www.tinhgiac.com Nội dung nguyên tắc ngân sách toàn diện

Mai Huyền Trang Trường ĐH Luật Hà Nội
I – MỞ ĐẦU
Ngân sách nhà nước là một trong những công cụ quan trọng của nhà
nước để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước trong từng giai đoạn cụ
thể. Trong công cuộc đổi mới toàn diện nền kinh tế xã hội, Ngân sách nhà nước
- công cụ điều chỉnh vĩ mô của nhà nước - cũng phải không ngừng được tăng
cường và hoàn thiện để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Trong đó
việc quán triệt thực hiện tốt các nguyên tắc của ngân sách nhà nước được coi là
căn bản trong hoạt động ngân sách. Trong nội dung bài làm em xin được đi
phân tích cụ thể nội dung nguyên tắc ngân sách toàn diện, cũng như sự thể hiện
nguyên tắc này trong Luật ngân sách nhà nước năm 2002 hiện hành.

II – NỘI DUNG
1. Khái niệm ngân sách nhà nước.
1.1 Về phương diện kinh tế: Ngân sách nhà nước được hiểu là
bản dự toán các khoản thu và chi tiền tệ của một quốc gia, được cơ quan có
thẩm quyền của nhà nước quyết định để thực hiện trong thời hạn nhất định,
thường là một năm.
1.2 Về phương diện pháp lí: Khái niệm ngân sách nhà nước
được đề cập tại Điều 1 Luật ngân sách nhà nước năm 2002, theo đó: “....”
2. Nội dung nguyên tắc ngân sách toàn diện
Thể chế ngân sách nước ta được thiêt lập và vận hành theo một hệ
thống nguyên tắc nhất định, mỗi một nguyên tắc chứa đựng trong đó những nội
dung cụ thể. Về cơ bản nguyên tắc ngân sách toàn diện có thể được diễn tả bằng
hai nội dung sau đây:
- Thứ nhất: Trong bản dự toán ngân sách nhà nước hàng năm đã
được Quốc hội quyết định, mọi khoản thu và mọi khoản chi đều phải ghi chép
đầy đủ và được thể hiện rõ ràng; không được phép để ngoài dự toán ngân sách
bất kì khoản thu, chi nào dù là nhỏ nhất. Bằng cách quy định như vậy, nhà làm
luật muốn rằng mọi khoản thu và chi của ngân sách các cấp, bất luận là lớn hay
nhỏ đều phải được ghi chép đầy đủ vào các tài liệu kế toán ngân sách theo chế

Mai Huyền Trang Trường ĐH Luật Hà Nội
độ kế toán hiện hành nhằm đảm bảo cho các cơ quan hữu trách dễ kiểm soat
chúng trong quá trình thực hiện. Có thể nói, việc thực hiện nguyên tắc này rất
tốt cho việc quản trị tài chính công bởi lẽ nó không cho phép bất cứ khoản thu,
chi nào được để ngoài ngân sách nhà nước.(Chứng minh).
- Thứ hai: Các khoản thu và các khoản chi không được phép bù trừ
cho nhau mà phải thể hiện rõ ràng từng khoản thu và mỗi khoản chi trong mục
lục ngân sách nhà nước được duyệt; không được phép dùng riêng một khoản thu
cho một khoản chi cụ thể nào mà mọi khoản thu đều được dùng để tài trợ cho
mọi khoản chi. Với nội dung này ta có thể hiểu rằng giữa các khoản thu và chi
của bất kì đơn vị dự toán nào cũng không được phép bù trừ cho nhau, các khoản
thu và chi phải được lên danh sách một cách độc lập. Không thể cho rằng vì
khoản chi trên lĩnh vực này nhiều mà giảm chi trên lĩnh vực khác, vì khoản thu
trên lĩnh vực này ít mà tăng thu trên lĩnh vực khác. Mặt khác, tổng số thu ngân
sách hàng năm sẽ được dùng cho tất cả các khoản chi trong năm đó chứ không
được dùng riêng một khoản thu cho một khoản chi cụ thể nào. VD: Không được
dùng các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí chi cho riêng lĩnh vực đầu tư phát triển,
mà khoản thu này cũng có thể được dùng để tài trợ cho chi thường xuyên, chi
viện trợ,...
3. Sự thể hiện của nguyên tắc này trong Luật ngân sách nhà nước
năm 2002.
Ở nước ta, nguyên tắc ngân sách toàn diện cũng đã được quy định tại Điều
1 Luật ngân sách nhà nước năm 2002. Theo quy định này, “ngân sách nhà nước
là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nước...”. Toàn bộ có nghĩa là tất cả các
khoản thu, chi bao gồm cả các khoản nhỏ nhất cũng phải được ghi đầy đủ vào
bản dự toán ngân sách hàng năm. Cụ thể tại Điều 2 có quy định chi tiết, rõ ràng
từng khoản thu và mỗi khoản chi của ngân sách nhà nước như sau: “ Thu ngân
sách nhà nước bao gồm các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí; các khoản thu từ

hoạt động kinh tế của nhà nướ c;....”, từ đó là cơ sở để xây dựng bản dự toán


Mai Huyền Trang Trường ĐH Luật Hà Nội
ngân sach hàng năm. Các khoản thu và chi của ngân sách trung ương và ngân
sách địa phương được tổng hợp theo từng lĩnh vực và theo cơ cấu gồm: Các
khoản thu mà ngân sách trung ương, ngân sách địa phương hưởng 100%, các
khoản thu phân chia theo tỉ lệ phần trăm (%) giữa ngân sách trung ương và ngân
sách địa phương, các khoản chi của ngân sách trung ương và ngân sách địa
phương như chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên, chi bổ sung,... được quy
định cụ thể, chi tiết từ Điều 30 đến Điều 33 Luật ngân sách nhà nước năm 2002.
Trong đó Điều 30, Điều 32 quy định riêng danh mục các khoản thu của ngân
sách trung ương và ngân sách địa phương, Điều 31, Điều 33 quy định danh mục
các khoản chi của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Hơn thế nữa,
Điều 6 Luật ngân sách nhà nước năm 2002 cũng quy định: “Các khoản thu, chi
của ngân sách nhà nước đều phải được hạch toán, kế toán, quyết toán đầy đủ,
kịp thời, đúng chế độ”. Với quy định này cho phép các khoản thu, chi của ngân
sách nhà nước được đầy đủ, chi tiết, tránh tình trạng thất thoát, không rõ ràng,
đảm bảo mọi khoản thu, chi đều được ghi vào dự toán ngân sách.
Ngoài ra,điểm a Khoản 2 Điều 5 có quy định chi ngân sách nhà nước chỉ
được thực hiện khi đã có trong dự toán ngân sách được giao, và thực hiện đúng
chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. Với
quy định này tránh tình trạng các khoản thu và chi bù trừ cho nhau một cách tùy
tiện.

III – KẾT BÀI
Với hai nội dung cơ bản nêu trên, việc thực hiện nguyên tắc ngân sách toàn
diện sẽ đảm bảo cho bản dự toán ngân sách nhà nước được thiết lập một cách rõ
ràng, mặt khác khi nội dung của nguyên tắc được luật hóa cụ thể trong Luật
ngân sách nhà nước năm 2002 đã tăng tính cụ thể, minh bạch, đầy đủ và dễ

kiểm soát, tránh gian lận hay biển thủ công quỹ trong quá trình thực hiện dự
toán ngân sach nhà nước hàng năm. Đồng thời góp phần lành mạnh hóa hoạt
động ngân sách nhà nước hàng năm.


Mai Huyền Trang Trường ĐH Luật Hà Nội