Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

TRƯỜNG THCS TRÀ CỔ

Giáo viên : Nguyễn Thị Bích Duyên


NỘI DUNG ÔN TẬP

KHỞI
NGỮ

CÁC
THÀNH
PHẦN
BIỆT
LẬP

LIÊN
KẾT
CÂU
VÀ
LIÊN
KẾT
ĐOẠN

NGHĨA
TƯỜNG
MINH
VÀ
HÀM
Ý

I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
1. Lí thuyết:


a.Khởi ngữ là gì ?
A. Thành phần câu đứng trước chủ ngữ.
B. Thành phần câu dùng để nêu lên đối tượng
được nói đến trong câu.
C. Thành phần câu nêu lên đặc điểm của đối
tượng được nói đến ở vị ngữ.
D. Thành phần câu đứng trước chủ ngữ dùng để
nêu lên đề tài được nói đến trong câu.


b.Thành phần biệt lập là gì ?
A.Bộ phận đứng trước chủ ngữ, nêu sự
việc được nói đến trong câu.
B. Bộ phận không tham gia vào việc diễn
đạt nghĩa sự việc của câu.
C. Bộ phận tách khỏi chủ ngữ, vị ngữ ; chỉ thời
gian, địa điểm … được nói đến trong câu.


Điền từ thích hợp để hoàn thành các
khái niệm sau :
Tình thái thành phần biệt lập, được dùng
a)………………..
để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự
việc được nói đến trong câu.

Cảm thán
b) ……………….
là thành phần biệt lập được dùng
để bộc lộ tâm lí của người nói.
Gọi đáp
c)……………………
là thành phần biệt lập dùng để
tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.
Phụ chú
d) ……………….là
thành phần biệt lập dùng để bổ
sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.


I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
2. Hãy cho biết những từ ngữ in nghiêng trong các đoạn
trích sau đây là thành phần gì của câu. Ghi kết quả phân
tích vào bảng tổng kết.
a/ Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch,
làm phu hồ cho nó.
(Kim Lân, Làng)
Khởi
ngữ
Xây
cái
lăng
ấy

Thành phần biệt lập
Tình thái

Cảm thán

Gọi - đáp

Phụ chú


I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
b/ Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn
bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng
hồ.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Khởi
ngữ
Xây
cái
lăng
ấy

Thành phần biệt lập
Tình thái
Dường
như

Cảm thán

Gọi - đáp

Phụ chú

I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
c/ Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn
trọng, rõ ràng như người ta cho nhau cái gì chứ không
phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những
người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa,
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ sa Pa)
hay nhìn ta như vậy.
Khởi
ngữ
Xây
cái
lăng
ấy

Thành phần biệt lập
Tình thái Cảm thán Gọi - đáp Phụ chú
Dường
như

những người
con gái sắp xa
ta, biết không
bao giờ gặp ta
nữa, hay nhìn
ta như vậy


I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

d/ - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn
năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá ! (Kim Lân, Làng)
Khởi
ngữ
Xây
cái
lăng
ấy

Thành phần biệt lập
Tình thái Cảm thán Gọi - đáp
Dường
như

vất vả
quá

Thưa
ông

Phụ chú
những người
con gái sắp xa
ta, biết không
bao giờ gặp ta
nữa, hay nhìn
ta như vậy


Bài tập bổ sung :Các từ ngữ in đậm dưới đây là thành

phần nào trong số các thành phần câu đã học ?
Tình thái
Cảm thán
Gọi đáp

a)Vâng! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng
mình thế thì là sướng thật.
( Nam Cao )
b) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh đều tưởng
con bé sẽ đứng yên đó thôi.( Ng.Quang Sáng )
c) Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên
anh phải cười vậy thôi.
( Ng.Quang Sáng )

Khởi ngữ

d) Trời ơi, chỉ còn có năm phút.
( Nguyễn Thành Long )

Phụ chú

e) Bác này ! Lúc nào chúng ta lại trở về nhỉ ?
( Lỗ Tấn )


3.Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu truyện
ngắn “ Bến quê ” của Nguyễn Minh Châu,
trong đó có ít nhất một câu chứa thành
phần khởi ngữ và một câu chứa thành
phần tình thái.

“Bến quê” là câu chuyện kể về cuộc đời riêng của một con
người . Nhưng trong cuộc sống hôm nay, dường như chúng
ta có thể dễ dàng bắt gặp ở đâu đó một số phận giống như
hoặc gần giống như số phận của nhân vật Nhĩ. Những suy
ngẫm, chiêm nghiệm của Nhĩ về vẻ đẹp bình dị , đích thực
của cuộc sống làm người đọc không khỏi day dứt, suy tư …
Nhân vật ấy, chúng ta sẽ có những sự đồng cảm sâu sắc…

Dường như : từ tình thái
Nhân vật ấy : khởi ngữ




I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
1.Lí thuyết:


LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
LIÊN KẾT NỘI DUNG

LIÊN KẾT HÌNH THỨC

LIÊN KẾT LIÊN KẾT
CHỦ ĐỀ
LOGIC

PHƯƠNG
PHÉP
TIỆN
LIÊN KẾT
LIÊN KẾT

Các câu,
các đoạn
sắp xếp
theo trình
tự hợp lí

- Nối
- Lặp
- Thế
- Đồng nghĩa
trái nghĩa và
liên tưởng

Các câu,
các đoạn
hướng
vào chủ
đề chung

- Từ
- Cụm từ
- Cấu trúc
câu

1.Nối các ý ở hai cột sau đây sao cho phù hợp
Phép lặp
từ ngữ

a) Phép liên kết dùng ở câu đứng sau những từ
ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu
trước đó.

Phép nối

b) Phép liên kết dùng các từ đồng nghĩa, trái nghĩa
hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã dùng
ở câu trước.

Phép thế
Phép đồng
nghĩa, trái
nghĩa và
liên tưởng

c) Phép liên kết dùng ở câu đứng sau các từ ngữ
đã có ở câu trước đó.
d) Phép liên kết dùng ở câu đứng sau các từ ngữ
biểu thị quan hệ với câu trước đó .


II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
2.Hãy cho biết những từ ngữ in nghiêng trong các đoạn
trích sau đây thể hiện phép liên kết nào ?

a) Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa
đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh
gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra
từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má.
Phép liên kết
Lặp từ ngữ Đồng nghĩa, trái
nghĩa và liên
tưởng
Từ ngữ
tương
ứng

Thế

Nối

nhưng,
nhưng
rồi, và


II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
b) Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo
may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau
lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với
công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ : “ Bác cần nằm xuống
phải không ạ ? ”.
( Những ngôi sao xa xôi )
Phép liên kết
Lặp từ ngữ Đồng nghĩa, trái

nghĩa và liên
tưởng
Từ ngữ
tương
ứng

Thế

cô bé,
nó

Nối

nhưng,
nhưng
rồi, và


II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
c. Nhưng cái “com-pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh
bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết
đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không biết đến Hoa Thịnh
Đốn vậy ! Rồi nói :
- Quên à ! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn
chúng tôi nữa !
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói :
- Đâu có phải thế ! Tôi …
(Cố hương)
Phép liên kết
Lặp từ

ngữ
Từ
ngữ
tương
ứng

Đồng nghĩa, trái
nghĩa và liên tưởng

Thế
cô bé, nó
thế

Nối
nhưng,
nhưng
rồi, và


(Bài tập 3/sgk/111)
4. Đọc đoạn văn viết về truyện ngắn “Bến quê”
của Nguyễn Minh Châu và chỉ rõ sự liên kết về
nội dung, hình thức giữa các câu trong đoạn
văn ( Lưu ý các từ ngữ in nghiêng )

“Bến quê ” là truyện ngắn trong tập truyện cùng tên của
Nguyễn Minh Châu. Về nội dung, tác phẩm chứa đựng
những suy ngẫm, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con
người và cuộc đời ; thức tỉnh ở mọi người sự trân trọng
những vẻ đẹp và giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, của

quê hương. Về nghệ thuật, truyện ngắn nổi bật ở sự miêu
tả tâm lí tinh tế, nhiều hình ảnh giàu tính biểu tượng, cách
xây dựng tình huống, trần thuật theo dòng tâm trạng của
nhân vật. Chắc chắn, “Bến quê” sẽ có sức neo đậu lâu bền
trong tâm hồn người đọc chúng ta.


LIÊN KẾT NỘI DUNG

LIÊN KẾT HÌNH THỨC

LIÊN KẾT
CHỦ ĐỀ

LIÊN KẾT
LOGIC

PHƯƠNG
TIỆN
LIÊN KẾT

Các câu
đều phục
vụ chủ đề
của đoạn
( giới thiệu
truyện ngắn
“Bến quê”)

Các ý sắp

xếp hợp lí :
- ND truyện
- NT truyện
- Giá trị của
truyện ngắn
“Bến quê”

- Từ
- Cụm từ

PHÉP
LIÊN KẾT

Phép lặp :
truyện ngắn
Phép thế :
truyện ngắn
- tác phẩm


HẾT TIẾT 1
TIẾT 2


I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
III. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
1.Lí thuyết: