Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình (tt)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

MAI THỊ TUYẾT LÀNH

NÂNG CAO VĂN HÓA CHÍNH TRỊ
CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC TỈNH NINH BÌNH

Chuyên ngành: CHÍNH TRỊ HỌC
Mã số: 60 31 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

HÀ NỘI, 2017


Công trình được hoàn thành tại:
Học viện Khoa học Xã hội Việt Nam

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THU NGHĨA

Phản biện 1: GS.TS. Phạm Văn Đức
Phản biện 2: PGS.TS. Lê Thanh Thập

Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ
Họp tại: Học viện Khoa học Xã hội Việt Nam 10 giờ 30 phút
ngày 29 tháng 10 năm 2017

Có thể tìm hiểu luận văn tại:
Thư viện Học viện Khoa học Xã hội Việt Nam

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Văn hóa chính trị (VHCT) là một bộ phận cấu thành của văn
hóa trong xã hội có giai cấp, là kết quả của quá trình hoạt động của con
người trong lĩnh vực chính trị. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện
nay, văn hóa chính trị giữ vai trò quan trọng đối với mỗi nền chính trị,
nó vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển kinh tế xã hội.
Với tư cách là những người hoạt động chính trị chuyên nghiệp,
năng lực, trình độ và cách ứng xử của đội ngũ cán bộ, công chức
trong mọi quan hệ chính trị có vai trò quyết định đến sự tồn vong,
hưng thịnh của một quốc gia, một chế độ. Họ là lực lượng chính trị
cơ bản có khả năng thiết kế, tổ chức và quản lý xã hội để đạt được
mục tiêu chính trị đã đề ra. Nhận thức rõ tầm quan trọng của đội ngũ
cán bộ, công chức trong công cuộc đổi mới, Đảng ta luôn quan tâm
đến công tác cán bộ, coi đây là vấn đề chiến lược, có tính quyết định
của sự nghiệp cách mạng, do đó đã xây dựng được đội ngũ cán bộ,
công chức có năng lực, trình độ đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Tuy
nhiên, trong thời kỳ hội nhập quốc tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước, với sự phát triển của khoa học công nghệ và nền kinh
tế thị trường đã tạo ra chuyên môn chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm
vụ ở một số cán bộ, công chức đã tác động đến tư tưởng, ý chí và niềm
tin của đội ngũ cán bộ, công chức cả nước nói chung và cán bộ, công
chức tỉnh Ninh Bình nói riêng.những thời cơ song cũng không ít thách
thức đối với đội ngũ cán bộ, công chức. Đó là tình trạng suy thoái về
tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống; năng lực, trình độ
Sau hơn 30 năm đổi mới, tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá, xã
hội của tỉnh Ninh Bình đã có nhiều khởi sắc, đời sống vật chất và tinh
1

thần của nhân dân trong tỉnh từng bước được nâng cao, tình hình chính
trị ổn định, an ninh - quốc phòng được giữ vững. Có được kết quả đó
là do Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình đã
vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và
đường lối lãnh đạo của Đảng vào thực tiễn của địa phương; sự đoàn
kết, thống nhất của cả hệ thống chính trị trong đó đội ngũ cán bộ, công
chức của Tỉnh giữ vai trò then chốt. Tuy nhiên, cũng có một số cán bộ,
công chức của Tỉnh chưa tích cực tìm hiểu, học tập, nâng cao nhận
thức chính trị, còn thiếu niềm tin vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã
hội, hoạt động chính trị còn thiếu tính sáng tạo, có không ít cán bộ,
công chức tham gia các hoạt động chính trị một cách miễn cưỡng nên
kết quả công tác không được như mong đợi. Do đó, việc xây dựng và
củng cố đội ngũ này về phẩm chất chính trị và năng lực, trình độ
chuyên môn để đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của
địa phương là nhiệm vụ vừa mang tính cấp bách, vừa mang tính chiến
lược. Với mong muốn đánh giá thực trạng văn hóa chính trị và việc
nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình hiện
nay, đưa ra những giải pháp để có thể nâng cao hơn nữa văn hóa
chính trị cho đội ngũ này đáp ứng được các yêu cầu của công cuộc
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tác giả chọn đề tài “Nâng cao văn hóa
chính trị của cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình” làm đề tài nghiên
cứu của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Ở Việt Nam trong những năm gần đây, văn hóa chính trị là vấn
đề được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, tìm hiểu và tiếp cận ở nhiều
góc độ khác nhau, tiêu biểu như:

2

“Văn hoá chính trị và việc bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo
ở nước ta hiện nay” doPhạm Ngọc Quang chủ biên, Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, 1995. Trong cuốn sách này, các tác giả đã đưa ra
những nội dung khoa học về VHCT, vai trò của VHCT trong hoạt
động chính trị, trong việc nâng cao năng lực lãnh đạo của đội ngũ cán
bộ cũng như đưa ra một số phương hướng bồi dưỡng VHCT cho đội
ngũ cán bộ lãnh đạo ở nước ta.
Tác giả Nguyễn Hồng Phong trong“Văn hoá chính trị Việt
Nam truyền thống và hiện đại”, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội,
1998 đã đi sâu nghiên cứu những giá trị truyền thống của VHCT Việt
Nam, từ đó đưa ra những phương hướng cho việc kế thừa các di sản
VHCT truyền thống trong công cuộc đổi mới ở nước ta.
Cuốn Nâng cao VHCT của cán bộ lãnh đạo quản lý ở nước ta
hiện nay của Lâm Quốc Tuấn, Nxb Văn hóa - Thông tin và Viện Văn
hóa, Hà Nội, 2006 góp phần hệ thống hóa và phân tích những quan
điểm, luận điểm cơ bản về văn hóa chính trị, về tính tất yếu phải nâng
cao văn hóa chính trị, cũng như phương hướng, nội dung và những
giải pháp cơ bản nhằm nâng cao VHCT của cán bộ lãnh đạo quản lý
ở Việt Nam hiện nay.
Các tác giả Nguyễn Văn Huyên, Nguyễn Hoài Văn, Nguyễn
Văn Vĩnh trong “Bước đầu tìm hiểu những giá trị văn hóa chính trị
truyền thống Việt Nam”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2009 tập
trung nghiên cứu bản chất, nội dung của VHCT, nhân tố hình thành
tư tưởng VHCT Việt Nam trong lịch sử và những nét đặc sắc của nó;
phân tích một số giá trị VHCT truyền thống của Việt Nam.
Cuốn Phát huy tính tích cực xã hội của đội ngũ cán bộ nước ta
hiện nay, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2010của tác giả Nguyễn
3

Văn Tài phân tích khái niệm, nội dung và những động lực cơ bản
phát huy tính tích cực xã hội của đội ngũ cán bộ; vai trò của đội ngũ
cán bộ thông qua khảo sát một số nét khái quát về những thành công
và những mặt còn bất cập trong thực tiễn; đề xuất một số vấn đề
nhằm phát huy tính tích cực nhân tố con người của đội ngũ cán bộ.
Ngoài ra, có một số bài nghiên cứu liên quan đến văn hoá chính
trị của cán bộ, công chức. Có thể kể đến bài “Văn hoá chính trị với
công tác vận động quần chúng nhân dân trong tình hình hiện nay” của
tác giả Hoàng Chí Bảo, Tạp chí Dân vận số 1, 2005 nghiên cứu VHCT
trong mối quan hệ với chính trị học và vai trò của VHCT trong hoạt
động vận động quần chúng ở nước ta theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
Nguyễn Văn Vĩnh trong "Vai trò của văn hoá chính trị trong
việc hình thành phẩm chất và năng lực người lãnh đạo chính trị”,
Thông tin chính trị học, số 4- 2003, nghiên cứu các tiêu chí văn hoá
chính trị của đội ngũ cán bộ lãnh đạo ở nước ta.
“Văn hóa chính trị Việt Nam trong thời kỳ đổi mới” của tác giả
Phạm Huy Kỳ trên Tạp chí Tuyên giáo online Tuyengiao.vn, ngày
12/6/2010 nói về sự thẩm thấu của văn hóa vào chính trị, biểu hiện
của văn hóa chính trị, sự tác động của VHCT đến đời sống xã hội và
việc xây dựng VHCT trong thời kỳ đổi mới ở Việt Nam.
Nguyễn Thị Thu Hà trong bài Văn hóa chính trị với đạo đức
người cán bộ, công chức trong nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở Việt Nam trên website Tạp chí Tổ chức Nhà nước
ngày 15/4/2016 đã trình bày mối quan hệ giữa đạo đức với văn hóa
chính trị; tác động của cơ chế thị trường đến văn hóa chính trị và đưa
ra các giải pháp góp phần hạn chế những tiêu cực của cơ chế thị
trường đến đạo đức và văn hóa chính trị của cán bộ, công chức.
4

Các công trình nghiên cứu trên đã đưa ra các vấn đề liên quan
đến VHCT nói chung và VHCT của các cán bộ lãnh đạo ở các mức
độ, khía cạnh khác nhau. Đây là những tài liệu hết sức cần thiết để
các tác giả tham khảo và kế thừa trong quá trình thực hiện luận văn
của mình. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu
về vấn đề nâng cao VHCT của cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình. Do
đó, đề tài mà tác giả lựa chọn không trùng lặp với các đề tài đi trước.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu thực
trạng văn hóa chính trị và việc nâng cao văn hóa chính trị của đội ngũ
cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình, từ đó đưa ra một số giải pháp
nhằm nâng cao hơn nữa văn hóa chính trị của đội ngũ này.
Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Luận văn trình bày khái quát một số vấn đề lý luận về văn
hoá chính trị, sự cần thiết phải nâng cao văn hóa chính trị của đội ngũ
cán bộ, công chức.
- Phân tích thực trạng văn hóa chính trị và việc nâng cao văn
hóa chính trị của đội ngũ cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình hiện nay
từ đó đưa ra những đánh giá về thành tựu và hạn chế, nguyên nhân
của những thành tựu và hạn chế trong văn hóa chính trị và việc nâng
cao văn hóa chính trị của cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình.
- Đề xuất một số giải pháp cơ bản nâng cao hơn nữa văn hóa
chính trị của đội ngũ cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung khảo sát văn hóa
chính trị và việc nâng cao văn hóa chính trị của đội ngũ cán bộ, công

5

chức làm việc trong các tổ chức Đảng, cơ quan nhà nước và tổ chức
chính trị xã hội ở tỉnh Ninh Bình.
Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu làm rõ
vấn đề nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ, công chức trên địa bàn
tỉnh Ninh Bình từ năm 2010 đến nay.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận: Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa
Mác - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh, các chủ trương, chính sách
của Đảng và Nhà nước về văn hóa và văn hóa chính trị; về cán bộ,
công chức và xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức.
Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phương pháp
luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử
kết hợp các phương pháp: thống kê, điều tra, so sánh, phân tích, tổng
hợp, khái quát hóa.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Ý nghĩa lý luận: Luận văn góp phần làm rõ khái niệm, cấu trúc,
đặc điểm, chức năng của văn hóa chính trị. Sự cần thiết phải nâng cao
văn hóa chính trị của cán bộ, công chức.
Ý nghĩa thực tiễn: Trên cơ sở phân tích thực trạng về văn hóa
chính trị của cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình đề xuất một số giải
pháp nhằm nâng cao văn hóa chính trị của đội ngũ cán bộ, công chức
của Tỉnh.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo,
Phụ lục, luận văn gồm 02 chương, 5 tiết.

6

Chương 1
VĂN HÓA CHÍNH TRỊ VÀ SỰ CẦN THIẾT PHẢINÂNG
CAO VĂN HÓA CHÍNH TRỊ CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC
1.1. Văn hóa chính trị
1.1.1. Khái niệm văn hóa chính trị
Người đầu tiên đưa ra khái niệm VHCT là nhà chính trị học
người hoa kỳ G.Almond vào năm 1956 trong bài “Các hệ thống chính
trị so sánh” (Comparative Poilitical Systems) đăng trên tạp chí Chính
trị học- (Journal of Politics), số 8,1956. Ông đã tập trung nghiên cứu,
phân tích hành vi chính trị, động cơ hành động của các chủ thể từ đó
đưa ra định nghĩa VHCT là tập hợp các lập trường và các xu hướng cá
nhân của những người tham gia trong một hệ thống nào đó, là lĩnh vực
chủ quan làm cơ sở hành động chính trị và làm cho hoạt động chính trị
có ý nghĩa. Khái niệm của G.Almond đã mở ra hướng đi mới cho việc
nghiên cứu văn hóa chính trị, giúp thoát khỏi tình trạng bế tắc trong
việc giải thích các xu hướng liên quan tới chính trị của con người.
Sau đó, năm 1963 G.Almond và Sidney Verba trong cuốn “Văn
hóa công dân”- (The Civic Culture) đã trình bày cách tiếp cận khoa
học về VHCT bằng việc đưa ra một khuôn khổ lý thuyết chung. Theo
G.Almond “VHCT là những định hướng, thái độ chính trị đặc biệt với
hệ thống chính trị cũng như đối với vai trò của bản thân mình trong hệ
thống ấy”. S.Verba cho rằng: “VHCT là hệ thống những niềm tin về
kiểu mẫu các thiết chế và sự tương tác chính trị”. Trong ý nghĩa đó,
hai ông xem VHCT như một hệ thống chính trị được nội tâm hóa trong
nhận thức, tình cảm và sự đánh giá của quần chúng.
Ở Việt Nam, VHCT đang là vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu
quan tâm. Trong các công trình nghiên cứu cũng có nhiều quan điểm,
7

cách tiếp cận khác nhau về VHCT, cũng như có rất nhiều khái niệm
VHCT được đưa ra.
Theo nhóm tác giả Đặng Xuân Kỳ, Vũ Khiêu, Hoàng Chí Bảo:
“VHCT không phải là bản thân chính trị mà là chính trị có văn hóa,
chính trị tác động vào con người và xã hội như một sức mạnh văn
hóa, sức mạnh không phải chỉ dựa vào quyền lực mà phải dựa vào sự
cảm hóa con người, thức tỉnh lương tri, lay động tâm tư, tình cảm của
con người, thuyết phục, chinh phục, thu phục con người”
Các tác giả Bùi Đình Phong và Phạm Ngọc Anh định nghĩa: “Văn
hóa chính trị là cái đẹp, cái giá trị của chính trị, tức là chính trị thấm sâu
vào tâm lý quốc dân, vào toàn bộ đời sống và hoạt động xã hội, vào từng
người, từng gia đình, từng tập thể và cộng đồng như một sức mạnh văn
hóa, sức mạnh hợp nhất lý và tình, thuyết phục bằng cảm hóa”.
Tác giả Lâm Quốc Tuấn trong bài “Văn hóa chính trị và sự phát
triển con người - xã hội” định nghĩa: “Văn hóa chính trị là một phương
diện của văn hóa trong xã hội có giai cấp nói lên tri thức năng lực sáng
tạo trong hoạt động chính trị dựa trên nhận thức sâu sắc các quan hệ
chính trị hiện thực để thực hiện lợi ích cơ bản của giai cấp hay của xã
hội phù hợp với sự phát triển lịch sử, được phản ánh trong các hình
thức, các kiểu tổ chức hoạt động chính trị trong các thiết chế chính trị,
trong các giá trị vật chất cũng như tinh thần do chính trị sáng tạo ra”
Từ những khái niệm của các nhà nghiên cứu đi trước về văn
hóa chính trị, tôi hiểu, “Văn hóa chính trị là phương diện văn hóa
trong hoạt động chính trị bao gồm toàn bộ những giá trị vật chất và
tinh thần do chủ thể chính trị sáng tạo ra trong quá trình hoạt động
và vận hành của một nền chính trị được biểu hiện thông qua nhận

8

thức, hành vi của chủ thể mang tính tích cực, tiến bộ, phù hợp với xu
thế phát triển của lịch sử nhằm đạt được mục đích chính trị”.
1.1.2. Cấu trúc của văn hóa chính trị
1.1.2.1. Văn hóa chính trị tồn tại dưới nhiều góc độ. Nếu xem
xét xét dưới mối quan hệ giữa ý thức và hoạt động thì VHCT bao
gồm ý thức chính trị và thực tiễn chính trị
* Ý thức chính trị: là sự phản ánh thực tiễn văn hóa chính trị
bao gồm:
- Tri thức chính trị là toàn bộ những hiểu biết về chính trị một
cách có hệ thống, là khả năng nhận thức, hiểu biết bản chất của sự
vật, hiện tượng khách quan trong đời sống chính trị, gồm có tri thức
kinh nghiệm và tri thức lý luận.
- Niềm tin chính trị là sự biểu hiện trạng thái tâm lý, thừa nhận
và tin tưởng vào tính đúng đắn của một lý tưởng chính trị, một thể
chế chính trị, một hệ tư tưởng chính trị, bao gồm niềm tin cảm tính và
niềm tin lý tính.
- Lý tưởng chính trị luôn gắn liền với một lý thuyết chính trị, là động
lực kích thích hoạt động chính trị; duy trì niềm tin, tình cảm chính trị.
- Chuẩn mực chính trị là hệ thống các quy tắc, yêu cầu, đòi hỏi
của xã hội đối với mỗi cá nhân hay nhóm xã hội, xác định cái được
phép, cái không được phép hay cái bắt buộc phải thực hiện trong
hành vi chính trị của mỗi cá nhân.
- Hệ tư tưởng chính trị là hệ thống quan điểm, học thuyết, lý
luận xác định chế độ chính trị, cách thức tổ chức nhà nước, mục tiêu
chính trị, quan hệ giữa các giai cấp, các tầng lớp trong hệ thống chính
trị, phương thức tổ chức và thực thi quyền lực nhà nước.

9

* Thực tiễn chính trị: Là toàn bộ hoạt động của con người
được điều chỉnh bằng ý thức chính trị, là sự biểu hiện của ý thức
chính trị thành hoạt động thực tiễn được xem xét ở một số khía cạnh
sau: Văn hóa vận hành các thiết chế chính trị, quá trình bầu cử, việc
thực hiện các quyết sách chính trị, văn hóa điều chỉnh các xung đột
chính trị, hành vi tham gia chính trị của các chủ thể.
1.1.2.2. Xét dưới mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng, văn
hoá chính trị bao gồm VHCT xã hội, VHCT tổ chức, VHCT cá nhân.
* Văn hóa chính trị xã hội phản ánh thực tiễn chính trị của một
xã hội nhất định và là phương thức điều chỉnh hành vi chính trị của
các cá nhân trong xã hội đó.
*Văn hóa chính trị tổ chức là văn hóa chính trị của những cá
nhân có chung mục tiêu, lý tưởng, sứ mệnh tự nguyện hợp thành.
* Văn hóa chính trị cá nhân là biểu hiện VHCT xã hội trong
mỗi cá nhân cụ thể, bao gồm các yếu tố cơ bản:tri thức, tình cảm và
hoạt động thực tiễn.
1.1.3. Đặc điểm và chức năng của văn ho chính trị
1.1.3.1. Đặc điểm của văn hoá chính trị
* Tính giai cấp: Văn hoá chính trị hình thành trong thực tiễn
đấu tranh giai cấp, mọi hành vi của chủ thể chính trị đều hướng tới
việc hiện thực hóa lợi ích giai cấp và bảo vệ lợi ích giai cấp mình.
* Tính thời đại: Tồn tại trong những giai đoạn lịch sử của mỗi
thời đại khácnhau văn hoá chính trị có nội dung, tính chất, biểu hiện
khác nhau phù hợp với thời đại đó.
* Tính dân tộc: Mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng người khác nhau
có những đặc trưng khác nhau về VHCT.

10

* Tính kế thừa: Văn hoá chính trị tồn tại và phát triển
dựa trên những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
và nhân loại.
* Tính đa dạng, phong phú: Nhân tố cốt lõi của văn hóa chính
trị là hệ tư tưởng, mỗi hình thái kinh tế chính trị nhất định có hệ tư
tưởng nhất định của các giai cấp tạo nên sự phong phú, đa dạng của
văn hoá chính trị.
1.1.3.2. Chức năng của văn hoá chính trị
* Chức năng nhận thức: Thông qua các nguyên tắc, chuẩn
mực của VHCT mà mỗi cá nhân nhận thức được cái nào là đúng, cái
nào là sai, cái nào cần phải tuân thủ.
* Chức năng giáo dục: Văn hoá chính trị xã hội tồn tại như
một môi trường để tạo nên văn hoá chính trị cá nhân theo hai con
đường nhận thức chính trị và hoạt động thực tiễn. Chính tại đây, văn
hoá chính trị thể hiện chức năng giáo dục của mình.
* Chức năng điều chỉnh hành vi: được thực hiện thông qua
toàn bộ các yếu tố của văn hoá chính trị: các quy tắc, chuẩn mực, lý
tưởng chính trị... Nó có thể khuyến khích cá nhân tham gia tích cực
vì lợi ích chung của cộng đồng; hoặc cũng có thể ngăn cấm các hành
vi làm tổn hại đến lợi ích của cộng đồng, của quốc gia, dân tộc.
1.2. Sự cần thiết phải nâng cao văn hóa chính trị của cán
bộ, công chức.
1.2.1. Khái niệm cán bộ, công chức
* Khái niệm cán bộ: Theo Từ điển Tiếng Việt: “Cán bộ là
người làm việc trong cơ quan, đoàn thể, đảm nhiệm một công tác
lãnh đạo hoặc công tác quản lý nghiệp vụ chuyên môn nhất định”.

11

* Khái niệm công chức:Từ điển Tiếng Việt cho rằng: “Công
chức là người được tuyển dụng và bổ nhiệm giữ một công vụ thường
xuyên trong cơ quan nhà nước, hưởng lương từ ngân sách nhà nước”.
“Văn hóa chính trị của cán bộ, công chức là toàn bộ giá trị vật
chất và tinh thần được tạo ra trong quá trình hoạt động chính trị của
cán bộ, công chức biểu hiện thông qua các quan điểm, tư tưởng, niềm
tin; các phương thức, công cụ và các sản phẩm mang tính tích cực,
tiến bộ, phù hợp với mục tiêu, lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam
nhằm đạt được mục tiêu chính trị đó là “Độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội”, “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
1.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao văn hóa chính trị của cán
bộ, công chức xuất phát từ
1.2.2.1. Vai trò của cán bộ, công chức trong nền chính trị
Cán bộ, công chức là một trong những nhân tố quan trọng
quyết định sự thành công hay thất bại của sự nghiệp cách mạng.
Thực tiễn chính trị ở nước ta hiện nay mọi chủ trương, đường
lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đều do đội ngũ cán
bộ, công chức nghiên cứu, đề xuất đồng thời do cán bộ, công chức tổ
chức và hướng dẫn nhân dân tổ chức thực hiện. Đường lối của Đảng
đúng hay sai, tổ chức thực hiện thành công hay thất bại đều phụ
thuộc vào đội ngũ cán bộ, công chức.
Như vậy, cán bộ, công chức là một mắt xích quan trọng không
thể thiếu của bất kỳ một nền chính trị nào. Đội ngũ này có vai trò
thực thi pháp luật để quản lý các lĩnh vực của đời sống xã hội đảm
bảo tính đúng đắn về đường lối của giai cấp lãnh đạo, đóng vai trò
quan trọng trong việc duy trì trật tự, kỷ cương nhà nước và bảo vệ lợi
ích của quần chúng nhân dân.
12

1. . . . Nâng cao văn hoá chính trị của cán bộ, công chứclà đòi
hỏi khách quan của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Trong thời kỳ CNH, HDDH đất nước vấn đề quan trọng có
tính chất quyết định là phải xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức
có năng lực, trình độ, trí tuệ, phải năng động, sáng tạo, nắm bắt được
những yêu cầu của thời đại, có đạo đức và ý chí để thiết kế và tổ chức
thực hiện các nhiệm vụ chiến lược trên mọi lĩnh vực.
1. . .3. Nâng cao văn hoá chính trị của cán bộ, công chức
xuất phát từ chiến lược con người của Đảng ta hiện nay.
Chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức là một bộ phận
hợp thành của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó nâng cao
văn hóa chính trị của cán bộ, công chức là nhiệm vụ hết sức quan trọng.
Tiểu kết chương 1
Văn hóa chính trị có một sức mạnh to lớn, làm nên sức mạnh
tổng thể của một quốc gia, tạo đà cho quốc gia ấy vững bước đi lên.
Trong các yếu tố cấu thành văn hóa chính trị, có những yếu tố rất
quan trọng là nhận thức, ý thức, tri thức, niềm tin, tình cảm và lý
tưởng chính trị… của các chủ thể chính trị khi tham gia vào đời sống
chính trị. Cán bộ, công chức với tư cách là các chủ thể chính trị, hoạt
động trong lĩnh vực chính trị, cũng cần phải đạt đến một trình độ văn
hóa chính trị nhất định. Văn hóa chính trị của cán bộ, công chức là
một bộ phận của văn hóa chính trị Việt Nam. Phát huy những giá trị
tốt đẹp trong văn hóa chính trị của cán bộ, công chức cũng chính là
góp phần phát triển văn hóa chính trị ở Việt Nam. Do đó, việc nâng
cao văn hóa chính trị của cán bộ, công chức là vô cùng cần thiết và
có ý nghĩa trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội
nhập quốc tế hiện nay.
13

Chương 2
NÂNG CAO VĂN HÓA CHÍNH TRỊ CỦA CÁN BỘ, CÔNG
CHỨC TỈNH NINH BÌNH:THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
2.1. Khái quát chung về tỉnh Ninh Bình và đội ngũ cán bộ, công chức
của Tỉnh.
2.1.1. Khái quát chung về tỉnh Ninh Bình
Ninh Bình là tỉnh nằm ở cực nam Đồng bằng Sông Hồng, có 08
đơn vị hành chính trực thuộc gồm 02 thành phố (Ninh Bình, Tam
Điệp) và 06 huyện (Yên Mô, Yên Khánh, Kim Sơn, Hoa Lư, Gia Viễn
và Nho Quan) với tổng 146 xã, phường, thị trấn. Ninh Bình có điều
kiện tự nhiên thuận lợi, tài nguyên thiên nhiên phong phú và là cái nôi
chứa đựng nhiều giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc là những điều
kiện thuận lợi để phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.
2.1.2. Khái quát về đội ngũ c n bộ, công chức tỉnh Ninh Bình
Sau 25 năm tái lập tỉnh, cùng với những thành tựu về kinh tế xã hội, Ninh Bình đã xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức cơ
bản có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, trình độ lý luận chính trị.Đây
là điều kiện thuận lợi về nguồn nhân lực nhằm phát huy vai trò trung
tâm của con người trong các hoạt động để lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức
thực hiện tốt những nhiệm vụ kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của
địa phương góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của
nhân dân, ổn định chính trị, phát triển kinh tế đáp ứng nhu cầu phát
triển trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa góp phần
đưa nước ta sớm trở thành nước công nghiệp hiện đại.
2.2. Thực trạng văn hóa chính trị của cán bộ, công chức tỉnh
Ninh Bình
2.2.1. Về ý thức chính trị
14

Tri thức chính trị
Phần lớn cán bộ, công chức có nhu cầu và nhận thức đúng đắn.
Những tri thức trên là cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn để cán bộ, công
chức vận dụng vào thực tiễn nhiệm vụ mà công cuộc đổi mới ở nước
ta hiện nay đặt ra.
Niềm tin chính trị
Trong thời kỳ hội nhập quốc tế với sự phát triển nền kinh tế thị
trường tuy có nhiều khó khăn, thách thức nảy sinh cần phải giải quyết
song dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam chúng ta sẽ
hoàn thành những mục tiêu đề ra, giải quyết tốt các vấn đề còn tồn tại
làm cho đất nước ngày càng phát triển trên tất cả các lĩnh vực của đời
sống xã hội. Đó cũng là biểu hiện về niềm tin của đội ngũ cán bộ,
công chức đối với Đảng, với Nhà nước và chế độ mà nhân dân ta
đang xây dựng. Niềm tin ấy còn được biểu hiện qua việc ủng hộ lực
lượng duy nhất lãnh đạo cách mạng là Đảng Cộng sản Việt Nam.
 Lý tưởng chính trị
Đại đa số cán bộ, công chức có mục đích, lý tưởng cao đẹp,
trong sáng. Những lý tưởng đó sẽ là động lực để mỗi cán bộ, công
chức hoàn thiện tư chất, vươn tới giá trị chân - thiện - mỹ trong hoạt
động chính trị và củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của đảng.
 Chuẩn mực chính trị.
Phần lớn cán bộ công chức có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ;
trung thành với lý tưởng của đảng, có tư tưởng tiến bộ, tinh thần
trách nhiệm, dân chủ, tính trung thực và lòng nhân ái đảm bảo hội tụ
đủ các yếu tố về năng lực, trình độ và phẩm chất đạo đức cần có để
hoàn thành nhiệm vụ.
 Hệ tư tưởng chính trị
15

Do tính cách mạng, khoa học, phù hợpvới thực tiễn mà Chủ
nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh đã trở thành hệ tư tưởng
chính trị trong cấu trúc văn hóa chính trị của cán bộ, công chức ở
nước ta nói chung và tỉnh Ninh Bình nói riêng.
2.2.2. Về thực tiễn chính trị
Phần lớn cán bộ, công chức của tỉnh hoàn thành xuất sắc, hoàn
thành tốt và hoàn thành nhiệm vụ được giao. Sẵn sàng tham gia các
hoạt động chính trị - xã hội; thường xuyên chủ động tìm hiểu chủ
trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước và tham gia đầy
đủ các buổi nói chuyện thời sự, học tập nghị quyết tại cơ quan, đơn vị.
Tham gia bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp. Bên cạnh đó
vẫn còn một số cán bộ, công chức chưa tích cực tham gia vào các hoạt
động chính trị, văn hóa, không chủ động tự đào tạo, tự rèn luyện về lý
luận chính trị do đó không hoàn thành nhiệm vụ được giao.
2.2.3. Thực trạng việc nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ, công
chức tỉnh Ninh Bình
Trong những năm qua, ở Ninh Bình, công tác giáo dục chính
trị tư tưởng cho cán bộ, công chức được triển khai toàn diện, đồng bộ,
bám sát thực tiễn, phục vụ hiệu quả các nhiệm vụ xây dựng đảng, xây
dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh –
quốc phòng góp phần giữ vững ổn định tình hình tư tưởng, củng cố
niềm tin, tạo sự đoàn kết, thống nhất trong toàn Đảng bộ tỉnh Ninh
Bình và sự đồng thuận trong các tầng lớp nhân dân.
2.2.4. Những thành tự trong văn ho chính trị của cán bộ,
công chức tỉnh Ninh Bình và nguyên nhân của chúng
Đa số cán bộ, công chức có trình độ nhận thức và nhận thức
đúng đắn về lý luận chính trị. Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức
16

cơ bản đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, số cán bộ, công chức được đào tạo
về trình độ lý luận chính trị và chuyên môn, nghiệp vụ ngày càng
cao. Có hệ tư tưởng là Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí
Minh là kim chỉ nam cho mọi hành động .
Hầu hết cán bộ, công chức luôn ủng hộ, tin tưởng vào tính
cách mạng và khoa học của Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối của Đảng; tin tưởng vào thắng lợi của CNXH
trên phạm vi thế giới và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam.
Những phẩm chất chính trị tốt đẹp như lòng yêu nước, ý thức
độc lập dân tộc, tinh thần đoàn kết, cố kết cộng đồng, lòng tự hào, tự
tôn dân tộc…là những giá trị đặc trưng, bản sắc tạo thành những giá
trị chuẩn mực trong văn hóa chính trị của cán bộ, công chức tỉnh
Ninh Bình.
Phát huy có hiệu quả cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản
lý, nhân dân làm chủ”. Dần hình thành văn hóa tuân thủ và tôn trọng
pháp luật. Công tác cải cách hành chính mà trọng tâm là cải cách thủ
tục hành chính được đẩy mạnh; tinh thần dân chủ, phong trào thi đua
yêu nước được phát huy tích cực.
* Nguyên nhân của những thành tựu trong văn hoá chính trị
của cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình:
Nguyên nhân kinh tế: Sau hơn 30 năm tiến hành công cuộc đổi
mới, đời sống vậtchất và tinh thần của cán bộ và nhân dân Ninh Bình
ngày càng được nâng cao. Cơ sở hạ tầng được chỉnh trang, nâng cấp
và xây dựng mới... Những thành tựu đạt được trong lĩnh vực kinh tế
là cơ sở vật chất để xây dựng, đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức có
trình độ, năng lực, trí tuệ đáp ứng yêu cầu phát triển.

17

Nguyên nhân chính trị: Công tác cán bộ được quan tâm. Công
tác đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị, trình độ chuyên môn,
nghiệp vụ được chú trọng. Có Nhà nước pháp quyền XHCN với hệ
thống luật pháp ngày càng được hoàn thiện do Đảng Cộng sản Việt
Nam lãnh đạo.
Nguyên nhân văn hóa - xã hội: Kế thừa những giá trị văn hóa
chính trị truyền thống của dân tộc. Sự phát triển của khoa học công
nghệ và xu thế hội nhập quốc tế đã tạo ra những thời cơ thuận lợi để
cán bộ, công chức có thể tiếp cận với nhiều nền văn minh khác nhau.
Các vấn đề xã hội được quan tâm, chú trọng giải quyết, văn hóa
chính trị của quần chúng nhân dân ngày càng được nâng cao tạo nền
tảng để văn hóa chính trị của cán bộ, công chức phát triển.
. . . Những hạn chế trong văn ho chính trị của cán bộ,
công chức tỉnh Ninh Bình và nguyên nhân của chúng.
Một bộ phận cán bộ, công chức còn hạn chế trong nhận thức
về lý luận chính trị, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ chưa đáp ứng
được yêu cầu của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội hiện nay.
Một số cán bộ, công chức có biểu hiện suy thoái về tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống: Nạn tham ô, tham nhũng, lợi dụng chức
vụ, quyền hạn để bao che cho những hành vi tiêu cực vẫn còn tồn tại.
Vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, gây mất đoàn kết nội bộ; quan
liêu, xa rời nhân dân.
Một bộ phận cán bộ, công chức chưa xác định đúng vị trí, chức
năng, nhiệm vụ của mình. Tác phong làm việc, ứng xử với nhân dân
chưa đúng với đạo đức, tư cách của người cán bộ, công chức.

18

* Nguyên nhân của những hạn chế trong văn hoá chính trị của
cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình
Nguyên nhân kinh tế: Nước ta xây dựng CNXH xuất phát từ
một nước nông nghiệp lạc hậu, kinh tế kém phát triển. Mặt trái của
nền kinh tế thị trường làm cho con người dễ bị cám dỗ trước những
lợi ích vật chất.
Nguyên nhân chính trị: Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng
cho cán bộ, công chức về Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí
Minh và học tập nghị quyết của Đảng chưa được coi trọng đúng mức.
Hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện. Công tác cán bộ còn nhiều hạn
chế, yếu kém. Bản thân một số cán bộ còn thiếu ý thức trách nhiệm;
năng lực, trình độ còn hạn chế. Sự chống phá của các thế lực thù
địch. Việc phát huy dân chủ còn nhiều hạn chế.
Nguyên nhân văn hóa - xã hội: Các vấn đề xã hội nảy sinh
chưa được giải quyết triệt để. Công tác tuyên truyền chưa thường
xuyên và kịp thời.
2.3. Một số giải pháp cơ bản nâng cao văn hóa chính trị của
cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình.
2.3.2. Giải pháp từ phương diện chính trị: Tập trung vào một
số nhiệm vụ cụ thể sau:
Thứ nhất, tăng cường giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ
cán bộ, công chức.
Thứ hai, củng cố, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng.
Thứ ba, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN
của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Thứ tư, đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, trọng tâm là cải
cách thủ tục hành chính
19

Thứ năm, phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
2.3.3. Giải pháp từ phương diện văn hóa - xã hội:
Tiếp tục nâng cao trình độ dân trí và đời sống tinh thần của
nhân dân, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Nâng cao
trình độ văn hóa chính trị của quần chúng nhân dân. Thực hiện tiến
bộ và công bằng xã hội
2.3.4. Giải pháp đối với bản thân cán bộ, công chức
Thứ nhất, về ý thức chính trị: Đối với bản thân các cán bộ,
công chức của tỉnh Ninh Bình cần không ngừng rèn luyện, tu dưỡng
đạo đức cách mạng, nâng cao trình độ chính trị và chuyên môn
nghiệp vụ. Kế thừa và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống
của dân tộc. Kiên định với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng.
Thứ hai, về thực tiễn chính trị: Chấp hành nghiêm chỉnh và có
tinh thần đấu tranh bảo vệ mọi chủ trương, đường lối, chính sách của
Đảng, pháp luật của Nhà nước; bảo vệ chế độ và khối đại đoàn kết
toàn dân tộc. Có lối sống lành mạnh, giản dị, chân thực. Tôn trọng và
tích cực giúp đỡ đồng nghiệp và nhân dân.Có ý thức tổ chức kỷ luật,
trách nhiệm và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

20


Tiểu kết chương 2
Qua hơn 30 năm đổi mới, văn hóa chính trị của đội ngũ cán bộ,
công chức tỉnh Ninh Bình đã có sự chuyển biến rõ rệt về mọi mặt,
nhất là sự năng động, nắm bắt, hòa nhập với công việc, thích ứng dần
với cơ chế mới. Song, so với yêu cầu sự nghiệp đổi mới toàn diện của
đất nước, do nhiều nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ
quan mà năng lực trình độ của một đội ngũ không nhỏ cán bộ, công
chức Tỉnh vẫn còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu của

thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Trong
những năm tới, việc nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ, công
chức cần phải được chú trọng hơn nữa, cần có những giải pháp đúng
đắn và phù hợp nhằm nâng cao chất lượng, trình độ năng lực của họ,
đáp ứng được những yêu cầu đặt ra trong quản lý kinh tế - xã hội
trong giai đoạn đổi mới đất nước hiện nay.

21


KẾT LUẬN
Như vậy, nói đến văn hóa chính trị là nói đến tính văn hóa
trong hoạt động chính trị, là sự thẩm thấu của văn hóa vào chính trị.
Nó không phải là bản thân chính trị, bản thân văn hóa hay sự cộng
gộp giản đơn của hai yếu tố này mà VHCT là chính trị bao hàm tính
văn hóa từ bản chất bên trong của nó. Là một bộ phận của kiến trúc
thượng tầng, VHCT phản ánh các quan hệ kinh tế, chính trị, văn hóa,
xã hội trong đời sống chính trị. Nó bao gồm toàn bộ những giá trị vật
chất và tinh thần do chủ thể sáng tạo ra trong quá trình hoạt động và
vận hành của một nền chính trị.
Cán bộ, công chức là những người hoạt động chính trị chuyên
nghiệp có vai trò rất lớn trong hệ thống chính trị. Trong quá trình
hoạt động chính trị của đội ngũ này, có những hành vi có văn hóa và
có cả hành vi không có văn hóa. Thực tiễn ở tỉnh Ninh Bình hiện nay,
VHCT của cán bộ, công chức đã đạt được những thành tựu quan
trọng: Đại bộ phận cán bộ, công chức có trình độ lý luận chính trị,
chuyên môn, nghiệp vụ; có khả năng vận dụng một cách sáng tạo
Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của
Đảng vào tình hình thực tiễn của địa phương nhằm đạt được mục tiêu
đề ra. Với năng lực, trình độ và trí tuệ trên tinh thần chủ động, đoàn

kết, sáng tạo; đội ngũ cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình đã lãnh đạo,
chỉ đạo và tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ trên các lĩnh vực
kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Kế thừa và phát huy những giá trị
VHCT truyền thống tốt đẹp của dân tộc, khơi dậy niềm tin, sức mạnh
nội lực của cả hệ thống chính trị, củng cố vai trò lãnh đạo của Đảng,
chức năng quản lý của Nhà nước và phát huy cao độ quyền làm chủ
22


của nhân dân. Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đã đạt được,
VHCT của cán bộ, công chức tỉnh Ninh Bình còn tồn tại một số
khuyết điểm, hạn chế do cấu trúc xã hội, mặt trái của nền kinh tế thị
trường, sự chống phá của các thế lực thù địch và những phát sinh
trong lòng xã hội XHCN chưa được giải quyết triệt để, một số chính
sách của Đảng chưa hợp lý, công tác quản lý Nhà nước ở một số lĩnh
vực còn nhiều bất cập, vi phạm quyền làm chủ của nhân dân. Năng
lực và trình độ của cán bộ, công chức chưa đáp ứng được yêu cầu của
công cuộc đổi mới đất nước.
Vì lẽ đó, việc nâng cao VHCT của cán bộ, công chức tỉnh
Ninh Bình là rất cần thiết nhằm phát huy những giá trị tích cực đã đạt
được, tạo động lực thúc đẩy kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội phát
triển; hạn chế những mặt tồn tại bằng những giải pháp cụ thể, phù
hợp với điều kiện thực tiễn ở địa phương, có tính khả thi và hiệu quả
góp phần làm cho các hoạt động chính trị đạt đến tầm văn hóa, làm
cho văn hóa thấm sâu vào chính trị.

23