SKKN09:DH PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, SÁNG TẠO CỦA HS

Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM DẠY HỌC
PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, TỰ GIÁC HỌC TẬPCỦA HỌC SINH
I.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Giáo dục là nền tảng của xã hội, là cơ sở tiền đề để quyết định sự phồn
vinh của đất nước.Giáo dục (GD) cung cấp những hiểu biết về kho tàng tri
thức của nhân loại cho biết bao thế hệ, giúp cho các em những hiểu biết cơ bản
cần thiết về khoa học và cuộc sống. Mặt khác giáo dục còn góp phần hình
thành và bồi dưỡng nhân cách tốt đẹp cho học sinh(HS), đặc biệt là Giáo dục
Tiểu học, đây là bậc học mang tính chất nền móng để các em học tiếp các bậc
học cao hơn.
Vậy để GD có hiệu quả và đạt chất lượng cao, trong quá trình giảng dạy
chúng ta cần biết lựa chọn phương pháp dạy tối ưu nhất, phù hợp với phương
pháp đổi mới, phù hợp với mục tiêu và nội dung của bài học. Song để đi đến
thành công GD đòi hỏi mọi người phải biết và không ngừng nổ lực phấn đấu,
sáng tạo, đổi mới phương pháp dạy học, đầu tư thích đáng vào công việc của
mình. Đây là một công việc vừa mang tính GD vừa mang tính nghệ thuật. Do
đó Đảng và Nhà nước ta đã ghi rõ ở Nghị quyết TW II là “Nâng cao chất
lượng toàn diện ở Tiểu học”. Bộ GD đã đề ra yêu cầu của việc dạy học hiện
đại là tăng cường hoạt động tích cực, độc lập, sáng tạo của học sinh. Đổi mới
về phương pháp dạy học ở tất cả các môn học thông qua việc đổi mới chương
trình và sách giáo khoa từ lớp 1 đến lớp 5 .Đó là yêu cầu tất yếu nhằm nâng
cao chất lượng GD của nhà trường tiểu học ở trong tình hình hiện nay. A.KO
Men Xi đã viết “GD có mục đích đánh thức năng lực nhạy cảm, phán đoán
đúng đắn, phát triển nhân cách...hãy tìm ra phương pháp cho gíáo viên dạy ít
hơn, học sinh hiểu nhiều hơn”.

II.PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
-Trong năm học này, tôi đã làm công tác giảng dạy và tiến hành nghiên cứu
51 em học sinh các lớp : 4A; 4B; trường Tiểu học Lê Thế Tiết, bên cạnh đó
tôi còn học hỏi kinh nghiệm của một số anh chị em đồng nghiệp.

-Cụ thể tình hình các lớp như sau:
+ Lớp 4A,Tổng số học sinh: 33 em .Trong đó: 13 nữ; 1 học sinh dân tộc; 1
học sinh nữ dân tộc; 1 học sinh khuyết tật.
+ Lớp 4B,Tổng số học sinh:18 em. Trong đó: 7 nữ; 0 học sinh dân tộc; 0
học sinh nữ dân tộc; 0 học sinh khuyết tật.
GV: Trần thị Nam Anh Trường TH Lê Thế Tiết
1
Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh
-Phần lớn các em có hoàn cảnh gia đình khó khăn, một số bố mẹ ít
quan tâm đến viêc học hành của con cái, đồ dùng sách vở còn thiếu thốn.

III.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Với nhu cầu của một xã hội hoá GD đòi hỏi ngành GD phải đổi mới
phương pháp dạy học để tạo ra những thế hệ con người nhận thức sâu sắc, biết
tự giác chủ động sáng tạo trong công việc. Nhìn lại việc học của con em ở địa
phương, tôi thấy nhận thức của các em còn nhiều hạn chế, ý thức tự học, tự rèn
luyện rất ít, điều kiện học tập còn nhiều thiếu thốn.
Các em chưa xác định được tầm quan trọng của việc học nên không ham
học. Là một người đứng trong ngành nghề dạy học tôi luôn băn khoăn là làm
thế nào để phát huy tính tích cực , chủ động, tự giác của học sinh trong học
tập. Đây là một vấn đề nóng bỏng cần phải thực hiện nhanh và đúng cách để
những thế hệ do chúng ta đào tạo là những người làm chủ tương lai, đất nước,
biết xây dựng quê hương và đưa trình độ hiểu biết của toàn dân đi lên sánh
được với các nước phát triển trên thế giới. Đặc biệt là giáo dục ở các vùng
miền nông thôn và miền núi. Qua đổi mới các phương pháp dạy học sẽ giúp
các em học sinh nông thôn, dân tộc mạnh dạn, tự tin hơn trước đám đông, biết
cách tự đánh giá việc học của mình cũng như biết đánh giá kết quả học tập của
các bạn khác. Từ đó các em có tính chủ động hơn trong học tập và biết phấn
đấu thi đua nhau để việc học có kết quả cao hơn.

IV.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1.Phương pháp quan sát:
Đây là phương pháp giúp ta quan sát thái độ, hành vi của học sinh, phát hiện ra
những hành vi, cử chỉ của học sinh trong học tập, sinh hoạt...Để phát huy tính
tích cực, tự giác của học sinh.
2.phương pháp thực nghiệm:
Khi tiến hành nghiên cứu tạo ra một số tình huống, những hoàn cảnh,
những điều kiện rất gần gũi của cuộc sống để đưa đối tượng vào vấn đề, từ đó
nghiên cứu thu lại được những tư liệu cần thiết. Đây là một phương pháp hết
sức quan trọng và rất cần thiết trong nghiên cứu khoa học.
3.Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động:
Qua phương pháp này làm cho người giáo viên thấy được những thiếu
sót và những chỗ hổng của học sinh để có phương pháp làm cho hoạt động
của mình đạt chất lượng cao.
GV: Trần thị Nam Anh Trường TH Lê Thế Tiết
2
Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh
4.Phương pháp tổng hợp kinh nghiệm:
Nhờ phương pháp này mà người nghiên cứu có thể tổng hợp, đúc rút kinh
nghiệm của giáo viên chỉ đạo về việc phát huy tính tích cực, tự giác, độc lập
của học sinh qua các mặt hoạt động học tập, lao động, sinh hoạt tập thể và hoạt
động ngoại khoá, từ đó rút ra bài học và nêu được những biện pháp khắc phục
và đề xuất.
5.Phương pháp đàm thoại:
Với học sinh tiểu học, phương pháp đàm thoại trò chuyện là một hình thức
tốt nhất để giáo viên có thể gần gũi các em, đồng thời thăm hỏi trò chuyện với
một số phụ huynh học sinh.Qua đó chúng ta có thể biết tâm sự, tình cảm,
nguyện vọng của các em về việc học ở lớp cũng như việc học ở nhà của các
em như thế nào? Để từ đó, giáo viên có phương pháp và hình thức tổ chức dạy
học thích hợp nhằm làm cho người dạy đạt kết quả tốt nhất.

6.Phương pháp thống kê, tính toán:
Phương pháp thống kê tính toán, qua những thông tin tài liệu thu thập
được, tôi đã vận dụng phương pháp này để thống kê lại tình hình và tính toán
các số liệu cần thiết để biết được chất lượng học tập của học sinh thời gian sau
so với thời gian trước như thế nào?
Ngoài các phương pháp trên tôi còn sử dụng một số phương pháp khác nữa
trong quá trình nghiên cứu.

V.NỘI DUNG:
1.Tình trạng của vấn đề đặt ra và sự cần thiết để tiến hành thực hiện
đề tài:
a.Tình trạng chung: Hiện nay trình độ dân trí của nước ta nói chung và dân
trí ở các vùng nông thôn và miền núi nói riêng đang còn rất thấp so với các
nước phát triển và đang phát triển trên thế giới.Vậy làm thế nào để giải quyết
vấn đề đó? Để nâng cao trình độ nhận thức của người dân thì những người
đứng trong ngành giáo dục phải có trách nhiệm khá nặng nề, mà muốn giải
quyết được vấn đề thì đòi hỏi phải đổi mới chương trình SGK, đổi mới PPDH
cũng như hình thức tổ chức dạy học để phù hợp với đối tượng, phù hợp với sự
phát triển của xã hội.
b.Tình hình địa phương: Cam Thành là một xã miền núi tuy có các điều
kiện khá thuận tiện so với một số xã khác trong huyện như : Cam Chính, Cam
nghĩa, Cam Tuyền...Song trình độ dân trí ở đây còn thấp, điều kiện kinh tế
GV: Trần thị Nam Anh Trường TH Lê Thế Tiết
3
Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh
còn gặp nhiều khó khăn...Nên sự quan tâm đến việc học tập của con em trên
địa bàn của một số gia đình còn nhiều hạn chế.
c.Tình hình trường, lớp: Lê Thế Tiết là một ngôi trường tuy mới được
thành lập được 16 năm .Trường gồm có hai khu vực và nằm trên trục đường
giao thông nên khá thuận lợi cho việc đến trường của các em HS .Tuy được

Plans tài trợ về cơ sở vật chất nhưng trường vẫn còn có nhiều khó khăn .
Mặt khác, Trường đã đón nhận các em HS trong và ngoài địa bàn đến
học ,trong đó có cả HS dân tộc ở huyện ĐaKrông .Nhìn chung tình hình học
sinh đầu năm đến trường còn nhiều khiếm khuyết về mọi mặt: DDHT và sách
vở còn nhiều thiếu thốn , thiếu sự quan tâm của phụ huynh, ý thức học tập
chưa cao, một số HS dân tộc còn rụt rè, thiếu tự tin trước đám đông...

2.Tính thuyết phục của đề tài:
Trong tình hình hiện nay, việc dạy học lấy học sinh làm trung tâm nó đòi
hỏi ở học sinh một yêu cầu cao là học sinh phải độc lập, tự giác,sáng tạo trong
học tập. Qúa trình dạy học này gồm hai mặt quan hệ hữu cơ với nhau: Hoạt
động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Người giáo viên là chủ
thể của hoạt động dạy với hai chức năng tiếp thu và tự chỉ đạo, tự tổ chức.
Điều cần chú ý trong học tập là phải hoạt động một cách tích cực chủ động có
nhận thức sâu sắc. Bằng hoạt động học tập học sinh tự hình thành và phát triển
nhân cách của mình không ai có thể làm thay được.
Như vậy, dạy học phải xây dựng trên nhu cầu hứng thú, thói quen, năng
lực của học sinh ở các trình độ khác nhau nhằm làm cho học sinh lĩnh hội
được những kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo, thái độ giá trị cần thiết, phát huy được
đầy đủ năng lực của các em.Vai trò của giáo viên là truyền đạt tri thức, là
người hướng dẫn, người cố vấn cho học sinh trong việc học tập. Chỉ có sự
phối hợp hữu cơ và sự liên hệ qua lại chặt chẽ giữa những tác động bên ngoài
của giáo viên, biểu lộ trong việc trình bày tài liệu chương trình và tổ chức
công tác học tập của học sinh với sự căng thẳng trí tuệ “bên trong” của các em
mới tạo được cơ sở của sự học tập có hiệu quả. Tính tích cực nhận thức của
bản thân các em càng cao thì sự cân bằng năng lượng sinh hoá cơ sở tư duy sẽ
càng phong phú và những kiến thức được lĩnh hội càng sâu sắc, đầy đủ hơn và
vững chắc hơn.
3.Các giải pháp:
Để kích thích tính tự giác, tích cực, độc lập của học sinh và tạo hứng thú

GV: Trần thị Nam Anh Trường TH Lê Thế Tiết
4
Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh
học tập cho học sinh thì đòi hỏi ở người giáo viên rất nhiều điều.Trước hết đòi
hỏi người giáo viên phải có tay nghề vững vàng, phải biết yêu nghề, mến trẻ
tức là phải có năng lực sư phạm.
Vậy thế nào được gọi là năng lực sư phạm? Năng lực sư phạm là những đặc
điểm tâm lí mà nó giúp cho giáo viên hoạt động có hiệu quả, năng lực sư phạm
gồm:
*Năng lực khoa học
*Năng lực hiểu học sinh
*Năng lực ngôn ngữ
*Năng lực tổ chức
*Năng lực phân phối chú ý
*Năng lực trình bày bài giảng
*Óc tưởng tượng sư phạm
Ngoài ra GV muốn phát huy tính tích cực, tự giác, độc lập của học sinh thì
cần phải biết lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức thích hợp. Hiện nay,
để tiến kịp với thời đại thì cần thay đổi một số phương pháp để phát huy tính
tích cực của học sinh để phù hợp với từng nội dung môn học, từng đối tượng
và trong quá trình dạy học tôi đã sử dụng linh hoạt các phương pháp sau để
phát huy tính tích cực, tự giác,độc lập của học sinh trong học tập,cụ thể là:
1.Phương pháp thuyết minh. 9.Phương pháp trò chơi học tập.
2.Phương pháp đàm thoại. 10.Phương pháp quan sát.
3.Phương pháp thảo luận. 11.Phương pháp thí nghiệm.
4.Phương pháp hỏi đáp. 12.Phương pháp nêu vấn đề.
5.Phương pháp tìm tòi. 13.Phương pháp giải quyết vấn đề.
6.Phương pháp kể chuyện. 14.Phương pháp khảo sát điều tra.
7.Phương pháp động não. 15.Phương pháp thực hành luyện tập.
8.Phương pháp đóng vai. 16.Phương pháp lập luận đề án.

Việc đổi mới PPDH tất yếu phải đổi mới hình thức tổ chức dạy học để tạo
một sự tương ứng cần thiết. Sự đa dạng của phương pháp dạy học trong sự
phối hợp của chúng, đòi hỏi phải có một số hình thức tổ chức dạy học thích
hợp.Mỗi hình thức tổ chức dạy học đều có tác dụng tích cực phát triển học
sinh một khía cạnh nào đó. Vì vậy, chúng ta cần phải biết kết hợp nhiều hình
thức tổ chức để phát huy thế mạnh của mỗi hình thức tổ chức dạy học. Phương
pháp dạy học mới, đòi hỏi phải có hình thức tổ chức dạy học tạo cơ hội cho
học sinh suy nghĩ lam việc, trao đổi thảo luận với nhau nhiều hơn, cụ thể là sử
dụng các hình thức dạy học sau:
GV: Trần thị Nam Anh Trường TH Lê Thế Tiết
5