Tuần 4. Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

PHẠM VĂN ĐỒNG

GV: DOÃN THỊ ĐÔNG


NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC

I . Tiểu dẫn
1. Tác giả Phạm Văn Đồng
Câu hỏi: Tiểu dẫn cung cấp cho em những thông tin nào
về tác giả Phạm Văn Đồng và tác phẩm? Tóm tắt vài nét
cơ -bản
Phạm
về tác
Văngiả
Đồng
Phạm
(1906Văn 2000)
Đồng.quê ở xã Tân Đức,
huyện Mộ Đức- Quảng Ngãi)
- Là một nhà chính trị, một nhà ngoại giao lớn của
dân tộc trong thế kỉ XX, có đóng góp to lớn cho sự
nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước.
- Cũng là một nhà văn hoá lớn với hoạt động trên nhiều lĩnh vực: Giáo
duc, lí luận văn nghệ, ngôn ngữ...
- Sáng tác : Nhiều bài viết, bài nói sâu sắc, mới mẻ và đầy tâm huyết về các
danh nhân văn hoá, về Tiếng Việt, về giáo dục


1

2

CỐ THỦ TƯỚNG PHẠM VĂN ĐỒNG THAM GIA CÁCH MẠNG


NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC

I . Tiểu dẫn
2. Tác phẩm
Câu hỏi: Tiểu dẫn cho chúng ta biết điều gì về tác phẩm?
- Hoàn cảnh sáng tác
+ Phạm Văn Đồng viết bài “Nguyễn Đình Chiểu ngôi sao sáng
trong văn nghệ của dân tộc” nhân dịp kỉ niệm 75 năm ngày mất
của Nguyễn Đình Chiểu (3.7.1963). Tác phẩm được đăng trên tạp
chí văn học tháng 7 năm 1963
+ 1963 là một thời điểm đặc biệt trong lịch sử dân tộc. Cuộc chiến
tranh chống Mỹ đang ở giai đoạn ác liệt và hào hùng.
- Ý nghĩa tác phẩm: Ôn lại tư tưởng Nguyễn Đình Chiểu, hồi tưởng lại
những áng văn thơ yêu nước của ông nhằm động viên, bồi dưỡng niềm
tự hào về quá khứ, củng cố tinh thần yêu nước trong thế hệ con người
Việt Nam thời chống Mỹ


Sinh viên học sinh xuống đường


Phong trào đấu tranh đô thị Sài Gòn trước 1975

NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC

II. Tìm hiểu văn bản
1.Bố cục- hệ thống luận điểm
-Phần
đề.bố
Từ
đầu
đến
“...đất
nước
chúng luận
ta” điểm chính
Câu
hỏi:một:
em đặt
hãyvấn
phân
cục
văn
bản
và gọi
ra những
=> Nêu luận điểm trung tâm của bài viết: “Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu
đáng lẽ phải sáng tỏ hơn nữa trên bầu trời văn nghệ dân tộc nhất là lúc
này”
- Phần hai: Giải quyết vấn đề. Tiếp theo đến “...văn hay của Lục Vân
Tiên”
+ Luận điểm 1: Cuộc đời và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu là của một
chiến sĩ hi sinh phấn đấu vì một nghĩa lớn.

+ Luận điểm 2: Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu làm sống lại
trong tâm trí của chúng ta phong trào kháng Pháp oanh liệt và bền bỉ của
nhân dân Nam Bộ từ 1860 về sau.
+ Luận điểm 3: Truyện Lục Vân Tiên, tác phẩm lớn nhất của Nguyễn
Đình Chiểu, tác phẩm có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong dân gian Nam
Bộ
- Phần 3: Kết thúc vấn đề (đoạn còn lại): kết luận, đánh giá vị trí của
Nguyễn Đình Chiểu trong văn học dân tộc


Nguyễn Đình Chiểu vì sao có ánh sáng khác thường

Ánh sáng khác thường
Trong cuộc đời
Và quan niệm
Thơ văn

Ánh sáng khác thường
trong thơ văn
Yêu nước

Ánh sáng khác thường
Trong “Lục Vân Tiên”

Vẻ đẹp nhân cách và vị trí Nguyễn Đình Chiểu trong văn học dân tộc

Câu
hỏi:
Emrõcó
gì vềluận

lập
luận
của
-> Bố cục
tác phẩm
ràng,nhận
lập luận xét
chặt chẽ,các
điểm
triển khai
đềubài
bám viết?
sát vào vấn đề trung tâm của bài viết đã
nêu từ phần đặt vấn đề


NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC

II. Tìm hiểu văn bản
2. Phần đặt vấn đề

-Luậnhỏi:
Câu
điểm
Nhận
baoxét
trùm:”
về cách
Ngôiđặt
saovấn

Nguyễn
đề, nêu
Đình
luận
Chiểu,
điểm?một
Tácnhà
giảthơ
đặtlớn
vấn đề
của nước ta, đáng lẽ phải sáng tỏ hơn trong bầu trời dân tộc, nhất là
gì?
trong lúc này”
+ đặt vấn đề một cách trực tiếp, sáng rõ, khúc chiết và hình ảnh
+ Nguyễn Đình Chiểu là một “ngôi sao” trong văn nghệ dân tộc. Ở
thời điểm này chúng ta phải tìm hiểu và đề cao hơn nữa giá trị mọi
mặt của “ngôi sao” ấy


NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC

II. Tìm hiểu văn bản
2. Phần đặt vấn đề

-Triển
Câu khai
hỏi: Sau
bằngkhi
thao
đặttác

vấngiải
đề,thích:
nêu luận điểm, tác giả triển khai vấn đề ra
sao? Theo tác giả, lí do gì khiến ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu chưa sáng tỏ
- hơn
+Nguyễn
là “vìnghệ
sao có
ánh
sáng khác thường”- là một hiện tượng
trongĐình
bầuChiểu
trời văn
dân
tộc?
độc đáo, thơ văn Nguyễn Đình Chiểu có vẻ đẹp riêng không dễ nhận ra.

+ Từ xưa đến nay, trong nghiên cứu, tìm hiểu về Nguyễn Đình Chiểu
thì:
•Một số người chỉ biết Nguyễn Đình Chiểu là tác giả của “Lục Vân Tiên”
mà hiểu “Lục Vân Tiên” cũng còn khá thiên lệch
• Còn rất ít biết về thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu
-> Hoàn toàn thuộc về khách quan, phía “Người nhìn”- người tiếp nhận
-> Yêu cầu chúng ta phải thay đổi cách nhìn, phải nhìn nhận một cách
chăm chú, tức phải nghiên cứu một cách kĩ lưỡng mới thấy được giá trị
mọi mặt của sáng tác Nguyễn ĐìnhChiểu


NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC

II. Tìm hiểu văn bản

3. Phần giải quyết vấn đề
3.1 “Ánh sáng khác thường” trong cuộc đời và quan niệm thơ văn
của Nguyễn Đình Chiểu.
- Đời
sống quan
và hoạt
động“phải
của Nguyễn
Đìnhnhìn
Chiểu
là một
tấmPhạm
gương
anhĐồng
dũng.
Câu
hỏi:Với
điểm
chăm chú
mới
thấy”,
Văn
Tình cảnh
gia vẻ
đình
càng
long
đong

thì khí
tiếtsáng
của người
chí sĩ ấyĐình
càng
đã “thấy”
sángđất
lênnước,
những
đẹp
nào
trong
cuộc
đời,
tác Nguyễn
ngời sáng.
Chiểu?
-Đối với Nguyễn Đình Chiểu, cầm bút viết văn là một thiên chức, thơ
văn Nguyễn Đình Chiểu là thơ văn chiến đấu, đánh thẳng vào giặc
ngoại xâm và tôi tớ của chúng.

=> Triển
khai
luận
điểm
rất hoạ
chặtcho
chẽ,những
lôgic, límạch
lạctác giả dùng

Câu
hỏi: để
triển
khai,
minh
lẽ này,
những dẫn chứng gì, những dẫn chứng ấy có tiêu biểu không? Nhận
xét cách triển khai luận điểm của tác giả?


Bài tập
Đáp án
Câu 1: B. Năm 1963
Câu 2: D. Đời sống và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng nêu cao tác dụng
và địa vị của văn học nghệ thuật, nêu cao sứ mạng của người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá tư
tưởng

Câu 3: D. Vì người ta chưa biết đến một số tác phẩm khác của Nguyễn
Đình Chiểu như “Dương Từ Hà Mậu”, “Ngư tiều y thuật vấn đáp”.

Câu 4: D. Mục đích nghị luận.