Tuần 7. Miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự

MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM
TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ


I. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự:
1. Khái niệm:
- Miêu tả: dùng ngôn ngữ ( hoặc một phương tiện nghệ
thuật khác) làm cho người nghe, người đọc, người xem có
thể thấy sự vật, hiện tượng, con người như đang hiện ra
trước mắt.
- Biểu cảm: bộc lộ tình cảm chủ quan của bản thân
trước sự vật, sự việc, hiện tượng, con người trong đời
sống.


2. Vai trò, tác dụng của miêu tả và biểu cảm
trong văn tự sự:
- Yếu tố miêu tả: giúp cho sự việc được tái hiện lại một
cách sinh động.
- Yếu tố biểu cảm: giúp cho câu chuyện có sức truyền
cảm mạnh mẽ.
Các yếu tố miêu tả và biểu cảm đã giúp cho bài
văn tự sự trở nên sinh động, hấp dẫn và giàu chất trữ tình.


II. Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng đối với
việc miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự:
1. Khái niệm:
- Quan sát: là xem xét để nhìn rõ, biết rõ sự vật hay hiện
tượng.
- Liên tưởng: là từ sự việc, hiện tượng nào đó mà nghĩ

đến sự việc, hiện tượng có liên quan.
- Tưởng tượng: là tạo ra trong tâm trí hình ảnh của cái
không hề có ở trước mắt hoặc chưa hề gặp.


2. Vai trò của quan sát, liên tưởng, tưởng
tượng trong bài văn tự sự:
Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng là những điều kiện
quan trọng trong giúp cho việc tìm ý, triển khai ý khi miêu
tả, biểu cảm được cụ thể, sinh động.


III. Luyện tập:
 Câu

1:
 a. Đoạn văn kể lại cuộc chiến đấu giữa Đam Săn với
Mtao Mxây trong sử thi Đam Săn là một đoạn văn có
sử dụng nhiều yếu tố miêu tả và biểu cảm. Có thể nói
nhờ các yếu tố này mà khung cảnh cũng như diễn biến
của cuộc chiến hiện ra cụ thể sinh động tới từng chi
tiết trong sự hình dung của người đọc. Các yếu tố
miêu tả (những hình ảnh so sánh ví von) và biểu cảm
(cảm xúc của các nhân vật cũng như của cộng đồng)
đã làm cho cuộc chiến đấu trở nên hoành tráng và dữ
dội. Cũng từ đó mà hình ảnh người anh hùng cũng
được nâng bổng hơn lên.


 b.

Trong đoạn văn trích từ truyện ngắn Lẵng quả
thông của C. Pau-tôp-xki, người kể đã "kể chuyện"
bằng quan sát, tưởng tượng và suy ngẫm. Để giúp
người đọc hình dung rõ rệt hơn, cảm nhận thích thú
hơn vẻ đẹp của mùa thu, nhà văn đã không miêu tả
trực tiếp mà tưởng tượng "nếu như có thể lấy hết
đồng và vàng trên trái đất đem đánh thành muôn
vàn lá cây rất mực tinh xảo"; và suy ngẫm "những
chiếc lá nhân tạo nọ sẽ rất thô kệch...". Những câu
văn ấy cũng là nhấn mạnh vẻ đẹp tự nhiên của mùa
thu nhưng yếu tố miêu tả và biểu cảm đã mang đến
cho chúng ta một cách cảm nhận khác lạ lẫm và lí
thú hơn


 Câu

2: Viết bài văn tự sự có sử dụng
các yếu tố biểu cảm và miêu tả kể về
một chuyến đi đã đem lại cho anh
(chị) nhiều cảm xúc (một lần về quê,
một chuyến tham quan du lịch…).