DSpace at VNU: Vấn đề phụ nữ ở Việt Nam đầu thế kỷ XX

Mí

TẠP CHÍ KHOA HOC DHQGHN. KHXH, t XV, N°5. 1999

VẤN ĐỂ PHỤ NỪ ở VIỆT NAM ĐẦU

t h e kỷ

XX,

D ụ ng Thị V â n Chi
Khoa Tiếng Việt
Đại học K H Xà hội & N h ã n văn - ĐHQG Hà Nội
Đẩu thô kỷ XX, ciưỏi tác động của các chương t r ì n h khai th ác thuộc địa, c h ín h
sách chính trị, v ă n hóa, giáo dục của Pháp, ả n h hưởng của các trào lưu tư tưởng
dân chủ t r ẽ n thô giới, xă hội Việt N a m có n hiều t h a y đổi. Khi xã hội th ay đổi, tâ't
cả đ ề u liẽn q u a n đ ê n Ịjhụ nữ. C ù n g với sự ra đòi của giai cấp cô ng n h â n , bộ p h ậ n

nữ lao dộng làm t h u ê đã có mặt ở h á u hết các n g à n h kinh tế, làm việc trong xưởng
máy, hẩm mỏ, đồn điền... Sô' đông phụ nữ còn được đưa vào làm công việc dịch vụ
trong các đô thị, làm ngưòi bán hàng, di ở, làm con sen , bồi bếp và th ậm chí cả n g h ề
mại dâm... Bôn cạn h dỏ, chính sách văn hóa giáo dục của P há p dã tạo nên một t ầ n g
lỏp Ị)hụ nừ trí thức, là m nh iểu n gh ề khác n h a u như: th ư ký, giáo viên, là m thơ, viế t

háo... Phụ nừ trở t h à n h một lực lượng xã hội, một dôi tưỢng q u a n tâm, t r a n h t h ủ của
mọi kh u yn h hưỏiig chính trị, dặc biệt từ sau chiến t r a n h t h ế giới thứ I.
Trong cơn k h ủ n g ho ảng do xâm lược thực d â n gây nên, p h ụ nữ trở t h à n h một
vân để xã hội và dưòng n hư là diểni thể hiện tạp Ir u n g n h ừ n g m âu t h u ẫ n , n h ữ n g
thay đổi trong xã hội Việt Nam buổi giao thòi. Vấn đề đ á n h giá vai trò của p h ụ nữ
Irong gia (tinh và xã hội, vấn đế ph ụ nữ chửc nghiệp và c h ế độ tiển lương, c h ế độ
ỉ>âo hiểm, vấii đề giáo (lục Ị)hụ nữ. vấn (tô hôn n h â n và gia đì nh , nh ữ n g n g u y ê n tắc

( l ạ o đ ứ c t r u y ổ n i h ố n g . . . c h o đ ế n v ấ n (lổ Ị ) hụ n ữ v ỏ i I h ể d ụ c , t l ì ùi t r a n g . . . d ặ c b i ệ t

v ấ n đ ề nữ q u y ể i i và gi ải Ị)hóng ])hụ nử, Ị)hụ n ữ t h a m gi a v à o c uộc đ ấ u t r a n h gi ải
Ị ) h ó n g í l â n tột'

n hu

thê

nào

dã

trỏ t h à n h vấn

đổ

lưu tâni của xã

hội

trong n h ữ n g

Ìiíìrn í l nii t h ô k ỷ X X

1, Vai trò c ủ a p h ụ n ừ t r o n g g ia đ i n h , xã h ộ i và t r o n g c u ộ c đ âu t r a n h g i ả i
p h ó n g d â n tộc
Nhừn g (lỏng gÓỊ) to lớn của ph ụ nữ Việt Nam trong sả n xuất xã hội, trong
kinlì tô gia d in h và giáo (lục con cái Irong lịch sử là một thực tê mà h ầ u h ế t mọi
Iiíĩười phải t h ừ a n h ậ n . Không chỉ có nhừ ng ngưòi x u ấ t t h â n tây học n h ư Ngu yễn

Văn Vĩnh, Diệp Vản Kỳ... hay n h ữ n g ngưòi yêu nước nh ư P h a n BộiChâu, H u ỳ n h
1’lìúc Kháng... đ á n h giá cao vai trò của phụ nữ mà ngay cả n h ữ n g người xuá't t h â n
Hán học chịu ả n h hưỏng sá u sắc của tư tưởng Nho giáo n h ư P h ạ m Quỳnh, Ngu y ễn
Bá Học cũng phải t h ừ a n h ậ n phụ nữ Việt N a m từ trước đến nay vôn ''linh lợi m à
can đảm, cần m ẫ n m à kh ôn ngoan, xưa nay đã có tiếng giỏi về đường k in h tê. Cuộc
thương nghiệp trong nước p h ẫ n nhiều là ử trong tay đ à n bà, Dẫu cả t h ế giới k h ô n g
đ ã u có c ả n h đ á n g p h ụ c là cảnh vỢ niiồi c h ồ n g đ i họCy học s u ố t đời... p h ụ n ữ m ộ t


Đ ặ n g Thị Ván Chi

2

m i n h tần tảo mà cung cấp được cho cá một nhà, írẻìi là cha rnẹ, dưới là lũ co n ' [1 1,
hay ''đàn bà lờ chủ gia đình, đ ứ n g vào địa vị ịĩiáo s ư cho con tre ' và ^'c.hưa h ề th ấ y
một người đàn hà ngu hèn t h ế nào mờ d u n g cho con ăn ỉĩiaìì nói (lỏi, t h ử cho con
chửi chú đá n h anh. Còn hao nhiêu con ììhà th ấ t g iá o hổ hết la con nha k h ô n g có
mẹ” [2].
v ể vai trò của ph ụ nữ trong p h o n g trà o giải p h ó n g dâ n lộc thì kh ông Ị)hải ai

cũng n h ậ n thấy. Ngay các trí thức yôu nước tr o n g p h o n g t r à o Đông Kinh Nghĩa
T hục c ù n g chỉ cho rằ ng ph ụ nữ cỏ thổ t h a m gia m ộ l cá ch g iá n l iế p t h ô n g (Ịua việc

khu yến khích chồng và k h u y ê n bảo con. Còn các n h à tư sản ihì hoàn toàn gạt phụ
nữ ra khỏi n h u n g tín h to án c hín h trị của họ. Riênịĩ P h a n BỘI Châu la ngưòi dẩu
tiên n h ìn một cách đ ủ n g đắn vai trò của p h ụ n ữ đô'i với sự n g h i ệ p (íấu tr anh cửu

nước. Trong H ả í riíĩoại huyết t h ư n ă m 1906. P h a n Bội C h â u dã kêu gọi "nhi nữ"
cùng “p/ỉỉi hào, quan chức, gia tô, sĩ tịch..." c ùn g đ ú n g dậy giôt ííiặc cửu nước.
Chỉ có Đảng Cộng sản Việt Nam mới t h ấ y h ết (ìược vai trò lo lỏti của phụ nừ

Việt Nam trong sự nghiệp đấ u t r a n h giải p h ón g d â n tộc. Nfĩay từ khi m(')i t h à n h
lặp năm 1930 Đả ng đà ra N g h ị quyết về công tác vận độn g p h ụ nữ, vạch rõ '"Lực
lưỢng p h ụ n ữ là lực lưỢng rất trọng yếu. N ế u quáìig (tại q u ẩ n chúnịỊ p h ụ ììừ không
t h a m gia cách m ạ n g thi cách m ạ n g k h ô n g thê t h ắ n g lợi được" [3J. C hính vì vậy
công cuộc vận động giải phóng dân tộc của Đảní; Cộng sản Việt Nain (lã lôicuôn
đưỢc đôn g dảo phụ nữ t h a m gia và đi tới t h ắ n g lợi.

2. V ấn để g i á o d ụ c p h ụ nử
Trước khi Pháp xâm lược, dưới c h ế độ ph o ng kiến, Ị)liụ nữ khỏng tlược di học
nên có t h ể nói giáo dục phụ nừ hay ‘V/ỉ? học" là một tr ọ n g t á m íliiỢc th ảo luận khá
sôi nổi tr ên báo chí n h ữ n g n ã m díiu thô kỷ XX. N gay t ừ n ă m 1907, IrfMi Đ ă n ^ c ỏ
T ù n g Búti,

Vívu Vì i i U đ ũ v i ế t h h \

\ìh:' »n n h f f n f y q i UHì n i ô m h o p h ò i c ủ a

n h i ề u n g ư ờ i t r ừ ớ c v i ệ c p h ụ n ữ đi h ọ c c ũ n g n li ií d ể l a n h i ề u h i ộ n Ị ) h á p k h u y ỏ n k h í c h

ph ụ nữ di học. N h ư n g cuộc t h ả o luận thực s ự vế v ấ n (!ề ''nữ học" chì diỗii ra Siiu khi

thực dâ n Pháp ha n hàiih Học chính Tổng q u i n ă m 1917. một quy dịnh có lính chất
ph áp chế về việc giáo (lục: cho p hụ nữ. T h a m gia vào cuộc thảo lu ận này là cá(' quan
chức giáo dục của c h ín h quyển thực d ân và các học giả lẽn tuổi nh ư P h ạ m Quỳnh,
Nguyền Bá Học, T rịnh Đình Rư... kể cả các p h ụ n ữ t r í th ức n h ư Sương Npuyột
Ánh, Đạm Phương... Nhìn c h u n g hẩ u h ếl các tác giả đều n hâ ì Irí cho r ằ n g cần ])hai
giáo dục p h ụ nừ. n h ư n g giáo dục phụ nừ n h u thô n ào lại tùy thuôc vào (Ịuan lìiộm
của mỗi ngưòi về vị trí của p hụ nữ trong xă hội. T ro n g n h ữ n g năm 20 p h a n lớn các
tác giả t r ê n báo Naỉìi Phong đều q u a n niệm vị tr í c ủ a p hụ nữ là () troiig gia dinh
n ê n nội d u n g giáo dục ch ủ yế u n h ằ m giú]) Ị)hụ nữ l à m tỏt c ô n g viộc nội trớ. ''Coĩi

g á i c ần p h ả i học đ ể n h ả n cách h o à n t o à n ' [4 | “nêz/ k h ô n g học t h i s a o ìiiêu đũỢc t ứ

đ ứ c ' [5] và cần nhíVt là chuyên dạy tam tòng tứ đức, các việc dàn bà trong nhà,
không cần phải dạ y nhiều về khoa học, loán, mà g i à n h nh iểu thòi gian cho việc dạy


v ấ n đê p h ụ nữ Viựi Nain d ầ u th ê hỷ A'X

I]

nữ vôuịị ị^ìi\ cliáiili. ( ’ne lác ^m:Í n à y còn ph r ph án (‘luíííng trình giáo (lục rủa Phá|)

chí) Ị)hụ nữ Việt N a m là kliỏn^^ phũ họỊ), cán Ị)hải hot sỏ' giò liêng Phíip di và tán g
sỏ »iò' (lạy ( liỡ (|UỎÍ' Uịxũ và ĩiữ cònịí, í^ia c h ã n h ITmi.
ỉ ) ê i ì I i h ũ i ì g l ì ă m oO. r ù n g v ỏ i s ự Ị ) h á t I r i ỏ n c ủ a Ị ) h o n " t r à o n ữ ( ] u y ể n v à g i a i

Ị)liỏn^ Ị)hụ nĩi. sii có Iiiậl cúa t a n g 1(1]) nữ Irí thức, các tn' ih ửc tây học nh ư Trịnh

Diiih Kií. ( ’;k) V;ìn ( ’háiih, N g u y ễ n Văn Bá... cho rằng ''giáo dục ph ụ n ữ khổng thẻ
ỉ(ì\ lỊKi iỉĩìììì Ìctììĩ ỊỊÒV ỉìữa, khỏìig ncn nghĩ thiêu chức dờn hà ỉờ ờ troììíị gia đinh má
(ỊIIỮÌÌ m á t r ủ n g c á i p h ậ n s ự a i ỉ i ấ v ớ ỉ ì ỉ Ị o á i x â h ậ i " | 6 ]. ĩ ^ h ụ n ừ p h á i h ọ c t ậ p d ể c ó Lhê

hìỉih cỉãn^ vỏị n a m ^iỏi. đô cổ Ihỏ i h a n ì íĩia các cônự, tác xã hội. Giáo (luc [)hụ nữ

th()i kỳ ììày (liíííc coi là mộl hiện Ị)liáỊ) (lê í luir hiện nữ quyổn và giải Ị)hóníí Ị)hụ nữ.
3 . V' ^an d ể n ử q u v ể n

Khai

và ^iải p h ó n ^

niộìii v ế n ừ ( Ị u y ổ n l a n

(laiỉ t i ê n

xuất

hiện trôn báo chi Việt N a m

vào

nam 1911 trong ỉ)àĩ Vê thói trọng n a m klìinh n ữ cùa ta của Nguyền Vản Vinh Irên
ỉìôìiiỊ Dươìỉ^ Tạp Chí. T ro n^ n h ữ n ^ n ă m sa u đó trên háo N a m P hong và N ữ Giới
(^lìUỉìí^ các' tá(’ gia đểii cô găiiK làm I'õ kh ái Iiiộm này. Tuy nhiên, khái niệm nừ
( Ị i i y e n l uí ' t l o v ã i i (‘ÒIÌ \ a l ạ VÓI Ị ) h a n d ô n g n ^ u ò i v^iộl N a m . T h e o h a u h ỏ t c á c l á c g i ả

(lây là Iiiôt khái niỏni ('ủa phuo'ng Tfiv inoi duọc du Iihậ]) vào Việt Nam. Họ cho
r ã t i g Ị ) h u n ữ \ ' i ỏ t N a m (‘O CÙIÌ" ì ợi í c h v à t l ì ỏ n g ỉ i ì i n h n h ư n a m g i o i n h ú n g Ị ) h ả i c h ị u
m ộ t ( l ị a VỊ t h à p k c ì i ì , h â t b ì n h d i i i i g V()i n a m

g i ỏ i , c h ỉ vi h ọ k h o n j i c ỏ h ọ c t h ứ c . Vì

vạy. Iiiuõn thực hiỘ!i (Ịuyốn bình clan« nain ìiừ can "p/ìciì lưu ìám vào s ự giáo dục
(ỉcni ha" [71Sau nam
ra (hu

t i n h h ì n h x ã h ó i \ ' i ỏ t N ; n n c ó n h ữ n g tliMV t l ói ( Ị i i a n t r o n j i . S ự

^IMÌ c ã Ị ì ÍIÍ s à i i v à l i ê u

l lí s a n

t l ì à ì i h i h ị . SLÍ c ó m ạ t

l a i a l i í i n ;ỈT> v ạ n l.rí

i h u c l á y l i oc, i l ;u' l)iệ'Ị l a s ụ r a íl()i r u a D a i ì Ị í ( ’ộ n ^ s a n v^iột N a m ( t ã a n h l u ỉ ò n g s a u
s a c líii I i i i l i h i n l ì (‘i i i n h Lrị v à l i f i ư ỏ n ^ " ớ V i ệ t N a i r . t r o i i g d ó (■(') s ự I i h ậ n t h ứ c v ô viYn
(le lìu

(Ịn y en

v a

^i;i!

Ị)h()!ì^

Ị)lui

m ì.

'1'hoi ky Iiay, nôi (lun^ (ảia khai niệĩii mì (Ịuyến klìôn^ còn gị('ìi liạn trong (Ịuan
iiiịMii COI s ự l ) ã t l ) i n h

Iiaiii n u c h i la s ự h à l

ỉ ) ì i i h ( l a n ỵ - I r o n ^ v a n đ ổ ịi ì í ì O c i ụ c

mia Iiia lIuíìc hao ^6ni í';i (Ịii\'ốn ỉ)iĩiiì (lăn^ VC clìính írị. (]uyổ!i hau cử, ứíìg cử,

l Ị i i y ỏ u l a o ( ! ộnj ; v à lự' d o k ỏ t h ỏ n V()1 n ^ u o i n i ì i i h y ô u .

Nhìn c h u n ^ việc n h ậ n thức vân (lổ nữ (|uyổiì lúc lìày dã hình t h à n h mội sỏ
k h u y n h h ư ớ n ^ Ị ) h; ui á n h ( ] i i a n d i ê m v ã ( Ị u y ế n lợi c ủ a c á c n h ỏ m x ã h ộ i khác: n h a u .
T r i í ỏ c h ê t (t() l à k h u y n l ì h i í ỏ n g ú n ^ h ộ n ử ( Ị u y ế n . I l a i i l i ỏt n l ì ữ n í í n ^ ư ò i n à y
( l ổ u t h u ộ c ' t a i l ” luỊ) \ ì ' ị ' n v à n h ừ n «

tn' ih ứ c T â y

học chịu á n h

hường của văn hóa

Ịìluíòn^ 'rây. (Ic) cló I‘lìỉ lìliạn i h ấ y t h â n p h ậ n lộ thuộc của một sô Ị)hụ nữ thuộc tán g
lớp trfMi luôn s ông Lrong cliổu kiộn kí n cong cao tưòng'. khôn^ lao động, k h ô n g sô ng

tự lập và chịu nhĩỂu r à n g buộc của lễ giáo phon^ kiôn. Vì vậy họ chủ triídng giáo
dục ])hụ nữ và p h ụ nừ chức n g hiệp là điểu kiện đổ thực hiộn nừ quyền và giải
phóng phụ nữ. Tuy n h i ê n nừ íiuyôn gan vói quyên chính trị, quyên ứng cử và hầu


ị

Dăng Thị Vân Chi

cừ ('ua |)hụ nữ thi họ (lê'u !ié tiánli v;» nh ãn Iiìaiih Ị)lìỊi nữ không (’liỉ làin việc t r o n g
^ i a (lì ii h v;i (-an i h a n i ịiii\ CÌUc ủ a

lìliỉếu

pliụ

n u

1 1' i

thiic,

t a c x ã lìội. K h u y i ì ỉ i l u K i n ^ n a y d u ộ f s ự ủ n g h ộ
Ị)hụ

m i

lií

s;in

vít

tiÌHi

tu

saiì

Iihiì

V âii

ỉ)ạ n i

ỉ):'i N^iiyỏn ỉ)iíc Nhuận, Nguyỏn 'i'hi Kiôni...
'I'rái vdi kỉuivìiỉi luíớng ùnịi hộ nữ (Ịuycn la k h u y n h luíỏnỊ^ p h r hình nử
(Ịuyến. '1'roiiíĩ k h u y n h lìUỏng này. có một sô n<íuòi Ị)li(‘ hìnli nữ (Ịuyến (lo anh hiíỏiiK
sáu sac cua lu tiùỉn.u Nho ^iáo nlìU IMiạni (ỉiiỳnh. Tòn 'Phât Đàin... Một só kh á c là
ti'i tliủc tii s;in niìu ỈMìan Long. ÌMu CJuan” ('hiôii niậc tlù lìiỏt

hĩỉìỉì ctõìĩịĩ

ỉ ì c i m ì ì ữ ỉ à Ì)ÌỘỊ t ư ĩướì ìí > t i ê n b()" | s | n l u i n » vi ( Ị u y ế i ì l ụi (‘ỉ i i i i h t r ị c;i n h â n

liọ c ủ n ị ;

ph àn (ỉỏi nủ (Ịuyen '^ÍỊIÚỊ) clìo p h ụ n ữ (íui binh qnyèìi lờ gáy thOnì ké Ị)han dỏV' và
"họ sẽ phá ìì đỏi ta từ Ironq g i a đ ì n h tới ng o à i xỏ lìội"

l ỉ a y l ũiìti nh u N ịi u y à n

Vãn Vinh tlìì cho inng plìỊi nu Việt Nam cũnịi (loi nữ <]uyếiì nhu Ị)hụ MŨ C h â u Au
l à đ ò i n ” vfọc vì Ị) l ì ụ n ừ V i ộ l N a m (l à (‘ó n u ( Ị u y ổ n

IMian tlỏi nũ (Ịuyen. nh iêu n^ưòi ròn phaii tlôi ca v i ệ f Ị)liụ nù dì lãm va ihaiii
gia

i'i\c c ô u ị i

lai'

x ã

hội.

ỉỉọ

clu)

vhuịi

plui

nìi

(li

l a m

sò

tia iih

c h ồ

híin

c u a

Iiani

giổi

và làm ( lìo gia di nh sò kh ông cỏ n^ưòi (‘hăm sóc... (ỉi a (linh la n^uổiì Ịíỏc cua xã hội
mà gìiì đình khôn** vử n g thì xã hội sẽ lan...
M ộ l k l i u y i ì h h u ỏ i ì ” k h á ( ' n h ậ n t h u c (l uọc t l i ã i i Ị ) h ạ n n ô lẽ c u a n ^ u o i \ 'i ột N a m
cl ưỏi t h ( ỉ i IMi;iị) t h u ộ c nt'*iì c l u i l i ' Uon. u V;U1 ( l ộ n ^ " i ; i i | ) h o n i ; Ị ) h ụ n u k h o i
l ề giíH) Ị ì h o n , ^ k i ỏ n n l u r í )i ỏỊ) V ã n

l\i v a IMì ai i K h ô i .

DiỘỊ) \ ' ĩ \ n

Ki (‘lio v à n ị i " ì ì ^ ư d ì

V i ệ t N c n n h h ỏ ì ì ị ị p l i a i l a k é lciỉĩĩ l u ã i ÌÌÌCI c / ì i ỉ a k e c / ì Ị U l i ỉ c i t " " n i ^ d y tìciiìi
c h ỉ cỏ (Ịiivéỉì n ắ m

c a n h i t u ì ì i Ị t ì ì u O " t l i i "(ĨỎI v ớ i p h u

hiiọc

riiììiị

n ữ c h i c o n c l ì u y Ọ ì ì ^ÍỊKÌI p h ỏ n í ị ,

giải ph ó ng ớ phoỉìiỉ tục, gicii phóỉìíJi ờ iỊÌa dtiìh, giciỉ Ịtììoììíị ờ xá hội, hoan ỉodìì ỉ^iai
phú ìĩiỊ" |H)|.

l l a y I Mi a n K h ù i v i ỏ t n h i ế u l)ãi

c:ìi- 1);U) " c l ì i ỉ r i c / i K ì ì o ỉ ì ị ị ^^ỉ áo, ( ỉ a

p h á chc (ĩỏ íỊÌa diìì h \ 'Xù chi cnì p h ụ fìữ ÌÌÌCI xoa C(ti h i ậ t ncinì ioiì ềìừ fỉ. ^ỊCỉììiị lại cái
n g h l a c h ữ t r i ì ì ỉ ì h c i ỉ l ì iu/'c s ự C d i u;i(i 1(1 ư ò t()ỉ" I 1 I |.

lỉ<*n Ciiiiii tlt) inol lo;,t tuMi Ihu\'L‘l lu;in (U‘ cua car nha \iin l'ụ Liií' Ví/// ỉ)í>(ttt
d ẻ (’ao con nguoi ra n h â n , i liùní^ lại iô gỉ.lí) Ịíhon*^ ki ỏ n

i);»( l)K‘t ( ; u’ nhãi i v ậí mi

c ủ a h ọ l à n h ừ n ^ n í u í o i í l á n i ( ' h ỏ n g l ạ i Ịỏ ^ l á o Ị ) h o i m k i ê n , (hi i i ì v r u v;i t ụ í ỉ ị n i i ả o ‘Ạ{
c i i ộ í ’ i l òi mì ì i l i .

(';ỉc sách ỉ)íi(> í‘ũn^ khai, niìuniỉ 11 1 í line lu san. nj4a> cá

Tuy Iihirii.
n h ừ n g

Ii^uoi

c h ù

t » ‘i í ờ n ^

ùnịx

liộ

n u

(Ịuyốn

và

g iải

p h ỏ n g

Ị)hụ

n ữ

cĩni^^

k h ỏ n g

ai

(‘h ỉ

la (luíic Ii-ouị; diếu kiộii của Iiìộl niíoc tluiôí' ilịa n h u Việt N am . pliụ nừ inuỏỉi lỉtíi nu
(Ịuyến và giài p h ón g ])hụ nữ. triíoc liỏt phíii có niộl tieii dĩ' lỏii la luíỏr lìha tlúc lập.

Nhữnịi ngưòi CỘIÌ" Síiiì là n h ù n g n^uòi íỉiiy nh á t dã ịXí\n vàn tỉế ^lai |)h()!i” phụ nữ
voi vân (le ịXỉM Ị>hóii^ (lán lộc. Ti‘011^ L u ậ n cưiỉềìiỊ chiììh trị nãni lí)3() rùa ỉ ) a n ”
Cộuịi san. lìani nừ l)ình (ỊIIVLMÌ lã niột tron^ nuũH ('liủ tìUíũi^ \ờu ciia Dan^. Dang

(’ŨII^ vạch ì’õ ”//(’// p h u n ữ dứiìíỊ mjioai cuộc (táu troììlì cách ỉiìỌììiị cua cỏtìịị nùng thì
khòììii hao ^ỉ(ĩ dạt mục dn ìì p h ụ n ữ giíu plìOỉìíỊ dĩì'(iv"
('uộc vậii tlộii" giải
phón^í I)hụ nữ của Đ a n g Ị)hát trien. nhieu nừ (ỉaiìo viê n cộng Síìii dã di vào vạn

Vãttì d ổ phụ nữ Việt Nam cĩầii thê kỷ XX
ilộm^ ('òiXịX nóiifí. Mạt khác (‘á(' nừ trí ilìức, fác !ilià l)áo nữ cộn^ s;in (lã laiiì (*h()
vàn (lổ Ị)hụ luì \ vrn các ỉ)á() tii san nhu Phụ N ữ Tởn Vân Iiliừn^ nám \^Ì‘A \ K);V,r> tiíi n<'*ii ịìần ^ũi luíii V('íi phu m ì lao (Ịnim và viêc n h ậ n thức vàn (lế nù qu ycn
Ini

nôn

ihực

t ỏ h í ù i v;ì ( l ú n ^

hiíỏnti

hòn.

ỉ ) ó là v i ệ c v ạ c h

ì’õ v ấ n

(t ố Ị)lìỊi n ử c h ứ c

ii ị : ! uí*Ị) k h õ n . í * c h ỉ l à v à n i l ế v i ỏ c l à m (‘ủ a | ) l i i i n ừ I i i à d ô i v ỏ i Ị ) i i a n ( l ó n f í p h ụ n ừ d a n g

l a o Í ỈỘP” l i o n ^ CMC h a m i no, n l ì à i n á v c ù a l ư l)íin P!i:\ị) l à ViVn d ế t l i ốu k i ệ n l a o r ỉ ộn^ ,

í'hỏ (lộ ticn liKHm, í‘hỏ (lộ l);i() hiểm...

4. Nhửn«í v â n dổ dạ o d ử r và h ô n nliân
Vìiuu díiU lliỏ ki XX, íliíni aiilì lìuỏn^ của liê]) xúc vàn hóa Đỏng -

'1'ron^

'FiiV nluìii^ v;ìp. í!e nhu la o lìỏiì. (la Ihr* tluọc ih á o luọii n h iế u trÌMi háo <*hí, nhấL là

tv o n ^ inuí' A7;ơ/ ilan ha Irêiì Đùng c ố Tùuiỉ Báo vò Dòng Dương Tạp Chỉ. Trong khi
tụt' tào hôn 1)Ị hau hôt mọi n^uòi phô Ị)han thi chè clộ da thô không n h ù n g khỏn<í hị

ai ^;)h;ir. đòi lìià nhieu n^Híoi còn cô' g ane iũện hộ cho hà nh vi (ló. Tuy nhiên, dốn
nh i.ìn ” nãni
Ị)hụ nử \^iộí. Nam clã \ờn tiêng '\ỉỉihi irưiỉc tiên có thè làm đượv
ììỉ^nv va m> hỢp vớỉ Ìaaìì ỉí và nh an (ĩạo lã đề nghị ban hành luật mội vỢ một
cÌĩ(..>}iíị"\ 1;-ì|.
D u n i t l a i i h l ì ị i h ĩ a clòi n ừ ( Ị u y ổ n v à g ì i ì i Ị ) h ó n g ] ) h ụ n ữ , m ộ t s ỏ Ị ) h ụ n ừ t h à n h t h ị

sa v;ìí) ỉ)oi toan. ( 0 bac. (lặc i)iộl các cô ^ái Tây học (iheo mới) mà lòi song và q u a n
n i ẹ m CUA !ì() l;'í inôt ỉ!ì;\rh ihíu* (ĩõi với n lu ìn " quaiì niộin đạo tiức và (!(* dọa lín h
chfui

ỉiíii v ù u ịx c u a

J^ia ( l ì n l ì t i - u \ ‘ÌM’» l l ì ò n ; ’ . I)(J d ỏ , n i ò l .sô n ^ ' i i o i I i l n í H u ỷ n l ì T h ú c

IMi.iiì lìỏi ( ’!ìâu niặc' tỉù uiiíi hò nù (Ịii\'riì il;l Ị)h;n \cn tiỏni» ])hr* plìiUì "uứt

hrỉ ỉ:>nì tn'ii tìưíu ììUi rì plìãtì sáp ỉìưih- bóỉìíí... ỉììoniỊ diíik' cái lòt M a d a m thời Xi‘ìv
iíàr ìĩìỉ\fc (ỊUC hiỉ'(fììí^ hìĩỏỉiíĩ bỗìiíỊ một sỢi f()c, thê nìct nav ỉĩữ qiivèỉi, mai n ữ qtỉvến,
hcu rừu Xdíi xcicy p h ụ n ữ n h i t ỉhõ còn ván đẻ ÍỊÌ mà hàn ĩiữa (ĩáii" 1I II 'rroiiị^í Iilìữn^
n a m in.Ul. tru()(' \\ỉ\nự; !oạl các cuộc lự sát của ])hụ nữ và Ihanỉi niên cáf dỏ lliỊ í'ú
nj‘n\-**n ìilìMiì lu' Iihũìip \’:in i\ĩ*

hôi nluí r^nntì liô
gin nniifv (lAii. <Ị\I\'0ÌÌ J^ÌM
l r U ( ì ! i ^ . (ỊUMM lìộ n a i i ì m ì . v i ỏ ( ’ é p d n y r n . . . I Mi a n K h ô i (l à Ị ) h a i k ô u I r i ì "í//V/ d i n h Xf'í’
í ( ỉ
kiêii tranlì luậii. Nlìữn<í nịiúni ủnfí hộ tự clo kỏl liôn thì (lật h ạ n h phúc cá n h â n lén
t i r i i \';i COI tiiìli yôu là (‘ơ sỏ cua hỏn Iihán. cỏn nlìững n^ưòi phí* Ị)lìán tự (lo hôn
nlià n lại đật quyển lợi của gia đình lên trên. Dưới n h a n đề "Đà/Ỉ bà với ái tinh"
T!i,ỉf‘h l.aiì í*hí) rhnư. Ị>hụ nữ mà nói ctô*n tình yêu. (tòi quycn Ui do yêu thưdng cũnp
Liiniì^ dIìU tlunj; t^iua \ à hội mà nói to ir*n I’ãn^ "ChủỉìẬỉ tôi cũììíỉ là n^iùỉi ỉìlìiỉ'dàn
ò n ự

u ữ ỉì Ị)Iì(ii ( ĩ ư ợ c Cịuvéỉì

c h ọ n

h ạ n

t r ă m

ỉìă n i'

"lĩùn

ììháiì

n à o ,

íỊÌa

tộc

n à o

k h ô n g

d o

(ii rình ựâv tìcìì thì cũng lá chuyện bá lớp" [ 16Ị.
Kỏt luạn
1.

Tron^" íliếu kiện của xã hội Viộl Nam dáu t h ố kỉ XX. voi sự xuất hiện của

tiông díìo Ị)hụ nữ tron^ các h ẩ m mỏ. nhà máy. vỏi các; lììỉih thức lao độn^ dưỢc xà
hôi h ó a c ù a Ị)hư(íng thứ (

,sản x u ấ t

t ư h á n c h ú n g h ĩ a c ũ n « n h ư việc n h i ề u Ị)hụ n ừ


Thi Vân Chi

(>

(Ivigc Ỉ ()1 Iruony. Ị)hụ nu (lay lioc, vịêt !>;»(). lãiii th(). . lan (lau IKMÌ li'í>n^ ỈỊrh sử. v ấ n
đế phụ nừ k h ô n ” (’on Iiảin Iroiiu kliuôiì khô ^ia ílìnli nữa inà tliiõc (líĩt t r r n b ìn h
(llCMl x ã l l ỏl ,
'Z. l . í i n í l á u l i r i i CÍU' v a n tli' c u a

Ị)lui n ì i (liíỊù- ( l u a I‘;i i h a o l u ; n ì . t r a o (lôi t ỉ ' ô n

h a o c h i . T ừ cl i n ('hi í‘í) n ; i m í^iỏi l ) à n vỏ n l u i n f i v ã n (lê í u;i Ị ) hu n ữ tỉ;'ni ( l a n (lã xiiíầl

luôn nliừn^ liỏn^ noi tiia Ị)hu nũ h;uì \ (■ nhửn^ vân ílo cua chiiili Iiiinh. Do (ló v à n

(l(‘ Ị)hụ ììừ kliôn" chi lã vàìì (lô cua xà liội ma cỏìì Lrổ th aiih SỊÍ tự n h ậ n thức CIIH
hiiii i h à n phụ nủ. (Mìiiìh sụ Ui n ha n lluic uàv mỏi m ang lại CỈIO cho phụ nữ nhiìnK
t h a y (l òi i h i ĩ t

s ụ CŨI Ì ^ n h ú l l u ỉ c d r i v s ư Ị>hiU I r i ỏ n (‘U a Ị ) h o n ^ í r à o Ị ) l i ụ n ữ . t h u e c l ã y

phụ

yia

nũ

th.mi

\ ' n n r;\i- h o ỉ ì l

(lộiig \ ã

h ô i . v à o ] ) h ( ) i ì ^ I r ã o cl(')i ( Ị i i \ ' ê n ỉ ) ì n l ì ( l ã i i ^

I ì ; i ni n ũ v a ị i ì i ì ì Ị ì h o i i ^ Ị ) l ui n ừ
‘í. ( ^ u a I n n l i

nhạn

t l i u c l á c v â i i (Ic c u a

Ị ) h u n ủ clã (li t ì i l ì i ì h v ự c v ã n

Ị)liụ n ừ n h u

iu'i ( Ị u y e n

v;'i ịXìAì ] ) hóí i í ^

h o i ì - l ì ũ h ọ c . » i á í ) c l u c Ị > h u n ữ - s ; u i ” l i n h v u c t‘h í n h

I »‘Ị xA liội: p h ụ nìì v;» (ỊUven hau củ, Ún" cii. (] uvcn t h a m cl iíi ìh. <»iai Ị)hÓỊi^ Ị)lui nử
v;i

(len

\'an

n ln ìn ^

Iiam

1

1 -

ỉ l t . ì ”) v a n

( l i ‘ u i a i Ị ) l i ont ^ ( l ; i n t ô c .

lie

I1 U ( Ị U v e n

v;i ” i a i Ị ) h ó n ^

Ị)hu

n ũ duóí'

^àii

VOI

Ị ) h o n ^ ^ l a i c: i | ).

T A I

L I Ẹ i ;

T H A M

K I I A O

Iỉ I

Naìiì Phoní> sô 82 lhan» I - ì9lì I. Ỉ 1 26 I - 2i^s.

|LM

N a m PhoỉìỊỉ. sô ;]4 thiiììu i - H)2f). lì'

|.‘ìỊ

ì / ịcÌì

I 1{

Ncíìiì Ph()ìì
|.')|

N n m Plìoỉìg, SÔ IOI thiiiio 12 -

|í>|

Phu N ữ Tan Vân. sô 2 ih á n g r> -

I 7 |

N a n ỉ

|s|

Ị * h i / iV//’ 7 V/// \V/ / /.

sù

ị!M

P ỉ ì u N u ' T a n

so

'-^S7

sứ pììon^íỉ Ịrcii) Ị)hu n ừ Virt Nanì tạp I. XXK l*hụ luì. 1!.. ỈH(ìi. tì 17 I.

l*hnfìí>. s o

4

\V///.

1 haiii^

10

-

\v liìT).

n u

11’ U).
/. I i

1 ().

i h . M ì ^ T) - lííi^í). Í 1 ]I).
8

1 l ì i i i i Ị ^ (* -

ì^hụ S ừ Tãỉi Vătì, sõ

14 th;uií4

I i ‘ ỉ).

1ỉ'

D õiìíị D u'(ỉỉìựTạp Clìí, sò 31(19.'^7) ('rh (‘0 N^uyẻn i)ức

Mậu ti'on^

vãn áè nluí íhỏ náo" . Tap ('hỉ Xã hỏi hi !l^|

Ỉ^Ịchsư phoììíị trao ph u n ữ Vỉct Noìĩì t;ìỊ)

I 1;ì|

Phụ !\‘ữ 7V/// W///, sô 18

8 -

11' !(■),

I I 1|

Phụ N ữ Tàn Vãìi. S(I 10 t h a n ” 7 -

ti‘11).

I 151

Phu N ữ Tân Văn, sỏ'84 tháno n -19;n.

Ir 9.

tì S7).

I NXB IMìụ nũ, 11 . n x i l . 11' ITT).

Phu N ữ Tán Vãìì, sỏ'95 t h án g 7| DânẬi ('() T iíỉìlì Hao xuàl l)iin năm 1907.

‘’(ỉia dinh ílA


7

Vân (đê p h ụ nừ Việt Narn đầii t h ế h \ XX
I IS|

N Ừ G ì ớ ĩ C h ĩ i n g x u a l l);in n á n i l í MH.

llíM

íỉoai 'riìanlì. Hoai ( ’hán. Thỉ n h àn Việt N a m ( 1932-Ĩ94Ĩ}. NXB Văn họr.
1 Hí»7.

li^OỊ

Nhài

L i n ỉ i . L a n h l u n g . N X 1 3 / 9 ờ/ N a v , H . . 1 9 8 7

ĐỜI Nay. tỉ.,

})ôi haiì.

Níín^ Thu. NXI5 £)(//A'av. H., 1948.
Í21| .Essays in to Vií^nơmese posts. Cornell Univ(‘rsity, I n th a c a Now York, New
>'()ik unif)
VNU JOURNAL OF SCIENCE, s o c . SCỈ , t.xv. N'^5, 1999

THE QUESTION OF WOMEN IN VIETNAM
IN THE EARLY XX CENTURY
D ang Thi Van Chi
Faculty o f Vĩrfỉìũ?iìese LauẬỊuage a n d Culture for Foreigners
CoiU\m> o f Social Sciences & H u m a n itie s - V N U
At I lie t)(*oi])nino- (,j' the tw(*nti('th C(*ntury th ere c a m e llu* impact of the

olonial (‘\ Ị ) l ( ) i t a t i o n . l ) i ' i n g i n « n o w c u ltu ral a n d o d u c a l i o n a l Ị ) o l i o i e s , a l o n g
with now uleolD^ual c u rr e n t s dovoloỊ)nig a ro u n d the world. Vietn am un d e rw en t

h'i iMK h (

major

transioniialions

in

|)olilical.

oi ' oi i oi i i i f .

social,

cultural,

and

(educational

S[)hc‘r(*s. This Ị)1-Í)(‘Í‘SS liatl a major iniỊ)afí Oli women.
T h ( ‘ rt)lt* of woHKMi

i n Sí)(‘ií ‘í y

l o h(» r(Ml ofi n(*d MS V i e t n a m

underwent

s o c i a l , c u h i n a ! . (‘c o i i o i i i i f c h a n ^ o s . S i u h a i ’(‘a s a s t l i o I’o l e o f wfinifMi t h f Mr p o s i t i o n

i n l l u* i a n i i l v . (‘d u c a t i o n .
primarily

iỊU ('stion

()l

])r()i(‘s si ()i i . a n d

w o m t M i ’s

rig h ts ,

t h e l ì a l i o i ì a l 1i h c i a t i o n n i o v i Mi i o n l .

ni;uriag(' wore quostionod. T h rs e

w o m o n 's

lih p ra lio n

a n d

th e

role

wore

of w o m e n

in