Tiến trình gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới của Việt Nam

THỊ TRƯỜNG HOA KỲ VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN QUAN TÂM.
NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CỦA THỊ TRƯỜNG MỸ:
Mỹ có những lợi thế về qui mô to lớn và những nguồn tài ngun thiên nhiên và
nơng nghiệp quan trọng. Với diện tích 9.363.000 km và dân sô khoảng 270 triệu
người, GNP 10000 tỷ USD/năm trong đó 80% dành cho tiêu dùng. Với những điều
kiện như vậy, Mỹ là thị trường có sức mua lớn nhất thế giới. Xuất phát từ xã hội đa
dạng với nhiều thành phần, dân tộc nhập cư đến đất Mỹ từ Á, Âu, Phi với nhiều
mức thu nhập khác nhau nên nhu cầu rất đa dang. Đây là một thị trường XK đầy
tiềm năng, là mục tiêu theo đuổi của tất cả các nước có hướng nền kinh tế vào xuất
khẩu trên thế giới.
Nước Mỹ có một nền kinh tế, nền ngoại thương phát triển nhất thế giới và là một
thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Hàng năm, kim ngạh xuất nhập khẩu của Mỹ
lên tới trên 1000 tỷ USD. Theo số liệu của Bộ Thương Mại Mỹ, kim ngạch xuất
khẩu năm 1998 đạt 670,6 tỷ USD, kim ngạch nhập khẩu lên tới 918,8 tỷ USD.
Đáng chu ý là hàng hoá Mỹ nhập khẩu từ các nước châu á chiếm tỷ trọng lớn. Mỹ
cũng là nước có số vốn đầu tư nước ngồi lớn, khoảng 4000 tỷ USD
Hàng hoá tiêu thụ tại thị trường Mỹ rất đa dạng về chủng loại phù hợp với các
tầng lớp ngưòi tiêu dùng theo kiểu “ Tiền nào của ấy “ với những hệ thống cửa
hàng phục vụ người giàu, trung lưu và ngưịi nghèo.
Mỹ có nhiều qui định pháp luật chặt chẽ và chi tiết trong buông bán , các qui
định về chất lượng, kỹ thuật… Vì thế, khi các nhà XK chưa nắm rõ thệ thống các
qui định về luật lệ ở Mỹ thương cảm thấy khó khăn làm ăn tại thị trường này.
Hệ thống pháp luật
Để vào được thị trường Mỹ, các nhà DN không những phải nắm vững nhu
cầu thị trường, thị hiếu người tiêu dùng và đảm bảo sản phẩm có sức cạnh tranh về
chất lượng cũng như giá cả, mà cịn phải. thơng thạo hệ thống pháp luật của Mỹ,
nắm được hệ thống quản lỹ xuất nhập khẩu cũng như hệ thống hạn ngạch của Mỹ.
Hoa Kỳ có một hệ thống pháp luật về thương mại vô cùng rắc rối và phức tạp. Bộ
luật thương mại ( Uniform Commercial Code ), được coi như xương sống của hệ
thống pháp luật về thương mại. Muốn xuất khẩu hàng vào thị trờng Mỹ, các nhà
DN cần quan tâm tới Luật về trách nhiệm sản phẩm (Product Liability Law). Theo

Luật này, nhà sản xuất và người bán hàng phải chịu trách nhiệm đối với người tiêu
dùng về chất lượng hàng hoá sản xuất và bán ra trên thị trờng Mỹ. Mỹ có những
đạo luật quy định chặt chẽ và cụ thể về an toàn sản phẩm, nhãn hiệu sản phẩm lưu
hành trên thị trường Mỹ. Ví dụ các đạo luật liên bang về thực phẩm, dược phẩm,
mỹ phẩm. Đạo luật về sợi dễ cháy. Đạo luật về an toàn sản phẩm cho người tiêu
1


dùng. Đạo luật về bao bì chống chất độc. Đạo luật về an tồn xe động cơ và giao
thơng tồn liên bang... Mỹ là nước thể chế hoá chặt chẽ quyền lợi của người tiêu
dùng. Theo Luật bảo hành và bảo vệ người tiêu dùng, có hai loại bảo hành: bảo
hành rõ ràng và bảo hành hiểu ngầm. Bảo hành rõ ràng được hiểu khi trên hàng hố
có ghi mẫu mã, quy cách, thành phần... tức là bên bán đã cam kết bảo đảm. Bảo
hành ngầm là sự bảo đảm hàng hố đã bán phù hợp với mục đích sử dụng của người mua. Mặc dù đơi khi mục đích sử dụng đó khơng giống với mục đích ban đầu
của nhà sản xuất. Do khinh xuất, nhiều nhà xuất khẩu đã phải trả giá quá đắt, tốn
nhiều triệu USD cho các vụ kiện cáo của người tiêu dùng. Chính vì vậy các nhà
xuất khẩu thành công trên thị trường Mỹ khẳng định rằng mua bảo hiểm về thương
mại đối với hàng hố tại các cơng ty bảo hiểm có tiếng là biện pháp khôn ngoan
nhất. Nhằm tạo nên môi trường kinh doanh bình đẳng, Mỹ có những quy định rất
chặt chẽ. Theo Luật chống phá giá và Luật đối với hàng hố được trợ cấp, thì thuế
chống phá giá và thuế đối với hàng nhập khẩu được trợ cấp được sử dụng như một
hàng rào bảo vệ sản xuất. Như vậy, ngồi thuế nhập khẩu thơng thường, hàng nhập
khẩu cịn có thể phải chịu thuế chống phá giá. Thuế này áp dụng đối với các hàng
nhập khẩu được xác định có giá trị thấp hơn giá trị thơng thường hoặc khi Uỷ ban
thơng mại quốc tế xác định hàng hoá đó có thể gây thiệt hại hoặc đe doạ nền sản
xuất trong nước.
Luật pháp Mỹ qui định, các nhãn hiệu hàng hoá phải được đăng ký tại Cục Hải
Quan Mỹ. Hàng hoá mang nhãn hiệu giả hoặc sao chép, băt chước một nhãn hiệu
đã đăng ký bản quyền của một Cơng ty Mỹ hay một cơng ty nước ngồi đã đăng ký
bản quyền đều bị cấm NK vào Mỹ. Bản sao đăng ký nhãn hiệu hàng hoá phải nộp

cho Cục Hải Quan Mỹ và được lưu trữ theo qui định. Hàng NK vào Mỹ có nhãn
hiệu giả sẽ bị tịch thu sung cơng.
Hàng hố NK vào Mỹ theo các bản sao chép các thương hiệu đã đăng ký mà
không được phép của người có bản quyền là vi phạm luật bản quyền, sẽ bị bắt giữ
và tịch thu, các bản sao các thương hiệu đó sẽ bị huỷ. Các chủ sở hữu bản quyền
muốn được Cục HảI Quan Mỹ bảo về quyền lợi cần đăng ký khiếu nại bản quyền
tại Văn Phòng bản quyền theo các thủ tục hiện hành.
Đi đôi với những luật lệ và nguyên tắc về NK hàng hố, ở Mỹ cịn áp dụng hạn
ngạch để kiểm soát về khối lượng hàng NK trong một thời gian nhất định.
Hạn ngạch nhập khẩu :
Hạn ngạch nhập khẩu của Mỹ được định ra bởi luật pháp hoặc các quyết
định của cơ quan Nhà nước. Hạn ngạch nhập khẩu của Mỹ đợc chia làm hai loại:
hạn ngạch tuyệt đối và hạn ngạch thuế suất. Hạn ngạch tuyệt đối là số lượng cụ thể
đợc phép nhập khẩu đối với từng loại hàng trong một thời gian nhất định. Hạn
2


ngạch thuế suất là mức được miễn giảm thuế đối với từng mặt hàng trong một thời
gian nhất định. Nước Mỹ tham gia hầu hết các định chế thơng mại quốc tế. Nếu
không chú ý đúng mức tới vấn đề này, DN sẽ khơng có giải pháp đúng để giành ưu
thế trên thương trường. Theo Hiệp định mậu dịch tự do Mỹ - Canada được ký kết
và thông qua năm 1988, thì đến nay hầu như tồn bộ mậu dịch giữa Mỹ và Canada
được giải phóng hồn tồn khỏi hàng rào thuế quan. Song, điều này chỉ áp dụng đối
với hàng hố có xuất xứ chính từ hai nước, khơng chấp nhận bất kỳ hình thức
chuyển khẩu, chuyển tải và gia cơng chế biến nào đối với hàng hố và nguyên liệu
có nguồn gốc từ bất kỳ nước thứ ba. Trước khi ra quyết định xuất khẩu hàng sang
Mỹ, một bước quan trọng không thể bỏ qua là phải nghiên cứu kỹ thị trường và
đánh giá nghiêm túc thực lực của DN, đặc biệt là khả năng quản lý, điều hành xuất
khẩu, sức cạnh tranh của sản phẩm... khả năng tiếp thị và tiềm lực tài chính. Việc
lựa chọn đúng hình thức xuất khẩu sẽ giúp cho các nhà DN nhanh chóng có chỗ

đứng trên thương trường. Để vào thị trường Mỹ, các nhà DN có thể thực hiện xuất
khẩu gián tiếp qua đại lý, công ty điều hành xuất nhập khẩu hoặc công ty thơng mại
xuất nhập khẩu. Khi đã quyết định xuất khẩu hàng sang Mỹ, phương án tối ưu là
phải vạch được chiến lược để thực hiện xuất khẩu trực tiếp. Xuất khẩu trực tiếp sẽ
giúp cho cơng ty kiểm sốt đợc tồn bộ q trình xuất khẩu, thiết lập được quan hệ
trực tiếp với mạng lưới tiêu thụ và người tiêu thụ. Tổng kết kinh nghiệm của các
cơng ty nước ngồi cho thấy, các con đường thông thờng tiến tới chinh phục thị trường là biết sử dụng các đại diện bán hàng; đại lý, nhà phân phối, nhà bán lẻ. Một
lời khuyên hết sức bổ ích là các nhà xuất khẩu cần thận trọng khi quyết định bán
trực tiếp cho ngời tiêu dùng. Bởi vì tại Mỹ, việc bán trực tiếp này kèm theo trách
nhiệm rất lớn đối với ngời tiêu dùng.
Phần lớn hạn ngạch NK do Cục Hải Quan quản lý và chia ra làm 2 loại : Hạn
ngạch thuế quan và hạn ngạch tuyệt đối. Hạn ngạch thuế quan qui định một số
lượng đối với loại hàng rào đó được NK vào Mỹ được hưởng mức thuế giảm trong
một thời gian nhất định, nếu vượt sẽ bị đánh thuế cao. Hạn ngạch tuyệt đối là hạn
ngạch về số lượng cho một chủng loại hàng hố nào đó được NK vào Mỹ trong một
thời gian nhất định, nếu vượt quá sẽ không được phép NK> Có hạn ngạch tuyệt đối
mang tính tồn cầu, nhưng có hạn ngạch tuyệt đối chỉ áp dụng đối với từng nước
riêng biệt.
Một số mặt hàng sau đây khi NK vào Mỹ phải có hạn ngach :
 Hạn ngạch thuế quan : áp dụng đối với sữa kem và các loại cam, qt , ơliu,
xirơ, đường mật, whiskroom chế tồn bộ hoặc một phần từ thân cây ngô.

3


 Hạn ngạch tuyệt đối áp dụng đối với : Thức ăn gia súc, sản phẩm thay thế bơ,
sản phẩm có chứa 45 % bơ béo trở lên, pho mát được làm từ sữa chua diệt
khuẩn, socola có chưa 5,5% trọng lượng là bơ béo trở lên, cồn Etylen và hỗn
hợp của no dùng làm nhiên liệu.
Ngoài ra, Cục Hải Quan Mỹ cịn kiểm sốt việc NK bơng, len, sợi nhân tạo,

hàng pha tơ lụa, hàng làm tự sợi thiên nhiên được sản xuất tại một số nước theo qui
định. Việc kiểm soát này được tiến hành dựa trên những qui định trong Hiệp định
hàng dệt mà Mỹ đã ký với các nước.
Tiêu chuẩn thương phẩm đối với hàng hoá NK vào Mỹ được qui định rất chi
tiết và rõ ràng đói với tưngf nhóm hàng. Việc kiểm tra, kiểm dịch và giám định co
các cơ quan chức năng thực hiện.
Các sản phẩm dệt NK vào Mỹ phải ghi rõ tem, mác theo qui định : Các thành
phần sợi được sử dụng có tỷ trọng trên 5% sản phẩm phải ghi rõ tên, các loạI nhỏ
hơn 5% phải ghi là “ các loại sợi khác”. Phài ghi tên hãng sản xuất, số đăng ký do
Federal Trade Commision ( ETC) của Mỹ cấp.
Thịt và các sản phẩm thịt NK vào Mỹ phải tuân theo các qui định của Bộ
Nông Nghiệp Mỹ, phải qua giám định của cơ quan giám định về an toàn thực phẩm
trước khi làm thủ tục hải quan. Các sản phẩm từ thịt sau khi đã qua giám định của
cơ quan giám định động thực vật ( APHIS) còn phải qua giám định của Cơ quan
quản lý thực phẩm và dưọc phẩm ( FDA )
Động vật sống khi NK vào Mỹ phải đáp ứng các đIũu kiện về giám định và
kiểm dịch của APHIS, ngồi ra cịn phải kèm theo giấy chứng nhận về sức khoẻ
của chúng và chỉ được đưa vào Mỹ qua một số cảng nhất định.
Gia cầm sống, lạnh đơng, đóng hộp, trứng và các sản phẩm từ trứng khi NK
vào Mỹ phải theo đúng qui định của APHIS và của Cơ quan giám định an toàn thực
phẩm thuộc USDA.
Rau, quả, hạt, củ các loại khi NK vào Mỹ phải bảo đảm các yêu cầu về
chủng loại, kích cỡ, chất lượng, độ chín. Các mặt hàng này phải qua cơ quan giám
định an toàn thực phẩm thuộc USDA để có xác nhận là phù họp với các tiêu chuẩn
NK.
Đồ điện gia dụng khi NK vào Mỹ phải ghi trên nhãn mác các tiêu chuẩn về
điện, chỉ tiêu về tiêu thụ điện theo qui định của Bộ Năng Lượng, Hội đồng thương
mại liên bang, cụ thể là đối với : tủ lạnh, tủ cấp đông, máy rửa bát, máy sấy quần
áo, thiết bị đun nước, thiết bị lị sưởi, đIũu hồ khơng khí, lị nướng, máy gút bụi,
máy gút ẩm.

4


Thuốc chữa bệnh , mỹ phẩm, trang thiết bị y tế khi NK vào Mỹ phải theo các
qui định của Federal Drug and Cosmetic Act. Theo đó, những mặt hàng kém chất
lượng hoặc khơng bảo đảm vệ sinh an tồn cho người sử dụng sẽ bị cấm NK, buộc
phải huỷ hoặc đưa trở về nước xuất xứ.
Hải sản khi NK vào Mỹ phải theo các qui định của National Marine Fisheries
Service thuộc cục quản lý môi trường không gian và biển thuộc Bộ Thương Mại
Mỹ.
Đối với các nhà NK nước ngoài, khi muốn làm thủ tục hải quan để NK vào
Mỹ có thể thơng qua người mơi giới hoặc thơng qua các cơng ty vận tải. Thuế suất
có sự phân biệt rất lớn giữa những nước được hưởng qui chế thương mại bình
thường ( NTR) với những nước khơng được hưởng ( Non NTR) , có hàng hố có
thuế, có hàng hố khơng có thuế, nhưng nhình chung thuế suất ở Mỹ thấp hơn so
với nhiều nước khác.
Ở Mỹ có luật chống bán phá giá. Nếu hàng hoá bán vào Mỹ thấp hơn giá
quốc tế hoặc thấp hơn giá thành thì người sản xuất ở Mỹ có thề kiện ra toà, và như
vậy, nước bị kiện sẽ phải chịu thuế cao khơng chỉ đối với chính hàng hóa bán phá
giá mà cịn đối với tất cả các hàng hố khác của nước đó bán vào Mỹ. Điều luập
này hiện nay đang bị hội trang trại Mỹ CFA kiện những nhà xuất khẩu cá tra, cá
basa về bán phá giá tại thị trường Mỹ.
Tại thị trường Mỹ, yếu tố giá cả đơi khi có sức cạnh tranh hơn cả chất lượng
sản phẩm. Người tiêu dùng Mỹ thường không muốn trả tiền theo giá niêm yết.
Hàng hoá bán tại Mỹ thường phải kèm theo dịch vụ sau bán hàng. Số lượng và chất
lượng của dịch vụ này là điểm mấu chốt cho sự tín nhiệm đối với người bán hàng.
Các nhà kinh doanh tại thị trường Mỹ phải chấp nhận cạnh tranh rất gay gắt như
nhiều người mô tả là “ một mất một còn “. Cái giá phải trả cho sự nhầm lẫn là rất
lớn. Người tiêu dùng Mỹ thường nôn nóng nhưng lại mau chán, vì thế nhà sản xuất

phải sáng tạo và thay đổi nhanh đối với sản phẩm của mịnh, thậm chí phải có “phản
ứng trước”.
Có 2 cách tiếp cận thị trường Mỹ : bán hàng trực tiếp cho người mua hoặc
bán hàng thông qua đại lý. Lựa chọn cách nào là tuỳ thuộc ở mỗi DN. Thương nhân
Mỹ thường mua hàng với khối lượng lớn, có khi họ mua toàn bộ sản phẩm của một
nhà máy suốt một vài năm liền. Họ không chỉ mua hàng đắt tiền mà còn mua nhiều
loại hạng phục vụ nhiều đối tượng tiêu dùng khác nhau.
Một DN nước ngoài khi muốn vào thị trường Mỹ trước hết phải đưa ra được
và phải có quyết tâm thực hiện mục tiêu XK của mình. Tiếp đến là phải có nguồn

5


nhân lực cần thiết đáp ứng đòi hỏi kinh doanh như : nói được tiếng Anh, hiểu
nghiệp vụ bn bán quốc tế, có khả năng giao tiếp, có năng lực tài chính, có khả
năng lớn về sản xuất hàng hố, có phương pháp marketing XK... đồng thời, DN
phải nghiên cứu thị trường Mỹ thông qua các phương tiện : sách báo, khảo sát thực
tiễn, tham dự hội thảo, hội chợ triển lãm... Thông tin về thương mại ở Mỹ rất tự do.
Nếu tiếp cận được Internet sẽ dễ dàng tìm kiếm thơng tin.

Văn hố Mỹ và ảnh hưởng của văn hoá Mỹ tới hoạt động marketinh sản phẩm
Mỗi một nước đều có những tập tục, qui tắc riêng, chúng được hình thành theo
truyền thống của mỗi nước. Trải qua quá trình lịch sử lâu dài, những truyền thống,
những phong tục, tập qn đó dần hình thánh nên nét văn hố đặc trưng cho dân
tộc, cho Quốc gia. Rất nhiều quốc gia trên thế giới có bản sắc văn hố thuần nhất
như Trung Quốc, Nhật, Việt Nam,....Song lại có những quốc gia có sự pha tạp về
văn hố, Và điển hình cho nền văn hố pha tạp đó là Mỹ . Để có thể đưa ra một
định nghĩa, một khái niệm thật cụ thể về nền văn hoá Mỹ quả thật là một việc hết
sức khó khăn, bởi Mỹ khơng có một nền văn hoá quốc gia, một nền văn hoá Mỹ
thuần nhất. Một nét văn hoá đặc trưng của người Mỹ gốc châu Âu, cộng thêm nét

văn hoá rất tinh tế, sâu sắc của người Mỹ gốc châu á, một chút sôi động của người
gốc Tây Ban Nha và một nét văn hố rất đơn giản có phần "hoang dã" của người da
đen, tất cả những cái đó đã tạo nên một nền văn hoá Mĩ thật đa dạng. Song dưới cái
nhìn kinh tế, trong góc độ tiếp cận văn hố để Marketing sản phẩm thì chúng ta chỉ
tìm hiểu văn hố trong tập tính tiêu dùng của người dân Mỹ.
Văn hố có ảnh hưởng rất lớn đến tập tính tiêu dùng của người dân, chính vì
thế chúng ta phải nắm được những nét văn hoá đặc trưng, phải nghiên cứu sự tác
động của văn hoá đến sản phẩm như thế nào để từ đó xây dựng những chiến lược
Marketing sản phẩm thật phù hợp và hiệu quả. Trong một thị trường có mơi trường
văn hố hết sức đa dạng như thị trường Mỹ thì khơng thể đưa ra Bản kế hoạch
Marketing sản phẩm chung cho thị trường quốc gia mà phải có những bản kế hoạch
thật cụ thể, chi tiết cho từng vùng miền, từng tầng lớp dân cư trong xã hội. Nói thế
này chắc chắn sẽ có câu hỏi "Tại sao?" - tại sao lại phải xây dựng những bản kế
6


hoach chi tiết cho từng vùng miền, từng tầng lớp dân cư mà không phải là một bản
kế hoạch lớn cho cả thị trường Mĩ, có như vậy sẽ tiết kiệm được chi phí ? Nếu chỉ
đơn thuần nhìn vào kinh phí chi cho hoạt động Marketing thì quả thật làm như vậy
là hoàn toàn hợp lý, song điều mà chúng ta quan tâm khơng chỉ có vậy, quan trọng
hơn cả là trong phạm vi kinh phí có thể chi cho hoạt động Marketing thì hiệu quả
cuả Marketing đạt được là bao nhiêu- số lượng sản phẩm được tiêu thụ ? Liệu một
sản phẩm thật hẫp dẫn đối với người Mỹ da trắng có thể đạt được hiệu quả tương
tự với người Mỹ da đen? Liệu một hàng sa sỉ phẩm thật hấp dẫn với người thu
nhập cao có thể phù hợp với người có thu nhập trung bình hoặc thấp? Rất khó!
song trong một chừng mực nào đó, với những kế hoạch marketing hợp lý cho từng
đối tượng thì có thể làm được, điều cốt yếu là những nhà Marketing phải nắm được
thị hiếu, văn hoá tiêu dùng của từng nhóm dân cư.
Tuy có rất nhiều sự khác nhau về kinh tế, văn hoá,....giữa các tầng lớp dân cư
Mỹ song trong văn hoá tiêu dùng người dân Mỹ cũng có một số điểm chung sau:

1. " Sự phong phú trong nợ nần" của đời sống xã hội Mỹ. Nhận xét
này có vẻ như khơng phù hợp với một nền kinh tế giầu mạnh nhất thế giới, song
trên thực tế thì điều này lại hồn tồn có lý. Nếu như một người dân Việt Nam phải
làm việc tối thiểu 5 năm mới mua được một chiếc xe máy, 10 năm mới có tiền mua
được nhà thì người dân Mỹ lại khơng như vậy. Người Việt Nam ta ít có thói quen
vay tiền ngân hàng để chi tiêu cho nhưng nhu cầu cần thiết thì người dân Mỹ lại có
thói quen đó. Khác với chúng ta, nền kinh tế Mỹ có khả năng cung cấp tức thời cho
các thành viên cuả họ những tài sản và phương tiện cần thiết để sống và làm việc
ngay khi họ bước chân vào đời. Xã hội Mỹ giao cho thành viên của họ sử dụng tài
sản trước rồi địi lại sau.

Thí dụ:
Sau khi ra trường, có việc làm và thu nhập ổn định, một anh kỹ sư có đủ
điều kiện để mua và phải mua ngay một chiếc xe hơi. Đó là nhu cầu tối thiểu và cấp
thiết! Nước Mỹ bao la! ở Mỹ khó lịng đi bộ được, nếu có thì chỉ ở những thành
phố lớn như Newyork, Washington, còn nếu đi Honda như ở Việt Nam thì khó lịng
khơng bị xe cán trên các " freeway" nơi xe chạy tốc độ giới hạn 70 miles một giờ.
7


Một chiếc xe vừa phải giá khoảng dưới 20 ngàn USD. Mua xe về tất nhiên anh kỹ
sư này đâu có thể lấy hết tiền lương của cả năm để trả hết tiền xe được. Vả lại văn
hoá và tập tục Mỹ khơng khuyến khích anh làm như vậy; ai trả hết thì bị chê là dại
dột, sao khơng dùng tiền chưa trả để mua chứng khoán rồi kiếm lãi rồi dùng tiền lãi
trả nợ. Bố mẹ sẽ không cho anh tiền, anh chị em lại càng khó. Do đó anh ta sẽ trả
trước khoảng 5,6 ngàn, gọi là " Downpayment" khi lấy xe; số còn lại trả dần , mỗi
tháng vài trăm cả lãi cho đến khi trả hết, thường thì 5 năm sau ngày nhận xe.Anh
kỹ sư có xe đi làm nhưng không phải để " vi vu" mà chỉ để làm và đi làm để trả nợ
tiền xe! Và người cho anh kỹ sư vay tiền để mua xe là ngân hàng nơi anh mở tài
khoản.

Có xe chưa đủ, phải giữ được việc, phải lên lương, phải có bạn. Cần có nhà!
Căn nhà sẽ mua chí ít phải ngang bằng với căn nhà của bạn đồng nghiệp, căn nhà
phải tương xứng với mức lợi tức của mình! Làm việc suốt ngày, lái xe đi về có khi
mất hai giờ, cần phải có một nơi ăn chốn ở tiện nghi và thoải mái! Khơng có giì là
xa hoa. Tất cả trở thành một nhu cầu tối thiểu. Phải mua ngay một căn nhà . Lại vay
tiền. Rồi lại " Down" và trả nợ nữa! Cứ như thế với mọi đồ đạc vật dụng trong nhà
anh cũng vẫn mua bằng cách ấy.
Có thể nói rằng nếu sống đúng tiêu chuẩn của Mỹ thì rất đầy đủ về vật chất,
nhưng khơng có thừa tiền, và phải ln canh cánh mọi âu lo trả nợ và do đó sợ mất
việc làm. Đó là trói buộc về tinh thần mà bề ngoại được che phủ bởi sự lộng lẫy và
tiện nghi mà thoạt nhìn ta thường ao ước. Nhưng để có thể giao tài sản cho nhiều
người theo kiểu " dùng trước trả sau" được thì nền kinh tế Mỹ phải hữu hiệu. Mọi
hoạt động đều đi vào nề nếp, làm việc đúng giờ, đúng chức năng, trả tiền bằng chí
phiếu, mua thiếu bằng thẻ tín dụng. Hàng tháng chi phí nhà cửa , điện nước, nợ nần
trong tháng sẽ được báo vào một tuần lễ nhất định, và phải trả nợ vào một ngày
nhất định, trễ hạn là trả lãi. Tất cả hoạt động đi vào nếp, xã hội Mỹ như một cỗ máy
được lập trình sẵn chương trình hoạt động, đã đi vào guồng quay cuả nó, bất cứ
một hoạt động nào đi chếch ra khỏi guồng quay ấy tất sẽ bị thải loại ngay. Việc
kinh doanh cũng vậy! Xã hội Mỹ như vậy, văn hoá tiêu dùng của người dân Mỹ
như thế ta phải thích nghi với nó. Người dân Mỹ quen với cách "dùng trước trả

8


sau" thì doanh nghiệp cũng phải có những chiến lược Mârketing, kinh doanh phù
hợp, khơng thể địi hỏi theo kiểu" trả trước dùng sau" được.
2.

Xã hội Mỹ - một xã hội tiêu thụ.

" Xã hội tiêu thụ" là một xã hội mà " tiêu thụ" là nền tảng và đòn bẩy của sự
thăng bằng kinh tế. Xã hội ấy đảm bảo thoả mãn những nhu cầu cơ bản như ăn,
mặc, ở... cho đa số nhân dân, nó ln ln tạo ra bằng quảng cáo những nhu cầu đa
dạng và nhiều khi giả tạo. Xã hội tiêu thụ chỉ có thể phát triển trên cơ sở tiêu thụ
nhiều , ngày một nhiều hơn, tiêu thụ gấp bội nghĩa là lãng phí. Công thương nghiệp
phát triển cao do cuộc cách mạng công nghiệp là tiền đề của xã hội tiêu thụ. Mỹ đã
đi vào xã hội tiêu thụ từ những năm 40 của thế kỷ 20. Những đồ vật, máy móc( xe
hơi, tủ lạnh, vô tuyến, máy nội trợ,...) trước kia của người giầu có đã trở thành phổ
biến và trở thành yếu tố đời sống hàng ngày của mọi người. Những cửa hàng, siêu
thị mọc ra nhiều hơnvà nước Mỹ đã xây dựng cả những quyền cơ bản cho người
tiêu thụ: quyền được an tồn, được thơng tin, được lựa chọn, được đại diện và
quyền được giáo dục. Với một thị trường rộng lớn như vậy thì sẽ rất thuận lợi cho
việc tiêu thụ sản phẩm , tuy nhiên doanh nghiệp không thể thờ ơ với những quyền
lợi mà người tiêu dùng Mỹ được hưởng, phải có một chiến lược quảng bá sản phẩm
dựa trên những quyền ấy. Ví dụ: mỗi sản phẩm phải được thông tin đầy đủ cho
người tiêu dùng biết về chất lượng, về nguồn gốc, về kiểu dáng, về đại lý phân
phối, về dịch vụ cho khách hàng (bảo hiểm, khuyến mại,bảo trì, sủa chữa)... nói
chung là mọi thông tin về sản phẩm phải đến được người tiêu dùng. Người tiêu
dùng Mỹ có thói quen tiêu dùng sản phẩm có thương hiệu lớn, họ cho rằng chất
lượng sản phẩm tỷ lệ thuận với danh tiếng của thương hiệu. Điều này cũng có ý
nghĩa rất quan trọng với những nhà kinh doanh. Không thể chỉ lấy chất lượng mà
khơng có chương trình khuếch trương cho thương hiệu của sản phẩm, quảng cáo
cho thương hiệu cũng là cách quảng cáo cho chất lượng sản phẩm và có nghĩa là sẽ
có thêm những khách hàng mới cho sản phẩm của doanh nghiệp.
Một điểm đáng chú y nữa đối với doanh nghiệp về văn hoá của người dân Mỹ.
Người Mỹ rất coi trọng chủ nghĩa tự do cá nhân hiện đại, họ muốn tự làm việc để
thoả mãn những nhu cầu của bản thân, ln coi trọng lợi ích riêng, lợi ích cá

9

nhân,lợi ích nhóm hơn là lợi ích dân tộc, lơị ích của hết thảy mọi người. Người Mỹ
luôn thích vận động, họ thường xuyên thay đổi chỗ ở thậm chí nhà của họ là một
chiếc xe di động để thoả mãn sở thích vận động của bản thân. Vì thế khi Marketing
cần nhấn vào" cai tôi" cá nhân, cần chú trọng đến xu hướng làm nổi bản thân người
tiêu dùng khi sử dụng sản phẩm. Rồi phải có những đại lý linh động để đáp ứng với
nhu cầu của người tiêu dùng mọi lúc, mọi nơi. Nếu như ở Việt Nam, một khu dân
cư chỉ cần 2,3 siêu thị thì ở thì trường Mỹ phải cần nhiều hơn thế.
Trên đây là một số nét văn hoá tiêu dùng của người dân Mỹ và ảnh hưởng của nó
tới hoạt động Marketing sản phẩm. Nếu muốn thành công hơn ở một thị trường
rộng lớn song cũng đầy sự cạnh tranh như thị trường Mỹ thì cần phaỉ tìm hiểu sâu
hơn nữa, rộng hơn nữa về thị trường Mỹ nói chung và về văn hố tiêu dùng của
người dân Mỹ nói riêng.
Kinh tế Mỹ
Mỹ là một quốc gia có bề dày lịch sử không lớn, ra đời cách đây hơn 2000 năm.
Nhưng ngay từ khi ra đời Mỹ đã tạo ra được sức mạnh to lớn về mọi mặt. Hiện nay
Mỹ là nền kinh tế lớn nhất thế giới với GDP khoảng 10 nghìn tỷ chiếm khoảng 1/3
GDP tồn cầu. Có được như thế là do Mỹ có những lợi thế về qui mô to lớn, những
nguồn tài nguyên thiên nhiên và nông nghiệp quan trọng, đặc biệt là họ thu hút
được hầu hết các nhà khoa học trên thế giới, hàng năm số lượng phát minh sáng
chế được tạo ra nhiều nhất thế giới. Mỹ là một thị trường thống nhất về quy mô lớn,
sức mua lớn mà tất cả các nhà sản xuất đều muốn thâm nhập vào. Hơn nữa Mỹ lại
có một quá khứ vẻ vang về quyền bá chủ kinh tế đảm bảo cho vị trí hiện nay cịn rất
tiện lợi. Những doanh nghiệp của Mỹ là những doanh nghiệp đứng đầu thế giới,
những công ty đa quốc gia của Mỹ có vai trị rất quan trọng. Về phương diện tài
chính những thị trường chứng khốn ở Mỹ ra đời sớm nhất và vẫn là những thị
trường hoạt động tốt nhất thế giới. Nước Mỹ đang có những điều kiện và nhân tố
vững chắc cho tăng trưởng kinh tế trong nhiều năm tới.
!0 năm trở lại đây (từ năm 1992) kinh tế Mỹ tăng trưởng liên tục bình quân là
2,6% đồng thời chỉ số lạm phát thấp (dưới 3%), Mỹ cũng là nước có tỷ lệ thất

nghiệp khá thấp và đang có xu hướng giảm, duy trì ở mức 6% hàng năm. Sau khi
số việc làm trong nền kinh tế giảm vào các năm 1991, cuối năm 1992 tăn 0,6%,
năm 1993 tăng lên 1,7% và tiếp tục tăng. Điều này đảm bảo cho nền kinh tế phát
triển khá ổn định, đời sống của nhân dân được đảm bảo hơn. Chính cơng ăn việc
làm ổn định, kinh tế hồi phục và phát triển đã làm cho nhu cầu nội địa tăng lên rất

10


nhanh, sức mua của Mỹ rất lớn: Mặc dù Mỹ là nước xuất khẩu đứng đầu thế giới
nhưng thâm hụt thương mại vẫn liên tiếp gia tăng ngay cả khi tốc độ tăng trưởng
đạt mức kỷ lục - mức thâm hụt thương mại của năm 1998 là 200 tỷ USD, năm 1999
là 270 tỷ USD và năm 2000 là 380 tỷ USD. Nhu cầu nội địa tăng quá lớn, hàng hóa
nhập khẩu từ bên ngồi chỉ đáp ứng được 1/3 nhu cầu tiêu dùng nên sức ép về nhập
khẩu cứ tiếp tục tăng lên. Điều này làm cho nước Mỹ trở thành một thị trường rộng
lớn, đa dạng nhưng lại rất kén chọn bởi thu nhập của họ cao, mức sống cao do đó
nhu cầu tiêu dùng hàng hóa của họ rất cao. Điều đó địi hỏi các nhà kinh tế muốn
thâm nhập vào thị trường này phải đáp ứng được rất nhiều yếu tố cả về kỹ thuật lẫn
thương mại. Chính vì vậy nếu như các doanh nghiệp kinh doanh thành cơng trên thị
trường Mỹ thì đó là một sự thành cơng rất lớn.
Hiện nay xu hướng tồn cầu hóa là yếu tố tác động lâu dài tới sự phát triển của nền
kinh tế Mỹ. Mỹ là một cộng đồng tự do, tự chọn, do vị trí hàng đầu của cá nhân nên
Mỹ khơng có sự cách biệt giữa nền dân chủ chính trị và nền dân chủ thị trường.
Như vậy tồn cầu hóa là sự thúc đẩy phần cịn lại của thế giới theo kịp mơ hình
cộng đồng tự chọn của Mỹ. Nhiều ngành cho rằng toàn cầu hóa chính là Mỹ hóa vì
khơng gian kinh tế, vị trí địa lý - chính trị của Mỹ đang được mở rộng. Lúc đầu Mỹ
củng cố liên minh Mỹ-Nhật-Tây Âu giúp đỡ Mỹ la tinh, thực hiện NAFTA, sau đó
mở rộng chiến lược liên kết toàn cầu bằng chiến lược sản xuất và đầu tư của các
công ty xuyên quốc gia. Hàng trăm công ty xuyên quốc gia của Mỹ đang mở rộng
hoạt động sản xuất ra khỏi biên giới Hoa Kỳ: trên thế giới có 500 cơng ty xun

quốc gia đứng đầu về doanh thu thì Mỹ có 185 công ty với doanh thu chiếm 37%
tổng doanh thu của 500 công ty, nếu xếp theo giá trị cổ phiếu thì số cơng ty của Mỹ
chiếm 115 trong tổng 500 cơng ty.
Việc mở rộng sản xuất hàng hóa và dịch vụ để xuất khẩu ra thị trường toàn cầu là
1 yếu tố quan trọng cho sự tăng trưởng kinh tế của Mỹ. Gần 1/3 tỷ lệ tăng trưởng
hàng năm là nhờ vào xuất khẩu các loại hàng hóa và dịch vụ trong các ngành sử
dụng công nghệ cao. Mỹ là quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới (năm 1998 dạt 960
tỷ USD). Cùng với các hoạt động thương mại, hoạt động đầu tư ra nước ngoài củng
tăng mạnh. Mỹ đã dựa vào nền kinh tế toàn cầu, vào các hiệp định khung của WTO
để thực hiện các mục tiêu kinh tế, gây ảnh hưởng tới các khu vực khác trên thế
giới. Dựa vào khoa học và công nghệ cao, các cơng ty xun quốc gia của Mỹ đã
hình thành mạng lưới sản xuất mới, tìm kiếm các đối tác mới để tăng mức sản xuất
hàng hóa dịch vụ để thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, thực hiện các chính
sách thương mại có lợi cho Mỹ.
Mỹ đạt được tốc độ tăng trưởng cao nhờ chuyển từ nền kinh tế công nghiệp sang
kinh tế mới - kinh tế dựa trên tri thức: Một số ngành công nghiệp mũi nhọn như
phần mềm máy tính, cơng nghệ lade, internet, nhiều ngành chứa hàm lượng vốn, kỹ

11


thuật cao phát triển nhanh chóng đóng vai trị là động lực cho tăng trưởng kinh tế.
Trong nền kinh tế Mới khu vực cơng nghệ thơng tin truyền thơng có vai trị nổi bật
(đạt tốc độ tăng trưởng trung bình 17% / năm vào cuối thập kỷ 90) đạt tỉ trọng là
8,2% GDP. Việc làm trong khu vực này tăng mạnh hơn các khu vực kinh tế khác
hiện chiếm 6,1% lực lượng lao động Mỹ. Làn sóng cơng nghệ Mới và các ý tưởng
sáng tạo không thể ra đời và thương mại hóa nếu khơng có một mơi trưởng tài
chính thuận lợi. Hiện nay ở Mỹ mơi trường tài chính rất hiện đại, việc huy động
vốn, việc 0thanh toán chuyển khoản rất thuận lợi, tiết kiệm thời gian và chi phí cho
người tiêu dùng. Nguồn tài chính sẵn có và cơ hội làm giàu từ một ý tưởng mới

phong phú đã đẩy nhanh quá trình đổi mới. Đổi mới nhanh lại có tác dụng làm tăng
năng suất, giảm lạm phát và thúc đẩy đầu tư.
Sức ép từ môi trường cạnh tranh mới và làn sóng cơng nghệ mới đang biến đổi mô
hinh quản lý và sản xuất truyền thống. Hệ thống sản xuất linh hoạt đang được các
doanh nghiệp Mỹ ứng dụng, dần thay thế mơ hình sản xuất hàng loạt, mơ hình quản
lý sản xuất mới, tổng qt hơn là mơ hình kinh doanh mới đang dần được thay thế
mơ hình sản xuất khoa học - quy trình sản xuất hàng loạt. Với sự hỗ trợ của công
nghệ thông tin và mạng Internet, chi phí kinh doanh đã giảm đáng kể đặc biệt là chi
phí giao dịch và phân phối. Điều này giúp cho doanh nghiệp "chăm sóc" tốt hơn
khách hàng, thỏa mãn tối ưu nhu cầu ngày càng đa dạng và đổi mới của khách
hàng. Bên cạnh đó, các sản phẩm sản xuất hàng loạt trở nên không hấp dẫn do sự
thay đổi đa dạng của thị hiếu và nhu cầu. Thực tế này đòi hỏi các doanh nghiệp sản
xuất những sản phẩm trên thị trường Mỹ phài tìm cách đơn chiếc hóa các sản phẩm
của mình và đa dạng hóa các hình thức dịch vụ. Nhờ đó phương thức tổ chức và
sản xuất của các doanh nghiệp trở nên linh hoạt cao độ - mơ hình tổ chức doanh
nghiệp mới dần hình thành, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế mới dựa trên tri thức.
Mơ hình kinh tế mới cần những chiến lược kinh doanh mới: Các cơng ty Mỹ ngày
càng có xu hướng tận dụng các nguồn lực bên ngoài để thực hiện chức năng kinh
doanh vì chiến lược này đem lại sự lựa chọn có chi phí thấp cho các hoạt động sản
xuất, tiếp thị, dịch vụ khách hàng, giao hàng, ... Xu hướng liên minh đang xảy ra rất
mạnh ở Mỹ đặc biệt là các công ty tiên phong trong lĩnh vực công nghệ mới: Các
công ty này một mặt đua tranh, một mặt bắt tay hợp tác với nhau trong một số lĩnh
vực cơng nghệ mà nếu đứng một mình thì khơng một cơng ty nào có thể có đủ vốn
và khả năng thành công.
Khi nền kinh tế chuyển sang một nền kinh tế mới thì cơ cấu về lao động cũng được
thay đổi để phù hợp: lao động trong khu vực nông nghiệp là 3%, công nghiệp là
24% và dịch vụ là 73%. Tỷ lệ lao động trong các ngành dịch vụ ở Mỹ là cao nhất
thế giới.

12

Tuy tăng trưởng liên tục hơn 10 năm nhưng các nhà kinh tế cho rằng Mỹ đang có
nguy cơ phát triển quá nóng. Sau cuộc khủng bố ngày 11/09/2001 nền kinh tế Mỹ
đã suy giảm nhiều, lòng tin giảm mạnh, các chỉ số kinh tế của Mỹ chao đảo mạnh
nhất là tâm lý xã hội và môi trường kinh doanh chịu một cú sốc khủng khiếp làm
cho lợi nhuận của công ty giảm xuống, giá cổ phiếu giảm, tiết kiệm cá nhân ở Mỹ
hiện nay rất thấp, tài khoản vãng lai thiếu hụt, đồng Dollar mất giá (sau khi Fed
tuyên bố cắt giảm lãi suất lần thứ 11 năm 2001 đồng Dollar tiếp tục mất giă) làm
cho mức tiêu dùng tại thị trường Mỹ một thời là yếu tố thúc đẩy nền kinh tế thế giới
đang nhanh chóng giảm đi, thị trường Mỹ trở nên kém sôi động ản hưởng rất lớn
tới các hoạt động đầu tư và kinh doanh trong và ngoài nước Mỹ.

13