Hiệu quả DA đầu tư bằng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.PDF

B

i

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C ð I H C KINH T QU C DÂN


LÊ TH SÁU

HI U QU D

ÁN ð!U TƯ B#NG V N NGÂN SÁCH

NHÀ NƯ$C TRÊN ð%A BÀN T'NH B(C GIANG

LU)N ÁN TI N SĨ KINH T

Hà N i – 2012


B

ii

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C ð I H C KINH T QU C DÂN


LÊ TH SÁU

HI U QU D ÁN ð!U TƯ B#NG V N NGÂN SÁCH
NHÀ NƯ$C TRÊN ð%A BÀN T'NH B(C GIANG
CHUYÊN NGÀNH: KINH T TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
MÃ S : 62.31.12.01

LU)N ÁN TI N SĨ KINH T
NGƯ I HƯ$NG D6N KHOA H C:
PGS.TS VŨ DUY HÀO

Hà N i – 2012


i

L I CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a riêng tôi.
Các s li u, k#t lu$n nêu trong lu$n án là trung th%c, có ngu'n
g c rõ ràng. Các k#t qu* nghiên c u c a Lu$n án ñã ñư.c
công b trên t0p chí, không trùng v5i b6t kỳ công trình nào
khác.

Tác gi* lu$n án

Lê Th; Sáu


ii

M CL C
L I C M ƠN...................................................................................................i
DANH M C CÁC T? VI T T(T...............................................................vi
DANH M C CÁC MÔ HÌNH.....................................................................vii
DANH M C CÁC ðB TH%........................................................................viii
DANH M C CÁC B NG.............................................................................ix
PH:N M= ð:U............................................................................................ 1
CHƯƠNG 1 CƠ S= LÝ LUFN VH HIJU QUL DN ÁN ð:U TƯ BPNG
VQN NGÂN SÁCH NHÀ NƯTC ............................................................... 10
1.1. TCng quan vI dK án ñMu tư bQng vRn NSNN ..................................... 10
1.1.1. Ho0t ñVng ñWu tư .............................................................................. 10
1.1.1.1. Khái ni m ñWu tư ...................................................................................... 10
1.1.1.2. Khái ni m v n ñWu tư ............................................................................... 12

1.1.2. D% án ñWu tư ....................................................................................... 16
1.1.2.1. Khái ni m và ñ[c ñi\m d% án ñWu tư ........................................................ 16
1.1.2.2. S% cWn thi#t ph*i ti#n hành các ho0t ñVng ñWu tư theo d% án ..................... 18
1.1.2.3. Phân lo0i d% án ñWu tư............................................................................... 20

1.1.3. D% án ñWu tư bang v n NSNN ........................................................... 22
1.1.3.1. Khái ni m và ñ[c ñi\m d% án ñWu tư bang v n NSNN .............................. 22
1.1.3.2. Chu kỳ d% án ñWu tư bang v n NSNN ...................................................... 24

1.2. HiTu quU dK án ñMu tư bQng vRn NSNN ............................................ 26
1.2.1. Khái ni m hi u qu* d% án ñWu tư bang v n NSNN ............................. 26
1.2.2. Các phương pháp ñánh giá hi u qu* d% án ñWu tư bang v n Ngân sách Nhà nư5c.... 28

1.2.3. Các chd tiêu ñánh giá hi u qu* d% án ñWu tư bang v n NSNN ..................... 33
1.2.3.1. Các chd tiêu ñánh giá hi u qu* tài chính .................................................... 34

1.2.3.2. Các chd tiêu ñánh giá hi u qu* kinh t# xã hVi ............................................ 35

1.3. Nhân tR Unh hưWng ñ;n hiTu quU dK án ñMu tư bQng vRn NSNN ..... 47
1.3.1. Nhóm nhân t môi trưgng vĩ mô......................................................... 49
1.3.1.1. Môi trưgng chính trj.................................................................................. 49
1.3.1.2. Môi trưgng pháp lý ................................................................................... 50
1.3.1.3. Môi trưgng kinh t# vĩ mô .......................................................................... 50


iii

1.3.1.4. Môi trưgng văn hóa xã hVi ........................................................................ 52
1.3.1.5. Môi trưgng t% nhiên và ngu'n tài nguyên thiên nhiên có th\ khai thác cho
vi c th%c hi n d% án .............................................................................................. 53

1.3.2. Nhóm nhân t môi trưgng tác nghi p c a d% án ñWu tư....................... 53
1.3.2.1. Qu*n lý d% án ñWu tư................................................................................. 53
1.3.2.2. Các cơ quan qu*n lý d% án ñWu tư ............................................................. 56
1.3.2.3. Các tm ch c tr%c ti#p th%c hi n d% án ........................................................ 56

1.4. Kinh nghiTm quRc t; vI nâng cao hiTu quU dK án ñMu tư bQng vRn NSNN 57
1.4.1. Kinh nghi m c a Trung Qu c vn qu*n lý d% án ñWu tư công .............. 58
1.4.2. Kinh nghi m vn hình th c h.p tác công tư (PPP) trong ñWu tư công ............ 61
1.4.3. Nhqng bài hrc kinh nghi m cho Vi t Nam ............................................... 62
CHƯƠNG 2 .THNC TRtNG HIJU QUL DN ÁN ð:U TƯ BPNG VQN
NSNN TRÊN ðvA BÀN TxNH ByC GIANG ............................................. 63
2.1. Nh\ng ñ]c ñi^m kinh t; chính trb xã hei Unh hưWng ñ;n các dK án
ñMu tư bQng vRn NSNN trên ñba bàn tgnh Bhc Giang ............................. 63
2.1.1. Vj trí ñja lý và ñinu ki n t% nhiên........................................................ 63
2.1.1.1. Vj trí ñja lý ............................................................................................... 63

2.1.1.2. ðinu ki n t% nhiên..................................................................................... 64
2.1.1.3. Tài nguyên thiên nhiên.............................................................................. 64

2.1.2. ð[c ñi\m kinh t# xã hVi ...................................................................... 66
2.1.3. Khái quát vn công tác qu*n lý d% án ñWu tư bang v n NSNN trên ñja
bàn tdnh Bzc Giang....................................................................................... 67
2.2. ThKc tring hiTu quU dK án ñMu tư bQng vRn NSNN trên ñba bàn tgnh Bhc Giang 73
2.2.1. V n ñWu tư c a d% án.......................................................................... 73
2.2.1.1. V n ñWu tư d% án ...................................................................................... 73
2.2.1.2. V n ñWu tư c a d% án bang ngân sách nhà nư5c ........................................ 76

2.2.2. Th%c tr0ng hi u qu* d% án ñWu tư bang v n NSNN............................. 81
2.3. ðánh giá hiTu quU các dK án ñMu tư bQng vRn NSNN trên ñba bàn
tgnh Bhc Giang............................................................................................ 86
2.3.1. Nhqng k#t qu* ñã ñ0t ñư.c ................................................................. 87
2.3.1.1. Thu hút ñWu tư c a các d% án ngoài ngân sách tăng m0nh, huy ñVng ñư.c
các ngu'n l%c cho phát tri\n kinh t# trên ñja bàn tdnh ............................................ 87
2.3.1.2. MVt s d% án ñWu tư ñã tác ñVng t t góp phWn b*o v môi trưgng.............. 88


iv

2.3.1.3. Tác ñVng c a d% án ñWu tư ñ#n tăng thu ngân sách.................................... 90
2.3.1.4. Tác ñVng c a d% án ñWu tư ñ#n cơ s| v$t ch6t k} thu$t c a nnn kinh t# và
xây d%ng cơ s| h0 tWng KT XH, mn ñjnh ñgi s ng nhân dân. ................................. 90

2.3.2. H0n ch# .............................................................................................. 92
2.3.2.1.Tác ñVng c a d% án ñWu tư bang v n NSNN chưa nhinu ñ#n tăng trư|ng kinh t#.... 92
2.3.2.2. Tác ñVng c a d% án ñWu tư bang v n NSNN chưa m0nh ñ#n chuy\n djch cơ c6u kinh t# 96
2.3.2.3. Tác ñVng d% án ñWu tư bang v n NSNN ñ#n t0o vi c làm cho ngưgi lao ñVng chưa cao. 98

2.3.2.4. Tác ñVng c a d% án ñWu tư bang v n NSNN chưa nhinu ñ#n vi c tăng cưgng kim
ng0ch xu6t nh$p kh•u............................................................................................. 101
2.3.2.5. Tác ñVng c a d% án ñWu tư bang v n NSNN chưa nhinu ñ#n nâng cao kh* năng
c0nh tranh c a s*n ph•m ........................................................................................ 102
2.3.2.6. Tác ñVng chưa nhinu c a d% án ñWu tư bang v n NSNN ñ i v5i vi c phát tri\n
kinh t# | các vùng khó khăn ................................................................................... 103
2.3.2.7. Tác ñVng c a mVt s d% án ñWu tư bang v n NSNN ñ i v5i môi trưgng chưa t t. 106

2.3.3. Nguyên nhân h0n ch#........................................................................ 107
2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan ........................................................................ 108
2.3.3.2. Nguyên nhân ch quan............................................................................ 111

CHƯƠNG 3. GILI PHÁP NÂNG CAO HIJU QUL DN ÁN ð:U TƯ
BPNG VQN NSNN TRÊN ðvA BÀN TxNH ByC GIANG ...................... 120
3.1. ðbnh hưjng ñMu tư phát tri^n tl ngumn vRn NSNN trong 5 năm 2011p
2015 cqa tgnh Bhc Giang .......................................................................... 120
3.1.1. ðjnh hư5ng và m•c tiêu phát tri\n KT XH giai ño0n 2011 2015 ..... 120
3.1.1.1. Quan ñi\m ch ñ0o phát tri\n kinh t# xã hVi tdnh Bzc Giang giai ño0n
2011 2015. .......................................................................................................... 121
3.1.1.2. M•c tiêu tmng quát .................................................................................. 122
3.1.1.3. Nhi m v• c• th\ ..................................................................................... 122
3.1.1.4. Các m•c tiêu kinh t# ch y#u .................................................................. 126

3.1.2. ðjnh hư5ng ñWu tư phát tri\n ............................................................ 127
3.1.2.1. ðjnh hư5ng ñWu tư phát tri\n chung ........................................................ 127
3.1.2.2. ðjnh hư5ng ñWu tư mVt s ngành, lĩnh v%c ch y#u ................................ 128

3.2. ðbnh hưjng công tác quUn lý dK án ñMu tư trên ñba bàn tgnh Bhc
Giang giai ñoin 2011p2015....................................................................... 133
3.2.1. D% báo các nhân t *nh hư|ng ñ#n công tác qu*n lý d% án ñWu tư trên

ñja bàn tdnh Bzc Giang ............................................................................... 133


v

3.2.1.1. Xu th# tái ñWu tư công ............................................................................. 133
3.2.1.2. Xu th# công nghi p hóa trên ñja bàn tdnh Bzc Giang.............................. 134
3.2.1.3. Xu th# phát tri\n, nhqng tác ñVng và kh* năng ng d•ng ti#n bV khoa hrc
k} thu$t, công ngh m5i ñ i v5i công tác qu*n lý d% án ñWu tư............................ 135

3.2.2. Các m•c tiêu qu*n lý d% án ñWu tư bang v n NSNN trên ñja bàn tdnh
Bzc Giang giai ño0n 2011 – 2015............................................................... 136
3.2.2.1. Vn v n ñWu tư cho các d% án bang NSNN ............................................... 136
3.2.2.2. Vn các d% án ñWu tư bang v n NSNN:..................................................... 137

3.3. GiUi pháp nâng cao hiTu quU dK án ñMu tư bQng vRn NSNN trên ñba
bàn tgnh Bhc Giang................................................................................... 138
3.3.1. C*i cách s„a ñmi bm sung văn b*n chính sách, cách th c qu*n lý trong
quá trình ñWu tư .......................................................................................... 139
3.3.2. ð•y nhanh ti#n ñV l$p quy ho0ch xây d%ng và tăng cưgng qu*n lý ñWu
tư xây d%ng theo quy ho0ch........................................................................ 143
3.3.3. Hoàn thi n quy trình l$p, th•m ñjnh, phê duy t d% án ñWu tư ............ 144
3.3.4. ðmi m5i công tác qu*n lý v n c a các d% án ñWu tư .......................... 146
3.3.4.1 ðmi m5i cơ ch# qu*n lý ñWu tư d% án s„ d•ng v n nhà nư5c .................... 146
3.3.4.2. ðmi m5i công tác k# ho0ch hoá v n ñWu tư d% án .................................... 147
3.3.4.3. Phân c6p trong qu*n lý ngu'n v n d% án ñWu tư bang ngân sách nhà nư5c ...... 149

3.3.5. Hoàn thi n công tác ki\m tra, ki\m soát, giám sát c a nhà nư5c trong
các d% án ñWu tư ......................................................................................... 150
3.3.6. Ki n toàn và nâng cao ch6t lư.ng công tác giao nh$n thWu ............... 152

3.3.7. Hoàn thi n công tác ñinu hành tri\n khai th%c hi n d% án ñWu tư ...... 154
3.3.7.1. Ki n toàn công tác qu*n lý ñnn bù, gi*i phóng m[t bang xây d%ng............... 154
3.3.7.2. C ng c và tăng cưgng công tác qu*n lý ñjnh m c, ñơn giá, d% toán và chi
phí xây d%ng........................................................................................................ 155

3.3.8. Nâng cao hi u qu* ho0t ñVng c a Tư v6n ñinu hành d% án................ 156
3.4. Ki;n nghb............................................................................................ 158
K…T LUFN................................................................................................ 160
DANH M†C CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H‰C ðà CÔNG BQ C‹A TÁC
GIL ............................................................................................................ 163
DANH M†C TÀI LIJU THAM KHLO .................................................... 164
PH† L†C .................................................................................................. 170


vi

DANH M C CÁC T? VI T T(T

NSNN: Ngân sách Nhà nư5c
NGOs: Tm ch c phi Chính ph
FDI: ðWu tư tr%c ti#p nư5c ngoài
ODA: H• tr. phát tri\n chính th c
UBND: UŽ ban nhân dân
XDCB: Xây d%ng cơ b*n
TDTT: Th\ d•c th\ thao
TTCN: Ti\u th công nghi p
NHTG: Ngân hàng th# gi5i
TSCð: Tài s*n c ñjnh
GDP: Tmng s*n ph•m qu c nVi
GPMB: Gi*i phóng m[t bang

QLDA: Qu*n lý d% án
QPPL: Quy ph0m pháp lu$t
TKCS: Thi#t k# cơ s|


vii

DANH M C CÁC MÔ HÌNH
Mô hình 1.1: Chu kỳ d% án ñWu tư bang v n NSNN .................................... 24
Mô hình 1.2: Mô hình tác ñVng hi u qu* d% án ñWu tư bang v n NSNN...... 48
Mô hình 2.1: Mô hình tm ch c qu*n lý d% án ñWu tư bang v n ngân sách nhà
nư5c trên ñja bàn tdnh Bzc Giang ................................................................. 69


viii

DANH M C CÁC ðB TH%
ðm thb 1.1: ðưgng cong Lorenz ................................................................... 42
ðm thb: 2.1: TŽ l tăng v n ñWu tư trên ñja bàn tdnh Bzc Giang và c* nư5c giai
ño0n 2006 – 2010 ......................................................................................... 75
ðm thb 2.2: TŽ l v n ñWu tư so v5i GDP c a tdnh Bzc Giang và c* nư5c giai
ño0n 2006 2010............................................................................................ 76
ðm thb 2.3: Cơ c6u v n ñWu tư toàn xã hVi trên ñja bàn tdnh Bzc Giang giai
ño0n 2006 2010........................................................................................... 77
ðm thb 2.4: S d% án và s v n ñăng ký ñWu tư trên ñja bàn tdnh Bzc Giang 87
ðm thb 2.5: Phân b tWn su6t c a GDP theo quý giai ño0n 2006 2010 ......... 94
ðm thb 2.6: Phân b tWn su6t c a Von_NSNN theo quý giai ño0n 2006 201094
ðm thb 2.7: H'i quy giqa v n D% án Ngân sách Nhà nư5c v5i GDP ............ 96
ðm thb 2.8: Cơ c6u ngành kinh t# tdnh Bzc Giang ......................................... 97
ðm thb 2.9: Phân b tWn su6t c a V n ñWu tư c a các d% án bang v n NSNN

trong lĩnh v%c nông nghi p......................................................................... 100
ðm thb 2.10: Phân b tWn su6t c a lao ñVng trong các d% án ñWu tư bang v n
NSNN trong lĩnh v%c nông nghi p ............................................................. 101


ix

DANH M C CÁC B NG
BUng 1.1: Các giai ño0n c a chu kỳ d% án ñWu tư bang v n NSNN.............. 25
BUng 2.1: Nhjp ñV tăng trư|ng kinh t#, cơ c6u kinh t# tdnh Bzc Giang và c*
nư5c ............................................................................................................. 67
BUng 2.2: Tmng h.p các ngu'n v n ñWu tư trên ñja bàn tdnh Bzc Giang giai
ño0n 2006 – 2010 ......................................................................................... 74
BUng 2.3: Tmng h.p các ngu'n v n ñWu tư bang v n ngân sách trên ñja bàn
tdnh Bzc Giang giai ño0n 2006 – 2010.......................................................... 78
BUng 2.4: Tình hình th%c hi n các d% án t0i tdnh Bzc Giang ........................ 81
BUng 2.5: TŽ l ñWu tư bang v n ngân sách giai ño0n 2006 2010 trên ñja bàn
tdnh Bzc Giang ............................................................................................. 82
BUng 2.6: Giá trj tài s*n tăng thêm giai ño0n 2006 2010.............................. 91
BUng 2.7: Bi#n ñVng h s Gini | ba cVng ñ'ng hư|ng l.i ........................ 105
BUng 2.8: Bi#n ñVng tŽ l chêch l ch giqa nhóm giàu nh6t và nhóm nghèo
nh6t | ba cVng ñ'ng ................................................................................... 106
BUng 3.1: M•c tiêu ch y#u vn phát tri\n kinh t# tdnh Bzc Giang ñ#n
năm 2015.......................................................................................... 126
BUng 3.2: K# ho0ch ngu'n v n ñWu tư phát tri\n giai ño0n 2011 2015 trên ñja
bàn tdnh Bzc Giang..................................................................................... 132
BUng 3.3: K# ho0ch v n ñWu tư phát tri\n bang NSNN trên ñja bàn tdnh Bzc
Giang giai ño0n 2011 2015 ....................................................................... 136
BUng 3.4: Tmng h.p d% án d% ki#n ñWu tư giai ño0n 2011 2015 trên ñja bàn
tdnh Bzc Giang ........................................................................................... 137

1

PH!N My ð!U

1. Tính czp thi;t cqa ñI tài lu{n án
ðWu tư phát tri\n có vai trò h#t s c to l5n trong vi c thúc ñ•y kinh t# xã hVi |
m•i qu c gia, m•i ngành, m•i ñja phương, nó là nnn t*ng c a tăng trư|ng và phát
tri\n bnn vqng. M[t khác, trong nnn kinh t# thj trưgng mVt câu h“i ñ[t ra là: Trong
ñinu ki n ngu'n l%c có h0n, làm th# nào ñ\ d”n dzt nnn kinh t# ñi theo ñúng ñjnh
hư5ng c a k# ho0ch và hi u qu* kinh t# cao nh6t. Th%c ti•n kinh t# thj trưgng | các
nư5c phát tri\n cũng như th%c t# hơn 20 năm ñmi m5i | Vi t Nam ñã kh*ng ñjnh
rang: Công c• s„ d•ng ngu'n l%c có hi u qu* nham ñ0t ñư.c m•c tiêu kinh t# c a
k# ho0ch ñjnh hư5ng là các chương trình và d% án phát tri\n kinh t# xã hVi, nói cách
khác chương trình và d% án là nhqng công c• ñ[c thù c a k# ho0ch, nham ñưa k#
ho0ch vào th%c t# c a cuVc s ng thj trưgng. = nư5c ta trong nhqng năm qua, Nhà
nư5c ñã dành trên 30% chi ngân sách nhà nư5c cho lĩch v%c ñWu tư thông qua các
d% án nham ñ0t ñư.c m•c tiêu tăng trư|ng và phát tri\n kinh t# c* nư5c nói chung,
vùng minn và các tdnh nói riêng. Nhưng lãng phí, th6t thoát, tiêu c%c làm cho hi u
qu* ñWu tư thu ñư.c t˜ các d% án s„ d•ng v n ngân sách nhà nư5c chưa cao, ñang là
nhqng v6n ñn nóng b“ng ñư.c c* xã hVi quan tâm. Trong nhinu năm qua cũng như
hi n nay không ít ý ki#n cho rang th6t thoát lãng phí v n ñWu tư trong các d% án s„
d•ng v n ngân sách là r6t l5n.
M[t khác, d% án có vai trò r6t quan trrng ñ i v5i các ch ñWu tư, các nhà
qu*n lý và tác ñVng tr%c ti#p t5i ti#n trình phát tri\n kinh t# xã hVi. N#u không có
d% án, nnn kinh t# s™ khó nzm bzt ñư.c cơ hVi phát tri\n. Nhqng công trình th# kŽ
c a nhân lo0i trên th# gi5i luôn là nhqng minh ch ng vn tWm quan trrng c a d% án.
D% án là căn c quan trrng ñ\ quy#t ñjnh b“ v n ñWu tư, xây d%ng k# ho0ch ñWu tư
và theo dõi quá trình th%c hi n ñWu tư. D% án là căn c ñ\ các tm ch c tài chính ñưa

ra các quy#t ñjnh tài tr., các cơ quan ch c năng nhà nư5c phê duy t và c6p phép
ñWu tư. D% án ñư.c coi là công c• quan trrng trong qu*n lý v n, v$t tư, lao ñVng
trong quá trình th%c hi n ñWu tư. Do v$y, ñ\ nâng cao ñư.c hi u qu* v n ñWu tư c a


2

mVt nư5c hay mVt vùng thì ph*i nâng cao ñư.c hi u qu* d% án ñWu tư nói chung và
d% án ñWu tư bang v n ngân sách nhà nư5c nói riêng.
Trên th# gi5i và Vi t Nam ñã có nhinu ñn tài nghiên c u vn nâng cao hi u qu*
v n ñWu tư. Tuy nhiên chưa có ñn tài nào nghiên c u vn hi u qu* d% án ñWu tư bang
v n ngân sách nhà nư5c trên ñja bàn tdnh Bzc Giang.
V5i ý nghĩa ñ[c bi t quan trrng này cho th6y s% cWn thi#t ph*i nghiên c u ho0t
ñVng nham nâng cao hi u qu* v n ñWu tư bang ngân sách nhà nư5c trên ñja bàn tdnh Bzc
Giang và ñây cũng chính là m•c tiêu nghiên c u c a Lu$n án “HiTu quU dK án ñMu tư
bQng vRn ngân sách nhà nưjc trên ñba bàn tgnh Bhc Giang”.

2. M~c ñích nghiên c•u
H th ng hóa và làm rõ thêm nhqng lý lu$n cơ b*n vn hi u qu* c a các d%
án ñWu tư bang v n NSNN, kinh nghi m qu*n lý d% án ñWu tư công | mVt s nư5c
trên th# gi5i và bài hrc kinh nghi m cho Vi t Nam.
Phân tích, ñánh giá th%c tr0ng hi u qu* d% án ñWu tư bang v n NSNN trên
ñja bàn tdnh Bzc Giang, qua ñó rút ra nhqng k#t qu* ñ0t ñư.c, h0n ch# và nguyên
nhân d”n t5i d% án ñWu tư bang v n NSNN chưa hi u qu* trên ñja bàn tdnh Bzc
Giang.
ðn xu6t gi*i pháp và ki#n nghj nâng cao hi u qu* d% án ñWu tư bang v n
NSNN trên ñja bàn tdnh Bzc Giang.

3. ðRi tư€ng và phim vi nghiên c•u cqa lu{n án
ð i tư.ng nghiên c u: Hi u qu* d% án ñWu tư bang v n Ngân sách nhà

nư5c. Phương hư5ng, chi#n lư.c phát tri\n kinh t# xã hVi c a tdnh Bzc Giang và các
gi*i pháp nâng cao hi u qu* qu*n lý d% án.
Ph0m vi nghiên c u: Hi u qu* d% án ñWu tư bang v n NSNN trên ñja bàn
tdnh Bzc Giang giai ño0n t˜ năm 2006 ñ#n 2010 c a các d% án ñư.c ñWu tư hoàn
thành ñưa vào s„ d•ng.

4. Phương pháp nghiên c•u
D%a trên c| s| phương pháp lu$n duy v$t bi n ch ng và ch nghĩa duy v$t


3

ljch s„, tác gi* s„ d•ng các phương pháp nghiên c u ñư.c s„ d•ng trong quá trình
th%c hi n lu$n án bao g'm: Phương pháp th ng kê, phương pháp phân tích tmng
h.p, phương pháp mô hình toán, phương pháp ñ i chi#u, so sánh, phương pháp
chuyên gia, phương pháp ñinu tra kh*o sát và mVt s phương pháp khoa hrc khác
ñ\ làm sáng t“ v6n ñn nghiên c u.
Phương pháp th ng kê: ðn tài s„ d•ng các s li u th ng kê thích h.p ñ\
ph•c v• cho vi c phân tích các ho0t ñVng ñWu tư bang v n ngân sách nhà nư5c và
hi u qu* c a nó mang l0i trong t˜ng giai ño0n. Vi c nghiên c u ñánh giá bang
phương pháp th ng kê toán và kinh t# lư.ng ñư.c ti#n hành v5i công c• h• tr. là
phWn mnm SPSS11.5.
Phương pháp phân tích, tmng h.p: Trên cơ s| ñánh giá th%c tr0ng d% án ñWu
tư bang v n ngân sách nhà nư5c trên ñja bàn tdnh Bzc Giang, ñn tài s™ ñưa ra nhqng
ñánh giá chung có tính khái quát vn toàn bV ho0t ñVng d% án ñWu tư bang v n ngân
sách nhà nư5c trên ñja bàn tdnh.
Phương pháp chuyên gia: Tham kh*o ý ki#n c a các chuyên gia lý lu$n và
chuyên gia th%c nghi m trong ngành ñ\ có cái nhìn tmng quát khi phân tích, ñánh
giá hi u qu* d% án ñWu tư bang v n ngân sách nhà nư5c trên ñ0i bàn tdnh Bzc Giang.
Phương pháp ñ i chi#u, so sánh: Hi u qu* d% án ñWu tư bang v n ngân sách

nhà nư5c trên ñja bàn tdnh ñư.c so sánh v5i m•c tiêu ban ñWu c a d% án, k#t qu*
c a các d% án trên ñja bàn tdnh ñư.c so sánh v5i c* nư5c vn quy mô và kh* năng áp
d•ng ñ\ ñ0t ñư.c k#t qu* t i ưu.
Phương pháp ñinu tra kh*o sát: ðn tài s„ d•ng phi#u ñinu tra kh*o sát tình
hình th%c hi n c a các d% án ñWu tư bang v n ngân sách nhà nư5c trên ñja bàn tdnh
Bzc Giang.

5. Tình hình nghiên c•u ñI tài
Th%c ti•n cho th6y, ñWu tư là ho0t ñVng h#t s c quan trrng ñ i v5i s% tăng
trư|ng và phát tri\n kinh t#. V5i tWm quan trrng c a ñWu tư ñ i v5i nnn kinh t#
không làm cho ngưgi ta d• th ng nh6t vn khái ni m ñWu tư. Nư5c ta trong thgi gian
qua cũng có mVt s nghiên c u vn lĩnh v%c ñWu tư và hi u qu* ñWu tư ñư.c ti#n


4

hành. Song hWu h#t các nghiên c u ñnu ti#n hành dư5i góc ñV chung c a tmng th\
c a c* nư5c mà chưa ñi sâu nghiên c u riêng vn ñWu tư bang v n ngân sách nhà
nư5c trên ñja bàn tdnh Bzc Giang. Sau ñây là nhqng nghiên c u ñi\n hình liên quan
ñ#n lĩnh v%c kinh t# ñWu tư liên quan ñ#n hi u qu* c a các d% án ñWu tư c• th\:
Trong cu n “Qu n lý tài chính trong lĩnh v c ñ u tư xây d ng”[9] c a tác
PGS.TS. Thái Bá C•m. Tác gi* t$p trung nghiên c u các d% án l5n và r6t l5n ñư.c
ñWu tư t˜ ngân sách nhà nư5c, chd t$p trung phân tích các d% án ñư.c ñWu tư t˜ trư5c
năm 2000, ñã nêu khá chi ti#t vn ñ[c trưng cơ b*n c a ho0t ñVng ñWu tư xây d%ng *nh
hư|ng ñ#n lãng phí th6t thoát, tiêu c%c trong ñWu tư xây d%ng, ñã nêu ñư.c ñ[c trưng
qu*n lý chi phí xây d%ng công trình d% án, ñánh giá mVt cách tmng quát tình hình ñWu
tư c a nư5c ta t˜ giai ño0n ñWu ñ#n năm 2000 c a nư5c ta, cu n sách ñã nêu lên ñư.c
mVt s nguyên nhân c a s% th6t thoát lãng phí v n ñWu tư xây d%ng cơ b*n thgi kỳ
1991 2000 ñó là: Lãng phí ñWu tư do không có quy ho0ch ho[c ch6t lư.ng quy ho0ch
th6p, trong ch trương ñWu tư, phê duy t thi#t k# k} thu$t thi công tmng d% toán, k#

ho0ch hoá ñWu tư, ñ6u thWu xây d%ng, trong giai ño0n chu•n bj xây d%ng, trong khâu
qu*n lý d% án, qu*n lý ñơn giá, ñjnh m c, quy#t toán công trình các nguyên nhân
ñư.c tác gi* nêu t˜ th%c tr0ng c a công trình d% án ñWu tư xây d%ng t˜ trư5c năm
2000 bên c0nh ñó cũng ñn ra mVt s gi*i pháp chung như: Quy ho0ch phát tri\n vùng
c a d% án, phân lo0i d% án, ki n toàn và nâng cao ch6t lư.ng khâu xác ñjnh ñWu tư,
ki n toàn qui ch# vn th•m ñjnh quynn phê duy t và uŽ quynn phê duy t thi#t k# k}
thu$t thi công, tmng d% toán ñWu tư, l$p l0i kŽ cương nghiêm ng[t trình t% ñWu tư xây
d%ng cơ b*n, ki n toàn công tác qu*n lý ñnn bù, gi*i phóng m[t bang, ki n toàn và
nâng cao ch6t lư.ng công tác giao nh$n thWu, ñ[c bi t là kŽ lu$t ñ6u thWu, xây d%ng
và công khai qui trình ki\m soát thanh toán v n ñWu tư, ki n toàn công tác th•m tra
phê duy t quy#t toán v n ñWu tư hoàn thành. Như.c ñi\m tác gi* chưa lư.ng hoá
ñư.c giá trj th6t thoát, bên c0nh ñ6y ñây là cu n nghiên c u trư5c khi lu$t xây d%ng
có ra ñgi, các chd tiêu lư.ng hoá chưa ñư.c áp d•ng vào ñánh giá d% án, chưa ñánh
giá hi u qu* c a vi c ñWu tư chd t$p trung vào nhqng nguyên nhân t'n t0i cWn khzc
ph•c c a vi c th%c hi n d% án ñWu tư trên bình di n c* nư5c.


5

Trong cu n “Qu n lý d án”[28] và “qu n lý d án xây d ng”[29] c a
Vi n sĩ, ti#n sĩ khoa hrc Nguy•n Văn ðáng, tác gi* ñã trình bày khá ñWy ñ vn ñjnh
nghĩa d% án ñWu tư, các c6u trúc c a d% án, cơ s| qu*n lý d% án xây d%ng, phương
pháp tm ch c qu*n lý d% án xây d%ng, qu*n lý h.p ñ'ng d% án, qu*n lý tài chính d%
án gi5i thi u phương pháp qu*n lý tài chính d% án bang bi\u ñ' ñưgng cong “S” cho
các ñ i tư.ng s„ d•ng khác nhau.
Nghiên c u Lu$n án Ti#n s} c a Nguy•n Phương Bzc v5i ch ñn “ð nh
hư!ng và gi i pháp ñ u tư phát tri#n kinh t% t&nh B(c Ninh”[1] tác gi* ch y#u phân
tích nhqng nhân t *nh hư|ng ñ#n ñWu tư phát tri\n kinh t# trên ñja bàn tdnh Bzc
Ninh. Lu$n án ñã chia v n ñWu tư theo t˜ng lĩnh v%c công nghi p, nông nghi p,
giao thông cơ s| h0 tWng, thương m0i djch v• và du ljch, giáo d•c và y t# và ñưa ra

ñư.c nhqng nguyên nhân *nh hư|ng ñ#n hi u qu* v n ñWu tư như: Vi c b trí v n
cho các d% án ñWu tư còn dàn tr*i, nhinu d% án không hoàn thành ñúng theo thgi
gian quy ñjnh, k# ho0ch v n ñWu tư xây d%ng cơ b*n còn thi#u tính ưu tiên, làm h0n
ch# ñ#n vi c phát huy, khai thác công trình có hi u qu*, trong qu*n lý ñ6u thWu thì
s d% án và giá trj chd ñjnh thWu còn cao, mVt s nVi dung trong công tác kh*o sát
thi#t k#, phê duy t thi#t k# tmng d% toán chưa ch[t ch™ theo ñúng quy trình, chưa
ch ñVng trong công tác qu*n lý và ñinu hành ngân sách, tình tr0ng bm sung ngân
sách c a ñja phương cho xây d%ng cơ b*n di•n ra vào cu i năm còn phm bi#n, tính
minh b0ch trong vi c phân bm v n ñWu tư c a ngân sách nhà nư5c còn h0n ch#, nh6t
là các d% án ñWu tư | c6p xã, phưgng, chưa có bi n pháp qu*n lý thích h.p ñ i v5i
v n ngân sách nhà nư5c và v n khác thuVc v n Nhà nư5c ñ\ t0o ñinu ki n thu$n l.i
cho doanh nghi p Nhà nư5c vay v n ñWu tư, v n tín d•ng nhà nư5c. Lu$n án cũng
chd ra mVt s bi n pháp khzc ph•c nhqng t'n t0i nêu trên như: L%a chrn các d% án
quan trrng ñ\ ñWu tư t$p trung, tránh ñWu tư dàn tr*i, kéo dài thgi gian xây d%ng
công trình, vi c b trí k# ho0ch v n ph*i t$p trung, cWn kiên quy#t ti#n t5i ch6m d t
tình tr0ng n. ñrng trong xây d%ng cơ b*n, ñ i v5i công trình h0 tWng liên quan ñ#n
ñgi s ng nhân dân cWn áp d•ng phương án qu*n lý d% án khép kín l%a chrn nguy n
vrng phù h.p v5i nhân dân và yêu cWu phát tri\n kinh t# xã hVi. Lu$n án chưa ñánh


6

giá ñWy ñ các hi u qu* c a d% án ñWu tư, chưa nêu ñư.c các mô hình qu*n lý c a
d% án sao cho phát huy ñư.c hi u qu* c a d% án ñWu tư bang v n ngân sách.
ði sâu vào gi*i pháp tài chính nham nâng cao hi u qu* v n ñWu tư XDCB
t˜ NSNN có Lu$n án ti#n sĩ kinh t# “Gi i pháp tài chính nh+m nâng cao hi.u qu
v/n ñ u tư XDCB t3 NSNN trên ñ a bàn t&nh Ngh. An” năm 2003[41]. Trong ñn tài
này tác gi* Phan Thanh Mão ñã trình bày và phân tích có h th ng v6n ñn lý lu$n vn
hi u qu* v n ñWu tư XDCB t˜ NSNN, phân tích th%c tr0ng v6n ñn này | tdnh Ngh
An và phWn ch y#u c a lu$n án là t$p trung vào các bi n pháp ñ\ nâng cao hi u qu*

v n ñWu tư XDCB t˜ NSNN. Tuy nhiên, trong Lu$n án này thì tác gi* chd phân tích
th%c tr0ng thông qua phương pháp th ng kê mô t* mà chưa s„ d•ng phương pháp
ki\m ñjnh ñ\ ch ng minh ñư.c nhân t có *nh hư|ng nhinu nh6t ñ#n hi u qu* v n
ñWu t˜ XDCB t˜ NSNN, n#u làm ñư.c ñinu này thì gi*i pháp tài chính ñưa ra c a
Lu$n án s™ thuy#t ph•c hơn.
ðn tài c6p bV “M9t s/ gi i pháp nh+m nâng cao hi.u qu ñ u tư t3 NSNN”
năm 2005[80] c a Vi n nghiên c u qu*n lý kinh t# Trung ương. ðn tài ñã ñi sâu
vào các gi*i pháp ñ\ nâng cao hi u qu* ñWu tư t˜ NSNN và chia thành b n nhóm
chính: nhóm gi*i pháp tài chính; nhóm gi*i pháp vn con ngưgi; nhóm gi*i pháp vn
cơ ch#, chính sách qu*n lý ñWu tư t˜ NSNN; nhóm gi*i pháp khác. Tuy nhiên, trong
nghiên c u này ñã ñưa ra các gi*i pháp r6t chung cho toàn bV ho0t ñVng qu*n lý d%
án ñWu tư t˜ v n NSNN và nâng cao hi u qu* c a nó, chưa th\ hi n ñư.c nhqng gi*i
pháp nào s™ ñư.c áp d•ng t$p trung cho t˜ng ñja phương riêng bi t.
Ngoài ra, trên các t0p chí chuyên ngành có r6t nhinu bài vi#t, công trình ñn
c$p ñ#n qu*n lý d% án ñWu tư bang v n NSNN. Có th\ k\ ra ñây mVt s bài vi#t
quan trrng như: “Nâng cao hi.u qu s; dTào Hqu Phùng trên T0p chí Tài chính (6/440), “Vài ý ki%n v? s;a ñ@i b@ sung ñi?u
l. qu n lý ñ u tư và xây d ng”[53] c a Khi#u Phúc Quynh trên Thgi báo tài chính
Vi t Nam s 27 năm 2003, “Qui ch% ñAu th u B nhCng vAn ñ? bDc xúc”[72] c a
TrWn Trjnh Tưgng trên t0p chí Xây d%ng s 7 năm 2004… Nhqng bài báo này ít
nhinu ñã phân tích ñư.c th%c tr0ng vn qu*n lý d% án ñWu tư bang v n NSNN và có


7

ñn xu6t gi*i pháp ñ\ gi*i quy#t nhqng t'n ñrng. Tuy nhiên, trong khuôn khm bài vi#t
thì chưa th\ phân tích sâu vn th%c tr0ng cũng như ñưa ra các gi*i pháp sát ñáng cho
v6n ñn. Hơn nqa t˜ sau các Nghj ñjnh m5i ban hành: Nghj ñjnh s 16/2005/Nð CP
ngày 7/2/2005 vn qu*n lý d% án ñWu tư xây d%ng công trình, Nghj ðjnh s
108/2006/Nð CP ngày 29/11/2005 vn thi hành chi ti#t lu$t ñWu tư; các quy#t ñjnh:

Quy#t ñjnh c a BV trư|ng BV Xây d%ng s 11/2005/Qð BXD ngày 15/04/2005 vn
vi c ban hành ñjnh m c chi phí l$p d% án và thi#t k# xây d%ng công trình, Quy#t
ñjnh s c a BV trư|ng BV tài chính 32/2006/Qð BTC ngày 06/06/2006 vn vi c ban
hành quy ch# ho0t ñVng thanh tra, ki\m tra tài chính, Quy#t ñjnh s 56/2008/Qð
BTC c a BV tài chính ngày 17/07/2008 vn ban hành quy trình th•m tra quy#t toán
d% án hoàn thành ñ i v5i các d% án s„ d•ng v n NSNN… Thì các cơ ch#, quy trình
qu*n lý d% án ñWu tư bang v n NSNN ñã hoàn thi n hơn r6t nhinu.
V5i tinh thWn ti#p thu, k# th˜a có chrn lrc các k#t qu* nghiên c u c a các
công trình trư5c ñây, trong lu$n án, tác gi* t$p trung nghiên c u mVt cách khá toàn
di n và chuyên sâu vn các phương di n lý lu$n l”n th%c ti•n vn hi u qu* d% án ñWu
tư bang v n ngân sách nhà nư5c, trên cơ s| ñó ñn xu6t các gi*i pháp thi#t th%c và
kh* thi nham tăng cưgng hi u qu* ñWu tư bang v n NSNN.
6. Nh\ng ñóng góp khoa hƒc cqa lu{n án
* Nhqng ñóng góp m5i vn m[t hrc thu$t, lý lu$n:
Nghiên c u d% án ñWu tư và hi u qu* d% án ñWu tư bang v n ngân sách nhà
nư5c trong b i c*nh Vi t Nam, lu$n án ñn xu6t cách th c phân lo0i d% án ñWu tư căn
c trên “hình th c ñWu tư”, theo ñó có 3 lo0i d% án: (i) D% án ñWu tư có công trình
xây d%ng cơ b*n; (ii) D% án ñWu tư không có công trình xây d%ng cơ b*n; (iii) D% án
ñWu tư h•n h.p bao g'm c* ñWu tư và xây d%ng cơ b*n. M•i lo0i ñòi h“i ph*i có
nhqng chính sách qu*n lý phù h.p nham ñ0t ñư.c hi u qu*.
Lu$n án cũng chd ra hai ñ[c ñi\m c a d% án ñWu tư bang v n NSNN, bao
g'm (i) D% án không gzn v5i mVt ch s| hqu ñích th%c, và (ii) D% án là hình th c
hàng hóa, djch v• công mà trong ñó có hàng hóa công cVng thuWn túy và không
thuWn túy. Hai ñ[c ñi\m này d”n ñ#n nhqng khó khăn trong qu*n lý như: d• gây


8

lãng phí, th6t thoát ñ[c bi t là kém hi u qu*, là căn c cho yêu cWu tái cơ c6u ñWu tư
công và tăng cưgng xã hVi hóa d% án ñWu tư bang v n NSNN.

Lu$n án ñn xu6t nhóm các chd tiêu ñánh giá hi u qu* d% án ñWu tư bang v n
NSNN, trong ñó có chd tiêu ñánh tác ñVng c a d% án ñWu tư ñ#n tăng trư|ng kinh t#
qua mô hình kinh t# lư.ng; chd tiêu ñánh giá tác ñVng d% án ñ#n công bang xã hVi
thông qua các h s Gini và ñưgng cong Lorenz; chd tiêu ñánh giá tác ñVng d% án
ñ#n thu hút d% án ngoài NSNN.
*Nhqng k#t lu$n, ñn xu6t m5i rút ra ñư.c t˜ k#t qu* nghiên c u, kh*o sát c a
lu$n án:
Lu$n án kh£ng ñjnh hi u qu* d% án ñWu tư bang v n NSNN còn th6p so v5i
kỳ vrng, ñư.c ch ng minh qua m c ñV tác ñVng còn y#u c a d% án ñWu tư ñ#n tăng
trư|ng kinh t#, chuy\n djch cơ c6u kinh t#, t0o vi c làm, môi trưgng, phát tri\n kinh
t# vùng khó khăn và công bang xã hVi. Lu$n án cũng ñưa ra 13 nguyên nhân d”n
ñ#n hi u qu* ñWu tư th6p trong ñó nh6n m0nh s% b6t c$p vn văn b*n ch# ñV trong
qu*n lý d% án giqa Lu$t ñWu tư và Lu$t ñ6u thWu t0i ñinu kho*n quy ñjnh vn v n nhà
nư5c.
Nghiên c u các d% án ñWu tư bang NSNN trên ñja bàn tdnh Bzc Giang, lu$n
án ñưa ra tám nhóm gi*i pháp m5i cho vi c nâng cao hi u qu* d% án trên ñja bàn
tdnh, ñó là: (1) Ban hành quy ñjnh h.p tác Nhà nư5c – Tư nhân (PPP) trong lĩnh v%c
ñWu tư d% án, Ban hành quy ñjnh thuê tm ch c qu*n lý d% án ñWu tư bang v n
NSNN; (2) ð•y nhanh ti#n ñV l$p quy ho0ch xây d%ng và tăng cưgng qu*n lý ñWu tư
theo quy ho0ch; (3) Quy trình l$p, th•m ñjnh, phê duy t d% án ñWu tư; (4) Qu*n lý
v n c a các d% án ñWu tý; (5) Công tác ki\m tra, ki\m soát, giám sát c a nhŕ ný5c;
(7) ðmi m5i công tác ñinu hành tri\n khai d% án; (8) Ki n toàn ho0t ñVng c a tm ch c
Tư v6n ñinu hành d% án.
Lu$n án cũng ñưa ra mVt s ki#n nghj m5i ñ i v5i Nhà nư5c, trong ñó có: (i)
Ban hành Lu$t ñWu tư công; (ii) Giao ch c năng qu*n lý Nhà nư5c vn công tác ñ6u
thWu cho BV Xây d%ng.


9

7. BR c~c cqa lu{n án
Tên lu$n án: “Hi u qu d án ñ u tư b ng v n ngân sách nhà nư c trên
ñ#a bàn t%nh B'c Giang”.
K#t c6u lu$n án: Ngoài phWn m| ñWu, phWn k#t lu$n, danh m•c tài li u, nVi
dung c a lu$n án ñư.c trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ s. lý lu1n v2 hi u qu d án ñ u tư b ng v n ngân sách
nhà nư c.
Chương 2: Th c tr4ng hi u qu d án ñ u tư b ng v n ngân sách nhà
nư c trên ñ#a bàn t%nh B'c Giang.
Chương 3: Gi i pháp nâng cao hi u qu d án ñ u tư b ng v n ngân sách
nhà nư c trên ñ#a bàn t%nh B'c Giang.


10

CHƯƠNG 1
CƠ Sy LÝ LU)N V† HI U QU D

ÁN ð!U TƯ

B#NG V N NGÂN SÁCH NHÀ NƯ$C
1.1. TCng quan vI dK án ñMu tư bQng vRn NSNN
1.1.1. Hoit ñeng ñMu tư [25], [26]
1.1.1.1. Khái ni m ñ u tư
Th%c ti•n cho th6y, ñWu tư là ho0t ñVng h#t s c quan trrng ñ i v5i s% tăng
trư|ng và phát tri\n kinh t#, v5i tWm quan trrng c a ñWu tư ñ i v5i nnn kinh t#
không làm cho ngưgi ta d• th ng nh6t vn khái ni m ñWu tư. Sau ñây là nhqng quan
ni m ñi\n hình vn ñWu tư c a mVt s nhà kinh t# hrc.
Nhà kinh t# hrc John M. Keynes cho rang: ñWu tư là ho0t ñVng mua szm tài
s*n c ñjnh ñ\ ti#n hành s*n xu6t ho[c có th\ mua tài s*n tài chính ñ\ thu l.i nhu$n.

“ðWu tư, theo cách dùng thông thưgng là vi c cá nhân ho[c công ty mua szm mVt
tài s*n. ðôi khi, thu$t ngq này còn bj gi5i h0n trong vi c mua mVt tài s*n t0i s| giao
djch ch ng khoán” [38 tr116 177]. Qng nói ñ#n ñWu tư mua szm tài chính, song ch
y#u t$p trung vào khái ni m ñWu tư t0o thêm tài s*n v$t ch6t m5i.
Nhà kinh t# hrc P.A Samuelson có quan ñi\m: ñWu tư là ho0t ñVng t0o ra
v n tư b*n th%c s%, theo các d0ng nhà |, ñWu tư vào tài s*n c ñjnh c a doanh
nghi p như máy móc, thi#t bj và nhà xư|ng và tăng thêm hàng t'n kho. ðWu tư cũng
có th\ dư5i d0ng vô hình như giáo d•c, nâng cao ch6t lư.ng nhân l%c, nghiên c u,
phát minh… ð i v5i ông, trong thu$t ngq tài chính, ñWu tư mang mVt nghĩa hoàn
toàn khác, dùng ñ\ chd mua mVt lo0i ch ng khoán [47tr762] hay nói cách khác, ñó
không ph*i ñWu tư th%c s% c a nnn kinh t#. Trên góc ñV làm tăng thu nh$p cho
tương lai, ñWu tư ñư.c hi\u là: Ho0t ñVng kinh t# t˜ b“ tiêu dùng hi n nay v5i tWm
nhìn ñ\ tăng s*n lư.ng trong tương lai. Trên góc ñV r i ro ñWu tư, ñWu tư ñư.c hi\u
là “canh b0c c a tương lai” v5i ninm tin, kỳ vrng thu nh$p do ñWu tư ñem l0i s™ cao
hơn chi phí ñWu tư [47tr 111 115]. Các v6n ñn mà P.A.Samuelson nêu ra trong cách
ti#p c$n vn ñWu tư ñã cho bi#t: ðWu tư là hy sinh tiêu dùng hôm nay ñ\ có thu nh$p


11

cao hơn trong tương lai và ñó là quá trình ch a ñ%ng nhqng r i ro.
Nhà kinh t# R.J.Gordon thì cho rang: ñWu tư là ñưa thêm s*n ph•m cu i cùng
vào kho tài s*n v$t ch6t s*n sinh ra thu nh$p c a qu c gia hay thay th# các tài s*n
v$t ch6t cũ ñã hao mòn. ðWu tư bao g'm ñWu tư t'n kho và ñWu tư c ñjnh [55 tr 77
78]. Khái ni m c a ông nêu ra ñã xem xét ñWu tư trên giác ñV k#t qu* c a ho0t ñVng
ñWu tư ñem l0i cho nnn kinh t# trong quá trình tái s*n xu6t.
Nhóm tác gi* Jack Hirshleifer Amihai Glazer thì ti#p c$n khái ni m ñWu tư
t˜ s% l%a chrn cá nhân v5i tư cách là ngưgi tiêu dùng ho[c ngưgi s| hqu ngu'n l%c.
Các tác gi* này cho rang, ñWu tư là cách l%a chrn th ba, trung gian giqa tiêu dùng
và s| hqu ngu'n l%c. Ngoài vi c m•i cá nhân ph*i quy#t ñjnh xem tiêu dùng lo0i

s*n ph•m gì, kinh doanh ngu'n l%c như th# nào thì cWn ph*i ti#t ki m ñ\ có thêm
ngu'n l%c m5i. ñWu tư là t0o thêm các ngu'n l%c m5i, còn nhqng ho0t ñVng tìm
ki#m l.i nhu$n mà không t0o ra ngu'n l%c m5i thì không ph*i ñWu tư [37tr437].
Tác gi* Pierrce Conso cho rang, khái ni m ñWu tư cWn ñư.c xét trên t˜ng
quan ñi\m. (i) Theo quan ñi\m kinh t# thì ñWu tư làm tăng v n c ñjnh, tham gia
vào ho0t ñVng c a doanh nghi p trong nhinu kỳ kinh doanh n i ti#p. ðó là quy trình
làm tăng tài s*n c ñjnh ñ\ s*n xu6t kinh doanh. (ii) Theo quan ñi\m tài chính, ñWu
tư là quá trình làm b6t ñVng hoá mVt s v n nham thu l.i nhu$n trong thgi kỳ ti#p
sau. (iii) Theo quan ñi\m k# toán, khái ni m ñWu tư gzn linn v5i vi c phân bm các
kho*n v n ñWu tư vào m•c ñích chi c ñjnh, trong thgi gian nh6t ñjnh ph•c v• cho
công tác qu*n lý k#t qu* ñWu tư [55 tr 230].
Trong cu n “T˜ ñi\n kinh t# hrc hi n ñ0i” do D.W Pearce biên so0n thì
ñưa ra khái ni m: ñWu tư là kho*n chi tiêu cho các d% án bm sung v n v$t ch6t,
ngu'n nhân l%c và hàng t'n kho [31 tr531]. Như v$y, D.W Pearce ñã ti#p c$n khái
ni m ñWu tư trên góc ñV s„ d•ng v n cho ñ i tư.ng c• th\.
Tóm l0i có th\ khái quát chung l0i c a khái ni m ñWu tư là “ðWu tư là quá
trình s„ d•ng các ngu'n l%c | hi n t0i ñ\ ti#n hành các ho0t ñVng nham thu ñư.c
các k#t qu*, th%c hi n ñư.c nhqng m•c tiêu nh6t ñjnh trong tương lai”. Trong ñó
các ngu'n l%c s„ d•ng có th\ là tinn, là tài nguyên thiên nhiên, là s c lao ñVng và trí


12

tu . Nhqng k#t qu* ñ0t ñư.c có th\ là s% gia tăng tài s*n v$t ch6t, tài s*n tài chính
ho[c là tài s*n trí tu và ngu'n l%c có ñ ñinu ki n ñ\ làm vi c v5i năng su6t cao
hơn cho nnn kinh t# và cho toàn bV xã hVi.

1.1.1.2. Khái ni m v n ñ u tư [7], [25], [26]
a. Khái ni m
V n ñWu tư là tinn tích lu} c a xã hVi, c a các ñơn vj s*n xu6t kinh doanh,

djch v•, là tinn ti#t ki m c a dân và v n huy ñVng t˜ các ngu'n khác nhau như liên
doanh, liên k#t ho[c tài tr. c a nư5c ngoài... nham ñ\: tái s*n xu6t, các tài s*n c
ñjnh ñ\ duy trì ho0t ñVng c a các cơ s| v$t ch6t k} thu$t hi n có, ñ\ ñmi m5i và bm
sung các cơ s| v$t ch6t k} thu$t cho nnn kinh t#, cho các ngành ho[c các cơ s| kinh
doanh djch v•, cũng như th%c hi n các chi phí cWn thi#t t0o ñinu ki n cho s% bzt ñWu
ho0t ñVng c a các cơ s| v$t ch6t k} thu$t m5i ñư.c bm sung ho[c m5i ñư.c ñmi m5i.
b. ðAc ñiBm v2 v n ñ u tư
ThD nhAt, ñWu tư ñư.c coi là y#u t kh|i ñWu cơ b*n c a s% phát tri\n và sinh
lgi. Tuy nhiên, có nhinu y#u t t0o nên tăng trư|ng và sinh lgi, trong ñó có y#u t
ñWu tư. Nhưng ñ\ bzt ñWu mVt quá trình s*n xu6t ho[c tái m| rVng quá trình này,
trư5c h#t ph*i có v n ñWu tư. Nhg s% chuy\n hoá v n ñWu tư thành v n kinh doanh
ti#n hành ho0t ñVng, t˜ ñó tăng trư|ng và sinh lgi. Trong các y#u t t0o ra s% tăng
trư|ng và sinh lgi này v n ñWu tư ñư.c coi là mVt trong nhqng y#u t cơ b*n. ð[c
ñi\m này không chd nói lên vai trò quan trrng c a ñWu tư trong vi c phát tri\n kinh t#
mà còn chd ra ñVng l%c quan trrng kích thích các nhà ñWu tư nham m•c ñích sinh lgi.
Tuy nhiên, ñVng l%c này thưgng v6p ph*i nhqng l%c c*n b|i mVt s ñ[c ñi\m khác.
ThD hai, ñWu tư ñòi h“i mVt kh i lư.ng v n l5n, kh i lư.ng v n ñWu tư l5n
thưgng là t6t y#u khách quan nham t0o ra nhqng ñinu ki n v$t ch6t k} thu$t cWn
thi#t ñ*m b*o cho tăng trư|ng và phát tri\n kinh t# như: Xây d%ng mVt h th ng cơ
s| h0 tWng, xây d%ng các cơ s| công nghi p luy n kim, ch# t0o máy, công nghi p
hoá dWu, công nghi p lương th%c th%c ph•m, ngành ñi n năng...
Vì s„ d•ng mVt kh i lư.ng v n khmng l', nên n#u s„ d•ng v n kém hi u
qu* s™ gây nhinu phương h0i ñ#n s% phát tri\n kinh t# xã hVi. ð[c bi t, s„ d•ng v n


13

ñWu tư nư5c ngoài v5i kh i lư.ng v n l5n và kém hi u qu* thì gánh n. nư5c ngoài
ngày càng ch'ng ch6t vì không có kh* năng tr* n., tình hình tài chính khó khăn s™
d”n ñ#n kh ng ho*ng tài chính tinn t . Các cơn l c kh ng ho*ng tài chính tinn t

v˜a qua là nhqng ñi\n hình vn tình tr0ng này.
ThD ba, quá trình ñWu tư XDCB ph*i tr*i qua mVt quá trình lao ñVng r6t dài
m5i có th\ ñưa vào s„ d•ng ñư.c vì s*n ph•m XDCB mang tính ñ[c bi t và tmng
h.p. S*n xu6t không theo mVt dây truynn hàng lo0t mà m•i công trình, d% án có
ki\u cách, tính ch6t khác nhau l0i ph• thuVc vào nhinu y#u t ñinu ki n t% nhiên, ñja
ñi\m ho0t ñVng thay ñmi liên t•c và phân tán, thgi gian khai thác và s„ d•ng thưgng
là 10 năm, 20 năm, 50 năm ho[c lâu hơn tuỳ thuVc vào tính ch6t d% án.
Quá trình ñWu tư thưgng g'm ba giai ño0n: Xây d%ng d% án, th%c hi n d% án
và khai thác d% án.
Giai ño0n xây d%ng d% án, giai ño0n th%c hi n d% án là giai ño0n t6t y#u,
nhqng giai ño0n này l0i kéo dài mà không t0o ra s*n ph•m. ðây chính là nguyên nhân
c a công th c “ðWu tư mâu thu”n v5i tiêu dùng”, vì v$y, có nhà kinh t# cho rang ñWu tư
là quá trình làm b6t ñVng hoá mVt s v n nham thu l.i nhu$n trong nhinu thgi kỳ n i
ti#p sau này, cho nên mu n nâng hi u qu* s„ d•ng v n ñWu tư cWn chú ý t$p trung các
ñinu ki n ñWu tư có trrng ñi\m nham ñưa nhanh d% án vào khai thác.
Khi xét hi u qu* ñWu tư cWn quan tâm xem xét toàn bV ba giai ño0n c a quá
trình ñWu tư, tránh tình tr0ng thiên l ch, chd t$p trung vào giai ño0n th%c hi n d% án
mà không chú ý vào c* thgi gian khai thác d% án.
Do chú ý s*n xu6t kéo dài nên vi c hoàn v n ñư.c các nhà ñWu tư ñ[c bi t
quan tâm, ph*i l%a chrn trình t% b“ v n thích h.p ñ\ gi*m m c t i ña thi t h0i do
ñrng v n | s*n ph•m d| dang, vi c coi trrng hi u qu* kinh t# do ñWu tư mang l0i là
r6t cWn thi#t nên ph*i có các phương án l%a chrn t i ưu, ñ*m b*o trình t% XDCB.
Thgi gian hoàn v n là mVt chd tiêu r6t quan trrng trong vi c ño lưgng và ñánh giá
hi u qu* v n ñWu tư.
ThD tư, ñWu tư là mVt lĩnh v%c có r i ro l5n. R i ro, trong lĩnh v%c ñWu tư
XDCB ch y#u do thgi gian c a quá trình ñWu tư kéo dài. Trong thgi gian này, các


14

y#u t kinh t#, chính trj và c* t% nhiên *nh hư“ng s™ gây nên nhqng tmn th6t mà các
nhà ñWu tư không lưgng ñjnh h#t các y#u t ñư.c ñWu tư khi l$p d% án. S% thay ñmi
chính sách như qu c hqu hoá các cơ s| s*n xu6t, thay ñmi chính sách thu#, m c lãi
su6t, s% thay ñmi thj trưgng, thay ñmi nhu cWu s*n ph•m cũng có th\ gây nên thi t h0i
cho các nhà ñWu tư, tránh ñư.c ho[c h0n ch# r i ro s™ thu ñư.c nhqng món lgi l5n,
và ñây là ninm hy vrng kích thích các nhà ñWu tư. Chính xét trên phương di n này
mà Samuelson cho rang: ñWu tư là s% ñánh b0c vn tương lai v5i hy vrng thu nh$p
c a quá trình ñWu tư s™ l5n hơn chi phí c a quá trình này. ð[c ñi\m chd ra rang, n#u
mu n khuy#n khích ñWu tư cWn ph*i quan tâm ñ#n l.i ích c a các nhà ñWu tư. L.i
ích mà các nhà ñWu tư quan tâm nh6t là hoàn ñ v n ñWu tư c a hr và l.i nhu$n t i
ña thu ñư.c nhg h0n ch# ho[c tránh r i ro. Do ñó hr mong mu n hoàn v n nhanh
và có lãi. Vì v$y, các chính sách khuy#n khích ñWu tư cWn quan tâm ñ#n nhqng ưu
ñi\m mi•n, gi*m thu# trong thgi kỳ ñWu vn kh6u hao cao, vn lãi su6t vay v n th6p,
vn chuy\n v n và lãi vn nư5c nhanh, thu$n ti n (v n ñWu tư nư5c ngoài).
c. Các nguCn hình thành v n ñ u tư [39]
V n ñWu tư c a nnn kinh t# ñư.c hình thành t˜ hai ngu'n chính là v n trong
nư5c và v n nư5c ngoài.
V/n trong nư!c
Cơ s| v$t ch6t k} thu$t ñ\ có th\ ti#p thu và phát huy tác d•ng c a v n ñWu
tư nư5c ngoài ñ i v5i s% phát tri\n kinh t# c a ñ6t nư5c chính là kh i lư.ng v n ñWu
tư trong nư5c. TŽ l giqa v n huy ñVng ñư.c | trong nư5c ñ\ ti#p nh$n và s„ d•ng
có hi u qu* v n nư5c ngoài tuỳ thuVc vào ñ[c ñi\m và ñinu ki n phát tri\n kinh t#
xã hVi c a m•i nư5c.
Xét vn lâu dài thì ngu'n v n ñ*m b*o cho s% tăng trư|ng kinh t# mVt cách
liên t•c, ñưa ñ6t nư5c ñ#n s% ph'n vinh mVt cách chzc chzn và không ph• thuVc
ph*i là ngu'n v n ñWu tư trong nư5c.
V n ngân sách nhà nư5c: g'm ngân sách trung ương và ngân sách ñja phương. V n
ngân sách ñư.c hình thành t˜ v n tích lu} c a nnn kinh t# và ñư.c Nhà nư5c duy trì trong k#
ho0ch ngân sách ñ\ c6p cho ñơn vj th%c hi n các công trình thuVc k# ho0ch Nhà nư5c.