Tuần 25. Đặc điểm loại hình của Tiếng Việt

Nguồn gốc và quan hệ họ hàng của tiếng
Việt:
Họ ngôn ngữ Nam á
Dòng Môn Khmer
Tiếng Việt Mờng chung
Tiếng Việt

Tiếng Mờng

Tiếng Việt có nguồn gốc bản địa, thuộc họ ngôn ngữ Nam á, dò
ngữ Môn Khmer, có quan hệ họ hàng gần gũi nhất với tiếng M


Đặc điểm loại hình của tiếng việt
I. Loại hình ngôn ngữ

1. Khái niệm:
a. Loi hỡnh:
L tp hp nhng s vt, hin tng cựng cú chung
nhng c im c bn no ú (loi hỡnh ngh thut,
loi hỡnh bỏo chớ, loi hỡnh ngụn ng...).

b. Loi hỡnh ngụn ng :
Loại hình ngôn ngữ là một cách phân loại ngôn n
thế giới dựa vào những đặc trng cơ bản (về các
ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp) của các ngôn ngữ đ


I. Lo¹i h×nh ng«n ng÷

2. Phân loại loại hình ngôn ngữ :
Gồm 2 lo¹i h×nh ng«n ng÷ cơ bản :
- Lo¹i h×nh ng«n ng÷ hßa kÕt gåm: tiÕng
Anh, tiÕng Ph¸p,
tiÕng Nga,...
- Lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp gåm: tiÕng
Th¸i, tiÕngViÖt,
tiÕng H¸n,…

=> TiÕng ViÖt thuéc lo¹i h×nh ng«n
ng÷ ®¬n lËp.


II. §Æc ®iÓm lo¹i h×nh cña tiÕng ViÖt
1.Xét các ngữ liệu :
a. Ngữ liệu 1:

Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ,
Mặt trời chân lí chói qua tim .
( Từ ấy – Tố Hữu)

b. Ngữ liệu 2 :
Ví dụ 1: Trâu ơi ta bảo trâu này,
(1)

(2)

Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta.
(3)

(4)

( Ca dao)
Ví dụ 2: Tôi tặng anh ấy một quyển sách, anh ấy cho tôi một quyển vở.
I1 gave him1 a book a he2 gave me2 a note book.
c. Ngữ liệu 3 :

Tôi đánh anh.


Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ,
Mặt trời chân lí chói qua tim.
( Từ ấy – Tố Hữu)

- C©u th¬ cã 14 tiÕng, còng lµ 14 ©m tiÕt, 14
tõ.
- Ranh giíi gi÷a c¸c tiÕng khi ph¸t ©m, khi viÕt
râ rµng, t¸ch rêi nhau, không có hiện tượng luyến giữa
các từ.
- T¹o tõ míi tõ c¸c tiÕng cho tríc: “trong tôi”,
“bừng”:
+ “trong tôi”: trong em,tõtrong anh, trong mọi
người...
yÕu tè t¹o tõ
+ “bừng”: bừng sáng, tưng bừng ...
-> XÐt vÒ ng÷ ©m: TiÕng lµ ©m tiÕt.


II. §Æc ®iÓm lo¹i h×nh cña tiÕng ViÖt

1. Xét ngữ liệu :

a. Ngữ liệu 1 :
- XÐt vÒ ng÷ ©m:
TiÕng lµ ©m tiÕt.
- XÐt vÒ mÆttõ
sö dông:
TiÕng
lµ yÕu tè
t¹o tõ


Trõu i ta bo trõu ny,
Trõu ra ngoi rung, trõu cy vi ta.
( Ca dao)

- Về chức năng ngữ pháp:
+ Trõu1": Hụ ngữ.
+ Trõu2": phụ ngữ
+ Trõu3,4": chủ ngữ.

có sự thay đổi
về chức năng
ngữ pháp

- Về âm thanh và chữ viết: không thay đổi.
=> Khi giữ chức năng ngữ pháp khác nhau từ
không biến đổi về âm thanh và chữ viết -> từ
không biến đổi về hình thái.

Ví dụ 2: Tôi1 tặng anh ấy1 một cuốn sách, anh ấy2 cho tôi2
một quyển vở.
I1 gave him1 a book a he2 gave me2 a note book.
Ngôn
ngữ
Tiêu chí

Tiếng Việt

Có sự thay
đổi.
Tôi1 là chủ
Về vai trò
ngữ pháp
ngữ
ngữ pháp
Tôi2 là bổ
trong câu.
ngữ của động
từ cho.
Anh ấy1 là bổ
Không
có động
sự biến
ngữ của
giữa các từ
Về hình thái đổi
từ tặng
in

nghiêng
vế
Anh
ấy2 là ởchủ
(1) và vế (2).
ngữ

Tiếng Anh
Có sự thay đổi.
I trong vế (1) là chủ ngữ, ở
vế (2) đã trở thành me giữ
vai trò là bổ ngữ của động từ
ở thời quá khứ gave.
Him giữ vai trò là bổ ngữ của
động từ
ở thời quá khứ gave ở vế (1),
ở vế (2)
Có sự biến đổi:
là chủ ngữ lại trở thành he.
Him -> he, I ->
me.


II. ĐẶC ĐIỂM CỦA LOẠI HÌNH TIẾNG VIỆT
1. Xét các ngữ liệu :

c. Ngữ liệu 3 :
Tôi đánh anh
Đổi trật tự từ

Khi kết hợp với
các hư từ
Đã, đang, sẽ, với .

Anh đánh tôi

Nghĩa không thay
đổi

Tôi đã đánh anh.
Tôi đang đánh anh
Tôi sẽ đánh anh.
Tôi đánh với anh.

Ý nghĩa của câu
thay đổi và được
nhấn mạnh.


II. ĐẶC ĐIỂM CỦA LOẠI HÌNH TIẾNG VIỆT
1. Xét các ngữ liệu :
2. Đặc điểm loại hình của Tiếng việt :


III. LUYỆN TẬP:

1. Bài tập 1 :
TrÌo lªn c©y bëi h¸i hoa,
Bíc xuèng vên cµ h¸i nô tÇm xu©n1.
Nô tÇm xu©n2 në ra xanh biÕc,

Em cã chång råi anh tiÕc em thay.
(Ca dao)
-nô tÇm xu©n1: phô ng÷
-nô tÇm xu©n2: chñ ng÷


III. LuyÖn tËp:

1. Bài tập 1 :
Yªu trÎ1, trÎ2 ®Õn nhµ; kÝnh giµ1, giµ2 ®Ó
tuæi cho.
-trÎ1: phô ng÷
-trÎ2: chñ ng÷
-giµ1: phô ng÷
-giµ2: chñ ng÷

(Tôc ng÷)


Bài tập 2 :
I love him – Tôi yêu anh ấy
He loves me – Anh ấy yêu tôi
T
I
Ế
N
G
A
N
H

- “I” và “Me” đều là “Tôi” nhưng chức năng ngữ
pháp khác nhau và có hình thức khác nhau
- “He” và “Him” đều là “Anh ấy” nhưng chức
năng ngữ pháp khác nhau và có hình thức khác
nhau
- “Love” và “Loves” đều là “Yêu” nhưng khác
hình thức khác nhau do chúng đi với chủ ngữ
khác nhau


2. Bài tập 2 :
I love him – Tôi yêu anh ấy
He loves me – Anh ấy yêu tôi
T
I
Ế
N
G
V
I
Ệ
T

- “Tôi” ở câu 1 và câu 2 khác nhau về chức
năng ngữ pháp nhưng đều viết và đọc như
nhau
- “Anh ấy” ở câu 1 và câu 2 khác nhau về
chức năng ngữ pháp nhưng đều viết và đọc
như nhau

- “Yêu” ở câu 1 và câu 2 tuy đi với chủ
ngữ khác nhau nhưng viết và đọc như
nhau


ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT
Bài tập 3:
Các hư từ trong đoạn văn:
-Đã: chỉ hoạt động xảy ra trong quá khứ
-Các: chỉ số nhiều
-Để: chỉ mục đích
-Lại: chỉ một hoạt động tái diễn
-Mà: chỉ mục đích


Câu 1:
Đây là tên bài thơ rất hay về xứ
Huế của một nhà thơ làm tại trại
phong Quy Hoà?
Đây thôn Vĩ Dạ


Câu 2:
Điền tiếp vào câu thơ sau:
“…. cồn nhỏ gió đìu hiu
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”

Lơ thơ

Câu 3:
Câu có 2 thành phần nghĩa là
nghĩa sự việc và nghĩa gì?

Nghĩa “ tình thái”


Câu 4:
Bài thơ thứ 97 của tập “Nhật Kí
trong tù” và là tên của một địa
danh?
Lai Tân


Câu 5:
Đây là một trong 2 hình thức
để biểu hiện ý nghĩa ngữ
pháp?
Trật tự


Câu 6:
Điền từ vào chỗ trống
“….mây cao đùn núi bạc

Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa”

Lớp lớp

Câu 1:
Câu 2:
Câu 3:
Câu 4:

Đ Â Y T H Ô N V Ĩ D Ạ
L Ơ T H Ơ
T Ì N H T H Á I
L A I T Â N

Câu 5:

T R Ậ T T Ự

Câu 6:

L Ớ P L Ớ P