NHỮNG XUNG ĐỘT TƯ TƯỞNG LỚN TRONG TÁC PHẨM CANDIDE VÀ SỰ LỰA CHỌN CỦA VOLTAIRE

NHỮNG XUNG ĐỘT TƯ TƯỞNG LỚN TRONG CANDIDE VÀ SỰ LỰA
CHỌN CỦA VOLTAIRE


Tôn
Triết

giáo

học
Xã hội

Xung đột tư tưởng


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC
1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế
* chủ thuyết lạc quan


“mọi sự kiện đều có một cứu cánh, mọi sự việc đều nhất
thiết phải đi đến một cứu cánh toàn bích hơn”


- Nếu ở đây không có một núi lửa thì chỗ khác chắc có một núi lửa đang phun.
Tất cả mọi việc ở đây còn tốt hơn ở những chỗ khác.
- Nếu cái gì cũng hoàn hảo hơn thì đâu có sự sa ngã, sự trừng phạt?
- Chết chóc và tai họa cũng là những sự tốt trong cái thế giới hoàn hảo này.


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC

1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế
* chủ thuyết lạc quan

•

triết thuyết cứng nhắc đó rất nhiều lần bị nghiêng ngả


•
•

“Chỉ thấy những xung đột khả ố”.
“Hay là Pangloss tiên sinh đã lừa tôi một cách tàn ác, khi ông bảo tôi rằng:
“Cứ yên tâm, mọi việc rồi sẽ tốt hơn”.

•
•

“Thế thì còn gì là sự hoàn thiện trên thế gian này nữa”.
“Thôi từ nay tôi không còn tin vào chủ nghĩa lạc quan của ông nữa”


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC
1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế
* chủ thuyết lạc quan

•

triết thuyết cứng nhắc đó rất nhiều lần bị nghiêng ngả

=> Làm cho triết lý lạc quan phù hợp với sự
tàn ác của thế giới


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC
1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế
* Chủ thuyết lạc quan

•
•

triết thuyết cứng nhắc đó rất nhiều lần bị nghiêng ngả
triết lý lạc quan phù hợp với sự tàn ác của thế giới


•
•
•

Pangloss mất một mắt và một tai => đại diện cho sự tách rời của ông ta với thế giới
thực.
Pangloss thay vì giúp Candide ở trận động đất thì ông ta lại thích tranh luận về
nguyên nhân xảy ra trận động đất này hơn => sự tách biệt của học thuyết của ông ta
với thế giới
“vị giáo sĩ đạo Hồi cáo từ Pangloss và đóng sầm cửa lại” => sự vô dụng của triết
học, của những lý thuyết viển vông.


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC

1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế
* chủ thuyết lạc quan

•
•
•

triết lý lạc quan cứng nhắc nhiều lần bị nghiêng ngả
triết lý lạc quan phù hợp với sự tàn ác của thế giới
triết lý lạc quan tách biệt với cuộc sống

=> sự xung đột giữa lý tưởng và thực tế, chủ nghĩa lạc quan mù quáng đã tiếp tay, che
giấu cho cái ác, cái xấu tồn tại trong xã hội.


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC
1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế
* chủ thuyết lạc quan
* thuyết hài hòa tiền định

•

mọi việc phải có nhân có quả


•
•
•

“mọi việc phải có nhân, có quả”

“nếu không có nguyên nhân thì không có hậu quả…”
“Những nguyên nhân giống nhau đều sinh ra những hậu
quả giống nhau”


“Tạo hóa sinh ra cái mũi là để mang kính, bởi vậy con người
chúng ta mới mang kính; chân là để mang giày, bởi vậy chúng ta
mới mang giày… Những con heo sinh ra để ta ăn thịt, bởi vậy
chúng ta mới ăn thịt heo suốt năm”.


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC
1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế
* chủ thuyết lạc quan
* thuyết hài hòa tiền định

•
•

mọi việc phải có nhân có quả
mọi việc do Thiên Chúa quyết định


“Khi hoàng đế Thổ gửi một chiếc tàu sang Ai Cập, ngài đâu phải bận tâm xem
những con chuột cống trong hầm tàu có thoải mái không?”
=> Thiên Chúa không quan tâm tới hạnh phúc của nhân loại


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC
1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế

* chủ thuyết lạc quan
* thuyết hài hòa tiền định

•
•
•

mọi việc phải có nhân có quả
mọi việc do Thiên Chúa quyết định

hình ảnh khu vườn
=> Voltaire bác bỏ ý niệm cho rằng Thượng Đế đã can thiệp vào mọi công việc hàng
ngày trên thế gian này. Con người phải có tinh thần phấn đấu và cải tiến để sửa sai các
khuyết điểm.


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC
1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế
1.2 Xung đột giữa chủ nghĩa lạc quan và thuyết thiện ác cộng đồng
* Thuyết thiện ác cộng đồng

•
•

“Thượng đế đã bỏ quên Trái Đất cho một thứ ác quỷ nào đó”
“Mọi sự đều là ảo ảnh, đều là tai họa”


•

Sự hồi sinh của con cừu đi liền với sự hồi sinh của chủ nghĩa lạc quan

•

Con người sinh ra là để trải qua những cơn giông tố của lo sợ, hay là để lâm
vào cảnh rất buồn chán của sự bất động

=> Voltaire có phần phân vân


1.XUNG ĐỘT TRIẾT HỌC
1.1 Xung đột giữa lý thuyết và thực tế
1.2 Xung đột giữa chủ nghĩa lạc quan và thuyết thiện ác cộng đồng
* Thuyết thiện ác cộng đồng

•
•

“Thượng đế đã bỏ quên Trái Đất cho một thứ ác quỷ nào đó”
“Mọi sự đều là ảo ảnh, đều là tai họa”

=> Voltaire không tin tưởng vào chủ nghĩa lạc quan, nhưng cũng không quá bi quan.


Voltaire chỉ tin tưởng vào thực nghiệm:

•

“Thấy được những sự việc mới, làm được những sự việc mới thật là một thích thú
lớn lao” (Cacambo)

•

- Loài diều hâu giữ mãi cá tính, thì tại sao ông mong loài người thay đổi cá tính
được?
- Có sự khác nhau chứ, vì ý chí tự do…

=> Cứu cánh mà Voltaire cho rằng thích hợp với mọi hoàn cảnh và điều kiện là lý
tính, xét đoán và lao động tự thân.



•

2.XUNG ĐỘT TÔN GIÁO
2.1 Xung đột giữa Công giáo và đạo Tin lành
những người Do Thái bị đối xử rất tàn tệ


•

Khi bắt những người để hỏa thiêu thì họ chọn những người
“đã ăn thịt gà mà bỏ mỡ”

•

Martin đã bị “các mục sư Tin lành ở Surinam ngược đãi vì
họ coi ông như là một phần tử Socin”