SKKN Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5

Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯỚNG HOÁ
TRƯỜNG PHỔ THÔNG CƠ SỞ A XING
----------o0o---------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: RÈN ĐỌC DIỄN CẢM CHO HỌC SINH
LỚP 5


NGƯỜI VIẾT:
CHỨC VỤ:
ĐƠN VỊ:

Nguyễn Thị Dâu
Giáo viên
Trường phổ thông cơ sở A Xing

A Xing, tháng 4 năm 2009
0


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5

PHẦN THỨ NHẤT

ĐẶT VẤN ĐỀ.
Trong những năm gần đây, vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu
học đã được các nhà nghiên cứu, cán bộ quản lí chỉ đạo cũng như giáo viên
trực tiếp giảng dạy đặc biệt quan tâm.

Đổi mới phương pháp dạy học có thể hiểu tìm con đường ngắn nhất để đạt
chất lượng và hiệu quả cao. Con đường này không có sẵn, không bằng phẳng
mà đầy chông gai, khúc khuỷu, gập ghềnh với sự đan xen giữa cái chung và
cái riêng, cái cũ và cái mới. Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học (PPDH)
bao gồm cả hai mặt: Phải đưa vào các PPDH mới đồng thời đồng thời tích cực
phát huy những ưu điểm của PPDH truyền thống. Lý luận dạy học đã khẳng
định không có phương pháp vạn năng, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, yếu tố
kinh nghiệm và sự kế thừa thể hiện khá đậm nét (thuyết trình , vấn đáp là
những phương pháp rất xưa cũ nhưng hiện tại vẫn được sử dụng trong các tiết
dạy với mức độ đậm nhạt khác nhau). Đổi mới PPDH là sự kết hợp nhuần
nhuyễn sáng tạo giữa kinh nghiệm của giáo viên với những yếu tố mới của
PPDH hiện đại. Với cách nhìn từ phương pháp mới, giáo viên có thể thực hiện
việc cải tiến PPDH nói chung và môn Tiếng Việt lớp 5 nói riêng nhằm gây
hứng thú học tập, tạo niềm tin, niềm vui bằng sự hình thành và phát triển ở
học sinh các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt: nghe, nói, đọc, viết để học sinh giao
tiếp. Thông qua việc dạy Tiếng Việt góp phần rèn luyện thao tác tư duy.
Tiếng Việt là tiếng ghi âm, nghĩa là viết như thế nào thì đọc như thế ấy,
có đọc được thì mới hiểu được nội dung. Vì thế phân môn Tập đọc có vị trí
đặc biệt trong chương trình Tiểu học. Nó đảm nhiệm việc hình thành và phát
triển cho học sinh kĩ năng đọc, một kĩ năng quan trọng hàng đầu của học
sinhTiểu học đồng thời làm cơ sở, nền móng cho mọi sự phát triển. Đọc trở
thành nhiệm vụ cấp thiết của mỗi người đi học. Biết đọc con người đã nhân

1


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
khả năng tiếp nhận lên nhiều lần, từ đây họ biết tìm hiểu, đánh giá cuộc sống,
nhận thức các mối quan hệ tự nhiên, xã hội.
Nhờ đọc mà con người bày tỏ ý kiến của mình. Từ đó con người có

điều kiện tự học và hiểu biết các môn học khác. Như vậy có thể khẳng định
rằng đọc là cầu nối của mọi tri thức, của mọi môn học. Đọc chính là học, học
nữa, học mãi, đọc để tự học, học cả đời. Bởi vậy dạy cho học sinh biết đọc,
đọc đúng, đọc hiểu và đọc diễn cảm là một việc làm cần thiết và có ý nghĩa
rất quan trọng.
Trong thực tế hiện nay, ở trường Tiểu học việc dạy đọc, bên cạnh
những thành công, còn nhiều hạn chế. Học sinh của chúng ta chưa đọc được
như mong muốn, kết quả đọc của các em chưa đáp ứng được yêu cầu của việc
hình thành kĩ năng đọc. Các giờ Tập đọc thì hầu như học sinh chỉ mới biết
đọc đúng, đọc trơn, số lượng học sinh biết đọc diễn cảm tốt còn rất hữu hạn.
Giáo viên tiểu học còn lúng túng khi dạy Tập đọc đồng thời những phương
pháp cụ thể hướng dẫn rèn đọc diễn cảm cho học sinh Tiểu học cũng rất ít
được quan tâm.
Vậy để giúp học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm, hiểu và cảm thụ được
bài văn, bài thơ thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học
theo định hướng mới đó là “Mọi học sinh đều phải tích cực tham gia vào hoạt
động học tập”.
Do đó với mong muốn làm thế nào để chất lượng đọc đúng, đọc diễn
cảm của học sinh lớp 5 ngày càng nâng cao, tôi đã chọn đề tài “Rèn đọc diễn
cảm cho học sinh lớp 5” làm đề tài nghiên cứu.

2


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5

PHẦN THỨ HAI

NỘI DUNG
A. CƠ SỞ KHOA HỌC

1. Cơ sở tâm sinh lí, đặc điểm tâm lí học sinh Tiểu học.
Học sinh Tiểu học - con người với cấu tạo đầy đủ các bộ phận của một
cơ thể đang phát triển. Trong đó, cơ quan phát âm, ngôn ngữ phát triển mạnh,
phù hợp với sự tiếp nhận và thực hiện dễ dàng các hoạt động mới, theo chức
năng của chúng. Chức năng phát âm - Tập đọc.
Khả năng nhận thức, tư duy, tưởng tượng, tình cảm, trí nhớ và nhân
cách học sinh đang được hình thành, tiềm tàng khả năng phát triển và đang
phát triển.
Học sinh Tiểu học hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng, hiếu động, tò mò,
thích hoạt động, khám phá thường độc lập, tự lực làm việc theo hứng thú của
mình.
Thầy cô là hình tượng mẫu mực nhất được trẻ tôn sùng nhất, mọi điều
trẻ đều nhất nhất nghe theo, sự phát triển nhân cách của học sinh Tiểu học phụ
thuộc phần lớn vào quá trình dạy học và giáo dục của thầy cô trong nhà
trường Tiểu học.
Dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học bước đầu đem đến sự vận động
khoa học cho não bộ và các cơ quan phát âm, ngôn ngữ, đem đến những tinh
hoa văn hoá, văn học nghệ thuật trong tâm hồn trẻ, rèn kĩ năng đọc, hiểu, cảm
thụ văn học, rèn luyện tình cảm đạo đức, ý chí, ý thức, hành động đúng cho
trẻ, phát triển khả năng học tập các môn khác, là điều kiện phát triển toàn diện
cho học sinh Tiểu học.
Nhân cách học sinh Tiểu học phát triển đúng đắn hay lệch lạc phụ
thuộc vào quá trình giáo dục của người thầy mà trong đó mà phương tiện là
nghe, nói, đọc, viết có được nhờ học Tập đọc. Dạy Tập đọc đặc biệt là dạy

3


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
đọc diễn cảm cho học sinh Tiểu học đòi hỏi người thầy phải có phương pháp

dạy học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của học sinh Tiểu học, phù hợp với
sự phát triển tiến bộ của khoa học, xã hội, đáp ứng như cầu ham hiểu biết của
học sinh Tiểu học và tăng cường giáo dục đạo đức, nhân cách cho trẻ.
2. Cơ sở ngôn ngữ và văn học của việc dạy Tập đọc
Ngôn ngữ học đã chỉ rõ những nội dung cụ thể về các vấn đề của ngôn
ngữ chữ viết, chính âm, chính tả, nghĩa của từ, câu ,đoạn, văn bản, ngữ điệu,
nhịp điệu, tình cảm ngôn ngữ. Đó là những vấn đề gắn bó với việc dạy và học
Tập đọc của thầy và trò bậc Tiểu học.
Văn học nghệ thuật, là tinh hoa của ngôn ngữ, là tình cảm đạo đức lý
tưởng tình yêu, nó có được nhờ cảm xúc của tâm hồn, nó làm cho tâm hồn
con người thêm phong phú và sâu sắc.
Dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học là dạy cho học sinh biết đọc đúng
tiếng, từ, câu, chữ, hiểu nội dung rồi đọc đúng ngữ điệu, nhịp điệu, diễn cảm,
cảm nhận được ý nghĩa tình cảm, có cảm xúc, biết tư duy, tưởng tượng, hình
thành ý thức tốt đẹp trong tâm hồn và có hành động đẹp, nghĩa là học sinh
biết chuẩn ngôn ngữ và hiểu biết cảm thụ văn học. Đây là một nghệ thuật,
nghệ thuật trong lao động dạy học sáng tạo của người thầy Tiểu học. Dạy Tập
đọc sẽ càng tinh tế, càng sáng tạo, càng hiệu quả khi ta nghiên cứu vận dụng
tốt những thành tựu của ngôn ngữ văn học.
3. Cơ sở giáo dục và phát triển
Tập đọc là một phân môn thực hành. Nhiệm vụ quan trọng của nó là
hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đó thể hiện ở 4 yêu cầu: Đọc
đúng, đọc nhanh, đọc có ý thức (đọc hiểu) và đọc hay (đọc diễn cảm). Cần
phải hiểu kĩ năng đọc có nhiều mức độ, nhiều tầng bậc khác nhau.
Đầu tiên là giải mã chữ - âm một cách sơ bộ, tiếp theo đọc là phải hiểu
được nghĩa của từ, tìm được các từ, câu “chìa khoá” (chốt, trọng yếu) trong
bài, biết tóm tắt nội dung của đoạn. Với những bài văn biết phát hiện ra yếu tố
“văn” và đánh giá được giá trị của chúng trong việc biểu đạt nội dung. Như
4

Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
vậy, biết đọc đồng nghĩa với kĩ năng làm việc với văn bản, chiếm lĩnh được
văn bản ở các tầng bậc khác nhau.
B. NỘI DUNG
I. Thực trạng của việc dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5.
1. Thực trạng của việc dạy học phân môn Tập đọc nói chung.
Phân môn Tập đọc có một nhiệm vụ rất quan trọng đối với học sinh
Tiểu học. Do đó, vấn đề dạy học phân môn Tập đọc hiện nay rất được chú
trọng. Có nhiều chuyên đề, phương pháp đặt ra nhằm đưa chất lượng đọc của
các em nâng lên. Nhưng nhìn chung chủ yếu chỉ tập trung đến các lớp đầu cấp
để làm sao các em đọc đúng, đọc trôi chảy là được. Còn ở các lớp cuối cấp,
giáo viên chỉ tập trung nhận xét cách đọc đúng, đọc trơn chứ chưa có biện
pháp cụ thể để dành cho việc luyện đọc diễn cảm.
2. Thực trạng dạy học phân môn Tập đọc lớp 5 ở trường phổ thông cở
sở A Xing.
Qua thực tế giảng dạy và nghiên cứu khảo sát chất lượng phân môn Tập
đọc của học sinh lớp 5, bản thân tôi nhận thấy: một số học sinh mới chỉ ở mức
độ đọc đúng, đọc trơn. Có em chẳng cần quan tâm mình có đọc diễn cảm bài
thơ, bài văn đó không mà chỉ đọc to, đọc nhanh là được.
Qua tìm hiểu tôi rút ra được một số nguyên nhân sau:
- Do cách phát âm theo phương ngữ, thường phát âm lệch chuẩn viết,
cụ thể các em thường mắc lỗi sau:
+ Các lỗi về thanh: Các em đọc còn nhầm lẫn giữa thanh ngã và thanh
sắc. Ví dụ: suy nghĩ/ suy nghí; nghĩ kĩ/ nghí kí…
+ Do các em chưa nắm vững cách ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu, chưa
biết nhấn giọng, lên giọng hạ giọng những từ cần thiết.
+ Do các em lười đọc sách không chịu khó rèn đọc.
Nên ngay từ đầu năm học, trong phạm vi nghiên cứu, tôi đã thống kê
chất lượng đọc của học sinh lớp 5 như sau:

Bảng 1: Chất lượng khảo sát phân môn Tập đọc lớp 5
5


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5

Khối
Lớp
5

Tổng Số em đọc chưa Số em đọc đạt
số
HS
30

đạt yêu cầu
SL
%
13
43,3

trung bình
SL
%
4
13,3

Số em đọc

Số em đọc

đúng, rõ ràng
SL
%
7
23,3

diễn cảm tốt
SL
%
6
20

Qua việc điều tra trên cho thấy tỉ lệ học sinh đọc chưa đạt yêu cầu và
học sinh đọc trung bình chiếm hơn 60%. Tỉ lệ học sinh đọc diễn cảm còn
thấp. Từ lí do trên tôi quyết định nghiên cứu đề tài “Rèn đọc diễn cảm cho
học sinh lớp 5” Đây là một việc làm thiết thực mà trong mỗi giáo viên đứng
lớp như chúng ta băn khoăn, suy nghĩ nên dạy như thế nào để nâng cao hiệu
quả các giờ dạy trên lớp nói chung và dạy đọc diễn cảm cho học sinh cuối bậc
Tiểu học nói riêng.
Để đưa chất lượng đọc đúng, đọc diễn cảm có sự thay đổi, tôi xin mạnh
dạn đưa ra một số biện pháp sau:
II.Các biện pháp nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5.
1. Hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng một cách linh hoạt, khéo léo.
Như chúng ta đã biết đọc diễn cảm chỉ thực hiện được trên cơ sở học
sinh đã đọc đúng và đọc lưu loát. Đọc đúng không đọc thừa, không sót tiếng.
Đọc đúng phải thể hiện được hệ thống ngôn ngữ âm chuẩn, tức là đọc đúng
chính âm. Bởi vậy việc rèn cho học sinh luyện đọc đúng là khâu đầu tiên của
việc rèn đọc diễn cảm và đã thực hiện ở các lớp 1, 2, 3,4. Đối với học sinh lớp
5 thì việc luyện đọc đúng được rèn luyện như sau:

a) Luyện đọc đúng:
- Trước khi tiến hành luyện đọc, chia văn bản thành các đoạn đọc (đơn
vị chia tạm thời, không phải bao giờ cũng đồng nhất với cách chia đoạn theo
bố cục của văn bản) mà giáo viên căn cứ vào trình độ đọc của học sinh trong
lớp để chia văn bản thành các đoạn, sao cho các đoạn không quá dài hoặc quá
chênh lệch nhau về chữ số, cách ngắt đoạn không quá chi li, gây khó khăn cho
học sinh đọc theo dõi và đọc nối tiếp.
6


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
- Dựa vào số đoạn, giáo viên chỉ định trước số học sinh tham gia đọc
nối tiếp ở mỗi vòng đọc. Học sinh có thể đứng hoặc ngồi tại chỗ với tâm thế
sẵn sàng đọc nối tiếp.
- Để củng cố kĩ năng đọc trơn đã được rèn ở các lớp dưới, giáo viên
nên hướng dẫn học sinh đọc nối tiếp qua 3 vòng:
+ Vòng 1: Qua những học sinh đọc nối tiếp, giáo viên nghe và phát
hiện những hạn chế về cách phát âm, ngắt nghỉ, ngữ điệu câu, từ đó có biện
pháp hướng dẫn đối với cá nhân hoặc nhắc nhở chung đối với cả lớp để học
sinh đạt yêu cầu đọc đúng và đọc rành mạch.
+ Vòng 2: Học sinh đọc nối tiếp, kết hợp nắm nghĩa của từ được chú
giải trong SGK, nó có tác dụng góp phần nâng cao kĩ năng đọc hiểu (việc tìm
hiểu nghĩa từ có thể xen kẽ trong quá trìng đọc nối tiếp hoặc sau khi đọc hết
bài). Nếu học sinh đọc sai, giáo viên vẫn tiếp tục hướng dẫn, sửa chữa.
+ Vòng 3: Học sinh đọc nối tiếp để giáo viên đánh giá sự tiến bộ, tiếp
tục hướng dẫn hoặc nhắc nhở.
Việc luyện đọc từng đoạn nối tiếp tạo điều kiện cho nhiều học sinh
được thực hành đọc. Qua thực hành mà học sinh được giáo viên chỉ dẫn, uốn
nắn hay động viên, khích lệ để đạt được vững chắc kĩ năng đọc, chuẩn bị
luyện tập kĩ năng mới: Đọc diễn cảm.

b) Luyện đọc hay (đọc diễn cảm)
- Đối với loại hình văn bản nghệ thuật: Giáo viên hướng dẫn học sinh
đọc diễn cảm thông qua việc dẫn dắt, gợi mở giúp học sinh hiểu biết thể hiện
tình cảm, thái độ qua giọng đọc phù hợp với sự việc, hình ảnh cảm xúc, tính
cách nhân vật trong bài…(Bước đầu biết làm chủ được giọng đọc về ngữ
điệu, về tốc độ, trường độ và âm sắc, diễn tả đúng nội dung). Tuy nhiên, học
sinh đọc diễn cảm như thế nào còn phụ thuộc vào sự cảm nhận riêng của từng
em, giáo viên không nên áp đặt học sinh một cách theo khuôn mẫu.
- Đối với loại hình văn bản phi nghệ thuật: Giáo viên hướng dẫn học
sinh xác định ngữ điệu đọc sao cho phù hợp với mục đích thông báo (làm rõ
7


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
những thông tin cơ bản, giúp người nghe tiếp nhận được những vấn đề quan
trọng hay nổi bật trong văn bản) khắc phục những cách đọc thiên về hình thức
“diễn cảm” của học sinh Tiểu học.
c) Các hình thức luyện đọc.
Để hướng dẫn học sinh luyện đọc thành tiếng, giáo viên có thể tổ chức
cho học sinh hoạt động theo các hình thức sau:
- Đọc cá nhân (đọc riêng lẻ hoặc nối tiếp từng đoạn, đọc trước lớp hoặc
đọc theo cặp, theo nhóm).
- Đọc đồng thanh (theo nhóm hoặc tổ, lớp) khi cần: Ví dụ: Đọc đồng
thanh để khắc sâu ấn tượng về nhịp điệu của đoạn văn, bài thơ; giúp học sinh
dễ dàng ghi nhớ đoạn bài cần học thuộc lòng, thay đổi hoạt động, tạo không
khí hào hứng cho lớp học.
- Đọc theo phân vai (nhiều học sinh hợp tác đọc theo lời nhân vật mình
đóng vai, tham gia các trò chơi luyện đọc).
2. Khai thác giọng đọc của học sinh thông qua việc tìm hiểu nội dung
bài.

- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài nhằm trao đổi kĩ năng đọc - hiểu,
góp phần năng cao năng lực cảm thụ văn học và tạo cơ sở cho luyện đọc diễn
cảm.
Nắm được nội dung chính của bài sẽ giúp các em xác định giọng đọc
chung của đoạn, của bài. Ví dụ: Bài đọc với giọng nhẹ nhàng, tha thiết, vui
tươi, mạnh mẽ…
- Giáo viên nêu câu hỏi để định hướng cho học sinh đọc thầm (đoạn,
bài) và trả lời đúng nội dung. Có thể kết hợp cho học sinh đọc thành tiếng,
những học sinh khác đọc thầm thảo luận vấn đề do giáo viên đưa ra.
- Tuỳ theo trình độ học sinh trong lớp, giáo viên có thể đưa ra nguyên
văn câu hỏi, bài tập trong SGK chia tách câu hỏi thành các ý nhỏ để học sinh
dễ thực hiện hoặc bổ sung câu hỏi phụ có tác dụng dẫn dắt học sinh trả lời câu
hỏi.
8


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
- Bằng nhiều hình thức khác nhau (làm việc cá nhân hoặc theo cặp,
theo nhóm…). Giáo viên tạo điện kiện cho học sinh luyện tập một cách tích
cực. Trong quá trình tìm hiểu bài, giáo viên cần rèn luyện cho học sinh cách
trả lời câu hỏi, trao đổi ý kiến.
Muốn đọc diễn cảm một văn bản, phải lựa chọn được giọng điệu, ngữ
điệu phù hợp với tình huống miêu tả, thể hiện được tình cảm, thái độ, đặc
điểm của nhân vật hay tình cảm, thái độ của tác giả đối với nhân vật và nội
dung miêu tả trong văn bản. Sau khi tìm hiểu bài và nắm được nội dung, ý
nghĩa bài đọc. Giáo viên yêu cầu học sinh đọc thật tốt một đoạn nhằm “thăm
dò” khả năng thể hiện sự cảm nhận nội dung bằng giọng đọc của học sinh.
Qua kết quả đọc của học sinh, giáo viên dẫn dắt, gợi ý để học sinh phát huy
những ưu điểm, khắc phục những hạn chế và tự tìm ra cách đọc hợp lý. Ví dụ:
Đoạn vừa rồi đọc với giọng điệu như thế nào? Để nêu đặc điểm của nhân vật,

em cần chú ý nhấn giọng ở những từ ngữ nào?
Hoặc: Qua nội dung bài, em hãy xác định giọng đọc chung của toàn
bài?
Học sinh thảo luận và trả lời – Sau đó giáo viên rút ra kết luận chung.
3. Giáo viên đọc mẫu diễn cảm.
Đọc mẫu diễn cảm là sử dụng ngữ điệu để phô diễn cảm xúc của bài
đọc. Phải hoà nhập tâm hồn với nội dung bài đọc, với văn cảnh thì mới có
cảm xúc, mới tìm thấy ngữ điệu phù hợp.
Đọc mẫu đòi hỏi giáo viên phải đọc đúng, rõ ràng, ngữ điệu đọc phù
hợp. Đó là việc thể hiện giọng đọc, ngắt giọng biểu cảm, thể hiện tốc độ,
cường độ, cao độ để biểu đạt đúng ý nghĩa và tình cảm mà tác giả đã gửi gắm
trong bài đọc, đồng thời thể hiện sự thông hiểu, cảm thụ của người đọc đối
với tác phẩm.
- Giáo viên đọc mẫu nhằm minh hoạ, gợi ý hoặc “tạo tình huống” cho
học sinh nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách đọc. Ví dụ: Nghe và phát hiện
cách đọc của cô; ngừng nghỉ, ngắt nhịp ở chỗ nào, nhấn giọng hay cao giọng,
9


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
kéo dài giọng ở từ ngữ nào?...Mỗi cá nhân có cảm thụ riêng, từ đó có cách
đọc diễn cảm bộc lộ sự sáng tạo của mình.
Muốn học sinh đọc hay, đọc đúng, đọc diễn cảm thì trước hết người
giáo viên phải đọc tốt để thâm nhập, lây truyền tới học sinh nhằm gây hứng
thú cho học sinh trong tiết học. Để đọc tốt thì người giáo viên luôn coi trọng
việc đọc mẫu để từ đó thường xuyên rèn luyện giọng đọc của mình, có ý thức
tự điều chỉnh mình đọc đúng hơn và phải có lòng ham muốn đọc hay.
4. Luyện tập thực hành đọc diễn cảm văn bản.
Tạo điệu kiện cho từng học sinh được thực hành luyện đọc diễn cảm
(theo cặp, theo nhóm) để rút kinh nghiệm.

- Luyện đọc diễn cảm các câu tiêu biểu trong bài: Cách luyện đọc này
tạo điệu kiện cho tất cả học sinh đều được đọc. Theo các bước sau;
+ Giáo viên đưa ra câu cần luyện đọc đã ghi ở bảng phụ
+ Học sinh tìm hiểu nghĩa của câu văn đó.
+ Học sinh xác định giọng đọc của câu văn.
+ Học sinh đọc mẫu (Giáo viên đọc mẫu) – Học sinh thảo luận, nhận
xét về giọng đọc của cô, của bạn mà mình yêu thích.
+ Học sinh luyện đọc theo nhóm, tổ, cá nhân.
- Luyện đọc diễn cảm đoạn văn hoặc khổ thơ.
Giáo viên cho học sinh nhắc lại cách thể hiện giọng đọc, cách ngắt
giọng, nhấn giọng ở những từ ngữ biểu cảm trong đoạn hoặc khổ thơ đó rồi
cho học sinh luyện đọc theo trình tự các bước:
+ Giáo viên đọc mẫu – Học sinh thảo luận, nhận xét về giọng đọc.
+ Học sinh luyện đọc theo cặp.
+ Tổ chức cho học sinh thi đọc diễn cảm trước lớp để các em học tập
lẫn nhau và được giáo viên động viên hay uốn nắn.
- Học sinh luyện đọc diễn cảm cả bài.
+ Giáo viên tiến hành các bước như trên.
+ Học sinh đọc cá nhân – Giáo viên nhận xét đánh giá.
10


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
* Đối với những văn bản có từ hai nhân vật trở lên, tổ chức cho học
sinh thể hiện giọng đọc theo nhân vật của văn bản hoặc cho học sinh đọc phân
vai. Rèn cho các em biết thay đổi giọng đọc khi nhập vai các nhân vật trong
bài đọc – Cụ thể các em phải đọc phân biệt được lời của tác giả và lời của
nhân vật; phân biệt được lời của nhân vật khác. Giáo viên nên hướng dẫn như
sau:
- Cho học sinh đọc bài và tìm trong bài có mấy nhân vật.

- Giáo viên giúp học sinh chỉ ra từng tính cách của từng nhân vật và xác
định giọng đọc phù hợp với từng nhân vật
- Giáo viên thực hiện đọc mẫu lời các nhân vật bằng giọng đọc của
mình (hoặc có thể gọi học sinh có năng lực đọc tốt thể hiện)
- Học sinh luyện tập nhiều lần theo hướng dẫn của giáo viên.
5. Xây dựng không khí hào hứng, say mê học tập cho học sinh bằng
cách tổ chức các trò chơi học tập trong giờ Tập đọc.
Để kích thích hứng thú luyện đọc của học sinh, giáo viên có thể tổ chức
các trò chơi học tập cho học sinh. Thông qua các trò chơi kích thích hứng thú
đọc; rèn tư duy linh hoạt; luyện tác phong nhanh nhẹn, tháo vát, tự tin; giáo
dục tư tưởng, tình cảm tốt đẹp.
Trò chơi học tập thường được tổ chức khi luyện đọc hoặc đọc diễn cảm
(HTL). Tuỳ thời gian và điều kiện cho phép, giáo viên lựa chọn trò chơi học
tập thích hợp để tổ chức cho học sinh tham gia. Ví dụ: Thi đọc nối tiếp từng
đoạn (theo nhóm, tổ), đọc “truyền điện” thi tìm nhanh - đọc đúng; nhìn một từ
đọc cả câu (hoặc nhìn một câu đọc cả đoạn), nghe đọc đoạn - đoán tên bài; thi
đọc truyện theo vai, thả thơ…
Dưới đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi luyện đọc như sau:
a) Thi đọc tiếp sức:
* Chuẩn bị: 1 đồng hồ, SGK, giáo viên dự kiến số nhóm tham gia chơi.
* Tiến hành:
- Giáo viên yêu cầu, hướng dẫn cách chơi.
11


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
- Giáo viên quy định các nhóm có số lượng học sinh bằng nhau.
- Từng nhóm lên bảng đứng thành hàng ngang. Mỗi em cầm một cuốn
SGK, đã mở sẵn trong đó có bài văn sẽ thi đọc.
+ Giáo viên hô lệnh: “bắt đầu”, em số 1 (đầu hàng bên phải hoặc bên

trái) đọc câu thứ nhất của bài, dứt tiếng cuối cùng câu thứ nhất, em số 2 (cạnh
số 1) mới được đọc tiếp câu thứ hai…Cứ như vậy cho đến em cuối cùng của
nhóm. Nếu chưa hết bài, câu tiếp theo lại đến lượt em số 1, em số 2 đọc…cho
đến hết bài văn thì dừng lại – Giáo viên tính và ghi bảng thời gian đọc của
mỗi nhóm.
- Học sinh sẽ bị trừ điểm nếu đọc sai lẫn hay thừa thiếu tiếng trong câu
hoặc đọc câu sau khi người trước chưa đọc xong, đọc vượt quá một câu theo
quy định.
- Giáo viên cho từng nhóm thi đọc, tính thời gian của mỗi nhóm cho
điểm nhóm “đọc tiếp sức” mỗi câu văn đọc đúng cho một điểm, không cho
điểm các trường hợp vi phạm.
- Giáo viên cùng cả lớp nhận xét, chọn và tuyên dương nhóm đọc tiếp
sức nhanh nhất, hay nhất.
* Lưu ý: ở tiết Tập đọc một bài thơ, giáo viên nên cho học sinh đọc 2
dòng hoặc một câu lục bát. Nếu là tiết Tập đọc – Học thuộc lòng, giáo viên
cho thi tiếp sức theo cách trên nhưng học sinh không nhìn SGK.
b) Thả thơ:
* Chuẩn bị: Giáo viên viết vào phiếu câu thơ đầu (hoặc giữa) ở mỗi
khổ thơ, hoặc 1- 2 từ đầu của mỗi câu thơ. Ví dụ bài: Hành trình của bầy ong
(Tập đọc – Học thuộc lòng, lớp 5). Giáo viên làm các phiếu như sau:
Phiếu 1: Với đôi cánh…………………sắc màu
Phiếu 2: Tìm nơi………………………không tên
Phiếu 3: Bầy ong……………………...mật thơm
* Tiến hành: Giáo viến hướng dẫn cách chơi và nêu yêu cầu:

12


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
- Mỗi lượt chơi gồm 2 nhóm và số người bằng số phiếu mỗi nhóm cử

nhóm trưởng, 2 nhóm trưởng bốc thăm để giành quyền “thả thơ” trước.
- Mỗi em trong nhóm cầm 1 tờ phiếu (giữ kín). Giáo viên hô “bắt đầu”
nhóm được thả thơ trước cử 1 người thả ra một tờ phiếu cho một bạn nhóm
kia. Bạn nhận được phiếu phải đọc thuộc cả khổ thơ (hoặc câu thơ lục bát) có
câu từ ghi trên phiếu. Nếu đọc đúng được tính 1 điểm.
- Giáo viên tính số điểm của nhóm đọc thuộc thơ. Đổi nhóm chơi tương
tự như trên. Giáo viên tính điểm nhóm thứ 2.
- Kết thúc trò chơi: Giáo viên tuyên dương nhóm đọc tốt, điểm cao.
c) Đọc thơ truyền điện.
* Chuẩn bị: Thời điểm chơi cuối tiết Tập đọc – HTL; Hoặc tiết ôn tập
HTL. Học sinh 2 nhóm ngồi quay mặt vào nhau.
* Tiến hành:
- Giáo viên nêu tên bài thơ sẽ đọc truyền điện, nêu cách chơi.
- Hai nhóm bắt thăm (hoặc oẳn tù tì) để giành quyền đọc trước.
+ Đại diện nhóm đọc trước là (A) đọc khổ thơ đầu tiên của bài thơ rồi
chỉ định thật nhanh “truyền điện” một bạn bất kì (nhóm B). Bạn được chỉ định
đọc tiếp khổ thơ thứ 2 của bài. Nếu đọc thuộc được chỉ định một bạn nhóm
(A) đọc tiếp khổ thơ thứ 3…Cứ như vậy cho đến hết bài.
Ví dụ: Bài “Bầm ơi” (lớp 5)
HS A1: Đọc khổ thơ 1
HS B1: Đọc khổ thơ 2
HS A2: Đọc khổ thơ 3
Tiếp tục như vậy cho hết bài. Trường hợp học sinh được “truyền điện”
chưa thuộc, các bạn nhóm đối diện sẽ hô từ 1 đến 5, nếu không đọc được phải
đứng yên tại chỗ bị “điện giật” Lúc đó HS A1 chỉ tiếp HS B2…
Nhóm nào có nhiều người phải đứng bị “điện giật” là nhóm thua cuộc.
Như vậy, ta thấy tổ chức trò chơi học tập luôn luôn làm cho học sinh hào
hứng, say mê tích cực trong học tập, làm cho học sinh ham mê học hơn.
13

Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
* Khảo sát đối chứng – Bài học kinh nghiệm
- Khảo sát đối chứng :
Để nâng cao chất lượng đọc diễn cảm cho học sinh là một việc làm đòi
hỏi sự kiên trì và có thời gian. Vì vậy giáo viên cần phải áp dụng các biện
pháp luyện tập ở lớp cũng như ở nhà một cách đồng bộ mới mang lại hiệu quả
tốt được.
Để kiểm chứng những biện pháp trên, tôi đã tiến hành dạy thử nghiệm
lớp 5 (30 em học sinh đã được khảo sát ở bảng 1).
III. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN
Tuy thời gian không dài, với cách tổ chức dạy học theo các biện pháp
nêu trên, hiệu quả giờ dạy được nâng lên rõ rệt. Học sinh hứng thú học tập,
hoạt động tích cực hơn, các em mạnh dạn tự tin hơn khi đọc bài. Số em đọc
chưa đạt yêu cầu đã giảm đi. Số em đọc đúng, đọc diễn cảm được nâng lên rõ
rệt. Kết quả thực nghiệm được thể hiện qua bảng sau:

Bảng 2: Kết quả thực nghiệm
Tổng Số em đọc chưa Số em đọc đạt
Lớp

số

5

HS
30

đạt yêu cầu
SL

%
3
10

trung bình
SL
%
7
23,3

Số em đọc

Số em đọc

đúng, rõ ràng
SL
%
12
40

diễn cảm tốt
SL
%
8
26,7

Như vậy với một thời gian ngắn nhưng tôi nhận thấy những biện pháp
mà tôi đưa ra đã thu được kết quả thật khả quan. Thiết nghĩ nếu giáo viên áp
dụng các biện pháp này một cách thường xuyên ở lớp thì chắc chắn chất
lượng đọc diễn cảm của các em được nâng lên.

* Bài học kinh nghiệm:

14


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
Qua nghiên cứu lý luận và thực tế dạy đọc diễn cảm cho học sinh Tiểu
học, tôi đã rút ra bài học có giá trị sau:
+ Giáo viên cần phải thương yêu, gần gũi giúp đỡ học sinh, luôn quan
tâm tìm hiểu xem các em vấp phải khó khăn gì trong cách đọc, cách phát âm
và cách đọc diễn cảm để từ đó khắc phục những khó khăn các em vướng mắc.
+ Việc đọc mẫu diễn cảm của giáo viên là khâu quan trọng giúp học
sinh luyện tập thể hiện sự cảm nhận về nội dung, ý nghĩa của bài đọc qua
giọng đọc, đồng thời các em học tập cách đọc của giáo viên.
+ Việc nắm nội dung bài đọc và xác định giọng đọc của cả bài, đoạn,
câu là một yếu tố cơ bản giúp học sinh đọc diễn cảm tốt.
+ Cần phát huy luyện đọc diễn cảm theo cặp, theo nhóm để học sinh
luyện tập lẫn nhau.
+ Trong quá trình giảng dạy nên tổ chức trò chơi học tập để thay đổi
không khí học tập gây hứng thú cho học sinh.
+ Việc rèn học sinh có thói quen học ở nhà là một việc là cần thiết trong
khâu đọc diễn cảm, bởi vì ở lớp thời gian học tập rất ít. Các em chuẩn bị bài ở
nhà tốt thì đến lớp tiếp thu bài nhanh hơn, đọc tốt hơn.

PHẦN THỨ BA
KẾT LUẬN CHUNG VÀ ĐỀ XUẤT
A. KẾT LUẬN
Trong thời đại ngày nay – thời đại của tri thức và trí tuệ, của khoa học
công nghệ và thông tin. Biết đọc càng quan trọng vì nó sẽ giúp người ta sử
dụng các nguồn thông tin, để đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Dạy đọc

diễn cảm cho học sinh Tiểu học là một vấn đề hết sức cần thiết nó có ý nghĩa
rất lớn để kích thích sáng tạo của học sinh, mở rộng vốn hiểu biết, bồi dưỡng
tư tưởng, tình cảm, nhân cách cho học sinh. Qua các bài Tập đọc, học sinh
còn được cung cấp vốn từ ngữ, năng lực diễn đạt, những hiểu biết về tác
15


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
phẩm văn học. Từ đó nâng cao trình độ văn hoá nói chung và trình độ Tiếng
Việt nói riêng.
Vậy để nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5. Đòi hỏi
mỗi giáo viên chúng ta phải nỗ lực hết mình, tích cực đổi mới phương pháp
dạy học, đầu tư suy nghĩ sáng tạo làm cho các em say mê, hứng thú hoạt động
học tập…Tôi đã nghiên cứu, tìm tòi và đưa ra 5 biện pháp để nâng cao hiệu
quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh Tiểu học nói chung và học sinh trường
phổ thông cơ sở A Xing nói riêng:
Biện pháp 1: Hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng một cách linh hoạt,
khéo léo.
Biện pháp 2: Khai thác giọng đọc của học sinh thông qua việc tìm hiểu
nội dung bài đọc.
Biện pháp 3: Giáo viên đọc mẫu diễn cảm.
Biện pháp 4: Luyện tập thực hành đọc diễn cảm văn bản.
Biện pháp 5: Xây dựng không khí hào hứng, say mê học tập cho học
sinh bằng cách tổ chức trò chơi học tập trong giờ Tập đọc.
Các biện pháp trên qua thực tế thực nghiệm ở trường phổ thông cở sở A
Xing đã thu được kết quả khả quan - Vì vậy có thể mở rộng hơn. Do thời gian
và trình độ có hạn nên đề tài của tôi mới chỉ dừng lại ở phạm vi nhỏ, sự thực
nghiệm còn chưa nhiều. Song tôi tin chắc rằng với những giải pháp này, bằng
sự sáng tạo của mình các giáo viên sẽ vận dụng có hiệu quả trong quá trình
dạy học đọc diễn cảm ở các lớp 5 - Tôi rất mong sự đóng góp ý kiến của các

bạn đồng nghiệp.
B. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT:
Trên thực tế dạy học ở trường phổ thông cơ sở A Xing. Tôi có một số
đề xuất sau:
- Để giúp giáo viên thực hiện soạn giảng đạt kết quả cao thì các cấp cần
cung ứng các tài liệu tham khảo kịp thời, tranh ảnh về môn Tiếng Việt để giờ
dạy của giáo viên được hoàn thiện hơn.
16


Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
- Tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia giao lưu học tập, tập huấn
về đổi mới phương pháp dạy học, bố trí nhiều tiết dạy mẫu…để giáo viên vận
dụng một cách linh hoạt trong việc giảng dạy với từng đối tượng học sinh.
- Tăng cường khuyến khích viết đề xuất sáng kiến kinh nghiệm cấp
trường, cấp huyện triển khai vào thực tế dạy học.
- Các cấp quản lý giáo dục cần tạo cơ hội và động viên kịp thời khi giáo
viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học dù là nhỏ nhất.
Trên đây là đề xuất sáng kiến của tôi. Tôi rất mong được sự đóng góp ý
kiến của các đồng nghiệp, của BGH nhà trường và của cấp trên.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí!
A Xing, ngày 15 tháng 4 năm 2009
Xác nhận của BGH nhà trường

Người thực hiện

Nguyễn Thị Dâu

17