Bài 27. Luyện nói: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

139, 140: LUYỆN NÓI: NGHỊ
LUẬN VỀ MỘT BÀI THƠ,
ĐOẠN THƠ


BÀI MÙA XUÂN NHO NHỎ
Mở bài:

_ Giới thiệu tác giả, tác phẩm
_ Bài thơ được viết tháng 11-1980, không bao lâu trước khi tác
giả qua đời, thể hiện niềm yêu mến thiết tha cuộc sống đất
nước và ước nguyện được công hiến của tác giả
Thân bài:
Mùa xuân thiên nhiên(khổ 1)
_ Chi tiết: chim hót, hoa nở, màu sắc  nói về mùa xuân

(đảo ngữ từ “mọc” trong câu “Mọc giữa dòng sông xanh”, âm
thanh: Tiếng hót vang trời tiếng chim chiền chiện)
-> Đây là mùa xuân của tưởng tượng sáng tác 11-1980 . Mùa
xuân rộn ràng, tươi vui, đầy sức sống.
_ Bài thơ viết khi nhà thơ nằm trên giường bệnh nhưng vẫn
lạc quan ( Tôi…hứng, giọt)  Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác> thái độ nâng niu, trân trọng, cảm xúc say xưa ngây ngất
->Giọng điệu thiết tha, yêu đời, yêu cuộc sống…


BÀI MÙA XUÂN NHO NHỎ
Mùa xuân đất nước và con người (khổ 2,3)
_ Người cầm súng  người lính

_ Người ra đồng  nông dân
Vì sao nhà thơ nhắc tới họ: Hai nhiệm vụ quan trọng

xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
_ Giải nghĩa từ “lộc”: Thành quả, chiến thắng, trồi non
là sức sống.
_ Điệp từ “tất cả” và từ láy “hối hả”, “xôn xao”
Khẩn trương, rộn rã trong việc xây dựng và bảo vệ đất
nước
_ So sánh: “đất nước như vì sao”;sức sống mãnh liệt,
trường tốn vĩnh cửu.
_ Từ “cứ”, sự đường hoàng, đĩnh đạc
Những con người làm nên mùa xuân đất nước
.


BÀI MÙA XUÂN NHO NHỎ
Ước nguyện của tác giả (khổ 4,5)

_ Sự chuyển đổi ngôi thứ “tôi”  “ta”
Nói lên mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng, hòa
phần nhỏ bé của mình vào mùa xuân lớn của dân
tộc.
_ Điệp ngữ “ta làm”, liệt kê: con chim, cành hoa, … 
yếu tố tạo nên mùa xuân, tất cả chỉ là một, nốt trầm> Cống hiến tha thiết, tự nguyện, khiêm tốn.
- “ Một mùa xuân nho nhỏ, lặng lẽ…” : Âm thầm lặng lẽ
dâng hiến phần nhỏ bé…mà không cần vang danh.
_Điệp ngữ “dù là” như lời nhắn nhủ giữa người đi
trước và người đi sau
_ Hoán dụ: tuổi 20, tóc bạc: tuổi trẻ, tuổi già
 Sự cống hiến không phân biệt tuổi tác, thứ bậc, giới
tinh, cống hiến cả cuộc đời
 Trân trọng cống hiến cao đẹp

BÀI MÙA XUÂN NHO NHỎ
Khổ cuối

- Xin hát, câu Nam ai, Nam bình…
- Tác giả nằm trên giường bệnh muốn được
nghe làn điệu dân ca quen thuộc, gần gũi, nổi
tiếng của quê hương
-> Sự gắn bó, tự hào về quê hương=> Tình yêu
quê hương.


BÀI MÙA XUÂN NHO NHỎ
Kết bài:

- Bài thơ có nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm,
những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, sáng tạo thể hiện
tiếng lòng tha thiết, yêu mến và gắn bó với đất nước,
với cuộc đời; ước nguyện chân thành của nhà thơ là
muốn giúp mọi người một mùa xuân nho nhỏ của
mình vào mùa xuân lớn của đát nước
- Suy nghĩ về sự cống hiến của bản thân.


BÀI VIẾNG LĂNG BÁC
a.MB :
- Giới thiệu về bài thơ Viếng lăng

Bác của Viễn Phương , tác giả

- Giới thiệu giá trò đặc sắc của bài
thơ
(1) Hoàn cảnh ra đời của bài thơ
- Năm 1976 một năm sau ngày đất
nước thống nhất,công trình lăng
Bác được hoàn thành .
- Viễn Phương –nhà thơ, một người
con miền Nam ra thăm và viết bài
thơ …
(2) Bài thơ là cảm xúc của người
con miền Nam lần đầu ra viếng
lăng Bác


BÀI VIẾNG LĂNG BÁC
b.Thân bài :
- Bài thơ diễn tả hành trình vào viếng
lăng Bác
- Khổ 1 : Cảm xúc của tác giả khi đứng
ngoài lăng

- chú ý các yếu tố
+ Cách xưng hô “con / Bác”, nói
giảm nói tránh từ “thăm” ---thân
mật tôn kính
+ Hình ảnh hàng tre xanh –hình ảnh
của dân tộc;
-> Biện pháp ẩn dụ- Cây tre Việt
Nam—biểu tượng của sức sống
bền bỉ, kiên cường của dân tộc

( bão táp mưa sa đứng thẳng


BÀI VIẾNG LĂNG BÁC
b.Thân bài :
- Bài thơ diễn tả hành ttrình vào viếng
lăng Bác

Khổ 2 :
+ Điệp từ “ ngày ngày “ –lặp lại
liên tục ---như dòng chảy
+ Ẩn dụ : “ mặt trời trong lăng rất
đỏ “ ---ví Bác như mặt trời –biện
pháp ẩn dụ - ngợi ca sự vó đại,
bất tử hóa hình ảnh Bác …thể
hiện lòng tôn kính của nhân dân
vànhà thơ đối với Bác.
+ Hình ảnh “ dòng người “kết tràng
hoa dâng bảy mươi chín mùaxuân
---Ẩn dụ đẹp,sáng tạo---thiêng


BÀI VIẾNG LĂNG BÁC
b.Thân bài :
- Bài thơ diễn tả hành trình vào viếng
lăng Bác

- Khổ 3 : Cảm xúc của tác giả khi
ở trong lăng

+ Bác nằm trong …..vầng trăng
sáng dòu hiền ---Khung cảnh
và không khí thanh tónh như
ngưng kết cả thời gian không
gian.
+ vầng trăng dòu hiền –gợi nghó
đến tâm hồn cao đẹp, sáng
trong tình yêu thên nhiên của
Bác.


BÀI VIẾNG LĂNG BÁC

- Khổ cuối :
+ Câu đầu có động từ “ trào”, sự
xúc động mạnh mẽ, lưu luyến
không muốn rời xa lăng Bác, nhớ
thương Bác.
+ Điệp từ “Muốn làm “ ----ùc mong
tha thiết---hóa thân vào cảnh vật
bên lăng để góp vui, tô điểm vẻ
đẹp cho lăng Bác, để Bác yên
tâm chìm vào giấc ngủ ngàn thu.
+ Cây tre trung hiếu -ẩn dụ -người
con trung hiếu- trung thành với lí
tưởng cách mạng của Bác với
Bác và với quê hương, đất nước.
=> Lòng yêu thương, tấm lòng

BÀI VIẾNG LĂNG BÁC
b.Thân bài :
- Bài thơ diễn tả hành trình vào viếng
lăng Bác

c. KB:
* Khái quát giá trò bài thơ
- Nghệ thuật: Giọng thơ trang
nghiêm,thành kính,thiết tha
-Lời thơ cô đọng,giàu sức liên
tưởng vàbiểu cả,
- Hình ảnh ẩn dụ,biểu tượng ---có
ý nghóa khái quát,giàu giá trò
biểu cảm
• Nội dung:
- Tình yêu tha thiết cuộc sống, khát
vọng cống hiến


Nói với con
I. MB
- Y Phng tên khai sinh là Hứa Vĩnh Sớc,
dân tộc Tày, sinh năm 1948, quê ở
huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Là
nhà thơ tiêu biểu của dân tc miền
núi, thơ ông thể hiện tâm hồn chân
thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách t duy
giàu hình ảnh của con ngời miền núi,
đợc xem nh một bức trah thổ cẩm
đợc đan dệt bằng nhiều màu sắc

song âm điệu chủ đạo vẫn là bản sắc
văn hoá dân tộc miền núi.
- Bài thơ Nói với con thể hiện tình cảm
gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống


Nói với con
2 Thõn bi
1. Mở đầu bài thơ, ngời cha nói với con về cội
nguồn sinh dỡng của mỗi con ngời:
- Con lớn lên từng ngày trong tình yêu thơng,
trong sự nâng đón và mong chờ của cha mẹ.
Chân phải bớc tới cha
..
Hai bớc tới tiếng cời.
Nhịp thơ 2/3, cấu trúc đối xứng, nhiều từ đợc
láy lại, hình ảnh thơ cụ thể, bốn câu thơ đầu
gợi lên không khí gia đình đầm ấm, quấn
quýt và hạnh phúc với hình ảnh đứa con, cha,
mẹ, tiếng nói, tiếng cời. Từng bớc đi, từng
tiếng nói cời của con đều đợc cha mẹ chăm
chút và vui mừng đón nhận. Và cứ thế, con lớn
lên từng từng ngày trong tình yêu thơng,
trong sự nâng đỡ, mong chờ của cha mẹ. Đó là


Nói với con
2 Thõn bi
-Ngời cha còn nói cho con biết: Con còn lớn lên
trong cuộc sống lao động, trong tình yêu th

ơng của Ngời đồng mình và trong nghĩa
tình của quê hơng làng xóm.
+ Con lớn lên trong cuộc sống lao động của ngời
đồng mình.
Cuộc sống lao động cần cù và tơi vui của ngời
đồng mình đợc nhà thơ gợi lên qua các hình
ảnh đẹp, đậm màu sắc dân tộc:
Ngời đồng mình thơng lắm con ơi!
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Đan lờ là dụng cụ đánh bắt cá của ngời miền
núi. Nói: Đan lờ cài hoa là nói đến công việc
tạo ra vẻ đẹp của ngời lao động. Ngời đồng
mình không chỉ đan lờ đánh bắt cá mà còn


Nói với con
2 Thõn bi
+ Con lớn lên trong sự đùm bọc che chở của rừng
núi quê hơng:
Rừng cho hoa
Con đờng cho những tấm lòng
Rừng núi quê hơng thật thơ mộng và nghĩa
tình. Thiên nhiên ấy đã che chở, đã nuôi dỡng
con ngời cả về tâm hồn, lối sống. Rừng không
chỉ cho nhiều gỗ quí, cho măng, cho lâm sản
mà còn cho hoa. Hoa là vẻ đẹp của thiên
nhiên mà núi rừng ban tặng con ngời. Con
đờng không phải chỉ để đi ngợc về xuôi,
không phải chỉ là con đờng lên nơng về bản

mà còn cho những tấm lòng nhân hậu, nghĩa
tình.
->Ta hiểu, ngời cha muốn nói cho con biết quê h
ơng mình là một vùng quê giàu truyền thống


Nói với con
2 Thõn bi
Trong cội nguồn của hạnh phúc. Đó là điểm xuất
phát mọi tình yêu thơng trong con:
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời
-> Nói với con những điều đó, ngời cha muốn
dạy dỗ con tình cảm cội nguồn bằng chính
tình yêu và lòng tự hào về quê hơng, về gia
đình


Nói với con
2 Thõn bi
2. Cha tự hào nói với con về sức sống bền bỉ,
mãnh liệt, về truyền thống cao đẹp của ngời
đồng mình, về quê hơng và niềm mong ớc
con hãy kế tục xứng đứng truyền thống ấy.
Ngời đồng mình là cha mẹ, là đồng bào, là
những ngời cùng quê hơng, dân tộc Tày,
Nùng.
Với lời nói mộc mạc, giản dị, hình ảnh cụ thể,
những điệp từ, điệp ngữ, cách so sánh cụ
thể, kết hợp với kiểu câu ngắn dài khác nhau,

tác giả gợi bao tình yêu thơng về ngời đồng
mình:
+ Ngời đồng mình sống vất vả mà mạnh mẽ,
khoáng đạt, bền bỉ gắn bó với quê hơng,
thuỷ chung với nơi chôn rau cắt rốn cho dù quê


2 Thõn bi
3. Cha tự hào nói với con về sức sống bền bỉ,
mãnh liệt, về truyền thống cao đẹp của ngời
đồng mình, về quê hơng và niềm mong ớc
con hãy kế tục xứng đứng truyền thống ấy.
+ Ngời đồng mình mộc mạc, dung dị, giàu ý
chí và niềm tin. Họ có thể thô sơ da thịt nh
ng không hề nhỏ bé về tâm hồn và ý chí. Họ
biết lo toan và mong ớc: Cao đo nỗi buồn .Xa
nuôi chí lớn. Họ biết tự lực, tự cờng xây dựng
quê hơng, duy trì truyền thống với những
tập quán tốt đẹp của ngời đồng mình.
Ngời đồng mình đục đá kê cao quê hơng
Còn quê hơng thì làm phong tục
Câu thơ có 2 lớp nghĩa:Nghĩa tả thực: Đục đá kê
cao là hành động có thực thờng thấy ở miền
núi. Quê hơng vốn là khái niệm trừu tợng,
chỉ nơi chốn sinh thành của một ngời nào


2 Thõn bi
3. * Mong c:
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống nh sông nh suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
- Từ đó ngời cha mong muốn con: Có
nghĩa tình chung thuỷ với quê hơng. Biết
chấp nhận và vợt qua những khó khăn, thử
thách bằng ý chí, nghị lực và niềm tin của
mình.
- Sng hn nhiờn, chan hũa vi thiờn nhiờn, lc quan.


2 Thõn bi
3. * Mong c:
+ Kết thúc bài thơ là lời nhắn nhủ, dặn dò của
ngời cha mong muốn con mình phải tự hào về
truyền thống tốt đẹp của quê hơng, hãy lấy
những tình cảm đó làm hành trang để vững
bớc trên đờng đời.
Con ơi tuy thô sơ da thịt. Nghe con.
Hình ảnh thô sơ da thịt lặp lại hai lần nh
muốn con khắc cốt ghi tõm. Ngời đồng mình
tuy mộc mạc, chân chất nhng có lẽ sống cao
đẹp. Trên đờng đời con phải sống cao th
ợng, tự trọng để sứng đáng với ngời đồng
mình. Con không bao giờ nhỏ bé đợc, dù con
đờng phía trớc còn đầy chông gai. Con hãy tự
tin bớc đi, bởi sau lng con có gia đình, quê
hơng, bởi trong tim con sẵn ẩn chứa những
phẩm chất quý báu của ngời đồng mình. Hai

2 Thõn bi
3. Kt bi:
Nói với con là bài thơ hay, một bông hoa
nghệ thuật đầy hơng sắc của núi rừng phía
Bắc. Với thể thơ tự do, mạch cảm xúc tự nhiên,
cách nói giàu hình ảnh vừa mộc mạc mà vẫn
giàu chất thơ, cụ thể mà giàu sức khái quá,
giọng điệu tha thiết, trìu mến: lúc bay
bổng, nhẹ nhàng, lúc khúc triết, rành rọt, lúc
mạnh mẽ, sắc nhọn, bài thơ thể hiện tình
cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống
cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hơng và dân
tộc mình, giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ
đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi
nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với
quê hơng và ý chí vơn lên trong cuộc sống
-Phải chăng Y Phơng thấu hiểu tất cả
những điều đó nên ông đã lột tả cái hồn cốt


I. TÌM HIỂU CHUNG:

II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:
3. Phân tích
a. Tiếng gà trưa thức dậy tình
cảm làng quê:
b.Tiếng gà trưa khơi dậy những
kỉ niệm ấu thơ và tình bà cháu

* Kỉ niệm về ổ trứng và đàn gà
- Liệt kê, điệp ngữ, so sánh
-> Hình ảnh tươi sáng, ấm áp, con người .
gắn bó với làng quê

* Kỉ niệm về bà:
bà mắng cháu, bà soi trứng, bà lo lắng
chắt chiu tiền mua quần áo cho cháu

Tiếng
gàđàn
trưagà:
-Tiếng
H
ình ảnh
gà
trưahàng năm
Cứ
Có hàng
tiếng năm
bà vẫn
mắng
Này
conmà
gà mày
mái mơ
-Tay
Gàgió
đẻ
nhìn

Khi
mùa
tới
bà khumđông
soi
trứng
Rồi
này
lang
mặt
!
Khắp
mình
trắng
Bà
losau
đàn
gàhoa
toiđốm
Cháu
về
lấy
gương
soichiu
Dành
từng
quả
chắt
Này
con

gà
mái
vàng
Mong
trời đừng sương muối
Lòng dại thơ lo lắng

Để
cuối
năm
bán
gà
Lông
óng
như
màu
nắng
Cho
con
gà
mái
ấp
Cháu được quần áo mới.
Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt.


Tình bà cháu

Bà
Nghèo nhưng hiền thảo,
hết lòng vì con cháu,
chịu đựng, nhẫn nại và hi sinh

Cháu
Biết ơn, yêu thương và
kính trọng bà.

Tình bà cháu sâu sắc
đằm thắm và cảm động .


I. TÌM HIỂU CHUNG:

II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:
3. Phân tích
a. Tiếng gà trưa thức dậy tình cảm làng quê:
b.Tiếng gà trưa khơi dậy những kỉ niệm ấu thơ
và tình bà cháu
* Kỉ niệm về ổ trứng và đàn gà .
* Kỉ niệm về người bà : bà mắng cháu, bà soi
trứng, bà lo lắng chắt chiu tiền mua quần áo cho
cháu
-> Tình bà cháu sâu sắc đằm thắm
và cảm động .