Bài 27. Luyện nói: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ,
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Một ngọn lửa lòng bà đang ủ sẵn
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.

Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
- Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?...
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi


DÀN BÀI THAM KHẢO

MB: Giới thiệu tác giả Bằng Việt, hoàn cảnh sáng tác bài thơ (1963: đang học Đại học
tổng hợp Ki ép). “Bếp lửa” (Hương cây – Bếp lửa) đã trở thành một hình ảnh biểu trưng
cho sự ấm áp, nồng đượm của tình bà cháu qua sự kết hợp giữa biểu cảm và tự sự, miêu
tả nghị luận...
TB: Đánh giá, cảm nhận:
- Bếp lửa - khơi nguồn cảm xúc: Hình ảnh thực, cụ thể, vốn rất đỗi gần gũi, thân quen đã
được tác giả nâng lên thành hình ảnh biểu tượng mang ý nghĩa khái quát sâu sắc.
- Bếp lửa - đánh thức kỉ niệm những ngày tháng ở bên bà: Sự tần tảo của người bà để
cho người cháu có sự ấm êm: “Năm bốn tuổi cháu quen mùi khói, năm đói, cùng bà
nhóm lửa…Tiếng tu hú… Dạy cháu làm, chăm cháu học …”
-Sự gắn kết giữa hình ảnh Bếp lửa và người bà trong suy nghĩ người cháu: nhóm niềm
yêu thương, khoai sắn, nồi xôi gạo, tâm tình tuổi nhỏ; bếp lửa- nền giữ sự yêu thương –
ngọn lửa: truyền niềm tin của sự sống. Hình ảnh ẩn dụ, phép điệp ngữ.
- Bếp lửa gắn liền với nỗi nhớ của người cháu: Ngọn lửa cháy đến tận bây giờ “ Cháu đi
xa. Có ngọn khói trăm tàu”.
-> Bếp lửa sưởi ấm một đời người, tình cảm gia đình nâng lên thành tình yêu quê hương

đất nước.
- Giọng thơ như lời tâm tình trầm lắng, sáng tạo hình ảnh bếp lửa, phép tu từ ẩn dụ, điệp
ngữ…
KB: Khẳng định tình cảm gia đình không thể thiếu trong cuộc sống mỗi người. “Bếp
lửa”- sưởi ấm đời người, mang tính triết lý sâu sắc, đóng góp thành tựu trong giai đoạn
văn học Hiện đại Việt Nam.