cách làm bài biểu cảm về tác phẩm văn học.

GV: Nguyễn Đức Ngành
Trường THCS Tân Trào


Giáo viên: Nguyễn Đức Ngành


Tiết 50 - Tập làm văn


Văn bản biểu cảm
- Biểu đạt tình cảm, cảm xúc, đánh giá
- Khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc

Đời sống
(người, vật, cảnh)

Tác phẩm văn học
(Truyện, thơ, ca dao...)


Tiết 50

CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC

I. Tìm hiểu bài văn phát biểu
cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
1. Ví dụ : Sgk trang 146,147
Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao”
2. Nhận xét :

Nguyên văn bài ca dao:
VÌ NHỚ MÀ BUỒN
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn trông sao sao mờ…
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai?
Buồn trông chênh chếch sao mai
Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ…
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn…
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ


Tiết 50

CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC

I. Tìm hiểu bài văn phát biểu
cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
1. Ví dụ : Sgk trang 146,147
Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao”
2. Nhận xét :

Bài văn có 5 đoạn
Đoạn 1: Từ Đêm qua đến… ở bờ ao tối
mờ mờ. ( Cảm xúc về câu 1, 2)
Đoạn 2: Từ Có lúc đến …gọi sao, gọi
nhện . ( Cảm xúc về câu 3, 4)
Đoạn 3: Từ Thì ra đến …vừa da diết vô

cùng. ( Cảm xúc về câu 5, 6)
Đoạn 4: Từ Đá mòn đến… lòng chung
thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 )
Đoạn 5: Phần còn lại ( Ấn tượng chung
về bài ca dao)


? Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao
bằng cách tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm
về hình ảnh, chi tiết của nó. Chỉ ra các yếu tố đó trong
bài văn?


Đoạn
Đoạn 1
Đoạn 2

Đoạn 3

Đoạn 4

Chi tiÕt biÓu c¶m

C¸ch biÓu
c¶m

§èi tîng


11 12 1

10
2
3
9
4
8
7 6 5

? Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao
bằng cách tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy
ngẫm về hình ảnh, chi tiết của nó. Chỉ ra các yếu tố
đó trong bài văn?


on

on 1
on 2

on 3

on 4

Chi tiết biểu cảm
+búng mt ngi i khn,
mc ỏo di, chp tay sau lng
m m.
+Cú lỳc tụi ó nghmt
ngi quen
+ Tôi chỉ lơ mơ nghe

thầy giáo giảngvà so
+mạng
sánh hỡnhtơ
tợng
rung rung
nấc lên mà gọi trời,gọi sao,
gọi
nhện.
+ A!
Sông Ngân! ...
vừa man mác, vừa
bâng khuâng, vừa da
diết
cùng.
+ Ôi vô
Tào
Khê!chính là
lòng chung thủy của ta!

Cách
biểu
cảm
Tng
tng

Đối t
ợng

Suy ngn
Hi tng

Tởng tợng
Liên tởng

Suy ngẫm

Cản
h và
ngời
tron
g bài
ca
dao


Tiết 50

CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC

I. Tìm hiểu bài văn phát biểu
cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
1. Ví dụ : Sgk trang 146,147
Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao”
2. Nhận xét :

- Tác giả Nguyên Hồng đã cảm nhận bài ca
dao
bằngnhận
những
cách:
Tưởng

tượng,
liên
- Cảm
bằng:
Tưởng
tượng,
liên
tưởng,
tưởng,hồi
hồitưởng,
tưởng,suy
suyngẫm
ngẫm
--Tác
Phương
giả trình
diện:bày
nộicảm
dung,
xúchình
về thức
phương diện: nội dung , hình thức,
cảnh và người…
cảnh và người..
Ngoài ra còn các phương diện
- Cảm xúc về tâm hồn con người, số
phận nhân vật trong tác phẩm
- Cảm xúc về vẻ đẹp ngôn từ
- Cảm xúc về tư tưởng của tác phẩm.

+ Khái quát về bài văn của Nguyên Hồng và cách phát
biểu cảm nghĩ của ông về bài ca dao bằng sơ đồ:

Cách biểu cảm về bài
ca dao
(của Nguyên Hồng)
Là một tỏc phm vn hc
Thể hiện:
Tỉnh
cảm
cảm xúc

Tởng t
ợng

Liên t
ởng

Hồi t
ởng

Về
Nội dung, hỡnh thc

Suy
ngẫm


Tit 50

CCH LM BI VN BIU CM V TC PHM VN HC

I. Tỡm hiu bi vn phỏt biu
cm ngh v tỏc phm vn hc.
1. Vớ d : Sgk trang 146,147
Vn bn: Cm ngh v mt bi ca dao
2. Nhn xột :
3. Kt lun :
- Ghi nh: í 1 sgk/ 147
- Phát biểu cảm nghĩ về
một tác phẩm văn học (bi vn,
bi th) là trình bày những
cảm xúc, tởng tợng, liên tởng,
suy ngẫm của mình về nội
dung và hình thức của tác
phẩm đó.


Lưu ý
- Cảm nghĩ về tác phẩm tất nhiên bắt nguồn từ tác
phẩm và sự suy nghĩ cảm thụ của người đọc đối với
tác phẩm những cảm nghĩ ấy có thể như sau:
- Cảm xúc về cảnh về người trong tác phẩm.
- Cảm xúc về tâm hồn con người trong tác phẩm.
- Cảm xúc về vẻ đẹp ngôn từ trong tác phẩm.
- Cảm xúc về tư tưởng trong tác phẩm.


Khuyết mở bài

Đoạn 1: Từ Đêm qua đến… ở bờ ao tối
mờ mờ ( Cảm xúc về câu 1, 2)
Đoạn 2: Từ Có lúc đến …gọi sao, gọi
nhện ( Cảm xúc về câu 3, 4)
Đoạn 3: Từ Thì ra đến …vừa da diết vô
cùng ( Cảm xúc về câu 5, 6)

Thân bài

Đoạn 4: Từ Lại con sông đến… lòng
chung thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 )
Đoạn 5: Phần còn lại ( Ấn tượng chung
về bài ca dao)

Kết bài


Ca dao, dân ca là viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân
gian Việt Nam. Ca dao diễn tả sâu sắc đời sống nội tâm của con
người. Đặc biệt ca dao chú trọng thể hiện nỗi nhớ, tình cảm thuỷ
chung của con người. Viết về vấn đề này có rất nhiều bài thể hiện
nhưng bài để lại cho tôi ấn tượng sâu sắc nhất là: “ Đêm qua ra
đứng bờ ao…”


Đoạn 1: Giới thiệu về bài ca dao, hoàn cảnh
tiếp xúc và nêu cảm xúc chung về bài ca dao.

Mở bài

Đoạn 2: Từ Đêm qua đến… ở bờ ao tối mờ
mờ ( Cảm xúc về câu 1, 2)
Đoạn 3: Từ Có lúc đến …gọi sao, gọi nhện
( Cảm xúc về câu 3, 4)
Đoạn 4: Từ Thì ra đến …vừa da diết vô cùng
( Cảm xúc về câu 5, 6)

Thân bài

Đoạn 5: Từ Lại con sông đến… lòng chung
thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 )
Đoạn 6: Phần còn lại ( Ấn tượng chung về
bài ca dao)

Kết bài


Tiết 50

CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC

I. Tìm hiểu bài văn phát biểu
cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
1. Ví dụ : Sgk trang 146,147
Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao”
2. Nhận xét :
3. Kết luận :
- Ghi nhớ : Ý1 sgk/ 147
- Ghi nhớ : Ý2 sgk / 147

MB: Giới thiệu về tác phẩm và hoàn
cảnh tiếp xúc tác phẩm
TB: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác
phẩm gợi lên.
KL:Ấn tượng chung về tác phẩm


Tiết 50

CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC

I. Tìm hiểu bài văn phát biểu
cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
1. Ví dụ : Sgk trang 146,147
Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao”
2. Nhận xét :
3. Kết luận :
- Ghi nhớ : Ý1 sgk/ 147
- Ghi nhớ : Ý2 sgk / 147

II.Luyện Tập
Bài tập 1


II. Luyện tập

Bài tập 1: Cho đề bài sau :
Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” -Hồ Chí Minh.
Yêu cầu: Tìm hiểu đề, tìm ý, và phát biểu cảm nghĩ ?
Cảnh khuya

Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
(Hồ Chí Minh)


II. Luyện tập

Bài tập 1: Cho đề bài sau :
Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” -Hồ Chí Minh.
Yêu cầu: Tìm hiểu đề, tìm ý, và phát biểu cảm nghĩ ?
1. Tìm hiểu đề, tìm ý
a) Tìm hiểu đề
- ThÓ
Biểu cảm về tác phẩm văn học
lo¹i:
- Đối tượng biểu cảm: Bài thơ “Cảnh khuya” - Hồ Chí Minh
- Nội dung biểu cảm: Tình cảm, cảm xúc trước cảnh và người trong bài thơ


b) Tìm ý.
- Cảm nghĩ về cảnh đêm trăng rừng thơ mộng (câu 1, câu 2)
+ Câu 1: Thích thú trước hình ảnh so sánh mới mẻ, hấp dẫn …: tiếng
suối, tiếng hát
+ Câu 2: Hình ảnh bóng trăng, bóng cây, bóng hoa quấn quýt, lung linh,
huyền ảo … bởi âm hưởng của hai từ “lồng” ở một câu thơ
- Cảm nghĩ về tâm trạng của Bác trong đêm khuya (câu 3, câu 4)
+ Điệp ngữ “chưa ngủ” đặt ở cuối câu thứ 3 và đầu câu thứ 4 là một
bản lề mở ra phai phía của tâm trạng trong cùng một con người.

+Cảm động về tấm lòng yêu thiên nhiên, đất nước và phong thái ung
dung tự tại của Bác


2. Dàn ý
a. Mở bài
- Giới thiệu về tỏc gi Hồ Chí Minh
- Hoàn cảnh sáng tác : Những năm đầu trong cuộc kháng chiến
chống
- ấn tợngPháp.
chung: Cảnh đẹp trong đêm khuya ở rừng Việt Bắc và tâm
trạng của Bác.

b. Thân bài

âu 1+2: Cảnh đêm trăng rừng êm đềm thơ mộng.
- Giữa không gian tĩnh lặng của đêm, nổi bật tiếng suối chảy
róc rách. Câu thơ sử dụng nghệ thuật so sánh độc đáo.
- ánh trăng chiếu sáng mặt đất với những mảng sáng tối đan
xen hoà quện tạo khung cảnh lung linh huyền ảo.
=> Tạo nên bức tranh đêm trăng rừng tuyệt đẹp cuốn hút ngời
đọc.


* Câu 3+4 : Tâm trạng của Bác trong đêm khuya.
- Trớc khung cảnh lung linh huyền ảo của chốn rừng Việt Bắc, Bác
say mê ngắm cảnh.
- Bác cha ngủ một phần vì cảnh đêm khuya quá đẹp làm say dắm
tâm hồn nghệ sĩ, phần vì lo lắng cho đất nớc.
=> Tình yêu thiên nhiên luôn gắn liền với tình yêu nớc tha thiết

trong con ngời Bác.
c) Kết bài.
- Khẳng định lại tình cảm của ngời viết: Đây là bài thơ hay thể
hiện tâm hồn tinh tế nhạy cảm, tinh thần yêu nớc sâu nặng của Bác.


Tiết 50

CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC

I. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm
nghĩ về tác phẩm văn học.
1. Ví dụ : Sgk trang 406,407
Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao”
2. Nhận xét :
3. Kết luận :
- Ghi nhớ 1 sgk/ 147
- Ghi nhớ 2.

II. Luyện tập
Bài tập 1
Bài tập 2