Học thuyết Mác lê nin về Đảng cộng sản

Bài 7.
HỌC THUYẾT MÁC – LÊNIN VỀ ĐẢNG CỘNG
SẢN.

Ths. Phạm Văn Khuynh.


MỤC TIÊU:
- Hiểu được sự ra đời của Đảng Cộng sản là một tất yếu
- Nắm vững những nguyên tắc cơ bản về xây dựng một chính Đảng cách mạng
của giai cấp công nhân
- Thấy được sự vận dụng đúng đắn, sáng tạo của Hồ Chí Minh vào xây dựng
một Đảng mác xít chân chính, trong một nước thuộc địa nửa phong kiến ở
Việt Nam
- Trên cơ sở đó góp phần vào sự nghiệp đổi mới, chỉnh đốn Đảng của Đảng ta
hiện nay


NỘI DUNG:

I. Khái quát quá trình ra đời, phát triển học thuyết Mác-Lênin về Đảng Cộng sản.

II. Tư tưởng cơ bản của C, Mác và Ph. Ăngghen về chính đảng độc lập của giai cấp vô
sản.

III. Những nguyên lý của V. I. Lê nin về Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân.

IV. Ý nghĩa của học thuyết Mác-Lênin về Đảng Cộng sản.


I.

KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH RA ĐỜI, PHÁT TRIỂN HỌC THUYẾT MÁCLÊNIN VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN.


1. C. Mác và Ph. Ăngghen người đầu tiên xây dựng những tư tưởng về Đảng Cộng sản và trực tiếp áp
dụng vào
công tác xây dựng Đảng.

a. Tư tưởng về Đảng Cộng sản được hình thành cùng với quá
trình phát triển, hoàn thiện tư tưởng, quan điểm duy vật về lịch
sử, về chủ nghĩa cộng sản và về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân.

- Từ quan điểm duy tâm chuyển hẳn sang lập trường duy vật về lịch sử, Mác, Ăngghen đã chứng minh một
cách khoa học sự diệt vong tất yếu của CNTB và thắng lợi tất yếu của CNCS.
“Sự sụp đổ của giai cấp tư sản và thắng lợi của giai cấp vô sản đều là tất yếu như nhau” (Tuyên ngôn của
ĐCS).


- Các ông đã phát hiện và chứng minh một cách khoa học về sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công
nhân, là người “đào huyệt” chôn CNTB, xây dựng chế độ xã hội mới-chủ nghĩa cộng sản.
“Như vậy là sự phát triển của đại công nghiệp đã phá sập dưới chân của giai cấp tư sản, chính ngay cái
nền tảng trên đó giai cấp tư sản đã xây dựng lên chế độ sản xuất và chiếm hữu của nó. Trước hết giai cấp
tư sản tạo ra những người đào huyệt chôn chính nó”. (Tuyên ngôn…)
- Các ông còn khẳng định: giai cấp công nhân muốn thực hiện được sứ mệnh lịch sử ấy, điều kiện tiên quyết
là phải tổ chức ra một chính đảng độc lập.


b. C.Mác và Ph.Ăngghen trực tiếp áp dụng và phát triển những tư tưởng về Đảng Cộng
sản vào thực tiễn.
Mác, Ăngghen là người sáng lập, lãnh đạo và trực tiếp áp dụng tư tưởng về ĐCS vào ba tổ chức

cộng sản quốc tế:
- Liên Đoàn những người cộng sản (1848-1852).
- Hội Liên hiệp công nhân quốc tế - Quốc tế I (1864-1872).
- Quốc tế II (1893-1914).
Sau năm 1895 Ăngghen qua đời, các lãnh tụ Quốc tế II là Becxtanh và Cauxki đã phản bội giai cấp
công nhân, biến QT.II thành đảng cơ hội. Phong trào công nhân đã đi vào thoái trào, khủng hoảng vế
lý luận.


2. V.I. Lênin kế thừa, phát triển những tư tưởng của Mác, Ăngghen về đảng cộng sản trong điều kiện
mới.
a. Lê nin phê phán kịch liệt các đảng của
Quốc tế II, sau Ăngghen qua đời.
- Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, CNTB đã

chuyển thành CNĐQ, thời cơ của

cách mạng vô sản đang đến gần, nhưng các đảng của QT II đi theo con đường cơ hội chủ nghĩa, đòi xét lại
chủ nghĩa Mác, đấu tranh cải lương, từ bỏ các nguyên tắc cơ bản về đảng cộng sản.
- Nhiệm vụ cấp bách lúc này là phải bảo vệ và phát triển học thuyết của Mác, trong đó có học thuyết về
Đảng Cộng sản. Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, nhằm xây dựng một chính đảng thật sự cách mạng và
khoa học theo tư tưởng của Mác.
- Lê nin là người đã đảm nhiệm vai trò lịch sử đó.


b. Lênin kế thừa, phát triển những tư tưởng của Mác, Ăngghen, xây dựng học thuyết về
đảng kiểu mới của giai cấp công nhân.
- Lê nin kế thừa, phát triển sáng tạo những nguyên lý của Mác,
Ăngghen về ĐCS, xây dựng nên học thuyết về đảng kiểu mới
của giai cấp công nhân.

- Lê nin đã áp dụng vào xây dựng Đảng Công nhân dân chủ-xã
hôi Nga, một đảng kiểu mới của giai cấp công nhân. Đảng đã
lãnh đạo nhân dân Nga làm nên Cách mạng Tháng Mười vĩ đại,
xây dựng nhà nước Xô viết đầu tiên trên thế giới.


3. Các Đảng Cộng sản tiếp tục áp dụng, phát triển học thuyết Mác-Lênin về ĐCS trong
điều kiện đảng cầm quyền.

a. Đảng Cộng sản (b) Nga và ĐCS Liên Xô trước và trong Chiến tranh thế giới lần II.
- Sau khi giành chính quyền, Lê nin tiếp tục phát triển học thuyết trong điều kiện Đảng cầm quyền. Những
tư tương của Lê nin về đảng cầm quyền là chỉ dẫn quan trọng trong xây dựng Đảng Cộng sản Liên Xô, mà
tiền thân là Đảng Cộng sản (b) Nga, sau khi Lê nin qua đời.
- Đảng Cộng sản Liên Xô đã trở thành một Đảng vững mạnh, lãnh đạo nhân dân Liên Xô đạt được những
kỳ tích vĩ đại trong xây dựng CNXH và chiến thắng chủ nghĩa phát xít trong Đại chiến thế giới II, mở
đường cho hệ thống XHCN ra đời.


b. Đảng Cộng sản Liên Xô và ĐCS các nước XHCN sau Đại chiến thế giới thứ II.
- Quốc tế Cộng sản (QT III), do Lê nin sáng lập, đã có vai trò to lớn trong sự ra đời của Đảng Cộng sản ở
các nước, đặc biệt sau Đại chiến thế giới lần II. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, mà trụ cột là Liên
Xô, các nước XHCN đã đạt được những kỳ tích rực rỡ trên các lĩnh vực trong suốt gần bốn thập niên.
- Đầu những năm 80 của thế kỷ XX, các nước XHCN ở Liên Xô và Đông Âu tiến hành cải cách, cải tổ.
Quá trình đó đã mắc phải những sai lầm nghiêm trọng, Đảng mất vai trò lãnh đạo, dẫn đên sự sụp đổ của
của CNXH ở các nước.
- Hiện nay, cách mạng thế giới đang ở giai đoạn thoái trào, nhưng đi lên chủ nghĩa xã hội là một tất yếu
lịch sử của cách mạng thế giới, không thể đảo ngược.


II.

TƯ TƯỞNG CƠ BẢN CỦA C.MÁC VÀ PH. ĂNGGHEN VỀ CHÍNH
ĐẢNG ĐỘC LẬP CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN.


1. Giai cấp, đấu tranh giai cấp và chính đảng.
a. Đấu tranh giai cấp giữa giai cấp vô sản và tư sản.
- Xã hội loài người từ khi phân chia giai cấp, do mâu thuẫn về lợi ích mà sinh ra các cuộc đấu tranh giữa
các giai cấp với nhau.
“Lịch sử tất cả các xã hội cho đến ngày nay chi là lịch sử đấu tranh giai cấp” (Tuyên ngôn…)
- Cuộc đấu tranh của giai cấp diễn ra từ thấp đến cao, từ đấu tranh kinh tế đến đấu tranh chính trị, đỉnh cao
là cuộc cách mạng xã hội, giành quyền lực về tay một giai cấp.
- Cuộc đấu tranh chính trị phát triển đến mức độ nhất định sẽ dẫn tới sự ra đời của các chính đảng. Mỗi
chính đảng đều mang bản chất của một giai cấp nhất định.


b. Bản chất của Đảng Cộng sản.
- Đảng của giai cấp công nhân ra đời là một tất yếu trong cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân
chống lại giai cấp tư sản.
- Đảng Cộng sản ra đời nhằm thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Do đó, Đảng
mang bản chất giai cấp công nhân.
- Bản chất giai cấp công nhân của Đảng thể hiện, Đảng luôn đứng trên lập trường giai cấp công nhân, mọi
chủ trương chiến lược, sách lược của đảng luôn xuát phát từ lợi ích của gia cấp công nhân. Nhưng đảng
không chỉ đại biểu cho quyền lợi của giai cấp công nhân mà còn đại biểu cho quyền lợi cho toàn thể nhân
dân lao động.


2. Đảng Cộng sản ra đời, tồn tại và phát triển là để thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân.
a. Sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân.

- Mác, Ăng ghen đã luận giải một cách khoa học về sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản: “Trong tất cả các
giai cấp hiện đang đối lập với giai cấp tư sản thì chỉ có giai cấp vô sản là giai cấp thực sự cách mạng. Các
giai cấp khác đều suy tàn và tiêu vong cùng với sự phát triển của đại công nghiệp; giai cấp vô sản trái lại,
là sản phẩm của nền đại công nghiệp” (Tuyên ngôn…)
- Cùng qúa trình phát triển sản xuất tư bản, giai cấp tư sản mất dần vai trò cách mạng; ngược lại giai cấp vô
sản đại biểu cho phương thức sản xuất tiên tiến, cộng sản chủ nghĩa, thì ngày càng nắm trong tay vai trò
cách mạng, quyết định sự phát triển của thời đại mới.


- Mục tiêu chiến đấu của giai cấp vô sản là lật đổ chế độ TBCN, xây dựng xã hội mới, CSCN, xã hội không
còn chế độ áp bức, bóc lột.
“Mục đích trước mắt của những người cộng sản cũng là mục đích trước mắt của tất cả các đảng vô sản
khác: tổ chức những người vô sản thành giai cấp, lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản, giai cáp vô sản
giành lấy chính quyền”
( Tuyên ngôn của ĐCS)
- Do thúc đẩy bởi lợi nhuận, giai cấp tư sản mở rộng đầu tư khắp toàn cầu, giai cấp vô sản ra đời cùng với
sự mở rộng sản xuất ấy, họ đều có mục tiêu đấu tranh và kẻ thù chung.
- PTSX TBCN là chế độ bóc lột cuối cùng trong xã hội, vì vậy giai cấp công nhân muốn tự giải phóng mình
thì đồng thời phải giải phóng toàn thể những người lao động khác.


- Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là sứ mệnh lịch sử toàn thế giới, vì giải phóng lao động không chỉ
là của một quốc gia dân tộc.
- Khái niệm về giai cấp tư sản và vô sản (theo Ăng ghen viết năm1888 trong lần tái bản Tuyên ngôn của
Đảng Cộng sản bằng tiếng Đức):
+ Giai cấp tư sản là những nhà tư bản hiện đại, những người sở hữu TLSX xã hội và sử dụng lao động làm
thuê.
+ Giai cấp vô sản là những công nhân làm thuê hiện đại vì mất các TLSX của bản thân nên buộc phải bán
sức lao động của mình để sống.

b. Giai cấp công nhân chỉ có thể thực hiện được sứ mệnh lịch sử của mình khi tổ chức được một
chính đảng độc lập.
- Chỉ khi nào giai cấp công nhân tổ chức ra được một chính đảng độc lập thì mới hành động với tư cách
một giai cấp độc lập.
- Chỉ có chính đảng mới có thể vạch ra cương lĩnh, đường lối đúng đắn, tạo cơ sở thống nhất ý chí và hành
động, làm cho phong trào đấu tranh của công nhân chuyển từ tự phát lên tự giác.
- Có chính đảng độc lập, giai cấp công nhân mới thoát khỏi sự lệ thuộc vào hệ tư tưởng tư sản, tư tương
tiểu tư sản, chủ nghĩa xã hội không tưởng và các trào lưu phi vô sản khác.
- Chính đảng của giai cấp công nhân phải độc lập cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức.


c. Quy luật ra đời của Đảng Cộng sản.
ĐCS ra đời từ cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân chống giai cấp tư sản, là sản phẩm của sự kết
hợp giữa chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào công nhân. Bởi vì:
- Từ thực tiễn phong trào công nhân cho thấy, khi chưa có lý luận khoa học dẫn đường, nó chỉ là phong trào
tự phát, đỉnh cao về tổ chức cũng chỉ dẫn tới “chủ nghĩa công liên”.
- Ngược lại, CNXHKH khi chưa thâm nhập vào phong trào công nhân, đỉnh cao về tổ chức chỉ dẫn tới
những hội nghiên cứu và truyền bá chủ nghĩa Mác.
- Khi CNXHKH thâm nhập vào phong trào công nhân, làm cho họ nhận thức được bản chất bóc lột của
CNTB, giác ngô về địa vị và sứ mệnh lịch sử của mình, dẫn tới ý thức cần phải tổ chức ra một chính đảng
để thực hiện sứ mệnh lịch sử ấy.


3. Những vấn đề chủ yếu về xây dựng
Đảng Cộng sản.
- Nguyên tắc tập trung dân chủ, tuy các ông chưa đưa ra thuật ngữ “tập trung dân chủ”, nhưng trong Điều
lệ Liên đoàn những người cộng sản và Điều lệ tạm thời của Hội Liên hiệp công nhân quốc tế (Quốc tế I), đã
phản ánh đầy đủ nội dung của nguyên tắc này.
- Xây dựng đội ngũ đảng viên.

- Đảng là một khối đoàn kết thống nhất về chính trị, tư tưởng và tổ chức.
- Đảng phải giữ mối liên hệ mật thiết với quần chúng.
- Tự phê bình và phê bình là quy luật phát triển của Đảng.
- Đấu tranh kiên quyết không khoan nhượng với chủ nghĩa cơ hội, bè phái là quy luật phát triển của Đảng.


- Vấn đề cán bộ và công tác cán bộ của Đảng.
- Chi bộ (TCCSĐ) là nền tảng xủa Đảng, là hạt nhân chính trị trong các hiệp hội công nhân công xưởng,
nhà máy.
- Một sô vấn đề về Đảng cầm quyền, như giai cấp công nhân phải giành lấy chính quyền của giai cấp tư sản
thiết lập chính quyền của giai cấp công nhân; hình thức, bản chất chủ yếu của nhà nước XHCN; vấn đề
Đảng lãnh đạo nhà nước; lãnh đạo cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới, xây dựng quân đội thường trực;
tiêu chuẩn và bãi miễn cán bộ…


III.
NHỮNG NGUYÊN LÝ CỦA
V.I. LÊNIN VỀ ĐẢNG KIỂU MỚI CỦA GIAI CẤP CÔNG
NHÂN.


1.Hoàn cảnh lịch sử cuối thế kỷ XIX
đầu thế kỷ XX.
a. CNTB đã chuyển sang giai đoạn ĐQCN.
- Trong nước, tăng cường bộ máy bạo lực, đàn áp phong trào công nhân, mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân với giai
cấp tư sản trở lên gay gắt.
- Ngoài nước, với chính sách “pháo hạm” xâm lược và thôn tính các nước nhỏ yếu biến thành thuộc địa của chúng.
- Giai cấp công nhân và những người lao động trên thế giới đã hình thành liên minh mới, giữa giai cấp công nhân
chính quốc với nhân dân các nước thuộc địa.
- Mâu thuẫn giữ các nước đế quốc với đế quốc, mà đỉnh cao là cuộc Đại chiến thế giới lần thứ nhất.

- Giai cấp tư sản đang mất dần vai trò cách mạng, trở thành lực lượng phản tiến bộ. Thời cơ cách mạng vô sản đến
gần.


b. Để cách mạng vô sản giành thắng lợi phải có đảng kiểu mới lãnh đạo.
- Lê nin phân tích sâu sắc chủ nghĩa đế quốc và kết luận “CNĐQ là đêm trước của cách mạng vô sản”, hay
“là phòng chờ của CNXH”
- Để cách mạng vô sản giành thắng lợi, thì nhiệm vụ cấp bách là phải xây dựng một chính đảng thực sự
cách mạng, trên nền tảng của chủ nghĩa Mác. Phải đoạn tuyệt với những đảng cơ hội của Quốc tế II (sau
Ăng ghen qua đời).
- Lê nin đã hoàn thành suất sắc nhiệm vụ lịch sử đó. Người đã trung thành, phát triển sáng tạo học thuyết
của Mác, xây dựng thành công một đảng macxit chân chính ở Nga, làm nên cách mạng Tháng Mười vĩ đại Đó là đảng kiểu mới của giai cấp công nhân. (những tác phẩm tập trung: Làm gì? 1902, Một bước tiến hai
bước lùi 1904).


2. Những nguyên lý về đảng kiểu mới của Lê nin.
a. Chủ nghĩa Mác là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng Cộng sản.
- Lê nin khẳng định: CN Mác là hệ thống lý luận khoa học, là kế thừa và phát triển một cách khoa học
những tư tưởng tiên tiến của XH loài người, phản ánh đúng đắn lợi ích của GCCN.
“Phong trào dân chủ-xã hội quốc tế hiện đang trải qua một thời kỳ giao động về tư tưởng. Từ trước tới nay nhũng
học thuyết của Mác và Ăng ghen được coi như nền tảng vững chắc của lý luận cách mạng, nhưng giờ đây khắp nơi
đã có người lên tiếng cho rằng những học thuyết đó là không đầy đủ và lỗi thời rồi” (Lê nin toàn tập, t4…tr.231)

- Bảo vệ CN Mác không phải giáo điều, xơ cứng, mà bảo vệ phải đi đôi với phát triển, vận dụng sáng tạo
trong điều kiện, hoàn cảnh mới.