Bài 20. Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Kiểm tra bài cũ
Thế nào là kiểu bài nghị luận về một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội?

Trong kiểu bài nghị luận về một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội
người viết cần phải có ý nào?
Trong các sự việc hiện tượng sau sự việc hiện tượng nào cần viết thành bài
văn nghị luận ? Vì sao?
- Vứt rác thải bừa bãi.
- Tai nạn giao thông.
- Học sinh ăn quà vặt.
- Học sinh đi học muộn.
- Học sinh bỏ thể dục giữa giờ.
- Nói tục chửi bậy.
- Lười học nói chuyện riêng.
1


2


Tôn sư trọng đạo

3


THỜI GIAN LÀ VÀNG

4


NghÜa trang liÖt sü Trêng S¬n

Uống nước nhớ nguồn

5


Một mặt người bằng mười mặt của
6


học đi đôi với hành

7


Tiết 108
Tập làm văn

8


Bố cục văn bản

Mở bài :từ đầu …tư
tưởng ấy =>nêu vấn đề :
Tri thức khoa học và
người trí thức

Thân bài: Tiếp...xuất khẩu
gạo trên thế giới : Chứng

minh và khẳng định sức
mạnh của tri thức

Kết bài : Phần còn lại : Phê
phán một số người không
biết quý trọng tri thức.

9


Những câu mang luận điểm chính :
Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng : “ Tri
thức là sức mạnh”. Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế giới lại nói cụ thể
hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. Đó là một tư tưởng rất sâu sắc. Tuy vậy, không
phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy.
Tri thức đúng là sức mạnh. Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà
nhiều người khác không làm nổi. Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thể thoát khỏi
số phận trở thành đống phế liệu được không!?
Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng.
Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri
thức.Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn
minh, sánh vai cùng các cường quốc trong khu vực và thế giới cần phải có bao nhiêu nhà tri thức tài
năng trên mọi lĩnh vực.
10


là sức
sức mạnh.
mạnh. Người
Người ta

ta kể
kể rằng,
rằng, có
cómột
mộtmáy
máyphát
phátđiện
điệncỡ
cỡ
Tri thức đúng là
ti Pho
Pho bị
bị hỏng.
hỏng. Một
Một hội
hội đồng
đồng gồm
gồm nhiều
nhiều kĩ
kĩ sư
sư họp
họp 33tháng
thángliền
liền
lớn của công ti
nguyên nhân.
nhân. Người
Người ta
ta phải
phải mời

mời đến
đến chuyên
chuyên gia
gia Xten
Xten –mét
–mét ––
tìm không ra nguyên
và làm
làm cho
cho máy
máy hoạt
hoạt động
động trở
trở lại.
lại. Công
Công titi phải
phải trả
trả cho
cho ông
ông
xơ.Ông xem xét và
người cho
cho Xten
Xten –mét
–mét –xơ
–xơ là
là tham,
tham, bắt
bắt bí
bí để

để lấy
lấy tiền.
tiền.
10.000 đôla. Nhiều người
–mét
–xơ–xơ
ghi ghi
: “Tiền
vạchvạch
một đường
thẳng
Nhưng trong
trong giấy
giấybiên
biênnhận
nhậnXten
Xten
–mét
: “Tiền
một đường
là 1 đôla.
ratìm
chỗra
vạch
thẳng thẳng
ấy là 9999
Rõ ràng
thẳng
là 1Tiền
đôla.tìm

Tiền
chỗđường
vạch đường
ấy là đôla”.
9999 đôla”.
Rõ người
ràng
có tri thức
cóhậu
thể có
làm
được
việc mà
nhiều
người người
khác không
người
có trithâm
thức hậu
thâm
thể
làm những
được những
việc
mà nhiều
khác
làm nổi.
Thử
nếuhỏi,
không

cách
cỗ máy
kiamáy
có thoát
số
không
làm
nổi.hỏi,
Thử
nếu biết
không
biếtchữa
cáchthì
chữa
thì cỗ
kia cókhỏi
thoát
phậnsố
trở
thành
phế
liệuphế
được
không!?
khỏi
phận
trởđống
thành
đống
liệu

được không!?

11


Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau
chuyến đi Pháp năm 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam
danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn
Huyên, các bác sĩ Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, nhà toán học Tạ Quang Bửu,
…Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các ngành quân
giới, giáo dục, y tế,…góp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành công.
Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư
Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Cự đã huy động tri thức góp phần phá thủy lôi nổ
chậm của địch, khai thông bến cảng. Và ngày nay, các nhà khoa học nông
nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng,…đã lai tạo giống lúa mới, góp
phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực
mà còn trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên
thế giới.

12


Ghi nhớ
Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí là bàn về vấn đề thuộc lĩnh vực tư
tưởng, đạo đức, lối sống,…của con người.
Yêu cầu về nội dung của bài nghị luận này là làm sáng tỏ các vấn đề tư
tưởng đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân
tích, …để chỉ ra chỗ đúng ( hay chỗ sai) của một tư tưởng nào đó, nhằm
khẳng định tư tưởng của người viết.
Về hình thức, bài viết phải có bố cục ba phần ; có luận điểm đúng đắn,

sáng tỏ ; lời văn chính xác, sinh động.

13


Bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí khác với bài nghị luận về một
sự việc hiện tượng trong đời sống như thế nào?

14


Nghị luận về một sự việc hiện
tượng trong đời sống xã hội

Đi từ một sự việc, hiện tượng(sự
thực đời sống) có ý nghĩa đối với
xã hội => nêu ra những vấn đề tư
tưởng,bày tỏ thái độ

Nghị luận về một vấn đề tư
tưởng đạo lí

Đi từ chính những vấn đề tư tưởng
đạo lí, giải thích chứng minh… bằng
đời sống thực tế để khẳng định hay
phủ định vấn đề => ý nghĩa quan
trọng của tư tưởng đạo lí đó đối với
đời sống con người
Có nhiều lí lẽ và khái niệm

15


Đề 1: Y phục xứng y kì đức( quần áo phải tương xứng với đức độ ). Ý kiến
của em như thế nào?
=> Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí.
Đề 2: Hình ảnh một vài nhóm học sinh lớp 9 đến trường với quần bò mài, áo
có nhiều hình ảnh kinh dị gợi cho em suy nghĩ gì ?
=> Nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sống xã hội.

16


Luyện tập
Nghị luận về vấn đề giá trị của thời gian
Luận điểm:
- Thời gian là sự sống.
- Thời gian là thắng lợi.
- Thời gian là tiền.
- Thời gian là tri thức
Phép lập luận : Phân tích và chứng minh

17