Bài 21. Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh

NGỮ VĂN
Lớp 7


Kiểm tra bài cũ

?

Lập luận trong đời sống và lập luận trong văn
nghị luận có điểm gì khác nhau?

Đáp án
+ Lập luận trong đời sống là những vấn đề mang tính cá
nhân, là lời nói giao tiếp hàng ngày, ( Ở phạm vi nhỏ).
Vd: Em rất thích đi tham quan.

+ Lập luận trong văn nghị luận là lập luận về những vấn
đề mang tính khái quát và có nghĩa xã hội.
Vd: Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội.


Tiết 87:

TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH

I- Mục đích và phương pháp chứng minh.
1/ Chứng minh trong đời sống:
Tình huống:
a- Em đi học về muộn do bạn em bị ốm nên em phải đưa bạn về nhà, nhưng khi em
trình bày lí do thì mẹ em lại không tin. Trong tình huống đó em làm thế nào?

=>Em nhờ gia đình người bạn hoặc cô giáo chủ nhiệm xác nhận sự thật để mẹ tin.
b- Trong khi đi tàu, lên xe buýt , khi nhân viên trên tàu, xe kiểm tra vé của hành
khách, em phải làm gì để chứng tỏ mình đã chấp hành đúng ?

c- Em khoe với các bạn là mình mới học được cách gấp một chiếc hộp giấy rất đẹp.
=>
vé cho
nhân
viên
tàu
CácEm
bạnđưa
không
tin. Em
phải
làmtrên
gì để
các( xe)
bạn kiểm
tin lờitra.
mình?

=> Em sẽ tự gấp chiếc hộp cho các bạn xem.


Tiết 87:

TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH

I- Mục đích và phương pháp chứng minh.

1/ Chứng minh trong đời sống:
- Ta cần chứng minh khi muốn làm cho ai
đó tin điều mình nói là đúng, là có thật.
- Để chứng tỏ cho người khác tin lời của em
là sự thật, em phải đưa ra những bằng
chứng để thuyết phục ( Bằng chứng là
những nhân chứng, vật chứng, sự việc, số
liệu…)
=> Chứng minh là đưa ra những bằng
chứng để chứng tỏ một điều gì đó là đáng
tin.


Tiết 87:

TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH

I- Mục đích và phương pháp chứng minh.
1/ Chứng minh trong đời sống:
Trong đời sống, người ta dùng sự thật
(chứng cứ xác thực) để chứng tỏ một
điều gì đó là đáng tin.
2/ Chứng minh trong văn bản nghị luận:
Trong văn nghị luận, để chứng tỏ một
ý kiến là đúng thì người ta phải dùng lập
luận, lý lẽ và những bằng chứng xác
thực đã được kiểm chứng thừa nhận để
chứng minh điều mình nói là đáng tin
cậy.
VD: Sgk trang 41

Đừng sợ vấp ngã
Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững
bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt
chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng
bóng không? Không sao đâu vì...
Oan Đi - xnây từng bị toà báo sa thải vì thiếu ý tưởng. Ông cũng
nếm mùi phá sản nhiều lần trước khi sáng tạo nên Đi-xnây-len.
Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình.
Về môn hoá, ông đứng hạng15 trong số 22 học sinh của lớp.
Lép Tôn- xtôi tác giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và
hoà bình bị đình chỉ học đại học vì "vừa không có năng lực, vừa thiếu ý
chí học tập".
Hen- ri Pho thất bại và cháy túi tới năm lần trước khi thành công.
Ca sĩ ô- pê- ra nổi tiếng En-ri-cô Ca-ru-xô bị thầy giáo cho là thiếu
chất giọng và không thể nào hát đựơc.
Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại. Điều đáng sợ hơn là bạn đã bỏ qua
nhiều cơ hội chỉ vì không cố gắng hết mình.
(Theo Trái tim có điều kì diệu )


2. Chứng minh trong văn bản nghị luận.
văn bản: “Đừng sợ vấp ngã”.
* Luận điểm chính: Đừng sợ vấp ngã.
(Câu mang luận điểm: "Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại").
* Phương pháp lập luận:
lập luận theo 2 vấn đề.
- Vấp ngã là thường: (3 dẫn chứng)
+ Lần đầu tiên chập chững bước đi.

+ Lần đầu tiên tập bơi.
+ Lần đầu tiên chơi bóng bàn.
- Những người nổi tiếng từng vấp ngã: (5 dẫn chứng)
+ Oan Đi-xnây từng bị sa thải, phá sản.
+ Lu-i Pa- xtơ chỉ là học sinh trung bình, hạng 15/22.
+ Lep Tôn-xtôi bị đình chỉ học đại học...
+ Hen-ri Pho thất bại, cháy túi tới 5 lần.
+ En-ri-cô Ca-ru-xô bị thầy cho là thiếu chất giọng.


-Nhà làm phim hoạt hình Mĩ nổi
tiếng, người sáng lập Đi-xnâylen, công viên giải trí khổng lồ
tại ca-li-phoóc-ni-a, nước Mĩ

- Oan Đi-xnây từng bị toà báo sa
thải vì thiếu ý tưởng.

Oan Đi-xnây
(1901-1966)


-> Nhà khoa học Pháp, người
đặt nền móng cho ngành vi
sinh vật học cận đại.
- Lúc còn học phổ thông,
Lu- i Pa-xtơ chỉ là một
học sinh trung bình.

Lu- i Pa-xtơ
(1822-1895)

-> Nhà văn Nga vĩ đại. tác giả của bộ
tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hoà
bình

- Lép Tôn- xtôi bị đình chỉ học đại
học vì "vừa không có năng lực,
vừa thiếu ý chí học tập".

Lép Tôn- xtôi
(1828-1910)


->Nhà tư bản, người sáng
lập một tập đoàn kinh tế
lớn ở Mĩ.
- Hen- ri Pho thất bại và cháy túi tới
năm lần trước khi thành công.
Hen- ri Pho
(1863-1947)


- Ca sĩ ô- pê- ra nổi tiếng của I-ta-li-a
En- ri- cô Ca- ru- xô

Từng bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng
và không thể nào hát đựơc.
En-ri-cô Ca-ru-xô
(1873-1921)

2- Trong văn nghị luận

Văn bản:

Đừng sợ vấp ngã

-Luận điểm chính: Đừng sợ vấp ngã
-Các luận cứ ( lí lẽ và dẫn
chứng):
* Đã bao lần bạn vấp ngã mà
không hề nhớ .
- Lần đầutập đi..bị ngã.
- Lần đầu..tập bơi..suýt chết
đuối
- Lần đầu chơi bóngkhông
trúng
* - Oan Đi-xnây từng bị sa
thải
- Lu i Pa-xtơchỉ là một học
sinh trung bình
- -L.Tôn-xtôi bị đình chỉ
học đại học
- Hen-ri-Pho thất bại.., 5 lần
- Ca sĩ En-ri-cô Ca-ru-xô bị

Nhận xét

-Lí lẽ: chính xác, sát với

vấn đề cần chứng minh,
định hớng cho dẫn chứng
xuất hiện.
Dẫn chứng: Chân thực,
tiêu biểu đợc thừa nhận,
có sự lựa chọn, thẩm tra,
phân tích => có tác dụng
làm sáng tỏ luận điểm.
Dẫn chứng đóng vai trò
chính trong bài văn .
-Cách chứng minh từ gần
đến xa , từ bản thân đến
ngời khác.Trình tự các ý
hợp lý.
=> Lập luận chặt chẽ, rõ


Tiết 87:

TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH

I- Mục đích và phương pháp chứng minh.
1/ Chứng minh trong đời sống:
2/ Chứng minh trong văn bản nghị luận.
Ghi nhớ:
Trong đời sống, người ta dùng sự thật (chứng cứ xác thực) để
chứng tỏ một điều gì đó là đáng tin.
Chứng minh là một phép lập luận dùng những lí lẽ, bằng chứng
chân thật, đã được thừa nhận để chứng tỏ luận điểm mới (cần được
chứng minh) là đáng tin cậy.

Các lí lẽ, bằng chứng dùng trong phép lập luận chứng minh phải
được lựa chọn, thẩm tra, phân tích thì mới có sức thuyết phục.


Bài tập
1/ Đọc đoạn văn và chỉ ra dấu hiệu nhận biết
kiểu nghị luận chứng minh.
a/ Tai nạn giao thông trong 10 năm qua tăng liên
tục.Năm 1990, số ngời bị chết vì tai nạn giao thông là
2.268 ngời. Đến những năm giữa thập niên, số ngời bị
chết vì tai nạn giao thông khoảng 6.000 ngời.Và đến
năm 2001, số ngời bị chết vì tai nạn giao thông đã lên
đến 10.866 ngời. Trong 10 tháng đầu năm 2002 đã xảy
ra 23.632 vụ tai nạn giao thông làm chết 10.556 ngời và
bị thơng 26.529 ngời.Đây là những con số biết nói,
rung lên hồi chuông báo động nhằm cảnh tỉnh toàn xã
hội phải tìm ra giải pháp ngăn chặn tai hoạ khủng
khiếp này.
(Dựa theo số liệu thống kê của Bộ
GTVT-2002))


Luận điểm: Tình trạng tai nạn giao thông tăng nhanh
Các dẫn chứng:
- Năm 1990, số ngời bị chết vì tai nạn giao thông
là 2.268.
- Giữa thập niên khoảng 6.000 ngời
- Năm 2001 tăng đột biến10.866 ngời.
- 10 tháng đầu năm 2002 là 10.566 ngời chết và
bị thơng 26.529 ngời.

Lí lẽ: đây là những con số biết nói, rung lên hồi
chuông báo động nhằm cảnh tỉnh toàn xã hội phải
tìm ra giải pháp ngăn chặn
=> Các dẫn chứng là những số liệu cụ thể, tin cậy
giàu sức thuyết phục, đợc sắp xếp theo trình tự thời
gian, làm sáng tỏ luận điểm ở câu 1.Đồng thời là cơ
sở để nêu lí lẽ nhận xét đánh giá ở câu cuối.


2- Cho luận điểm sau:
Đến với tục ngữ, ta có thể tìm thấy những lời khuyên
quý báu về phẩm chất, lối sống của con ngời.
Hãy chọn những dẫn chứng phù hợp để minh hoạ cho
luậnđiểmtrên.
Dẫn chứng:
Khuyên về lòng nhân ái, tình cảm cộng đồng:
- Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ.
- Lá lành đùm lá rách.
Khuyên về lòng biết ơn:
- Uống nớc nhớ nguồn
- Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Khuyên về đức tính kiên trì nhẫn nại
- Có chí thì nên
- Có công mài sắt có ngày nên kim
.


* Hướng dẫn bài tập về nhà
1) Xác định luận điểm văn bản “ Không sợ sai lầm”
2) Nêu những luận cứ tác giả đã dùng:

- Luận cứ gồm những lí lẽ gì ?
- Tác giả đã phân tích các lí lẽ ấy như thế nào để
chứng minh luận điểm.
3) Cách lâp luận của văn bản này có gì khác cách
lập luận chứng minh của văn bản “Đừng sợ vấp
ngã ”