Bài 1. Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

Thứ... ngày... tháng...
năm....
Tiết 4:
Sử dụng một số biện pháp nghệ
thuật trong văn bản thuyết minh
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
- Hiểu việc sử dụng một số biện pháp
nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
làm cho văn bản thuyết minh sinh
động, hấp dẫn.
- Biết cách sử dụng một số biện pháp
nghệ thuật vào văn bản thuyết minh.


Bài cũ:
? Nêu những biện pháp nghệ thuật th
ờng gặp trong các văn bản đã học?
Học sinh nêu đợc các biện pháp
nghệ thuật thờng gặp : Nhân hoá,
so sánh, ẩn dụ, hoán dụ...
Bài mới
I- Tìm hiểu việc sử dụng một số
biện pháp nghệ thuật trong văn
bản thuyết minh.
1.Ôn tập văn bản thuyết minh:
? Văn bản thuyết minh là gì?


- Là kiểu văn bản nhằm cung cấp
tri thức về đặc điểm, tính chất,
nguyên nhân của các sự vật và hiện

tợng trong tự nhiên, xã hội bằng ph
ơng thức trình bày, giới thiệu, giải
thích.
? Đặc điểm chủ yếu của văn bản
thuyết minh là gì?
- Trình bày các đặc điểm tiêu biểu
của sự vật hiện tợng.
? Nêu tính chất của văn bản thuyết
minh?


? Nêu các phơng pháp thuyết minh th
ờng dùng?
- Phơng pháp nêu định nghĩa, giải
thích.
- Phơng pháp liệt kê.
- Phơng pháp nêu ví dụ.
- Phơng pháp dùng số liệu
- Phơng pháp so sánh
- Phơng pháp phân loại, phân tích.
2) Văn bản thuyết minh có sử dụng
một số biện pháp nghệ thuật.


? Bài văn thuyết minh đặc điểm của
đối tợng nào?
- Thuyết minh về sự kì lạ của Đá và Nớc
ở Hạ Long.
? Đặc điểm ấy có dễ dàng thuyết minh
không?

- Đặc điểm này rất trừu tợng, khó
thuyết minh bằng cách đo đếm, liệt
kê...
? Vấn đề Sự kì lạ của Hạ Long là vô
tận đợc tác giả thuyết minh bằng ph
ơng pháp nào?
- Phơng pháp nêu định nghĩa, giải


- "Chính Nớc làm cho Đá sống dậy, làm
cho Đá vốn bất động và vô tri bỗng
trở nên linh hoạt, có thể động đến
vô tận, và có tri giác, có tâm hồn
? Để cho sinh động, tác giả còn sử dụng
những biện pháp nghệ thuật nào?
- Biện pháp tởng tợng, liên tởng để giới
thiệu sự kì lạ của Hạ Long.
+ Nớc tạo nên sự di chuyển và di chuyển
theo mọi cách tạo nên sự thú vị của
cảnh sắc.


+ Tuỳ theo góc độ và tốc độ di chuyển
của khách, tuỳ theo cả hớng ánh sáng
rọi vào các đảo đá mà thiên nhiên
tạo nên thế giới sống động. Biến hoá
đến lạ lùng.
- Biện pháp nhân hoá:
+ Đá có tri giác, có tâm hồn
+ Gọi đá là thập loại chúng sinh, là thế

giới ngời, là bọn ngời bằng đá hối hả
trở về.
-> Làm nổi bật đặc điểm của đối t
ợng thuyết minh, gây hứng thú cho


Ghi nhớ
- Muốn cho văn bản thuyết minh đợc
sinh động, hấp dẫn, ngời ta vận
dụng thêm một số biện pháp nghệ
thuật nh kể chuyện, tự thuật, đối
thoại theo lối ẩn dụ, nhân hoá hoặc
các hình thức vè, diễn ca,...
- Các biện pháp nghệ thuật cần đợc sử
dụng thích hợp, góp phần làm nổi
bật đặc điểm của đối tợng thuyết
minh và gây hứng thú cho ngời đọc.


II. Luyện tập
1. Văn bản: ngọc hoàng xử tội ruồi xanh
? Văn bản có mang tính chất thuyết
minh không?
- Đây là một truyện vui có tính chất
thuyết minh hay là một bản thuyết
minh có sử dụng một số biện pháp
nghệ thuật.
? Tính chất thuyết minh đợc thể hiện ở
những chỗ nào?
- Giới thiệu về loài ruồi rất có hệ thống:

+ Tính chất chung về họ, giống, loài


+ Tập tính sinh sống: sinh đẻ, đặc
điểm cơ thể...
+ Cung cấp những kiến thức đáng tin
cậy về loài ruồi: Giữ gìn vệ sinh,
phòng bệnh, ý thức diệt ruồi.
? Những phơng pháp thuyết minh nào
đợc sử dụng trong văn bản?
- Phơng pháp nêu định nghĩa: thuộc
họ côn trùng, hai cánh, mắt lới.
- Phơng pháp phân loại: Các loại ruồi.
- Phơng pháp dùng số liệu: Số vi khuẩn,
số lợng sinh sản của mỗi cặp ruồi...


- Phơng pháp liệt kê: mắt lới, chân tiết
ra chất dính...
? Bài thuyết minh này có nét gì đặc
biệt?
- Hình thức: giống nh văn bản tờng
thuật một phiên toà.
- Nội dung: giống nh câu chuyện kể
về loài ruồi.
? Nêu những biện pháp nghệ thuật đợc
sử dụng trong văn bản và tác dụng
của nó?
- Nhân hoá

-> Gây hứng thú cho bạn đọc nhỏ tuổi,
vừa là truyện vui vừa học thêm tri
thức.
2. Học sinh đọc bài tập 2.
? Biện pháp nghệ thuật nào đợc sử
dụng ở đoạn văn này?
Nghệ thuật kể chuyện: Kể câu
chuyện ngày bé nghe bà kể chuyện
về chim cú (chim cú kêu là có ma tới).
Sau này học môn sinh vật mới biết là
không phải nh vậy. -> Phơng pháp
giải thích.
* Dặn dò: Ôn các phơmg pháp thuyết
minh đã học./.