòng Ủy ban nhân dân, các sở, các
đơn vị sự nghiệp công lập thuộc cơ cấu tổ chức của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy
ban nhân dân . Công chức phải có đủ trình độ chuyên môn phù hợp với ngạch, chức
danh, chức vụ. Các vấn đề liên quan tới bổ nhiệm, tuyển dụng công chức vào các

3


chức danh, chức vụ và bổ nhiệm vào các ngạch công chức quy định cụ thể ở
chương IV, Luật Cán bộ, công chức năm 2008.
Về phạm vi hoạt động: Phạm vi hoạt động của công chức rộng hơn rất nhều so
với cán bộ. Nếu như cán bộ là những người hoạt động trong các cơ quan của Đảng,
nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội thì công chức xuất hiện cả ở cơ quan đơn vị

thuộc quân đội nhân dân, công an nhân dân; trong bộ máy lãnh đạo quản lý của đơn
vị sự nghiệp công lập.Ví dụ : Điều 10 Nghị định 06/2010/NĐ–CP quy đinh đối
tượng là công chức trong cơ quan, đơn vị của Quân đội nhân dân và Công an nhân
dân: “Người làm việc trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không
phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan,
đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên
nghiệp.”
Về thời gian công tác: Công chức đảm nhiệm công tác từ khi được bổ nhiệm,
tuyển dụng, cho tới khi nghỉ hưu theo quy định của bộ luật lao động mà không hoạt
động theo nhiệm kỳ như cán bộ ( Điều 60 Luật Cán bộ, công chức năm 2008).
Chấm dứt đảm nhiệm chức vụ khi đến tuổi nghỉ hưu: 55 tuổi đối với nữ giới và 60
tuổi đối với nam giới (quy định tại điểm a khoản 1 Điều 50 – Luật Bảo hiểm xã hội
năm 2006).
Về chế độ lao động: Công chức được biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà
nước (Điều 12 Luật Cán bộ, công chức năm 2008); đối với công chức trong bộ máy

4


lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được bảo đảm từ quỹ
lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật.
2. Viên chức:
2.1.
Khái niệm:

Theo Điều 2 Luật viên chức số 58/2010/QH12 thì: “Viên chức là công dân
Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công
lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ của đơn vị sự nghiệp công
lập theo quy định của pháp luật”.
2.2.

Đặc điểm :

Qua khái niệm, chúng ta có thể thấy một số đặc điểm của viên chức dưới các
góc độ sau:
Về chế độ tuyển dụng, bổ nhiệm: Viên chức phải được tuyển dụng theo hợp
đồng làm việc, được bổ nhiệm vào một chức danh nghề nghiệp, chức vụ quản lý
(trừ các chức vụ quy định là công chức). Viên chức được thực hiện thông qua thi
tuyển hoặc xét tuyển, do người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập được giao
quyền tự chủ thực hiện (hoặc cơ quan có thẩm quyền quản lý thực hiện hoặc theo
phân cấp). Và sau khi có quyết định tuyển dụng, viên chức phải thực hiện ký hợp
đồng làm việc lần đầu nếu được đánh giá hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao theo
thời hạn hợp đồng thì được xem xét bổ nhiệm chính thức vào chức danh nghề
nghiệp tương ứng với vị trí việc làm của viên chức theo quy định và phải thực hiện
ký hợp đồng. Ví dụ: bác sĩ, giáo viên, giảng viên đại học,…
5


Về phạm vi hoạt động: Viên chức là người thực hiện các công việc hoặc
nhiệm vụ có yêu cầu về năng lực, kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ trong các đơn vị
sự nghiệp công lập thuộc các lĩnh vực: giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học, công nghệ,
văn hóa, thể dục thể thao, du lịch, lao động - thương binh và xã hội, thông tin truyền thông, tài nguyên môi trường, dịch vụ...
Về thời gian công tác: Viên chức làm việc theo thời hạn được quy định trong
hợp đồng. Trong quá trình thực hiện hợp đồng làm việc, viên chức có quyền thay
đổi nội dung, gia hạn hoặc chấm dứt hợp đồng.
Về chế độ công tác: Viên chức hưởng lương một phần từ ngân sách, còn lại là
nguồn thu sự nghiệp. Lao động của viên chức không mang tính quyền lực công, chỉ
thuần túy là hoạt động nghề nghiệp mang tính chuyên môn, nghiệp vụ, vì vậy, Luật
Viên chức đã làm rõ: “Hoạt động nghề nghiệp của viên chức là việc thực hiện công
việc hoặc nhiệm vụ trong đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật về

viên chức và các pháp luật có liên quan”.
II – Những điểm khác biệt giữa công chức và viên chức.
Căn cứ vào khái niệm công chức, viên chức theo pháp luật hiện hành và
những quy định cụ thể tại Nghị định 29/2012/NĐ-CP quy định về tuyển dụng, sử
dụng và quản lý viên chức và Nghị định 24/2010/NĐ-CP của Chính phủ quy định
về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức, ta thấy viên chức và công chức có
những điểm khác nhau cơ bản sau:
6


1.

Về con đường hình thành :
Việc tuyển dụng công chức phải căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ, vị trí việc làm

và chỉ tiêu biên chế. Công chức được hình thành thông qua con đường tuyển dụng,
bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng cộng sản Việt
Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội; các cơ quan, đơn vị lực lượng vũ trang
nhân dân cụ thể là Quân đội, công an nhân dân... Việc tuyển dụng công chức do cơ
quan có thẩm quyền tiến hành căn cứ vào nhiệm vụ, vị trí việc làm và chỉ tiêu biên
chế. Việc tuyển dụng công chức được thực hiện chủ yếu thông qua thi tuyển, trừ
trường hợp đáp ứng các điều kiện quy định trong luật và cam kết tình nguyện làm
việc từ 5 năm trở lên ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng dân
tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn thì được tuyển
dụng thông qua xét tuyển.
Trong khi đó, việc tuyển dụng viên chức phải căn cứ vào nhu cầu công việc,
vị trí việc làm, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp và quỹ tiền lương của đơn vị sự
nghiệp công lập. Việc tuyển dụng viên chức được thực hiện thông qua thi tuyển
hoặc xét tuyển, do người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập được giao quyền tự
chủ thực hiện (hoặc cơ quan có thẩm quyền quản lý thực hiện hoặc theo phân cấp),

theo những trình tự, thủ tục, tiêu chuẩn, điều kiện luật định. Và sau khi có quyết
định tuyển dụng, viên chức phải thực hiện ký hợp đồng làm việc lần đầu nếu được
đánh giá hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao theo thời hạn hợp đồng thì được xem
7


xét bổ nhiệm chính thức vào chức danh nghề nghiệp tương ứng với vị trí việc làm
của viên chức theo quy định và phải thực hiện ký hợp đồng.
2.

Về chế độ làm việc :
Công chức là những người được tuyển dụng lâu dài, hoạt động của họ gắn

với quyền lực công hoặc quyền hạn hành chính nhất định được cơ quan có thẩm
quyền trao cho và chịu trách nhiệm trước cơ quan, tổ chức có thẩm quyền về việc
thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Nếu công chức vi phạm quy định của
Luật Cán bộ Công chức và các quy định khác của pháp luật có liên quan thì tuỳ
theo tính chất, mức độ vi phạm phải chịu buộc thôi việc.
Viên chức làm việc theo hợp đồng tuyển dụng, hình thức duy nhất là bằng
văn bản. Hợp đồng làm việc có hai loại là hợp đồng làm việc xác định thời hạn và
hợp đồng làm việc không xác định thời hạn (Điều 25 Luật Viên chức). Theo quy
định của Luật Viên chức, người trúng tuyển viên chức phải thực hiện chế độ tập sự
(từ 03 tháng đến 12 tháng) và ký kết hợp đồng làm việc xác định định thời hạn (từ
đủ 12 tháng đến 36 tháng). Thời gian tập sự này phải được quy định trong hợp đồng
làm việc xác định thời hạn. Hợp đồng làm việc không xác định thời hạn được áp
dụng đối với trường hợp đã thực hiện xong hợp đồng làm việc xác định thời hạn.
Tuy nhiên, nếu sau khi trúng tuyển, viên chức thực hiện tập sự không hoàn thành
nhiệm vụ thì Luật chưa quy định về cách giải quyết đối với trường hợp này.

8

3.

Về nhiệm vụ :

Nhiệm vụ chủ yếu của công chức đó là nhân danh nhà nước thực hiện các công
vụ theo quy định của pháp luật và được pháp luật bảo vệ nhằm phục vụ lợi ích của
nhân dân và xã hội, vận hành quyền lực nhà nước, hoạt động mang tính chất quản
lý. Còn nhiệm vụ của viên chức là thực hiện chức năng xã hội, trực tiếp thực hiện
nghiệp vụ, giải quyết những vấn đề, công việc mà sự nghiệp công lập giao, hoạt
động của viên chức lại mang tính chuyên môn nghiệp vụ.
4.

Về cơ quan, đơn vị nơi công chức, viên chức làm việc:
Công chức làm việc trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước,

tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị
thuộc Quân đội nhân dân; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân và trong
bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt
Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội.
Viên chức làm việc tại các đơn vị sự nghiệp công lập.
5.

Nguồn chi trả lương cho công chức và viên chức:
Công chức được hưởng lương từ ngân sách Nhà nước hoặc từ quỹ lương của

đơn vị sự nghiệp công lập (đối với những người trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của
đơn vị sự nghiệp công lập).

9


Viên chức làm việc theo chế độ hợp đồng làm việc và hưởng lương từ quỹ
lương của đơn vị sự nghiệp công lập.
6.

Về các hình thức kỉ luật :
Đối với công chức, Luật Cán bộ, công chức quy định “Công chức vi phạm

quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan thì tuỳ theo
tính chất, mức độ vi phạm phải chịu một trong những hình thức kỷ luật sau đây:
khiển trách; cảnh cáo; hạ bậc lương; giáng chức; cách chức và buộc thôi việc”.
Điều 52 Luật Viên chức quy định “Viên chức vi phạm các quy định của pháp
luật trong quá trình thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ thì tuỳ theo tính chất, mức
độ vi phạm, phải chịu một trong các hình thức kỷ luật sau: Khiển trách; cảnh cáo;
cách chức và buộc thôi việc” (không có hình thức hạ bậc lương, giáng chức giống
như công chức).

KẾT LUẬN
Qua bài tiểu luận trên chúng ta đã biết rõ được khái niệm công chức, viên chức
và sự khác biệt giữa công chức và viên chức. Khái niệm công chức, viên chức đã
được quy định trong pháp lệnh cán bộ, công chức, viên chức sau đó được quy định
cụ thể trong luật cán bộ công chức, viên chức năm 2008 là sự cụ thể hóa về khái
niệm công chức, viên chức nhằm quy định quy chế đối với cán bộ công chức, viên

10


chức và đảm bảo sự quản lý của nhà nước trong mọi lĩnh vực quản lý hành chính

nhà nước.

11


PHỤ LỤC
Danh mục tài liệu tham khảo :
1.

Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam – Trường ĐH Luật HN ( NXB CAND

2.

– 2014 )
Luật Cán bộ, Công chức của Quốc hội khóa XII, kỳ họp thứ tư số

3.
4.

22/2008/QH12 ngày 13 tháng 11 năm 2008.
Luật Viên chức số 58/2010/QH12
Các Nghị định 06/2010/NĐ–CP ; Nghị định 29/2012/NĐ-CP ; Nghị định

5.

24/2010/NĐ-CP của Chính phủ.
Luật Bảo hiểm xã hội năm 2006
Một số link tài liệu tham khảo :
/> />
12