Trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng từ thực tiễn quận 1, thành phố hồ chí minh (tt)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐẶNG QUANG NHÃ

TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC XÂY
DỰNG TỪ THỰC TIỄN QUẬN 1,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính
Mã số: 60.38.01.02

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2017


Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học xã hội
Người hướng dẫn khao học: TS. Đặng Minh Đức

Phản biện 1: TS. Đỗ Minh Khôi, Trường Đại học Luật
thành phố Hồ Chí minh
Phản biện 2: TS. Phạm Quang Huy, Học viện Hành chính
Quốc Gia

Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp
tại: Học viện Khoa học xã hội 11 giờ 30 ngày 11 tháng 10 năm 2017

Có thế tìm luận văn tại: Thư viện Học viện Khoa học xã hội

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những trung tâm kinh tế,
văn hóa – khoa học công nghệ của cả nước có quy mô phát triển và
tốc độ xây dựng rất nhanh, thu hút một lực lượng lớn người lao động
từ các tỉnh, thành trong cả nước về làm việc, sinh sống và các nguồn
đầu tư của các tổ chức trong và ngoài nước. Từ tình hình đó, dẫn đến
nhu cầu về nhà ở, văn phòng rất cao; hàng loạt các dự án nhà ở, dự án
phát triển cơ sở hạ tầng, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu đô thị,
khu nhà ở, văn phòng, khách sạn, trung tâm thương mại được triển
khai xây dựng rộng khắp trên địa bàn thành phố.
Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của
nội thành thành phố Hồ Chí Minh, Quận 1 cũng không nằm ngoài sự
phát triển đó, với tốc độ và quy mô tập trung các công trình cao ốc cho
thuê, tòa nhà văn phòng, khách sạn, trung tâm thương mại, chung cư
cao cấp, nhà ở cho thuê cũng kéo theo những hệ luỵ cần phải giải quyết
đó là trật tự xây dựng. Tình hình vi phạm trật tự xây dựng đô thị đã và
đang là một vấn đề nóng bỏng không chỉ riêng Quận 1 mà trong các
đô thị lớn ở nước ta hiện nay. Hiện tượng xây dựng không phép, sai
phép xảy ra ngày càng nhiều. Mức độ vi phạm không chỉ dừng lại ở
những căn hộ tập thể cơi nới không phép, nhà ở đua ban công lấn
chiếm không gian mà các vi phạm về đất tập thể, sử dụng đất đai không
đúng mục đích diễn ra ngày càng nhiều và phức tạp. Do vậy, yêu cầu
quản lý trật tự xây dựng theo đúng quy hoạch và pháp luật, loại trừ
hiện tượng phát triển tự phát, tùy tiện không thể kiểm soát nổi được
các cơ quan chức năng Quận 1 xác định là một nhiệm vụ quan trọng.
Qua nghiên cứu thực tiễn quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn
Quận 1 cho thấy, một trong những công cụ để quản lý trật tự xây dựng
1

đô thị có hiệu quả là công tác thanh, kiểm tra và xử lý vi phạm đối với
các công trình xây dựng trên địa bàn. Thực tế đã chứng minh nếu việc
thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm được thực hiện đúng, thường
xuyên, nghiêm túc sẽ góp phần quản lý trật tự xây dựng nói riêng và
công tác quản lý đô thị nói chung tốt hơn, việc thực thi pháp luật và
lập lại kỷ cương trong xây dựng và quản lý đô thị sẽ nhanh chóng vào
nề nếp.
Xuất phát từ những thực tiễn trên nên tác giả chọn đề tài nghiên
cứu “Trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng từ thực tiễn
Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh” làm luận văn Thạc sĩ luật học của
mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Trong những năm qua, đã có một số bài viết, công trình nghiên cứu
liên quan đến vi phạm hành chính, xử lý vi phạm hành chính hay trách
nhiệm hành chính như: "Chế tài hành chính - Lý luận và thực tiễn" của
Tiến sĩ Vũ Thư, Nxb Chính trị quốc gia, 2000; Luận văn cao học"
Hoàn thiện qui định pháp luật về các hình thức xử phạt vi phạm hành
chính", của Nguyễn Trọng Bình, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2000;
Luận văn cao học "Vi phạm hành chính và tội phạm - Những vấn đề lý
luận và thực tiễn", của Trần Thu Hạnh, Khoa Luật Trường Đại học
tổng hợp Hà Nội, 1998, Luận văn thạc sĩ “Hoàn thiện pháp luật về xử
lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, liên hệ qua thực tiễn
ở thành phố Hà Nội” của tác giả Quân Ngọc Anh, Khoa Luật Đại học
Quốc gia Hà Nội bảo vệ năm 2009.
Ở góc độ nào đó, các bài viết, công trình nghiên cứu này đã
đánh giá, phân tích về hoạt động xử phạt hành chính nói chung hoặc
đánh giá, phân tích về vi phạm hành chính tại một địa phương cụ thể,
tuy nhiên, chưa có bài viết hay công trình nghiên cứu nào viết về trách

2


nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng từ thực tiễn Quận 1, thành
phố Hồ Chí Minh. Do đó, tác giả chọn đề tài Trách nhiệm hành chính
trong lĩnh vực xây dựng từ thực tiễn Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh”
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu đề tài
Đánh giá tổng quan cơ sở lý luận và thực trạng, chỉ ra những ưu
khuyết điểm, những hạn chế cũng như phân tích nguyên nhân khách
quan lẫn chủ quan trách nhiệm hành chính về lĩnh vực xây dựng trên
địa bàn Quận 1 từ năm 2013 đến nay.
Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý và
nâng cao hiệu quả công tác quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn Quận 1.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về trách nhiệm hành chính trong lĩnh
vực xây dựng.
- Nghiên cứu, đánh giá thực trạng, trách nhiệm hành chính trong
lĩnh vực xây dựng từ thực tiễn Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.
- Phân tích quan điểm, phương hướng và giải pháp hoàn thiện
trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về trách nhiệm hành chính
và trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng và thực tiễn quản
lý về trật tự xây dựng trên địa bàn Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.
Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu trong phạm vi lý luận về vi phạm hành
chính, trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng – nghiên cứu
chủ thể thành tra xây dựng dưới góc độ Luật hành chính và tố tụng

3


hành chính gắn với thực tiễn quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn
Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh.
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được nghiên cứu trên phương pháp chung là phương
pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác –Lê
Nin. Trên cơ sở đó, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu như:
phân tích tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê, luật
học, logic…. để làm cơ sở cho việc nghiên cứu của đề tài.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn
Ý nghĩa lý luận
Luận văn góp phần xây dựng hệ thống cơ sở lý luận về trách
nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng.
Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn đưa ra những thực trạng các quy định của pháp luật
xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng và thực tiễn áp
dụng để từ đó đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định
của pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng
cũng như những giải pháp khác nhằm nâng cao hiệu quả trong hoạt
động tổ chức thực hiện.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo,
Luận văn được cấu trúc gồm 3 Chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về trách nhiệm hành chính trong
lĩnh vực xây dựng
- Chương 2: Thực trạng trách nhiệm hành chính trong lĩnh
vực xây dựng tại Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.

- Chương 3: Giải pháp hoàn thiện trách nhiệm hành chính
trong lĩnh vực xây dựng tại Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh
4


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC XÂY DỰNG
1.1. Khái niệm về trách nhiệm hành chính
1.1.1. Định nghĩa
Khi tổ chức hay cá nhân thực hiện hành vi vi phạm pháp luật,
về nguyên tắc, Nhà nước với tư cách là chủ thể duy trì trật tự xã hội
nói chung, sẽ buộc họ phải gánh chịu những hậu quả pháp lý bất lợi
nhất định. Hành vi vi phạm pháp luật nói chung, ở mức độ nhất định,
tùy thuộc tính chất của hành vi vi phạm sẽ gây ra hoặc đe dọa gây ra
các thiệt hại cho các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Do đó, việc
đặt ra các hậu quả pháp lý bất lợi hướng đến mục đích khôi phục lại
trật tự pháp luật đã bị xâm phạm cũng như giáo dục toàn thể cộng đồng
ý thức tuân thủ pháp luật. Những hậu quả pháp lý bất lợi này gọi là
trách nhiệm pháp lý.
Trách nhiệm hành chính là một dạng của trách nhiệm pháp lý,
cùng với trách nhiệm dân sự, trách nhiệm hình sự, trách nhiệm hành
chính giúp cho các cơ quan nhà nước bảo vệ trật tự xã hội, trật tự pháp
luật trong từng lĩnh vực cụ thể. Hiện nay, có nhiều quan niệm về trách
nhiệm hành chính, cụ thể:
Theo nghĩa rộng, trách nhiệm hành chính là hậu quả của hành
vi vi phạm pháp luật hành chính và được thể hiện trong việc cơ quan
nhà nước có thẩm quyền áp dụng đối với người đã có lỗi trong việc vi
phạm pháp luật hành chính bằng một hoặc nhiều biện pháp cưỡng chế
của Nhà nước do pháp luật hành chính quy định. [10, tr553].

Theo nghĩa hẹp: Trách nhiệm hành chính là một loại quan hệ
pháp luật đặc thù, xuất hiện trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà
nước, trong đó thể hiện sự đánh giá phủ nhận về mặt pháp lý và đạo
5


đức đối với hành vi vi phạm và người vi phạm là cá nhân hay tổ chức
phải chịu những hậu quả bất lợi, những sự tước đoạt về vật chất hay
tinh thần tương ứng với vi phạm đã gây ra [12, Tr269].
Theo quan điểm của TS. Nguyễn Cửu Việt tại giáo trình Luật
Hành chính Việt Nam xuất bản năm 2005 (nhà xuất bản chính trị Quốc
gia): trách nhiệm hành chính là một dạng trách nhiệm pháp lý, đó là
sự phản úng của nhà nước đối với người thực hiện vi phạm hành chính,
thể hiện ở sự áp dụng chế tài pháp luật hành chính đối với chủ thể đó,
kết quả là các chủ thể thực hiện vi phạm hành chính phải gánh chịu
những hậu quả bất lợi, thiệt hại về vật chất và tinh thần so với tình
trạng ban đầu trước khi vi phạm [11, tr 522].
Theo quan điểm của PGS.TS Nguyễn Văn Quang tại giáo trình
Luật Hành chính xuất bản năm 2017, nhà xuất bản Công an Nhân dân:
Khi tổ chức hay cá nhân khi thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, về
nguyên tắc, Nhà nước sẽ buộc họ phải gánh chịu những hậu quả bất
lợi nhất định. Việc này nhằm khôi phục lại trật tự pháp luật đã bị xâm
phạm, đồng thời, giáo dục tổ chức, cá nhân vi phạm cũng như toàn thể
cộng đồng ý thức tuân thủ pháp luật.
Trong khoa học pháp lý, thuật ngữ “trách nhiệm pháp lý” của tổ
chức, cá nhân thường được hiểu là hậu quả pháp lý bất lợi mà Nhà
nước buộc tổ chức, cá nhân phải gánh chịu khi họ thực hiện hành vi vi
phạm pháp luật. Hậu quả pháp lý bất lợi mà tổ chức, cá nhân vi phạm
phải gánh chịu thể hiện ở việc họ bị buộc phải thực hiện các biện pháp
chế tài đã được quy định trong pháp luật. Tương ứng với mỗi loại vi

phạm pháp luật là một hình thức trách nhiệm pháp lý nhất định. Trách
nhiệm hành chính được đặt ra với tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính.
Tác giả cho rằng, mỗi khái niệm nêu trên đều chứa đựng những
hạt nhân hợp lý nhất định. Tác giả sẽ không luận bàn sâu về nội hàm
6


các khái niệm nêu trên mà sẽ kế thừa và tiếp thu, nghiên cứu xây dựng
khái niệm trách nhiệm pháp lý để phục vụ cho mục đích quan trọng
của luận văn – xây dựng khái niệm trách nhiệm pháp lý trong lĩnh vực
xây dựng.
Chúng tôi cho rằng, để xây dựng đúng đắn khái niệm trách
nhiệm hành chính, cần đảm bảo phản ánh được các đặc điểm mang
tính bản chất của trách nhiệm pháp lý. Trên cơ sở nghiên cứu các khái
niệm trên, chúng tôi mạnh dạn đưa ra khái niệm như sau: Trách nhiệm
hành chính là trách nhiệm pháp lý, theo đó, cá nhân, tổ chức có hành
vi vi phạm hành chính phải gánh chịu các hậu quả pháp lý bất lợi.
Từ khái niệm nêu trên, tác giả cho rằng, các đặc điểm của trách
nhiệm hành chính bao gồm: i) trách nhiệm hành chính là một dạng của
trách nhiệm pháp lý; ii) chủ thể phải gánh chịu trách nhiệm hành chính
là cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính; iii) Cơ sở để truy cứu trách
nhiệm hành chính là hành vi vi phạm pháp luật hành chính và việc truy
cứu này phải được thực hiện căn cứ vào quy định của pháp luật hành
chính. Sau đây, tác giả sẽ đi sâu phân tích các đặc điểm của trách
nhiệm hành chính.
1.1.2. Đặc điểm, vai trò, ý nghĩa của trách nhiệm hành chính
1.1.2.1. Đặc điểm của trách nhiệm hành chính
Trách nhiệm hành chính có những đặc điểm mang tính chất
chung của trách nhiệm pháp lý: có cơ sở là vi phạm pháp luật; là sự
thể hiện thái độ của nhà nước đối với chủ thể vi phạm; nó luôn mang

tính bất lợi (về nhân thân, tài sản và các thiệt hại khác do pháp luật
quy định) đối với chủ thể phải gánh chịu; là nghĩa vụ đặc biệt, chỉ phát
sinh khi có vi phạm pháp luật. Với trách nhiệm hành chính, những vi
phạm pháp luật là các vi phạm hành chính.

7


1.2. Trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm trách nhiệm hành chính trong
lĩnh vực xây dựng
Trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng là một loại
quan hệ pháp luật đặc thù, xuất hiện trong lĩnh vực quản lý hành chính
nhà nước về xây dựng, trong đó, thể hiện sự phủ nhận về mặt pháp lý
và đạo đức đối với hành vi vi phạm và người vi phạm cá nhân hay tổ
chức phải chịu những hậu quả bất lợi, sự tước đoạt về vật chất hay tinh
thần tương ứng với hành vi vi phạm pháp luật về xây dựng mà họ gây
ra.
Đặc điểm trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng là
những dấu hiệu đặc trưng thể hiện sự khách nhau giữa trách nhiệm
hành chính trong lĩnh vực xây dựng với trách nhiệm hành chính trong
lĩnh vực khác: giao thông; an ninh trật tự, an toàn xã hội; thủy sản; văn
hóa…
1.2.2. Dấu hiệu trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây
dựng
1.2.2.1. Chủ thể
Theo quy định của pháp luật hiện hành, cá nhân là chủ thể trách
nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, trước hết phải là người
không mắc các bệnh tâm thần hoặc mắc các bệnh khác làm mất khả
năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi và đủ độ tuổi do

pháp luật quy định, cụ thể: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi là chủ
thể của vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng thực hiện hành vi
vi phạm trong hoạt động xây dựng và kinh doanh bất động sản; vi
phạm trong khai thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; vi phạm

8


trong quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật, quản lý phát triển nhà ở và
công sở...với lỗi cố ý. Đối với người từ đủ 16 tuổi trở lên, là chủ thể
của vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng trong mọi trường
hợp.
1.2.2.2. Khách thể
Khách thể của trách nhệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng
là các quan hệ xã hội trong lĩnh vực xây dựng được pháp luật bảo vệ.
Dấu hiệu khách thể để nhận biết trách nhiệm hành chính của chủ thể
có hành vi xâm hại đến trật tự quản lý hành chính trong lĩnh vực xây
dựng, cụ thể là trái với quy định của nhà nước về hoạt động xây dựng
và kinh doanh bất động sản; khai thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu
xây dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật, quản lý phát triển nhà
ở và công sở...
1.2.2.3. Mặt khách quan
Mặt khách quan của trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây
dựng là hành vi của chủ thể trách nhiệm hành chính thực hiện trái với
các quy định của pháp luật về hoạt động xây dựng và kinh doanh bất
động sản; khai thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; quản lý
công trình hạ tầng kỹ thuật, quản lý phát triển nhà ở và công sở. Khi
xem xét hành vi của chủ thể trách nhiệm hành chính có phải là hành
vi vi phạm hành chính hay không, bao giờ cũng phải có căn cứ pháp
lý rõ ràng xác định hành vi đó có phải được pháp luật quy định là sẽ

chịu những hậu quả pháp lý bất lợi mà Nhà nước buộc các tổ chức, cá
nhân vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng phải gánh chịu.
1.2.2.4. Mặt chủ quan
Dấu hiệu về mặt chủ quan của trách nhiệm hành chính trong
lĩnh vực xây dựng chính là lỗi của chủ thể trách nhiệm hành chính
9


trong lĩnh vực xây dựng. Lỗi ở đây được thể hiên dưới dạng lỗi cố ý
hoặc vô ý.
1.2.3. Cơ sở pháp lý về trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực
xây dựng
Như đã đề cập ở trên, trách nhiệm hành chính là hậu quả bất lợi
mà Nhà nước buộc các tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính phải gánh
chịu. Do vậy, cơ sở pháp lý về trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực
xây dựng được quy định trong Luật xử lý vi phạm hành chính và các
Luật, Nghị định sau:
- Luật Thanh tra số 56/2010/QH 12 ngày 15/11/2010 của Quốc
hội;
- Luật Xây dựng số 16/2003/QH11 ngày 26/11/2003 của Quốc
hội;
- Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18/6/2014 của Quốc
hội;
- Luật xử lý vi phạm hành chính số 15/2012/QH13 ngày
20/6/2012 của Quốc hội;
- Nghị định 86/2011/NĐ-CP ngày 22/9/2011 của Chính phủ quy
định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thanh tra;
- Nghị định số 97/2011/NĐ-CP ngày 21/10/2011 của Chính phủ
quy định chi tiết về Thanh tra viên và cộng tác viên thanh tra;
- Nghi định số 07/2012/NĐ-CP ngày 09/2/2012 của Chính phủ

quy định về cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên
ngành và hoạt động thanh tra chuyên ngành;
- Nghị định số 26/2013/NĐ-CP ngày 15/5/2013 của Chính phủ
về tổ chức hoạt động của Thanh tra ngành Xây dựng có hiệu lực;
- Nghị định 166/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định về cưỡng
chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính;
10


- Nghị định số 121/2013/NĐ-CP ngày 10/10/2013 của Chính
phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng;
kinh doanh bất động sản; khai thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây
dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật; quản lý phát triển nhà ở và
công sở;
- Nghị định 180/2007/NĐ-CP ngày 07/12/2007 của Chính phủ
Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Xây
dựng về xử lý vi phạm trật tự xây dựng đô thị;
- Thông tư 05/2014/TT-TTCP ngày 16/10/2014 của Thanh tra
Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động, quan hệ công tác của đoàn
Thanh tra và trình tự, thủ tục tiến hành một cuộc thanh tra;
- Thông tư 02/2014/TT-BXD ngày 12/02/2014 của Bộ Xây
dựng Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị
định số 121/2013/NĐ-CP ngày 10/10/2013 Quy định xử phạt vi phạm
hành chính trong hoạt động xây dựng; kinh doanh bất động sản; khai
thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; quản lý công trình hạ
tầng kỹ thuật; quản lý phát triển nhà ở và công sở;
- Quyết định số 2151/2006/QĐ-TTCP ngày 11/10/2006 của
Thanh tra chính phủ ban hành Quy chế hoạt động của Đoàn Thanh tra;
- Quyết định số 1131/2008/QĐ-TTCP ngày 18/6/2008 của
Thanh tra Chính phủ về việc ban hành mẫu văn bản trong hoạt động

thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo;
- Quyết định số 58 ngày 18/12/2013 của UBND Thành phố Hồ
Chí Minh về ban hành quy chế phối hợp quản lý trật tự xây dựng trên
địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
1.2.4. Nội dung của pháp luật quy định về trách nhiệm hành
chính trong lĩnh vực xây dựng

11


Trách nhiệm hành chính trong lĩnh xây dựng là một lĩnh vực
của pháp luật hành chính và pháp luật xây dựng, do đó, pháp luật về
trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng bao gồm những nội
dung chính sau:
(1) Đối tượng vi phạm hành chính và bị truy cứu trách nhiệm
hành chính trong lĩnh vực xây dựng: Tổ chức, cá nhân Việt Nam và tổ
chức, cá nhân nước ngoài có hành vi vi phạm hành chính trong hoạt
động xây dựng và kinh doanh bất động sản; khai thác, sản xuất, kinh
doanh vật liệu xây dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật, quản lý
phát triển nhà ở và công sở... (Điều 1 Nghị định 121/2013/NĐ-CP).
(2) Những nguyên tắc về trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực
xây dựng được quy định trong Luật xử lý vi phạm hành chính năm
2012 và Nghị định 121/2013/NĐ-CP...
1.2.5. Phân biệt trách nhiệm hành chính và trách nhiệm hình
sự trong lĩnh vực xây dựng
Trách nhiệm hình sự và trách nhiệm hành chính có những
điểm tương đồng, đều là những hậu quả pháp lý bất lợi mà chủ thể
phải gánh chịu khi vi phạm pháp luật, một số điểm phân biệt như sau:
+ Trách nhiệm hành chính
Tính chất: Trách nhiệm hành chính được thể hiện thông qua

quyết định hành chính, hành vi hành chính hay quyết định kỷ luật của
cá nhân, tổ chức có thẩm quyền.
Đặc điểm: Là loại trách nhiệm pháp lý được áp dụng để xử lý
các vi phạm hành chính.
Thẩm quyền: Ủy ban nhân dân, Tòa án, Cơ quan công an hoặc
cơ quan có thẩm quyền khác.
12


Đối tượng áp dụng: Công dân Việt Nam, tổ chức, Công dân
nước ngoài, người không quốc tịch.
Hình thức xử lý: phạt từ cảnh cáo đến phạt tiền, tịch thu
phương tiện, tước quyền sử dụng Giấy phép…
+ Trách nhiệm hình sự
Tính chất: Trách nhiệm hình sự được phản ánh qua bản án hay
quyết định có hiệu lực của Tòa án.
Đặc điểm: Là loại trách nhiệm pháp lý được áp dụng để xử lý
các vi phạm hình sự do pháp luật hình sự quy định. Trách nhiệm hình
sự có mức độ nghiêm khắc hơn trách nhiệm hành chính.
Thẩm quyền: Tòa án nhân dân các cấp.
Đối tượng áp dụng: Cá nhân.
Hình thức xử lý: mức phạt cao nhất là tử hình.
Từ những phân biệt giữa trách nhiệm hình sự và trách nhiệm
hành chính tác giả phân tích trách nhiệm hình sự trong lĩnh vực xây
dựng dưới góc độ pháp luật hiện hành.
Tiểu kết Chương 1
Trong Chương 1, tác giả đã nêu những khái quát, khái niệm, đặc
điểm về trách nhiệm hành chính, trách nhiệm hành chính trong lĩnh
vực xây dựng. Đồng thời nêu và phân tích cơ sở pháp lý về trách nhiệm
hành chính trong lĩnh vực xây dựng. Trên cơ sở đó, tác giả trình bày

thực trạng về quản lý hành chính về trật tự xây dựng tại địa bàn Quận
1, thành phố Hồ Chí Minh tại Chương 2.

13


Chương 2
THỰC TRẠNG TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH TRONG
LĨNH VỰC XÂY DỰNG TẠI QUẬN 1, THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH
2.1. Khái quát sơ lược về Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh
2.1.1. Vị trí địa lý
2.1.2. Điều kiện tự nhiên
2.2. Thực trạng trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực
xây dựng tại Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh
Từ khái niệm về trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây
dựng mà tác giả đã lập luận như đã nêu trên, pháp lí quy định Cơ quan
quản lý nhà nước về xây dựng gồm Bộ Xây dựng, Ủy ban nhân dân
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Ủy
ban nhân dân cấp tỉnh) và Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành
phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp huyện).
Cơ quan chuyên môn về xây dựng là cơ quan chuyên môn trực
thuộc Bộ Xây dựng, Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành;
Sở Xây dựng, Sở quản lý công trình xây dựng chuyên ngành; Phòng
có chức năng quản lý xây dựng thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện.
Phân tích đánh giá những thực trạng dựa trên tất cả các khía
cạnh về quy định pháp luật, thẩm quyền; trình tự thủ thục áp dụng
trách nhiệm hành chính; đội ngũ cán bộ quản lý, để từ đó đưa ra những
giải pháp cho việc hoàn thiện trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực
xây dựng.

14


2.3. Đánh giá mặt tích cực và hạn chế bất cập trách nhiệm
hành chính trong lĩnh vực xây dựng tại Quận 1, thành phố Hồ Chí
Minh
Về mặt tích cực
Thứ nhất, Sở Xây dựng đã tham mưu Ủy ban nhân dân thành
phố ban hành Quyết định số 58/2013/QĐ-UBND ngày 18/12/2013 ban
hành Quy chế phối hợp quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn thành phố
Hồ Chí Minh. Quy chế phối hợp đảm bảo công tác quản lý nhà nước
về trật tự xây dựng trên địa bàn thành phố có sự chung tay góp sức của
các ngành, các cấp, cần cả hệ thống chính trị của địa phương (Chính
quyền – Mặt trận – các Đoàn thể) Quy chế đã xác định rõ trách nhiệm
trong công tác quản lý nhà nước về xây dựng nên Ủy ban nhân dân
cấp huyện và cấp xã sẽ nâng cao tính chủ động, tính chuyên môn và
trách nhiệm của chính quyền cấp cơ sở đồng thời kết hợp chặt chẽ với
vai trò quản lý ngành của cấp Thành phố.
Thứ hai, Việc nghiêm túc xử lý vi phạm đã làm ý thức tuân thủ
pháp luật của người dân ngày càng nâng cao, việc chấp hành và xin
phép xây dựng tăng thêm đáng kể.
Về mặt hạn chế, bất cập
Chủ yếu diễn ra trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của
cơ quan quản lý nhà nước về trật tự xây dựng đô thị, đặc biệt trong
việc phát hiện và xử lý vi phạm hành chính trong thẩm quyền về trách
nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng.

15

Tiểu kết Chương 2
Trong Chương 2, tác giả đã trình bày sơ lược tình hình kinh tế
- xã hội Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh và thực trạng về trách nhiệm
hành chính trong lĩnh vực xây dựng tại Quận 1 thành phố Hồ Chí
Minh. Việc nêu những thực trạng dựa trên tất cả các khía cạnh về quy
định pháp luật, thẩm quyền; trình tự thủ thục áp dụng trách nhiệm hành
chính; đội ngũ cán bộ quản lý, để từ đó đưa ra nhưng giải pháp cho
việc hoàn thiện trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng tại
Quận 1 ở Chương 3.

16


Chương 3
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC XÂY DỰNG TẠI QUẬN 1, THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH
3.1. Quan điểm, định hướng hoàn thiện trách nhiệm hành
chính trong lĩnh vực xây dựng
Theo đó, có 6 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để thực hiện cải
cách trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng:
Một là, Cải cách về thể chế và thủ tục hành chính. Cần tiếp
tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực Xây
dựng do Hội đồng Nhân dân, Ủy ban nhân dân ban hành, kiến nghị
cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các văn bản không còn
phù hợp, hết hiệu lực hoặc trái quy định.
Hai là, cải cách bộ máy hành chính. Rà soát, đề nghị điều
chỉnh chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của đơn vị cho phù hợp với
quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về lĩnh vực Xây dựng.

Ba là, Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công
chức viên chức. Đánh giá xếp loại đội ngũ theo chuẩn nghề nghiệp và
chuẩn cán bộ, công chức, chuẩn các tổ chức kiểm tra nghiệp vụ, năng
lực của cán bộ quản lý các Sở, Ban ngành liên quan công tác quản lý
trật tự Xây dựng, bồi dưỡng xây dựng cán bộ nguồn.
Bốn là, cải cách tài chính công bằng cách mở rộng phân cấp
trên một số lĩnh vực, nâng cao hiệu quả chế độ tự chủ, tự chịu trách
nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính ở các đơn

17


vị; cải cách tiền lương và các chính sách đãi ngộ đối với cán bộ công
chức, ngành quản lý Xây dựng.
Năm là, hiện đại hóa hành chính Nhà nước. Giảm hội họp,
giảm giấy tờ hành chính không cần thiết, tích cực ứng dụng công nghệ
thông tin trong quản lý văn bản trên mạng máy tính, nâng cao hiệu quả
trang Web của ngành.
Sáu là, tăng cường công tác chỉ đạo thực hiện cải cách hành
chính bằng việc tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra công vụ, thu thập ý
kiến, xây dựng và ban hành tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện nhiệm
vụ cải cách hành chính đối với các phòng, ban Sở và các đơn vị quản
lý trật tự Xây dựng.
3.2. Giải pháp hoàn thiện trách nhiệm hành chính trong
lĩnh vực xây dựng từ thực tiễn Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh
3.2.1 Hoàn thiện hệ thống quy phạm pháp luật trách nhiệm
hành chính trong lĩnh vực xây dựng
Thứ nhất, Xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật về xử lý
vi phạm hành chính, biện pháp chế tài cần phân định rõ thẩm quyền
xử lý cho phù hợp với thực tế, tăng cường thẩm quyền xử phạt vi

phạm hành chính về trật tự xây dựng cho địa phương chủ thể trực
tiếp là Chủ tịch Ủy ban nhân dân Phường, tránh khi xử lý bị vượt
thẩm quyền phải lập hồ sơ chuyển Quận, làm giảm tính chủ động,
cấp thiết trong việc xử lý, nâng cao mức phạt để mang tính răng đe,
đánh trực tiếp vào kinh tế của Chủ đầu tư.
Thứ hai, cần phân định rõ thẩm quyền quản lý trật tự xây
dựng đối với các chủ thể quản lý hiện nay là Ủy ban nhân dân
18


Phường, Ủy ban nhân dân Quận 1, Đội Thanh tra địa bàn – Thanh
tra Sở Xây dựng. Tránh chồng chéo thẩm quyền trong công tác quản
lý trật tự xây dựng để đảm bảo tính thực thi trong trách nhiệm hành
chính...
Thứ ba, kiến nghị với Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh
sớm ban hành các quy định, hướng dẫn cụ thể về công tác phân cấp
quản lý trật tự xây dựng, lập thẩm định phê duyệt quy hoạch, công tác
cấp phép xây dựng, công tác thẩm định dự án, công tác quản lý chất
lượng công trình.
3.2.2 Hoàn thiện Chủ thể và thẩm quyền trách nhiệm hành
chính trong lĩnh vực xây dựng
Thứ nhất, trách nhiệm của Chủ thể đứng đầu cơ quan đảm bảo
trật tự xây dựng đô thị. Đôn đốc, kiểm tra tình hình trật tự xây dựng
đô thị trên địa bàn, ban hành kịp thời quyết định đình chỉ thi công xây
dựng, xử phạt vi phạm hành chính, ban hành quyết định cưỡng chế
phá dỡ công trình vi phạm trật tự xây dựng đô thị theo thẩm quyền…
Xử lý những cán bộ dưới quyền được giao nhiệm vụ quản lý
trật tự xây dựng đô thị để xảy ra vi phạm; Chịu trách nhiệm về tình
hình vi phạm trật tự xây dựng đô thị trên địa bàn. Hàng tháng, hàng
quý, Ủy ban nhân dân quận tổ chức giao ban với lãnh đạo Ủy ban nhân

dân các phường, các phòng ban ngành có liên quan ...
Thứ hai, trách nhiệm của cán bộ, công chức, thanh tra viên được
giao nhiệm vụ quản lý trật tự xây dựng đô thị, đối với công tác cán
bộ, cần trao dồi đạo đức công vụ trong thực thi nhiệm vụ đảm bảo
tất cả các công trình xây dựng phải được kiểm tra theo quy định.
19


Thứ ba, trách nhiệm của cơ quan công an, cơ quan cung cấp
dịch vụ điện, nước và các cơ quan liên quan khác…
Thủ trưởng doanh nghiệp, cá nhân cung cấp dịch vụ điện,
nước và các dịch vụ khác liên quan đến công trình xây dựng vi phạm
trật tự xây dựng đô thị phải thực hiện nghiêm chỉnh…
3.2.3 Hoàn thiện trình tự, thủ tục áp dụng trách nhiệm hành
chính trong lĩnh vực xây dựng
Một là, việc kiểm tra, xử lý và thực hiện Quyết định xử lý vi
phạm hành chính phải kịp thời, công khai, chính xác, khách quan,
minh bạch, công bằng, đảm bảo trình tự, thủ tục theo quy định pháp
luật…
Hai là, thực hiện xử lý vi phạm hành chính. Khi phát hiện hành
vi vi phạm hành chính về trật tự xây dựng, Thanh tra viên, công chức
được phân công nhiệm vụ có trách nhiệm lập Biên bản vi phạm hành
chính hoặc phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã xử lý theo quy định…
Ba là, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, chủ thể
quản lý có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây
dựng có trách nhiệm…
Bốn là, công tác tuyên truyền pháp luật, nâng cao đào tạo đội
ngũ cán bộ, công chức người được giao nhiệm vụ quản lý trật tự xây
dựng là việc hết xức thiết thực và cần thiết trong công tác quản lý và
thực hiện trách nhiệm hành chính.

Tiểu kết Chương 3
Trong Chương 3, tác giả đã trình bày quan điểm, định hướng
hoàn thiện trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, trong đó
20


tác giả nêu những thực trạng dựa trên tất cả các khía cạnh về quy định
pháp luật, thẩm quyền; trình tự thủ thục áp dụng trách nhiệm hành chính;
đội ngũ cán bộ quản lý, để từ đó đưa ra nhưng giải pháp cho việc hoàn
thiện trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng tại Quận 1.

21


KẾT LUẬN
Công tác quản lý trật tự xây dựng đô thị và xử lý vi phạm trật
tự xây dựng là nhiệm vụ của Đảng, của toàn dân trong những năm tiếp
theo nhằm cải thiện bộ mặt đô thị của cả nước từng bước được thay
đổi theo hướng văn minh và hiện đại, góp phần đẩy mạnh sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hoá của thành phố Hồ Chí Minh để thực
hiện các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của Thành phố.
Trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực xây dựng là một loại
quan hệ pháp luật đặc thù, xuất hiện trong lĩnh vực quản lý hành chính
nhà nước về xây dựng. Do đó, việc hoàn thiện trách nhiệm hành
chính trong lĩnh vực xây dựng là điều hết sức quan trọng và cần
thiết trong thực tiễn, để tiến hành hoàn thiện trách nhiệm hành
chính trước hết phải khắc phục những bất cập, vướng mắc hiện nay
có ý nghĩa quan trọng phục vụ cho việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả
của công tác quản lý trật tự xây dựng hiện nay.
Với mong muốn được vận dụng kiến thức pháp luật của mình

góp phần vào nghiên cứu khoa học pháp lý nhằm tìm ra những hạn
chế, bất cập trong quy định của pháp luật, cũng như thực tiễn trách
nhiệm hành chính trên địa bàn Quận 1.
Luận văn được hoàn thành trên cơ sở kiến thức đã được học,
kết hợp với việc tham khảo một số tài liệu đã công bố, đặc biệt là được
sự giúp đỡ tận tâm của Giáo viên hướng dẫn cùng các thầy cô tại Học
viện Khoa học Xã hội, các bạn bè đồng nghiệp ... Tuy nhiên với khả
năng và kinh nghiệm nghiên cứu của bản thân còn hạn hẹp, nên quá
trình thực hiện và hoàn thành luận văn không tránh khỏi những khuyếm
khuyết, hạn chế nhất định./.

22