SKKN - Phương pháp phát huy tinh tích cực sáng tạo của HS trong giờ học Ngữ Văn 8

Phơng pháp dạy học phát huy tính tích cực , năng động, sáng tạo, gây hứng thú học tập
cho học sinh môn Ngữ Văn lớp 8
I.Đặt vấn đề:
Trong thực tiễn đổi mới hiện đại hoá phơng pháp dạy học cần có một quan niệm biện
chứng lịch sử và khoa học phù hợp vối sự phát triễn phơng pháp dạy học theo hớng phát
huy tính tích cực năng động, sáng tạo của học sinh...Bất cứ một tiến trình đổi mới nào
giữa hai cặp phạm trù truyền thống và hiện dại dờng nh cũng có những nét mà ngời ta
dễ nhận ra là thể hiện sự đối lập . Đành rằng trong thực tiển của việc thực thi đổi mối
phơng pháp dạy học. Một hiện tợng xã hội đặc biệt sự phân biệt tờng minh có ý nghĩa
bản chất giữa truyền thống và hiện đại là không dễ dàng song không phải vì thế mà có
thể nhầm lẫn giữa truyền thống và hiện đại. Nhìn nhận việc sử dụng một thao tác dạy
học, một hoạt động học của học sinh có phải là hiện đại hay không thể căn cứ vào dấu
hiệu bên ngoài của hiện tợng mà phải căn cứ vào mục đích của việc sử dụng nghĩa là
căn cứ vào bản chất của hiện tợng đó. Vì vậy dạy học phát huy tính tích cực năng động
sáng tạo của học sinh là cần thiết đối vối ngời học. Tôi tiến hành nghiên cứu và vận
dụng vào trong giảng dạy để gây hứng thú cho các em học tập nhằm từng bớc nâng cao
chất lợng ở trong nhà trờng.
II.Giải quyết vấn đề:
Dạy học là một vấn đề vô cùng phức tạp và là một lĩnh vực nhất định. Quy luật phát
triển của nền kinh tế xã hội tác động đến quy luật của sự phát triển tâm lí , sinh lý của
ngời học. Phơng pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm tập trung vào ngời học, trong
quá trình dạy học gắn liền vối t tởng dân chủ hoá giáo dục mà thực chất là nhằm phát
huy mọi tiềm năng của học sinh, xoá bỏ t tởng giáo điều trong dạy học. Bài học thiết kế
theo t tởng cụ thể hoá hoạt động học tập của học sinh. Chính là tạo cho ngời học sự t do,
sự năng động và sáng tạo, hứng thú trong học tập. Hoạt động học của học sinh là bản
chất là t duy của sự nhận thức của các em.....Trớc những vấn đề của tự nhiên và xã hội
sẽ là đề tài nghiên cứu không bao giờ cạn của khoa học và luôn luôn mới đối với giáo
viên. Đổi mới chơng trình, sách giao khoa, phơng pháp dạy học cùng với phơng pháp
kiêm tra đánh giá . Đổi mới công tác quản lí trờng học, đổi mới thi đua khen thởng.....
đều nhằm đến cái đích cuối cùng là vì lợi ích của ngời học hình thành và phát triển năng
lực cao đẹp cuả học sinh trên cơ sở các em học thực, làm thực. Trong tiến trình thực thi

đổi mới ắt sẽ có những phát sinh cản trở mà ngời ta thờng nói một cách văn chơng là
sự xung đột và sự mâu thuẩn. Điều đó cũng là bình thờng và mang tính tất yếu. Nếu
Ngời thực hiện:
Hoàng Thế Quang
Phơng pháp dạy học phát huy tính tích cực , năng động, sáng tạo, gây hứng thú học tập
cho học sinh môn Ngữ Văn lớp 8
không có sự mâu thuẩn và xung đột thì là bất bình thuờng và cha hẳn đã phù hợp với
thực tế.
Đổi mới phơng pháp dạy học đợc xem là khâu quan trọng để nâng cao chất lợng, giáo
dục,dạy học cũng có nghĩa là quá trình giáo dục và quá trình dạy học phải đợc tiến hành
dựa trên những căn cứ khoa học nghiên cứu về nguời học.Thay đổi t duy về cách tiếp
cận nhận thức của học sinh trong quá trình dạy học theo hớng học sinh là chủ thể. Có
vai trò chủ động là trung tâm của quá trình s phạm sẽ định hớng và quyết định việc lựa
chọn phơng pháp dạy học phù hợp có hiệu quả. Sự thay đổi về phơng pháp dạy học chủ
yếu liên quan đến hai nhân tố, sự thay đổi quan niệm về cách nhận thức về học
sinh.Cách nhìn đối với học sinh không đúng sẽ đem đến sự khác biệt về phơng pháp dạy
học.
Một trong những thuộc tính của t duy là sự mềm dẻo, dễ thích nghi đặc biệt là lứa tuổi
học sinh cho nên các biện pháp, cách thức tổ chức và tiến hành dạy học có biểu hiện của
sự khuôn sáo, rập khuôn,cứng nhắc là điều rất cần phải tránh.Có thể khẳng định sự mềm
dẻo và sự rộng mở trong t duy của học sinh hiện nay là thực hiện vô cùng sinh động
khiến giáo viên luôn luôn ngỡ ngàng và có đối sách kịp thời đổi mới phơng pháp giáo
dục,dạy học nhằm đáp ứng nhu cầu của giáo dục,dạy học. Nhằm đáp ứng yêu cầu của
mục tiêu đào tạo .Khuôn mẩu hay là quán tính ở ngời giáo viên tởng vô hại nhng hết sức
nguy hiểm.Vì nó có tính làm cho sự sáng tạo của hoc sinh bị thui chặt .Chỉ có giúp học
sinh vợt qua đợc những khuôn mẫu đã có sẵn mơí tạo điều kiện cho các em tiếp cận đợc
cái mới.Và từ đó có hi vọng giải phóng đợc tiềm năng, năng lực.Ngời ta vẫn cho rằng
thầy nào trò nấy,thầy dạy thế nào thì trò sẽ học nh thế...là cơ sở.Thầy dạy theo kiểu đọc
chép thì trò sẽ học theo kiểu đọc chép.Đơng nhiên hậu quả của việc dạy và học nh thế sẽ
dẫn đến tai hại là học sinh khó có khả năng có thể giải quyết đợc những vấn đề mới và

những tình huống mới đặt ra trong học tập.Dạy học nh thế trong học tập ngoài việc ghi
nhớ máy móc là chủ yếu về mặt nhận thức học sinh khó phản ánh đợc bản chất và mối
quan hệ của sự vật khách quan mà con ngời không nhận biết đợc bằng tri giác và cảm
giác trực tiếp bằng biểu tợng .T duy phân tích,tổng hợp,so sánh phân loại,hệ thống hoá,
trừu tợng hoá,khái quát hoá,...sẽ khó có cơ hội phát triển ở học sinh vì họ không đợc
tham giavào các hoạt động phù hợp vỡi những trò chơi bằng giao tiếp bằng ngôn
ngữ,không đợc tập quan sát,tập suy nghĩ,tập các thao tác t duy ,từ thấp đến cao từ đơn
giản đến phức tạp ,t cụ thể đến trừu tợng.
Ngời thực hiện:
Hoàng Thế Quang
Phơng pháp dạy học phát huy tính tích cực , năng động, sáng tạo, gây hứng thú học tập
cho học sinh môn Ngữ Văn lớp 8
Tính năng động là bản chất quan trọng của nhân cách thể hiện bằng hành động tích
cực chủ động trong mọi lĩnh vực hoạt động không trùng khớp,ỷ lại vào ngời khác.Dạy
học bằng cách kiểu tạo ra những tình huống hoặc bài tập nhận thức lôi cuốn sự chú ý
của ngời đọc,buộc ngời đọc phải suy nghĩ độc lập,có những nhận xét phê phán là tạo cơ
hội cho học sinh đợc giải quyết vấn đề,rút ra những kết luận bổ ích nhằm hình thành,rèn
luyện tính năng động một cách tự nhiên...Đây cũng là cách phát huy tính tích cực lĩnh
hội kiến thức của học sinh do đó kiến thức sẽ thấm sâu hơn và đợc ghi nhớ bền vững
khác với kiểu học vẹt,học thuộc mà không hiểu.
Trong quá trình giáo dục, dạy học thì năng động của học sinh còn chú trọng động viên,
khích lệ, chứ không phải vì thành tích.Đẩy thành tích lên thành một thứ bệnh mà hiện
nay chúng ta đang chữa và chống gợi mở tạo điều kiện giúp học sinh phát huy tinh thần
tích cực chủ động học tập, tham gia lao động ,hoạt động ngoại khoá,sinh hoạt tập thể
vui chơi giải trí và các hoạt động xã hội khác của cộng đồng.Tính năng động sáng tạo là
những phẩm chất có ý nghĩa quan trọng đảm bảo cho sự thành đạt trong tơng lai của
mỗi học sinh trong xã hội luôn đổi mới hiện nay
Luật giáo dục chỉ rõ phơng pháp dạy học giáo dụcphải phát huy t duy sáng tạo cần bắt
đầu từ sự quan sát,phân tích,đánh giá,sự vật khách quan,tìm ra vấn đề,đặt thành giả thiết
và nêu phơng pháp giải quyết.T duy sáng tạo bắt nguồn từ những kinh nghiệm và hiểu

biết sâu sắc các vấn đề lý thuyết cũng nh thực tiễn cộng với mức độ thành thạo của thao
tác t duy , lô gíc.Song chỉ các t duy đơn thuần cũng cha đủ đảm bảo sáng tạo đợc cái
mới,đồng thời huy động mọi phẩm chất,ý thức cần thiết của nhận thức,lòng quyết tâm
dũng cảm ,say mê đến quên mình.Trong dạy học việc bồi dỡng khả năng t duy độc
lập,tiếp thu có phê phán đồng thời kết hợp chặt chẽ với việc rèn luyện các phẩm chất
hàng đầu của nhân cách lý tởng cao đẹp.
Động cơ mạnh mẽ đúng đắn phê phán một cách khách quan cơ sở một ý kiến,một vấn
đề chính là biểu hiện một cách tiếp cân mới,cách nhìn mới và là khởi đầucủa kiểu t duy
sáng tạo chỉ khi học sinh có đầu óc phê phán,thực ra say mê khám phá và có hoài bão
chiếm lĩnh cá mới,thì đòi hỏi học sinh tự mình tiến hành học tập,rèn luyện các phẩm
chất đạo đức tốt đẹp và khắc phục những nét tính cách ,thói quen không tốt một cách tự
nguyện,tự giác và có hệ thống.Có đợc năng lực tự giác thực hiện những nhiệm vụ học
tập ở điều kiện quan trọng để học sinh hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập.Từ đó tự hoàn
thiện nhân cách theo hớng phát triển toàn diện có đạo đức,có tri thức, sức khoẻ, thẩm
mỉ và nghề nghiệp.
Ngời thực hiện:
Hoàng Thế Quang
Phơng pháp dạy học phát huy tính tích cực , năng động, sáng tạo, gây hứng thú học tập
cho học sinh môn Ngữ Văn lớp 8
III.Kết luận
Yêu cầu về phơng pháp dạy học,phơng pháp giáo dục theo hớng tích cực hoá quá
trình dạy học gây hứng thú học tập của học sinh,đòi hỏi ngời giáo viên phải nghiêm cấm
tìm tòi,cải tiến và vận dụng các hình thức và phơng pháp dạy học nhằm phát huy tính
tích cực chủ động tự lập trong hoạt động học tập của học sinh.Đây là những con đờng để
khắc phục tình trạng thụ động nghe giảng và vùi đầu vào làm bài tập suốt ngày của học
sinh .Đồng thời đây là cách thúc đẩy học sinh hứng thú tham gia vào quá trình hoạt
động trí tụê làm quen với lôgíc của khoa học với quá trình lao động thực tiển và biết
cách ứng dụng lý thuyết và thực tiển đời sống.Muốn đạt đợc yêu cầu tích cực hoá.Khi
giảng bài mỗi giáo viên nêu lên nhữnh tình huống có vấn đề và cố gắng giúp học sinh tự
mình nêu ra đợc những giả thuyết và càng nhanh kiểm nghiệm,chẳng hạn khi ra bài tập

thì không nên cho những bài mình học lại đơn thuần những điều đã học mà nế có thêm
những dự kiện,những tình tiết đã học biến đổi,liên hệ vớ thực tiễn... để học sinh suy
ngẫm, tìm tòi ,biết đề xuất lụa chọn các giải pháp tối u.Khi ra câu hỏi kiểm tra thì
không nên đa ra những câu ngẫu nhiên,phân tích theo hớng chỉ đơn thuần kiểm tra sự
ghi nhớ của học sinh mà nên hớng theo một chủ điểm đả học và chuẩn bị cơ sở nhận
thức để dể dàng hội nhập với chủ điểm bài giảng mới.

Hồng Thuỷ, ngày 28 tháng4 năm2007.

Hoàng Thế Quang.
Ngời thực hiện:
Hoàng Thế Quang