Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 3: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh (3 Cột)

1
NGÀY SOẠN: NGÀY DẠY:
TIẾT 4
SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT
TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH
• MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
GIÚP HỌC SINH:
- Hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh, làm cho văn
bản thuyết minh sinh động, hấp dẫn.
- Biết cách sử dụng một số biện pháp nghệ thuật vào văn bản thuyết minh.
• CHUẨN BỊ:
- Các đoạn văn bản.
- Các đề tập làm văn, bảng phụ.
• LÊN LỚP:
A/ ỔN ĐỊNH: Kiểm tra sỉ số.
B/ KIỂM TRA BÀI CŨ: (Không có)
C/ BÀI MỚI:
GIỚI THIỆU: Ở lớp 8 các em đã học tập văn bản thuyết minh. Lên lớp 9, các em sẽ tiếp
tục học kiểu văn bản này với một yêu cầu cao hơn, đó là biết sử dụng một số biện pháp nghệ
thuật, kết hợp thuyết minh với miêu tả.
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG 1: Ôn lại kiến thức về
kiểu văn bản thuyết minh và các phương
pháp thuyết minh.
- Hỏi: Văn bản thuyết minh là gì?
- Hỏi: Kể các phương pháp thuyết minh
thường dùng đã học?
HOẠT ĐỘNG 2: Đọc và nhận xét kiểu
VBTM có sử dụng một số biện pháp nghệ
thuật.
- GV: Gọi HS đọc văn bản Hạ Long- đá

và nước.
- Hỏi: Bài văn thuyết minh vấn đề gì?
Vấn đề này có khó thuyết minh không?
Tại sao?
- Hỏi: Ngoài các phương pháp thuyết
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC
SINH
- HS nhớ lại kiến thức lớp 8, trình
bày, HS khác bổ sung.
+ Văn bản thuyết minh là kiểu văn
bản thông dụng trong mỗi lĩnh vực
đời sống nhằm cung cấp tri thức
(Kiến thức) khách quanvề đạc
điểm, tính chất, nguyên nhân…của
các hiện tượng và sự vật trong tự
nhiên, xã hội bằng phương thức
trình bày, giới thiệu, giải thích, liệt
kê…
+ Các phương pháp: Định nghĩa,
phân loại, nêu ví dụ, liệt kê…
- HS đọc văn bản.
+ Sự kỳ lạ của Hạ Long. Đây là
một vấn đề khó thuyết minh vì:
* Đối tượng thuyết minh rất trừu
tượng (Giống như trí tuệ, tâm hồn,
tình cảm, đạo đức…).
* Ngoài việc thuyết minh về đối
tượng, còn phải truyền được cảm
xúc và sự thích thú cho người đọc.
NỘI DUNG

GHI
I/ Tìm hiểu
việc sử dụngmột
số biện pháp
nghệ thuật
trongVBTM:
2
minh đã học, tác giả còn sử dụng những
biện pháp nghệ thuật nào?
HOẠT ĐỘNG 3: Tiểu kết và ghi nhớ:
- Hỏi: Tác giả đã trình bày được sự kỳ lạ
của Hạ Long chưa? Trình bày được như
thế là nhờ biện pháp gì?
HOẠT ĐỘNG 4: Hướng dẫn luyện tập.
- GV: Gọi HS đọc văn bản Ngọc Hoàng
xử tội Ruồi xanh và trả lời câu hỏi:
- Hỏi: Văn bản có tính chất thuyết minh
không? Tính chất ấy thể hiện ở những
điểm nào?
- Hỏi: Bài thuyết minh này có gì đặc
biệt? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ
thuật nào?
- HS trao đổi, thảo luận và trả lời.
+ Các biện pháp nghệ thuật đã sử
dụng như miêu tả, so sánh. Chẳng
hạn:
* Bắt đầu bằng sự miêu tả sinh
động:”Chính nước làm cho đá
sống dậy…có tâm hồn”.
* Tiếp theo là thuyết minh (giải

thích) vai trò của “nước”: “Nước
tạo nên sự di chuyển, và di chuyển
theo mọi cách”.
* Tiếp đến là phân tích những
nghịch lí trong thiên nhiên: Sự
sống của đá và nước, sự thông
minh của thiên nhiên…
* Cuối cùng là một triết lý:”Trên
thế gian này, chẳng có gì là vô tri
cả, cho đến cả đá”.
* Tác giả còn có một trí tưởng
tượng rất phong phú, nhờ đó mà
văn bản thuyết minh có tính thuyết
phục cao.
- Sau khi HS trả lời, cho HS đọc
phần ghi nhớ.
- HS trao đổi, thảo luận, trả
lời.
+ Đây là VBTM có sử dụng một số
biện pháp nghệ thuật.
+ Tính chất thuyết minh thể hiện ở
chỗ giới thiệu loài ruồi rất có hệ
thống: Tính chất chung về họ,
giống, loài, các tập tính sinh hoạt,
sinh lý…cung cấp các kiến thức
chung đáng tin cậy về loài ruồi,
thức tỉnh ý thức giữ gìn vệ sinh
phòng bệnh, ý thức diệt ruồi.
- Các phương pháp thuyết
minh được sử dụng là:

+ Định nghĩa: Thuộc loài côn
trùng.
+ Phân loại: Loại ruồi.
+ Số liệu: Số vi khuẩn, số lượng
sinh sản của 1 cặp ruồi.
+ Liệt kê: Mắt lưới, chân tiết ra
chất dính…
- HS thảo luận trả lời:
+ Văn bản như 1 truyện ngắn,
truyện vui.
* Ghi nhớ SGK
trang 13.
II/ Luyện tập:
3
- Hỏi: Các biện pháp nghệ thuật được sử
dụng trong văn bản có tác dụng gì?
+ Các biện pháp nghệ thuật được
sử dụng là: Kể chuyện nhân hoá,
miêu tả, ẩn dụ…
+ Gây hứng thú cho người đọc.
D/ CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ:
- Đọc ghi nhớ.
- Suy nghĩ, trả lời bài tập 2- phần luyện tập.
- Chuẩn bị:
+ Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.
+ Dàn ý thuyết minh: Chiếc nón. Chú ý sử dụng biện pháp nghệ thuật.