Bài 30. Tổng kết về ngữ pháp (tiếp theo)

TiÕt 154
Tæng kÕt ng÷ ph¸p
(tiÕp theo)
Ngêi thùc hiªn:

PHAN V¡N §¹I
Trêng 12/14/17
THCS Lª
Ninh
THUC
HIEN:PHAN VAN D
AI


Bài cũ

?
?
?

1. Xác định từ loại của các từ in đậm(màu xanh) trong
những câu sau:
a. Những hi vọng của anh có trở thành hiện thực hay
không còn phụ thuộc nhiều vào sự giúp đỡ của bạn bè.
b. Anh ấy làm việc chăm chỉ nhng rất khiêm tốn.

2. Phần in đậm trong những câu sau thuộc cụm t
Chỉ ra phần trung tâm của cụm tay ấy.
Bạn Quỳnh Hơng đã hoàn thành xuất sắc nhiệ
vụ cô giáo chủ nhiệm phân công.
b.Trong trận đấu bóng đá giữa hai đội MU và Che

Cầu thủ của hai đội đã chơi rất fest play.
12/14/17

THUC HIEN:PHAN VAN D
AI


đáp án

Danh từ

Động từ

1. Xác định từ loại của các từ in đậm trong những
câu
sau:
tínhtừ
a. Những hi vọng của anh có trở thành hiện thực hay
không còn phụ thuộc nhiều vào sự giúp đỡ của bạn bè.
b. Anh ấy làm việc chăm chỉ nhng rất khiêm tốn.

2. Phần in đậm trong những câu sau thuộc
Cụm động
Chỉ ra phần
trungtừtâm của cụm tay ấy.
Bạn Quỳnh Hơng đã hoàn thành xuất sắc
cô giáo chủ nhiệm phân công.
Cụmtrận
tíhnđấu
từ bóng đá giữa hai đội MU v

b.Trong
HIEN:PHAN
VAN D rất fest play.
Cầu thủ12/14/17
của haiTHUC
đội
đã chơi
AI


Thành phần câu
Chính

Phụ

Chủ ngữ / Vị ngữ Khởi ngữ /Trạng ngữ

Biệt lập
t.thái /C.thán /G.đáp /P.chú

Chủ ngữ là thành phần chính của câu có khả
năng kết hợp
với các phó từ chỉ quan hệ thời gian và trả lời
cho
hỏi: Ai?
Conchính
gì? Hoặc
Cái gì?
Vị các
ngữcâu

là thành
phần
của câu
có khả
ăng kết hợp
với các phó từ chỉ quan hệ thời gian và trả lời
cho
câu
hỏi: Làm
gì?
Là của
gì?câu
Làmth
sao?
Trạngcác
ngữ
là thành
phần
phụ
ờng
Hoặc
Nhđầu
thế cuối
nào?câu hoặc giữa chủ ngữ và
đứng ở
vị ngữ nêu lên hoàn cảnh về thời gian, không
gian, cách
thức, THUC
phơng
tiện,

nguên
nhân, mục
12/14/17
HIEN:PHAN
VAN
D
AI


Phân tích thành phần câu
a.Đôi càng tôi mẫm bóng.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lu kí)
b.Sau một hồi trống thúc vang dậy cả lòng tôi, mấy
ngời học trò cũ đến sắp hàng dới hiên rồi đi vào
lớp.
( Thanh Tịnh, Tôi đi học)
c.Còn tấm gơng bằng thuỷ tinh tráng bạc, nó vẫn là
ngời bạn trung thực, chân thành, thẳng thắn
không hề
nói dối, cũng không bao giờ biết nịnh hót hay độc
ác.
(Băng Sơn, U tôi)
12/14/17

THUC HIEN:PHAN VAN D
AI


Phân tích thành phần câu
a.Đôi càng tôi mẫm bóng.

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lu kí)
C trống thúc vang dậy cả lòng tôi,
b.Sau một hồi
N
mấy
tN
ngời học trò cũ đến sắp hàng dới hiên rồi đi vào
lớp.
( Thanh Tịnh, Tôi đi học)
c.Còn tấm gơng bằng thuỷ
kN tinh tráng bạc, nó vẫn
là
ngời bạn trung thực, chân thành, thẳng thắn
không hề
nói dối, cũng không bao giờ biết nịnh hót hay
độc ác.
V
12/14/17
THUC HIEN:PHAN
VAN D
(Băng Sơn, U tôi)
AI


CáC THàNH PHầN BIệT LậP
Tình thái

Cảm thán

Gọi đáp

Phụ chú

-Đợc dùng
để thể
hiện cách
nhìn
nhận của
ngời nói
đối với sự
việc đợc
nói đến
trong câu.
A- có lẽ

Đợc dùng để
bộc lộ tâm
lí của ngời
nói (vui,
buồn,
mừng, hờn,
giận, ngỡ
ngàng)

Đợc dùng
để tạo lập
hoặc duy
trì quan
hệ giao
tiếp.

-Đợc dùng
để bổ
sung một
số chi tiết
cho nội
dung câu.
-Vị trí:
+Sau dấu: :
+Giữa 2
dấu: C-dừa
, ( )hoặc
xiêm
vỏ -,
hồng

B-Ngẫm
12/14/17
ra

D-Bẩm
E-ơi

THUC HIEN:PHAN VAN D
AI


Các kiểu câu

Câu(cấu trúc ngữ pháp)

Câu đơn
Bình thờng

Câu phức

đặc biệt

Câu ghép
Đẳng lập

Chủ ngữ

Câu phức

chính phụ

vị ngữ

Trạng ngữ

Khởi ngữ

Câu(chia theo mục đích nói)
nghi vấn
12/14/17

cảm thán

trần thuật

THUC HIEN:PHAN VAN D
AI

cầu khiến


Câu đơn bình thờng

a.Nhng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi
muốn nói một điều gì mới mẻ.
vN
(Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói củ
b.Không, lời gửi của một Nguyễn Du, một Tônloại phức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơ
(Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói củ
c. Nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm.
d. Tác phẩm vừa là sự kết tinh của tâm hồn ngời
là sợi dây truyền cho mọi ngời sự sống mà nghệ sĩ
lòng.
CN
(Nguyễn Quang Sáng, Chiế
[Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh-và cũng là
nhất của anh cha đầy một tuổi]. Anh thứ sáu và
(Nguyễn
12/14/17
THUC HIEN:PHAN
VAN D Quang Sáng, Chiế
AI


Câu đơn đặc biệt

a. Chợt ông lãoCó tiếng léo xéo ở gian trên.Tiếng
mụ chủ. Mụ nóivậy? Trống ngực ông thình thịch.
b. Không hiểu cô gái. cô bất giác đỏ mặt lên.
- Một anh thanh niên hai mơi bảy tuổi. Đây là
mét. Anh tađịa cầu.
c. Tôikhông nói nổi. Rõ ràng viên đá. Ma xong
thì tạnh thôi.Mà tôithành phố []. Những ngọn
điện
thần tiên. Hoa trong công viên. Những quả bóng
góc phố.
Tiếng raotrên đầu
Chao ôi, có thể tất cả những cái đó. Những cái
đó ở thiệt
xaRồi bỗng
sauHIEN:PHAN
mộttrí
tôi
12/14/17chốc,THUC
VAN D
AI


Câu ghép-có 2 cụm c-v trở lên
Câu 1,2:
Anh gửi vào tác phẩmxung quanh-Quan hệ bổ
sung.
Nhng vì bom nổ gần, Nho bị choáng-Quan hệ
nguyên
nhân.

Ông lão vừa nóihả hê cả lòng.-Quan hệ bổ sung.
Còn nhà hoạ sĩmột cách kì lạ.-Quan hệ nguyên
nhân
.Để ngời con gáicho cô gái-Quan hệ bổ sung.
Câu 3: a. Quan hệ tơng phản.
b. Quan hệ bổ sung.
c. Quan THUC
hệ điều
kiện-giả
thiết.
12/14/17
HIEN:PHAN
VAN D
AI


Tạo câu ghép từ hai câu đơn

- Quả bom tung lên và nổ trên không. Hầm của Nho bị sập

bom

Vì
Nếu

Nguyên nhân
điều kiện

Nên
thì

- Quả bom nổ khá gần. Hầm của Nho không bị sập
Rất

Tơng phản

Nhng

Tuy

Nhợng bộ

Nhng

12/14/17

THUC HIEN:PHAN VAN D
AI


Biến đổi câu
Câu rút gọn

Dờng nh vật duy nhất vẫn bình tĩnh,
phớt lờ đi mọi biến động chung là chiếc
kim đồng hồ. Nó chạy sinh động và nhẹ
nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu. Còn
đằng kia, lửa đang chui lên trong cía dây
mìn, chui vào ruột quả bom
Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom

đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần.
(Lê Minh Khuê,
Những
Quen ngôi
rồi. sao xa xôi)
12/14/17
THUC HIEN:PHAN VAN D
Ngày nào
ít:
AI ba lần.


Những câu vốn là một bộ
phận của câu đứng trớc
a. Đơn vị thờng ra đờng vào lúc mặt trời lặn.
Và
làm việc có khi suốt đêm.
b. Thế là tối lại ra đờng luôn. Thờng xuyên.
c. Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành.

a. Vàlàm việc có khi suốt đêm.
b. Thờng xuyên.
c. Một dấu hiệu chẳng lành.
Tác giả làm nh vậy, mục đích là để nhấn
mạnh bộ
12/14/17
THUC HIEN:PHAN VAN D
phận đợc tách ra.AI

Biến đổi câu chủ động thành câu bị động
a. Ngời thợ thủ công Việt Nam làm ra đồ gốm khá
sớm.
b. Tại khúc sông này, tỉnh ta sẽ bắc một cây cầu
lớn.
c. Ngời ta dựng lên những ngôi nhà ấy từ hàng
trăm
năm trớc.

a. Đồ gốm đợc ngời thợ thủ công Việt Nam làm ra
khá sớm.
b. Một cây cầu lớn sẽ đợc tỉnh ta bắc qua tại khúc
sông này,
c. Những ngôi nhà ấy đợc ngời ta dựng lên từ hàng
trămnăm trớc.
12/14/17

THUC HIEN:PHAN VAN D
AI


Câu(chia theo mục đích nói)
nghi vấn

cảm thán

cầu khiến

- ở nhà trông em nhá!
(Dùng để ra lệnh)

- Đừng có đi đâu đấy.
(Dùng để ra lệnh)
-Thì má cứ kêu đi.
(Dùng để yêu cầu)
- Vô ăn cơm.
(Dùng để mời)
- Cơm chín rồi! (câu
trần thuật
ợc dùng
làm câu cầu
THUC HIEN:PHANđ
VAN
D
khiến)
AI

-Ba con, sao con không
nhận?
( Dùng để hỏi)
- Sao con biết là không phải?
( Dùng để hỏi)

12/14/17

trần thuật


Bài tập 3
Câu nói của anh Sáu trong đoạn trích sau có hình thức của kiểu
câu

nào(trần thuật, nghi vấn, cầu khiến,cảm thán) ? Anh Sáu dùng để hỏi
hay bộc lộ cảm xúc? Câu nào trong lời kể xác nhận điều đó?
Trong bữa cơm đó, anh Sáu gắp một cái trứng cá to vàng để vào
chén
nó. Nó liền lấy đũa xoi vào chén, để đó rồi bất thần hất cái trứng ra,
cơm
văng tung toé cả mâm. Giận quá và không kịp suy nghĩ, anh vung tay
đánh vào mông nó và hét lên:
- Sao mày cứng đầu quá vậy hả?
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lợc ngà)

Câu - Sao mày cứng đầu quá vậy hả?, có
hình thức của câu nghi vấn. Nhng ở đây, nó đ
ợc dùng để bộc lộ cảm xúc. Điều đó đợc xác nhận
trong lời 12/14/17
kể- câu THUC
nói HIEN:PHAN
đứng trVAN
ớc Dcủa tác giả: Giận
quá và không kịpAIsuy nghĩ, anh vung tay đánh


Về nhà
- học bài, ôn tập lại kiến thức
- Làm bài tập
- Chuẩn bị tốt cho bài kiểm tra về truện

Xin chân thành cảm ơn
See you agin
12/14/17

THUC HIEN:PHAN VAN D
AI