Kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Việt Nam thịnh vượng(VP Bank), CN Đà Nẵng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

NGUYỄN BÁ PHƯƠNG

KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO
TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP
TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG
(VPBANK), CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Đà Nẵng - Năm 2013


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

NGUYỄN BÁ PHƯƠNG

KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO
TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP
TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG
(VPBANK), CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã số:

60.34.20

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN NGỌC VŨ

Đà Nẵng - Năm 2013


LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Bá Phương


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...............................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................2
3. Câu hỏi hay giả thuyết nghiên cứu ............................................................2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................3
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu................................4
7. Bố cục của đề tài........................................................................................5
8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu ...................................................................5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO
TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI...................................................................................................11
1.1. CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI........11

1.1.1. Khái niệm cho vay doanh nghiệp ......................................................11
1.1.2. Các phương thức cho vay doanh nghiệp ...........................................11
1.1.3. Đặc điểm của cho vay doanh nghiệp .................................................12
1.2. MỐI QUAN HỆ RỦI RO TÍN DỤNG – LỢI TỨC VÀ KIỂM SOÁT RỦI
RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI ....................................................................................................13
1.3. KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY
DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ..................................15
1.3.1. Quản trị rủi ro tín dụng ......................................................................15
1.3.2. Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp .....................21
1.3.3. Tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp...........................29
Kết luận chương 1 ................................................................................................32


CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP
VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK), CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG .........34
2.1. BỐI CẢNH KINH DOANH CỦA CHI NHÁNH ........................................34
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .....................................................34
2.1.2. Mô hình tổ chức hoạt động................................................................35
2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của chi nhánh.................................38
2.1.4. Chính sách cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp .....................44
2.2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY
DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH.................................................................45
2.2.1. Các biện pháp kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh
nghiệp tại chi nhánh .....................................................................................45
2.2.2. Kết quả kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại
chi nhánh ......................................................................................................53
2.3. THỰC TRẠNG TÀI TRỢ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY
DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH.................................................................63

2.3.1. Các biện pháp tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại
chi nhánh ......................................................................................................63
2.3.2. Kết quả tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại chi
nhánh ...........................................................................................................65
2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH ..................67
2.4.1. Những kết quả đạt được.....................................................................67
2.4.2. Những hạn chế tồn tại........................................................................68
Kết luận chương 2 ................................................................................................72
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP
VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK), CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG .........74


3.1. ĐỊNH HƯỚNG CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP CỦA VPBANK74
3.1.1. Định hướng chung về hoạt động cho vay doanh nghiệp ...................74
3.1.2. Định hướng cụ thể về hoạt động cho vay doanh nghiệp đối với
phân khúc khách hàng SME.........................................................................74
3.2. ĐỊNH HƯỚNG MÔ HÌNH QUẢN LÝ TÍN DỤNG TRONG CHO VAY
DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH.................................................................75
3.3. CÁC GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO TÍN DỤNG
TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH...............................76
3.3.1. Nhóm giải pháp kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh
nghiệp ..........................................................................................................76
3.3.2. Nhóm giải pháp tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp .83
3.4. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ..................................................................................84
3.4.1. Kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng .........84
3.4.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước............................................85
Kết luận chương 3 ................................................................................................89
KẾT LUẬN .........................................................................................................90

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................92
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (BẢN SAO)
PHỤ LỤC.


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

Trang

2.1.

Tình hình huy động vốn tại chi nhánh qua các thời điểm

38

2.2.

Tình hình dư nợ cho vay tại chi nhánh qua các thời điểm

40

bảng

2.3.
2.4.
2.5.
2.6.

2.7.
2.8.

Tình hình nợ xấu trong cho vay tại chi nhánh qua các
thời điểm
Kết quả hoạt động kinh doanh tại chi nhánh qua các năm
Tình hình dư nợ cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh qua
các thời điểm
Cơ cấu nhóm nợ trong cho vay doanh nghiệp tại chi
nhánh qua các thời điểm
Tình hình nợ xấu trong cho vay doanh nghiệp tại chi
nhánh qua các thời điểm
Tình hình lãi treo trong cho vay doanh nghiệp tại chi
nhánh qua các thời điểm

42
43
53
57
59
60

2.9.

Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tín dụng tại chi nhánh

62

2.10.

Tình hình sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng tại chi nhánh

65

2.11.

Tình hình bán nợ tại chi nhánh qua các thời điểm

66


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Số hiệu

Tên biểu đồ

biểu đồ
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.

Tình hình dư nợ cho vay phân theo đối tượng khách
hàng tại chi nhánh
Tình hình dư nợ cho vay doanh nghiệp phân theo ngành
nghề tại chi nhánh
Cơ cấu nhóm nợ trong cho vay doanh nghiệp tại chi
nhánh
Tỷ lệ nợ xấu trong cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh

Trang
41
54
57
59


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Số hiệu
sơ đồ

Tên sơ đồ

Trang

2.1.

Cơ cấu tổ chức của chi nhánh

35

2.2.

Mô hình quy trình xét duyệt cho vay tại chi nhánh

38


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
CPC

: Trung tâm xét duyệt và xử lý tín dụng tập trung

CB

: Chế biến

DN

: Doanh nghiệp

DPRR

: Dự phòng rủi ro

DV

: Dịch vụ

ĐT

: Đầu tư

Khối S&D

: Khối Bán hàng và Kênh phân phối tại VPBank

KHDN

: Khách hàng doanh nghiệp

KHCN

: Khách hàng cá nhân

NHTM

: Ngân hàng thương mại

NHNN

: Ngân hàng Nhà nướcư

QHKH

: Quan hệ khách hàng

QLTD

: Quản lý tín dụng

SX

: Sản xuất

ST

: Số tiền

TCTD

: Tổ chức tín dụng

TG

: Tiền gửi

TGTT

: Tiền gửi thanh toán

TGTK

: Tiền gửi tiết kiệm

TSĐB

: Tài sản đảm bảo

TM

: Thương mại

VAMC

: Công ty Quản lý Tài sản của các TCTD VN

VPBank

: Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng

XHTD

: Xếp hạng tín dụng

XD

: Xây dựng


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tín dụng là hoạt động kinh doanh mang lại nguồn thu nhập lớn cho các
ngân hàng thương mại nhưng cũng là hoạt động tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất
trong các hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại, nhất là rủi ro tín
dụng. Rủi ro tín dụng bao gồm rủi ro xảy ra trong hoạt động cho vay, cho thuê
tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng
khác. Nhưng hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh
Vượng (VPBank) chi nhánh Đà Nẵng phần lớn lại tập trung vào hoạt động
cho vay, do đó rủi ro tín dụng phát sinh chủ yếu từ hoạt động này. Trong
những năm qua, hoạt động cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Việt
Nam Thịnh Vượng (VPBank) chi nhánh Đà Nẵng được mở rộng về quy mô
và nợ xấu của hoạt động cho vay doanh nghiệp cũng có chiều hướng gia tăng.
Vậy đâu là nguyên nhân? và chi nhánh đã làm gì để có thể kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay doanh nghiệp? cũng như có những giải pháp nào để tài trợ
rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp một khi rủi ro tín dụng trong cho
vay doanh nghiệp xảy ra gây ra những bất lợi về vốn và thu nhập của chi
nhánh? Đây là những vấn đề khó khăn và bức thiết đặt ra với ban lãnh đạo chi

nhánh trong công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của
chi nhánh nhưng đến nay chưa có những nghiên cứu hay giải pháp hữu hiệu
để cải thiện.
Trong bối cảnh trên, là một cán bộ làm công tác quản lý tín dụng tại
VPBank chi nhánh Đà Nẵng tôi chọn đề tài “Kiểm soát và tài trợ rủi ro tín
dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh
Vượng (VPBank), chi nhánh Đà Nẵng” làm luận văn tốt nghiệp cho chương
trình học Thạc sĩ của mình.


2

2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu này như sau:
(i) Làm sáng tỏ vấn đề lý luận về kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng
trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại.
(ii) Phân tích thực trạng kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay
doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) chi
nhánh Đà Nẵng trong thời gian qua (năm 2010 – năm 2012) và đánh giá
những kết quả đã đạt được, cũng như những mặt hạn chế tồn tại và chỉ ra đâu
là nguyên nhân của những hạn chế tồn tại đó.
(iii) Đề ra những giải pháp khắc phục nhằm hoàn thiện công tác kiểm
soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh trong
thời gian tới.
3. Câu hỏi hay giả thuyết nghiên cứu
a. Cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại là gì? Cho vay
doanh nghiệp của ngân hàng thương mại có đặc điểm như thế nào?
b. Kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của
ngân hàng thương mại là gì? Kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay
doanh nghiệp của ngân hàng thương mại có đặc điểm như thế nào?

c. Vì sao các ngân hàng thương mại cần phải kiểm soát và tài trợ rủi ro
tín dụng trong cho vay doanh nghiệp?
d. Các ngân hàng thương mại sử dụng các công cụ, kỹ thuật hay phương
thức gì để kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp?
e. Những tiêu chí nào được sử dụng để đánh giá kết quả kiểm soát và tài
trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại?
f. Bối cảnh kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng
(VPBank) chi nhánh Đà Nẵng có ảnh hưởng như thế nào đến kiểm soát và tài
trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp?


3

g. Thực trạng kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh
nghiệp tại chi nhánh như thế nào? đạt được những kết quả gì? những hạn chế
nào? và nguyên nhân của những hạn chế đó là do đâu?
h. Cần có những giải pháp nào để hoàn thiện kiểm soát và tài trợ rủi ro
tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh trong thời gian tới?
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu vấn đề lý luận và
thực tiễn về kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp.
- Phạm vi nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu hai nội dung sau
cùng nhưng khá quan trọng trong bốn nội dung: “nhận dạng rủi ro - đo lường
rủi ro - kiểm soát rủi ro - tài trợ rủi ro” của quy trình quản trị rủi ro tín dụng
là “kiểm soát và tài trợ rủi ro” đối với đối tượng cho vay là doanh nghiệp tại
Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) chi nhánh Đà Nẵng
trong thời gian 3 năm từ năm 2010 đến năm 2012.
5. Phương pháp nghiên cứu
a. Phương pháp luận được sử dụng trong quá trình nghiên cứu
- Phương pháp duy vật biện chứng: Là phương pháp nhận thức khoa học

nhằm nghiên cứu một cách sâu sắc, làm rõ bản chất của hiện tượng, cụ thể ở
đây là công tác kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh
nghiệp. Đây là phương pháp chung, xuyên suốt quá trình nghiên cứu.
- Phương pháp duy vật lịch sử: Nghiên cứu vấn đề có gắn kết với lịch sử,
chia thành các giai đoạn phát triển của quá trình để đánh giá một cách khách
quan sự vận động và phát triển của hiện tượng.
- Ngoài phương pháp luận chung của duy vật biện chứng và duy vật lịch
sử, đề tài nghiên cứu còn sử dụng phương pháp thống kê để tổng hợp, so
sánh, phân tích các vấn đề nghiên cứu.


4

b. Cách thức tiếp cận và phương pháp nghiên cứu cụ thể cho từng nội
dung nghiên cứu
- Để trả lời cho các câu hỏi mang tính lý luận đã được đặt ở phần câu
hỏi hay giả thuyết nghiên cứu: Tiến hành thu thập, tổng hợp các tài liệu, các
văn bản quy phạm pháp luật, các bài báo, các công trình nghiên cứu về vấn đề
kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng
thương mại.
- Để trả lời cho các câu hỏi mang tính thực tiễn tại đơn vị tiến hành
nghiên cứu đã được đặt ở phần câu hỏi hay giả thuyết nghiên cứu:
+ Tiến hành tìm hiểu về chính sách tín dụng và quy trình cho vay doanh
nghiệp tại chi nhánh, cũng như tìm hiểu các văn bản về vấn đề kiểm soát và
tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp do VPBank ban hành.
+ Tiến hành thu thập, tổng hợp, phân tích các số liệu về tình hình cho
vay doanh nghiệp, tình hình kiểm soát và tài trợ rủi ro cho vay doanh nghiệp
tại chi nhánh trong những năm vừa qua (năm 2010 – năm 2012).
+ Tiến hành phỏng vấn các đồng nghiệp, các vị lãnh đạo tại chi nhánh về
thực trạng vấn đề kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh

nghiệp tại chi nhánh.
+ Tiến hành phỏng vấn các đồng nghiệp, các vị lãnh đạo tại chi nhánh về
tính thực tiễn và hiệu quả của những giải pháp được đề xuất cho vấn đề hoàn
thiện công tác kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp
tại chi nhánh.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
- Hệ thống hóa các khái niệm, nội dung, các phương pháp để kiểm soát
và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương
mại.
- Trên cơ sở lý luận đã xây dựng, cũng như thực tiễn về kiểm soát và tài


5

trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Việt
Nam Thịnh Vượng (VPBank) - Chi nhánh Đà Nẵng, học viên đề xuất một số
giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong
cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh có hiệu quả hơn trong thời gian tới.
7. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, đề tài gồm có 3 chương cụ thể như
sau:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong
cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại.
- Chương 2: Thực trạng kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho
vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank),
chi nhánh Đà Nẵng.
- Chương 3: Giải pháp kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay
doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank), chi
nhánh Đà Nẵng.

8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Luận văn được nghiên cứu trong bối cảnh về thực trạng kiểm soát và tài trợ
rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại VPBank chi nhánh Đà Nẵng trong
thời gian 3 năm từ năm 2010 đến năm 2012. Trong quá trình thực hiện luận văn
tác giả đã tham khảo một số tài liệu, công trình nghiên cứu có cùng đối tượng và
phương pháp nghiên cứu như:
1. Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh của tác giả Lương Khắc Trung,
Đại học Đà Nẵng, năm 2012 về đề tài: “Giải pháp kiểm soát và tài trợ rủi ro
cho vay doanh nghiệp tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn Quận Sơn Trà – Thành phố Đà Nẵng”.
Luận văn này được tiến hành nghiên cứu với bối cảnh tại Chi nhánh
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quận Sơn Trà – Thành phố


6

Đà Nẵng trong giai đoạn năm 2008 đến năm 2010 và đối tượng nghiên cứu là
giải pháp kiểm soát và tài trợ rủi ro cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh. Qua
luận văn này có thể rút ra một số nội dung và kết quả sau:
+ Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về kiểm soát và tài trợ rủi ro
tín dụng trên cơ sở nêu ra các khái niệm, đặc điểm và các phương thức kiểm
soát và tài trợ rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại và tác giả đã đề ra
các chỉ tiêu để đánh giá kết quả kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng như: Chỉ
tiêu sự cải thiện của nhóm nợ, mức giảm tỷ lệ nợ xấu, mức giảm tỷ lệ xóa nợ
ròng trong kỳ, mức giảm tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro, mức giảm tỷ lệ lãi
treo.
+ Dựa trên nên tảng lý luận đã xây dựng, tác giả đã đi vào phân tích,
đánh giá thực trạng về công tác kiểm soát và tài trợ rủi ro cho vay doanh
nghiệp tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quận
Sơn Trà – Thành phố Đà Nẵng, trong đó tác giả đã nêu ra những kết quả đạt

được cũng như những hạn chế tồn tại và chỉ ra được nguyên nhân của những
tồn tại đó.
+ Trên cơ sở những kết quả đã đạt được cũng như những hạn chế trong
công tác kiểm soát và tài trợ rủi ro cho vay doanh nghiệp tại đơn vị, tác giả đã
đề ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát và tài trợ rủi ro
cho vay doanh nghiệp tại đơn vị. Các giải pháp đề xuất của tác giả được phân
thành 3 nhóm chính: Nhóm giải pháp kiểm soát, nhóm giải pháp tài trợ và
nhóm giải pháp bổ trợ.
Những kết quả đạt được của luận văn trên đã cung cấp phương hướng
nghiên cứu cho luận văn mà học viên đang thực hiện với cùng đối tượng
nghiên cứu là công tác kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay
doanh nghiệp.
Dựa trên kết quả nghiên cứu của luận văn trên, học viên có thể sử dụng


7

các khung khái niệm về kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng, cũng như các chỉ
tiêu đánh giá kết quả kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng như: Chỉ tiêu sự cải
thiện của nhóm nợ, mức giảm tỷ lệ nợ xấu, mức giảm tỷ lệ trích lập dự phòng
rủi ro, mức giảm tỷ lệ lãi treo để làm nền tảng định hướng nghiên cứu cho
luận văn mà học viên đang thực hiện.
Trên cơ sở kế thừa những kết quả đã đạt được của luận văn trên, các vấn
đề học viên nghiên cứu trong luận văn thạc sĩ này sẽ có nội dung khá sát với
luận văn trên. Đồng thời, dựa trên những số liệu thu thập được và tình hình
thực tiễn cũng như những đặc điểm riêng của Ngân hàng TMCP Việt Nam
Thịnh Vượng (VPBank) chi nhánh Đà Nẵng, học viên sẽ làm rõ hơn thực
trạng kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại
VPBank chi nhánh Đà Nẵng từ năm 2010 đến năm 2012 để đề xuất các giải
pháp phù hợp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng

trong cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh.
2. Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh của tác giả Nguyễn Hồng Diệu
Hương, Đại học Đà Nẵng, năm 2012 về đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng tại
Techcombank - Chi nhánh Đà Nẵng”.
Luận văn này được tiến hành nghiên cứu với bối cảnh tại Techcombank
- Chi nhánh Đà Nẵng trong giai đoạn năm 2009 đến năm 2011 và đối tượng
nghiên cứu là công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Techcombank - Chi nhánh
Đà Nẵng. Qua luận văn này có thể rút ra một số nội dung và kết quả sau:
+ Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng và quản trị
rủi ro tín dụng trên cơ sở nêu ra các khái niệm, vai trò, quy trình quản trị rủi
ro tín dụng. Trong đó tác giả đã làm rõ các khái niệm và các phương pháp
nhận dạng rủi ro tín dụng, đo lường rủi ro tín dụng, kiểm soát rủi ro tín dụng
và tài trợ rủi ro tín dụng và chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản trị
rủi ro tín dụng.


8

+ Luận văn đã đánh giá được thực trạng về quản trị rủi ro tín dụng trên
cơ sở đi vào phân tích và diễn giải tiến trình quản trị rủi ro tín dụng tại
Techcombank - Chi nhánh Đà Nẵng như công tác nhận dạng rủi ro tín dụng,
công tác đo lường rủi ro tín dụng, công tác kiểm soát rủi ro tín dụng và công
tác tài trợ rủi ro tín dụng. Qua đánh giá về công tác quản trị rủi ro tín dụng
của Techcombank - Chi nhánh Đà Nẵng, tác giả đã chỉ ra những kết quả đạt
được cũng như những tồn tại hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó.
+ Trên cơ sở phân tích về những kết quả đạt được cũng như những tồn
tại, hạn chế trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Techcombank - Chi
nhánh Đà Nẵng, tác giả đã đề ra một số giải pháp nhằm tăng cường quản trị
rủi ro tại Techcombank - Chi nhánh Đà Nẵng. Các giải pháp được đề xuất là
phù hợp và có thể triển khai trong tiến trình quản trị rủi ro tại đơn vị.

Những kết quả đạt được của luận văn trên đã cung cấp phương hướng
nghiên cứu cho luận văn mà học viên đang thực hiện. Dựa trên kết quả nghiên
cứu của luận văn trên, học viên có thể sử dụng các khung khái niệm về rủi ro
tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng, cũng như các khái niệm và các phương
pháp kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng để làm nền tảng định hướng nghiên
cứu cho luận văn mà học viên đang thực hiện.
3. Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh của tác giả Nguyễn Anh Dũng,
Đại học Đà Nẵng, năm 2012 về đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân
hàng Đầu tư và Phát triển Bình Định”.
Luận văn này được tiến hành nghiên cứu với bối cảnh tại Ngân hàng Đầu
tư và Phát triển Bình Định trong giai đoạn năm 2009 đến năm 2011 và đối
tượng nghiên cứu là công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và
Phát triển Bình Định. Qua luận văn này có thể rút ra một số nội dung và kết
quả sau:


9

+ Luận văn trên đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng và quản
trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại trên cơ sở nêu ra các qua niệm
về rủi ro tín dụng và nội dung của công tác quản trị rủi ro tín dụng. Trong đó
tác giả đã làm rõ các dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng, cũng như giới thiệu về
các mô hình đo lường rủi ro tín dụng được sử dụng, các kỹ thuật để kiểm soát
rủi ro tín dung và tài trợ rủi ro tín dụng. Bên cạnh đó, tác giả đã đề ra các chỉ
tiêu để đánh giá kết quả quản trị rủi ro tín dụng, cũng như phân tích các nhân
tố ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại.
+ Luận văn trên đã đánh giá được thực trạng về quản trị rủi ro tín dụng
trên cơ sở đi vào phân tích và diễn giải tình hình thực hiện các nội dung quản
trị rủi ro tín dụng tại BIDV Bình Định như quá trình nhận rủi ro tín dụng,
công tác đo lường rủi ro tín dụng thông qua hệ thống xếp hạn tín dụng nội bộ,

các kỹ thuật né tránh rủi ro, ngăn ngừa rủi ro, giảm thiểu tổn thất, đa dạng hóa
để kiểm soát rủi ro tín dụng, quy chế sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro và
công tác bán nợ để tài trợ rủi ro tín dụng tại đơn vị. Qua đánh giá về công tác
quản trị rủi ro tín dụng của BIDV Bình Định, tác giả đã chỉ ra những kết quả
đạt được cũng như những tồn tại hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế
đó.
+ Trên cơ sở phân tích về những kết quả đạt được cũng như những tồn
tại, hạn chế trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại của BIDV Bình Định và
định hướng của BIDV về công tác quản trị rủi ro tín dụng đến năm 2015, tác
giả đã đề ra một số giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tại BIDV Bình
Định. Các giải pháp được đề xuất đó là: hoàn thiện chức năng phòng quản lý
rủi ro, nâng cao chất lượng công tác thẩm định tín dụng, hoàn thiện các công
cụ, biện pháp kỹ thuật kiểm soát rủi ro tín dụng và tích cực hạn chế tổn thất
do rủi ro tín dụng gây ra.
Những kết quả đạt được của luận văn trên đã cung cấp phương hướng


10

nghiên cứu cho luận văn mà học viên đang thực hiện. Dựa trên kết quả nghiên
cứu của luận văn trên, học viên có thể sử dụng các khung khái niệm về rủi ro
tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng, cũng như các khái niệm và các kỹ thuật
kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng để làm nền tảng định hướng nghiên cứu
cho luận văn mà học viên đang thực hiện.


11

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO

TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.1. Khái niệm cho vay doanh nghiệp
Theo khoản 1 điều 3 của Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với
khách hàng số 1627/2001/QĐ-NHNN của NHNN ngày 31/12/2001 thì: “Cho
vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao cho khách
hàng sử dụng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định
theo thoả thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”. [17]
Theo đó, cho vay doanh nghiệp được hiểu là một hình thức cấp tín dụng
của tổ chức tín dụng cho doanh nghiệp.
1.1.2. Các phương thức cho vay doanh nghiệp
a. Các phương thức cho vay ngắn hạn
Cho vay ngắn hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay đến 12 tháng.
Trong cho vay ngắn hạn đối với doanh nghiệp, các ngân hàng thường áp dụng
các phương thức cho vay sau:
- Cho vay theo món (cho vay từng lần): Là phương thức cho vay mà mỗi
lần vay vốn khách hàng và ngân hàng thực hiện thủ tục vay vốn cần thiết và
ký kết hợp đồng tín dụng.
- Cho vay theo hạn mức tín dụng: Là phương thức cho vay mà ngân hàng
và khách hàng xác định và thoả thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong một
khoảng thời gian nhất định.
- Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: Là phương thức cho vay mà
ngân hàng cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi


12

hạn mức tín dụng nhất định. Theo đó, ngân hàng và khách hàng thoả thuận
thời hạn hiệu lực của hạn mức tín dụng dự phòng, mức phí trả cho hạn mức

tín dụng dự phòng.
- Cho vay theo hạn mức thấu chi: Là phương thức cho vay mà ngân hàng
thoả thuận bằng văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vượt số tiền có trên
tài khoản thanh toán của khách hàng phù hợp với các quy định của pháp luật
về hoạt động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
b. Các phương thức cho vay trung và dài hạn
Cho vay trung hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay từ trên 12 tháng
đến 60 tháng, cho vay dài hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay từ trên 60
tháng trở lên. Trong cho vay trung và dài hạn đối với doanh nghiệp, các ngân
hàng thường áp dụng các phương thức cho vay sau:
- Cho vay theo dự án đầu tư: Là phương thức cho vay mà ngân hàng cho
khách hàng vay vốn để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ và các dự án đầu tư phục vụ đời sống.
- Cho vay hợp vốn: Là phương thức cho vay mà một nhóm ngân hàng
cùng cho vay đối với một dự án vay vốn hoặc phương án vay vốn của khách
hàng; trong đó, có một ngân hàng làm đầu mối dàn xếp, phối hợp với các
ngân hàng khác.
- Cho vay trả góp: Là phương thức cho vay mà ngân hàng và khách hàng
xác định và thoả thuận số lãi vốn vay phải trả cộng với số nợ gốc được chia ra
để trả nợ theo nhiều kỳ hạn trong thời hạn cho vay.
1.1.3. Đặc điểm của cho vay doanh nghiệp
- Cho vay doanh nghiệp chỉ hướng tới phục vụ hoạt động đầu tư sản xuất
kinh doanh: Khác hẳn với cho vay cá nhân chủ yếu phục vụ nhu cầu tiêu dùng
của đời sống xã hội, cho vay doanh nghiệp lại hướng tới phục vụ hoạt động
đầu tư sản xuất kinh doanh của nền kinh tế. Điều này xuất phát từ mục tiêu


13

hoạt động của doanh nghiệp trong nền kinh tế là tìm kiếm lợi nhuận và để đạt

được mục đích này thì các doanh nghiệp cần đến nguồn vốn vay của ngân
hàng để đầu tư mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, qua đó gia tăng thị phần
cũng như lợi nhuận kỳ vọng.
- Công tác thẩm định và kiểm soát rủi ro trong quá trình cho vay khá
phức tạp: Bởi cho vay doanh nghiệp thường là những khoản cho vay có giá trị
lớn và nguồn trả nợ chủ yếu từ hiệu quả của phương án sản xuất kinh doanh
hay dự án đầu tư. Vậy nên, các ngân hàng ngoài việc thẩm định kỹ năng lực
tài chính cũng như uy tín của doanh nghiệp vay vốn thì cần phải thẩm định kỹ
phương án/dự án đầu tư như thẩm định thị trường, rủi ro của phương án/dự án
đầu tư, thẩm định dòng tiền của dự án,… Bên cạnh đó, công tác kiểm soát rủi
ro trong cho vay doanh nghiệp cũng khá phức tạp bởi thị trường hoạt động
của các doanh nghiệp rộng lớn, nhất là đối với các doanh nghiệp đa ngành
nghề.
- Cho vay doanh nghiệp chịu ảnh hưởng lớn của khả năng hấp thụ vốn
và hiệu quả sử dụng vốn của nền kinh tế: Doanh nghiệp với tư cách là một
chủ thể của nền kinh tế nên các hoạt động của doanh nghiệp gắn chặt với
tình hình kinh tế. Khi nền kinh tế đạt được sự hưng thịnh thì các doanh
nghiệp tăng cường vay vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh nhưng khi nền
kinh tế rơi vào suy thoái thì các doanh nghiệp phải cắt giảm quy mô sản
xuất kinh doanh do hàng hóa sản xuất tiêu thụ chậm, hàng tồn kho tăng cao
buộc các doanh nghiệp hạn chế nhu cầu sử dụng vốn vay.
1.2. MỐI QUAN HỆ RỦI RO TÍN DỤNG – LỢI TỨC VÀ KIỂM SOÁT
RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Nhiều nhà kinh tế học đã định nghĩa “rủi ro” theo các cách khác nhau:


14

- Frank Knight, một học giả người Mỹ đầu thế kỷ 20 định nghĩa: “rủi ro

là sự bất trắc có thể đo lường được”.
- Alain Willet, cho rằng: “rủi ro là sự bất trắc có thể liên quan đến biến cố
không mong đợi”.
- Irving Perfer, lại cho rằng: “rủi ro là tổng hợp của những sự ngẫu nhiên
có thể đo lường bằng xác suất”.
- Marilic Hurt Carty, một nhà kinh tế học người Anh quan niệm: “rủi ro
là tình trạng trong đó các biến cố xảy ra trong tương lai có thể xác định
được”. Theo ông: “kinh nghiệm hoạt động của một doanh nghiệp có thể cung
cấp chứng cứ của tần số các biến cố riêng biệt trong quá khứ và do đó cho
phép các nhà quản trị doanh nghiệp xác định được phân bố xác suất xuất hiện
các biến cố trong tương lai”.
Như vậy, các định nghĩa tuy có khác nhau nhưng đều thống nhất ở một
nội dung, đó là: “rủi ro là sự bất trắc không mong đợi, gây ra thiệt hại và có
thể đo lường được”.
Chính vì rủi ro gây ra mất mát thiệt hại nên rủi ro là điều không được
mong đợi. Song rủi ro là những bất trắc, vì thế không phụ thuộc vào ý muốn
chủ quan của con người. Tuy nhiên, rủi ro lại có thể đo lường được và đây
chính là cánh cửa hé mở cho các nhà kinh doanh đi vào thế giới rủi ro để tìm
kiếm vận may. Cạnh tranh là đặc tính cố hữu của nền kinh tế thị trường và
cạnh tranh thường mang lại rủi ro cho một bên nhất định. Vậy muốn thắng lợi
trong cạnh tranh, muốn tồn tại và phát triển các nhà kinh doanh phải tiên
lượng trước xem cái gì đang chờ đón để có được những giải pháp ngăn ngừa,
chấp nhận rủi ro ở mức hợp lý chứ không phải run sợ, né tránh rủi ro.
Trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại, hoạt động tín
dụng đầu tư là hoạt động chủ yếu. Bởi thông thường đối với các ngân hàng
trên thế giới, hoạt động tín dụng mang lại 2/3 phần thu nhập, còn tại Việt


15

Nam là 90% thu nhập của ngân hàng. Các khoản cho vay có xác suất vỡ nợ
cao hơn các tài sản có khác nên ngân hàng thu được lợi tức cao nhất nhờ vào
hoạt động cho vay. Tuy nhiên, bất cứ một rủi ro nào của người vay đều có thể
đưa đến rủi ro tín dụng cho ngân hàng, bởi quyền cho vay là của ngân hàng và
quyền trả nợ thực tế lại là của người vay và rủi ro có thể xảy ra ngay cả khi
bên vay có ý thức trong việc thực hiện nghĩa vụ thanh toán đầy đủ tiền vay
(gốc và lãi) cho ngân hàng nhưng vì những rủi ro do thất bại trong kinh doanh
của người vay đã tác động làm suy giảm khả năng trả nợ của người vay cho
ngân hàng. Vì vậy, tuy mang lại nhiều thu nhập cho ngân hàng nhưng nếu gặp
rủi ro thì hậu quả lại rất lớn và nhiều khi dẫn đến phá sản ngân hàng. Cho nên,
kiểm soát rủi ro tín dụng là công việc khó khăn và phức tạp. Muốn kiểm soát
rủi ro tín dụng có hiệu quả, nhất thiết phải có những giải pháp đồng bộ hữu
hiệu và các nguyên tắc thực thi các giải pháp đó. Và cần cân nhắc đến mối
quan hệ rủi ro tín dụng – lợi tức và kiểm soát rủi ro tín dụng, bởi hoạt động
kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp ở mức độ cao có thể
giảm thiểu rủi ro tối đa nhưng hiệu quả lại thấp, ngược lại mức độ kiểm soát
thấp hơn nhưng có thể đem lại lợi nhuận cao. Cho nên cần phải tìm ra sự cân
bằng tối ưu giữa hoạt động kiểm soát rủi ro và lợi ích đem lại.
1.3. KIỂM SOÁT VÀ TÀI TRỢ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO
VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.3.1. Quản trị rủi ro tín dụng
a. Quan niệm về rủi ro tín dụng
Quan niệm về rủi ro tín dụng trên thế giới
Theo Timothy W.Koch: Một khi ngân hàng nắm giữ tài sản sinh lời, rủi
ro xảy ra khi khách hàng sai hẹn, nghĩa là khách hàng không thanh toán vốn
gốc và lãi theo thỏa thuận. Rủi ro tín dụng là sự thay đổi tiềm ẩn của thu nhập