Tuần 33. Giá trị văn học và tiếp nhận văn học















 



giÁ trị vĂn hỌc vÀ TiẾP nhẬn vĂn hỌc
Chào mừng các thầy cô và các em học sinh !
Ng­êi­thùc­hiÖn:­PHẠM MINH HiỀN

Lớp dạy :12b2



Giáưtrịưvănưhọcưlàưsảnưphẩmưkếtư
tinhưtừưquáưtrìnhưvănưhọc,ưđápư
ứngưưnhữngưnhuưcầuưkhácưnhauư
củaưcuộcưsốngưconưngườiưv cú tácư
độngưsâuưsắcưtớiưconưngườiưvàư

cuộcưsống.ư



*Văn học cung cấp những kiến thức bách khoa về hiện thực đời sống:
- Tri thức về thiên nhiên, vũ trụ
+ Các tác phẩm thần thoại giúp ta nhận thức về vũ trụ, con người, thế giới;
+ Sông Đông êm đềm của M. Sholokhov, Đất rừng phương Nam của Đoàn
Giỏi, Dế mèn phiêu lưu kí của Tô Hoài đã mang đến cho người đọc nhiều tri
thức bổ ích về phân loại thực vật và tập tính của rất nhiều giống loài động vật.
- Tri thức về đời sống xã hội
+ Về phong tục tập quán của nhiều địa phương, nhiều dân tộc (Vợ chồng A
Phủ, Gót sen ba tấc..)
+ Cuộc sống đau thương và hào hùng của dân tộc ta (Thơ văn Nguyễn Trãi,
Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu)
+ Tri thức có giá trị về lịch sử kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa (Tấn trò đời
của Ban zắc; Số đỏ của Vũ Trọng Phụng; Hoàng Lê Nhất thống chí của Ngô
Gia Văn Phái....)
+ VH giúp ta hiểu về thân phận con người, khám phá tính cách xã hội của
một giai đoạn, một xã hội, một tầng lớp, một giai cấp ( Kịch của Sheaspear;
Truyện Kiều của N.Du..)
……………………..


*Vh

giúp ta nhận thức được chính bản thân


Giá trị nhận thức

Là khả năng đáp ứng nhu cầu muốn hiểu biết của con người về cuộc
sống xung quanh,về chính bản thân mình,...

Nhu cầu nhận thức của
con người

Khả năng phản ánh và lí giải hiện
thực của văn học
CƠ SỞ
Biểu hiện

Văn học giúp ta có những hiểu biết
về tự nhiên,xã hội, con người,…

Văn học giúp ta nhận thức về chính
bản thân



Giá trị giáo dục
Thay đổi hoặc nâng cao tư tưởng tình cảm của
con người theo chiều hướng tích cực, tốt đẹp, tiến bộ
Nhu cầu hướng thiện của
con người

CƠ SỞ

Thái độ ,tình cảm ,nhận xét của
tác giả

Biểu hiện

TƯ TƯỞNG: LÍ TƯỞNG
TIẾN BỘ, ĐÚNG ĐẮN

TÌNH CẢM: YÊU ,GHÉT
TÂM HỒN LÀNH MẠNH …

ĐẠO ĐỨC: NÂNG ĐỠ
NHÂNCÁCH PHÁT TRIỂN

Hoàn thiện con người và hướng tới những hành động
thiết thực cụ thể vì cuộc sống tốt đẹp hơn



• Văn học hình thành trong con người một lí tưởng tiến bộ,
giúp họ có thái độ và quan điểm đúng đắn về cuộc sống
Ví dụ: 
• Hình tượng Từ Hải trong “Truyện Kiều” ngoài ý nghĩa là
mơ ước tự do và công lí của Nguyễn Du, nó còn có tác dụng
khơi dậy ở người đọc ý chí độc lập tự do, ý thức không cam
tâm làm nô lệ, ý thức tháo củi sổ lồng đạp bằng mọi bất công
ở con người.
• Hình tượng Kiều lại giáo dục con người ta lòng hiếu nghĩa
với cha mẹ, lòng chung thủy vợ chồng, ý thức luôn luôn khơi
dậy trong cuộc sống.

Văn học khêu gợi tư tưởng, tình cảm, nuôi dưỡng tâm hồn, niềm tin vào con
người.
- Văn học có khả năng hướng thiện:  Từ những hình tượng như Lạc Long
Quân, Âu Cơ, Thánh Gióng, cô Tấm, Thạch Sanh,… trong truyện cổ tích; hình
tượng Thúy Kiều, Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga,… trong văn học chữ Nôm
đến hình tượng mẹ Tơm, mẹ Suốt, anh hùng Núp, Tnú,… trong văn học hiện đại
đã ảnh hưởng ít nhiều đến quan niệm đạo đức của lớp lớp thế hệ người Việt
Nam. về tình nghĩa thủy chung, lòng bao dung, tinh thần dungc cảm, ý chí đấu
tranh, tinh thần yêu nước…
- Văn học là nơi nuôi dưỡng tình cảm nhân ái. Ta thương Sọ Dừa vì hình dáng
tội nghiệp nhưng luôn luôn cố gắng vươn lên; ta thương Cô Tấm vì luôn bị kẻ
xấu hãm hại; ta thích Thạch Sanh vì luôn chiến đấu vì người khác, bảo vệ nhân
dân; ta mến Gióng vì nhỏ tuổi nhưng có quyết tâm đánh giặc cứu nước,…
Ta ghét mẹ con nhà Cám, Lý Thông,… vì chúng luôn dùng thủ đoạn để hãm hại
người tốt, mong muốn có được danh lợi nhờ sự lừa lọc, lợi dụng kẻ khác,…
+ Văn học khơi dậy trong tâm hồn ta niềm tin vào sự tất thắng của cái thiện,
niềm tin vào cuộc sống,…(Cô Tấm hay Thạch Sanh dù có phải trải qua bao
nhiêu sóng gió, bao nhiêu thử thách trong hành trình của mình nhưng vẫn giành
được thắng lợi cuối cùng, vẫn có được tình yêu và hạnh phúc.



Bài thơ: “Quạt cho bà ngủ”  (Thạch Quỳ), SGK lớp 3, tập 1

•
•

                                    “Ơi chích chòe ơi!
                                    Chim đừng hót nữa,

                                    Bà em ốm rồi,
                                    Lặng cho bà ngủ.
 
                                    Bàn tay bé nhỏ
                                    Vẫy quạt đều đều
                                    Ngấn nắng thiu thiu
                                    Đậu trên tường trắng.
 
                                    Căn nhà đã vắng
                                    Cốc chén nằm im.
                                    Đôi mắt lim dim
                                    Ngủ ngon bà nhé…”
Tình cảm yêu thương, hiếu thảo của bạn nhỏ trong bài thơ đối với bà.
=> Giáo dục: tình yêu tha thiết với bà, với mẹ..


Bài dân ca:
Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần


•

- Nỗi cực nhọc, vất vả của người nông dân quanh năm một nắng hai
sương làm ra hạt gạo nuôi đời.

•

- Khuyên nhủ chân tình về lòng biết ơn, thái độ trân trọng người lao
động.



Xét Ví dụ:
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim Chiền Chiện
Hót chi mà vang trời.”
(Thanh Hải)


Mùa xuân thiên nhiên xứ Huế:
+ Hoa tím biếc mọc trên dòng sông xanh – sự hài hòa
tự nhiên của màu sắc đem đến vẻ đẹp dịu nhẹ, thanh
mát làm say đắm lòng người.
+ Tiếng hót của chim chiền chiện mở ra một không
gian cao vời, trong trẻo làm xao động đất trời và tâm
hồn nhạy cảm của nhà thơ.
=> Tươi đẹp, bình dị và gợi cảm.


Hỡi cô tát nước bên đàng,
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?”
(Ca dao)


+ Vẻ đẹp của cánh đồng quê bát ngát màu xanh và ngào ngạt
hương lúa tràn ngập ánh trăng vàng.

+ Vẻ duyên dáng, khoẻ đẹp của một thiếu nữ đang cần mẫn tát
nước lao động dưới trăng.
Cái hay cái đẹp của câu ca dao là tả ít mà gợi nhiều. Cảnh ngụ
tình đầy thơ mộng. Chàng trai say mê ngắm thiếu nữ tát nước.
Cảnh đẹp, người hăng say lao động, càng làm tôn lên chất thi
vị, hữu tình



Giá trị thẩm mĩ
Là khả năng văn học phát hiện và miêu tả những vẻ đẹp của cuộc sống một
cách sinh động ,khiến con người biết cảm nhận và rung động trước vẻ đẹp đó.

Xuất phát từ nhu cầu cảm thụ, thưởng thức
cái đẹp của con người

CƠ SỞ

Xuất phát từ đặc trưng của văn học:Phản
ánh cuộc sống theo quy luật của cái đẹp

Biểu hiện

Văn học miêu tả vẻ đẹp muôn
vẻ của tự nhiên, tạo vật

Văn học miêu tả đẹp của con
người từ hình thể đến nội tâm

Văn học khám phá những hình

thức nghệ thuật độc đáo của
tác phẩm

Làm cho con người biết yêu quý ,khám phá thưởng thức
cái đẹp trong cuộc sống