Chiếc thuyền ngoài xa

Soạn giảng: Chiếc thuyền ngoài xa
- Nguyễn Minh Châu - Văn 12 nâng cao
A.Mục tiêu cần đạt:
-Cảm nhận đợc suy nghĩ của ngời nghệ sĩ nhiếp ảnh khi phát hiện ra cacis mâu
thuẫn trong nghề nghiệp của mình; từ đó nhận thấy rõ mỗi con ngời, nhất là
ngời nghệ sĩ không thể giản đơn khi nhìn nhận cuộc sống và con ngời.
-Hiểu và cảm thông với ngời lao động nghèo, chịu nhiều bất hạnh, nhất là
cuộc sống cùng cực, lạc hậu.
-Hiểu đợc những nét đặc sắc về nghệ thuật: kết cấu độc đáo, cách triển khai
cốt truyện rất sáng tạo, khắc họa nhân vật khá sắc sảo của một cây bút bản
lĩnh và tài hoa.
-Rèn luyện kĩ năng đọc- hiểu truyện ngắn hiện đại
B.Tiến trình dạy học:
1. ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt
? Em hãy giới thiệu những nét
chung nhất về nhà văn Nguyễn
Minh Châu
HS tóm tắt Tiểu dẫn. GV bổ sung,
chốt lại một số ý quan trọng. Những
tác phẩm chính của NMC chỉ cần
yêu cầu HS nhớ tên ba tác phẩm
HS tự tóm tắt TP trên cơ sở đã đọc và
chuẩn bị.
GV nhận xét, bổ sung
GV đặt câu hỏi kiểm tra cảm nhận
chung của HS
?
ấ

n tợng đầu tiên của em khi đọc
tác phẩm
HS có thể đa ra những ý kiến khác
nhau: Thích hoặc không thích GV
tôn trọng ý kiến HS miễn là các em lí
giải đợc lí do thích hoặc không thích
để có cái nhìn sâu sắc hơn sau giờ
học.
GV hớng dẫn HS tìm hiểu bố cục
đoạn trích .
(Có thể chấp nhận những cách đặt
I.Tiểu dẫn:
1.Tác giả: (SGK)
2. Tác phẩm:
-Hoàn cảnh sáng tác:
+Tháng 8- 1983
+In trong tập truyện ngắn cùng tên,
NXB TP mới, Hn, 1987
II. Đọc hiểu:
1.Tóm tắt:
-Thế giới nhân vật
-Diễn biến câu chuyện
2.Bố cục: Hai đoạn
-Đoạn 1(từ đầu đến chiếc thuyền lới
vó đã biến mất): Cảnh bình minh
trên biển.
tiêu đề khác miễn là hợp lí)
HS đọc diễn cảm đoạn từ lúc bấy
giờ... --> ngoại cảnh vừa mang lại
GV nêu vấn đề:

? Trong chuyến đi thực tế, trớc cảnh
bình minh treen biển, nhân vật
Phùng đã phát hiện những điều gì?
Cảm xúc của ngời nghệ sĩ trớc
những điều đó
HS các tổ thảo luận, cử ngời phát
biểu.
GV khái quát: còn gì hạnh phúc hơn
đối với ngời nghệ sĩ khi bắt gặp vẻ
đẹp tuyệt cảnh đem đến sự trong
trẻo, bay bổng của tâm hồn
? Phát hiện tình huống truyện?
nhận xét
HS phát hiện và bình chi tiết miêu tả
ngời đàn bà, hành động của ngời đàn
ông.
GV có thể đặt ra tình huống: Nếu ở
địa vị ngời đàn bà em sẽ xử sự nh
thế nào? HS đa số sẽ cho rằng:
+Em không thể cam chịu nh vậy
+Em sẽ kêu cứu
+Em sẽ khóc
+Em sẽ đánh lại hoặc chạy...
?Tại sao ngời đàn bà lại chắp tay vái
lấy vái để đứa con
-Đoạn 2 (còn lại): Câu chuyện ở tòa
án huyện.
3. Cảnh bình minh trên biển:
Ngời nghệ sĩ có những phát hiện mới
mẻ:

a.Bức tranh thiên nhiên hoàn mĩ:
-Vẻ đẹp trời cho mà cả đời bấm máy
ngời nghệ sĩ chỉ có diễm phúc bắt
gặp một lần: Mũi thuyền in trên
chiếc mui khum khum...
+Một bức tranh mực tàu của một
danh họa thời thời cổ.
+Toàn bộ khung cảnh từ đờng nét
đến ánh sáng đều hài hòa
+Một vẻ đẹp toàn bích
Không thể tìm thêm một từ
ngữ nào ấn tợng hơn nữa để ca
ngợi vẻ đẹp cổ điển mà lãng
mạn của bức tranh biển lúc
bình minh.
-Cảm xúc ngời nghệ sĩ: Ngây ngất,
bay bổng, chuyển sang kinh ngạc,
hụt hẫng
b. Bức tranh cuộc sống đầy bất
ngờ và nghịch lí:
- Tâm hồn đang thăng hoa bởi cái
đẹp >< choáng váng vì sự xuật hiện
của đôi vợ chồng thuyền chài và
hành động vũ phu của ông chồng.
- Chiếc thuyền đẹp nh mơ >< hai vợ
chồng thuyền chài.
- Ngời đàn bà cam chịu, nhẫn nhục.-
Một thằng bé nh một viên đạn trên
đờng lao tới đích nhảy xổ vào gã đàn
ông.

--> Một bi kịch ngang trái mà ngời
nghệ sĩ phải chứng kiến đúng lúc
cảm xúc nghệ thuật đang thăng hoa.
HS lí giải theo quan điểm của mình
? GV yêu cầu HS tóm tắt trận đánh
vợ tiếp theo của gã đàn ông. Nhận
xét? Những phát hiện của ngời nghệ
sĩ gửi đến ngời đọc những thông
điệp gì về cuộc sống, con ngời, mối
quan hệ giữa cuộc đời và nghệ
thuật?
HS thảo luận (có thể có những ý kiến
khác nhau)
GV nhận xét, sửa chữa và bổ sung,
chốt lại những ý quan trọng. Ngoài
những ý nêu trên, GV có thể giảng
thêm về mối quan hệ giữa nghệ thuật
và cuộc sống.
GV bình : Chiếc thuyền ngoài xa
mạng đến cho ngời nghệ sĩ bức ảnh
đẹp toàn bích nhng khi đến gần lại
phơi bày hiện thực nghiệt ngã về
thân phận con ngời.
( Liên hệ với quan niệm của các nhà
văn khác)
HS đọc phân vai từ ngời đàn bà đến
đàn con tôi chúng nó đợc ăn no
? Tóm tắt thái độ của chánh án và
ngời đàn bà?
GV hớng dẫn HS thảo luận câu hỏi:

? Chuyện gì đã diễn ra ở tòa án?
Triết lí về cuộc đời, con ngời mà
NMC muốn gửi gắm trong đó?
HS phân tích đợc diễn biến câu
chuyện và qua đó rút ra đợc những
bài học cuộc đời.
GV chốt ý
-Sự việc đánh vợ diễn ra thờng
xuyên.
-ý nghĩa: Phát hiện của ngời nghệ sĩ
nh một thứ nớc rửa ảnh sẽ làm nổi
hình, nổi sắc nhân vật, làm nổi bật
vấn đề t tởng của tác giả (NĐM)
-Tình huống ấy khiến ngời nghệ sĩ
nhận ra rằng: Đằng sau cái đẹp
không phải bao giờ cũng là chân lái
của sự hoàn thiện, là đạo đức.
- Mối quan hệ nghệ thuật và cuộc
sống: Nghệ thuật vốn nảy sinh từ
cuộc đời nhng không phải bao giờ
cuộc đời cũng là nghệ thuật
Chánh án Đẩu Ngời đàn bà
- Chị không sống
nổi với lão đàn
ông vũ phu ấy
đâu
-->Có lẽ Đẩu tin
rằng giải pháp
anh lựa chon cho
ngời đàn bà là tốt

nhất.
- Thay đổi cách
xng hô với t cách
là vị chánh án
=>Một cái gì
vừa vỡ ra...
- Quý tòa...,
đừng bắt con bỏ
nó...
--> Một cách c
xử đáng ngạc
nhiên!
- Thân thiện hơn,
sắc sảo, giải thích
sự cam chịu của
mình
Ngời đàn bà thất học rất hiểu cuộc
sống, con ngời; hiểu thiên chức làm
mẹ; hiểu nỗi khốn khổ và sự bế tắc
của ngời chồng.
c. Nghệ sĩ Phùng:
-Ngạc nhiên =>xúc động, phát hiện:
Đằng sau vẻ ngoài xấu xí, thô kệch
của ngời đàn bà lạc hậu lại lấp lánh
tình thơng, lòng vị tha, đức hi sinh
của ngời mẹ.
=> Câu chuyện ẩn chứa những triết lí
sâu sắc về cuộ sống và con ngời:
+ Quan niệm hạnh phúc của con ngời
nhiều khi thật đơn giản, khát vọng

hạnh phúc thật nhỏ bé mà sao vẫn
ngoài tầm tay.
+ Sự tàn bạo nhiều khi sinh ra từ sự
đói nghèo, vất vả...
--> ẩn hiện trong đó là nỗi u t của
một trái tim nhân hậu; sự trân trọng
hạt ngọc ẩn sâu bên trong tâm hồn
con ngời lao động lam lũ, vất vả.
5. Vài nét đặc sắc về nghệ thuật:
-Cốt truyện giản dị mà độc đáo
+Tình huống mang ý nghĩa khám
phá về đời sống
+Tình huống truyện đã đợc đẩy lên
cao trào và càng xoáy sâu hơn nữa để
phát hiện tính cách con ngời, phát
hiện sự thật cuộc đời.
-Ngôn ngữ trần thuật
+Tạo điểm nhìn trần thuật sắc sảo,
tăng cờng khả năng khám phá đời
sống của tình huống truyện, lời kể
trở nên khách quan, chân thực, giàu
sức thuyết phục.
-Ngôn ngữ nhân vật: phù hợp với với
đặc điểm tính cách của từng ngời.
--> Khắc sâu thêm chủ đề t tởng của
truyện ngắn
III.Ghi nhớ: (SGK)
VI.Luyện tập:
-Bức tranh là sự tự nhận thức, tự phê
phán của một con ngời dới ánh sáng

lơng tâm, đạo đức.
-Chiếc thuyền ngoài xa là sự nhận
thức, phê phán cái ác, cái xấu trong
đời thờng.
=>Cả hai tác phẩm đợc viết theo
quan điểm nghệ thuật: chỉ ra mặt
xấu, mặt tối để góp phần hoàn thiện
nhân cách, làm cho cuộc sống ngày
càng tốt đẹp hơn.
V. Dặn dò: - Cảm nghĩ về nhân vật đã để lại trong em ấn tợng sâu sắc nhất
trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa
- Chuẩn bị bài mới