Bài 14. Dấu ngoặc kép

10

Chào mừng
quý thầy cô giáo về dự tiết học !

NGỮ VĂN: LỚP 8


KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Em hãy nêu công dụng của dấu ngoặc đơn và dấu

hai chấm.
Câu 2: Giải thích công dụng dấu ngoặc đơn trong phần giới

thiệu sau:
Hai bài thơ “Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng” (Nguyên
tiêu) được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm
đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954).
(Sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập 1)


a) Thánh Găng-đi có một phương châm:
“Chinh phục được mọi người ai cũng cho
là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng
nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với
con người lại càng khó hơn”.
(Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)


b) Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải
lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng

thực ra “dải lụa” ấy nặng tới 17 nghìn tấn!
(Thúy Lan, Cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử)


c) Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một
thế kỉ “văn minh”, “khai hóa” của thực dân
Pháp cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre
vẫn phải còn vất vả mãi với người.
( Thép Mới, Cây tre Việt Nam)


d) Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn

bà”, “Giác ngộ”, “Bên kia sông Đuống” ra
đời.
(Ngữ văn 7, tập hai)


B. Luyện tập:
Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép.
a) Nó cứ làm in như nó trách tôi ; nó kêu ư ử; nhìn tôi, như muốn
bảo tôi rằng: “A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão
đối xử với tôi như thế này à?
( Nam Cao, Lão Hạc)
=> Từ ngữ được dẫn trực tiếp.
b) Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn,
hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
=> Từ ngữ được dùng với hàm ý mỉa mai.
c) Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên

đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
=> Từ ngữ được dẫn trực tiếp.


B. Luyện tập:
Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép.
d) Trước năm 1914, họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những tên
“An-nam-mít” bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn
của các quan cai trị nhà ta. Ấy thế mà cuộc chiến tranh vui vừa bùng nổ,
thì lập tức họ biến thành những đứa “con yêu”, những người “bạn hiền”
của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thậm chí của các quan toàn
quyền lớn, toàn quyền bé nữa. Đùng một cái, họ (những người bản xứ)
được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự
do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
=> Từ ngữ được dẫn trực tiếp và cũng có hàm ý mỉa mai.
e) (Về nhà làm tương tự như các bài trên).


B. Luyện tập:

Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích
hợp. Giải thích lí do.
a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo :
- Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề
biển là
“cá tươi” ?
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ “tươi”đi.
(Theo Treo biển)

=>- Dấu hai chấm sau “cười bảo”đánh dấu lời đối thoại;
- Dấu ngoặc kép ở “cá tươi” và “tươi” đánh dấu từ
ngữ được dẫn lại.


Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích
hợp. Giải thích lí do.

b)b)Nó
Nónhập
nhậptâm
tâmlời
lờidạy
dạycủa
củachú
chúTiến
TiếnLê
Lê:
cháu
“Cháu
hãy hãy
vẽ cái
vẽ gì
cáithân
gì
thuộc
thân thuộc
nhất với
nhất
cháu.

với cháu”.
(Tạ
(TạDuy
DuyAnh,
Anh,Bức
Bứctranh
tranhcủa
củaem
emgái
gáitôi)
tôi)
=> Dấu hai chấm đánh dấu lời dẫn trực tiếp;
Dấu ngoặc kép đánh dấu câu nói đựơc dẫn trực tiếp.
*Viết hoa từ “Cháu” vì mở đầu một câu.


Bài tập 3: Vì sao hai câu sau có ý nghĩa giống nhau mà dùng những dấu
câu khác nhau ?
a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn
tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn
toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học
hành.”
=> Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép đánh dấu lời dẫn trực tiếp.
b) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham
muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta
được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng
được học hành.
=> Lời dẫn gián tiếp (Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép).

B. Luyện tập:
Bài tập 4: Viết một đoạn văn thuyết minh ngắn có dùng dấu ngoặc đơn, dấu
hai chấm và dấu ngoặc kép. Giải thích công dụng của các loại dấu câu này
trong đoạn văn đó.
(Bài tập này về nhà làm, tiết sau kiểm tra bài cũ sẽ trình bày trước lớp).
Bài tập 5: Tìm những trường hợp có sử dụng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và
dấu ngoặc kép trong một bài học ở sách giáo khoa Ngữ văn 8, tập 1 và giải
thích công dụng của chúng.
*Ví dụ: Văn bản Ôn dịch thuốc lá:
+ Ngày trước, Trần Hưng Đạo căn dặn nhà vua: “Nếu giặc đánh như vũ
bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu”.
Dấu ngoặc kép đánh dấu lời dẫn trực tiếp.
+ Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi !
Dấu hai chấm đánh dấu lời giải thích (gián tiếp).
+ Người ta cấm hút thuốc…(ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất
phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la).
=> Dấu ngoặc đơn (dẫn chứng) đánh dấu phần giải thích.



Con trâu là người bạn gần gũi và thân thiết của
nguời nông dân. Con trâu giúp ngời nông dân
trong công việc đồng áng. Trâu kéo cày bừa, trục
lúa, chở xe...Nguời nông dân coi Con trâu là đầu
cơ nghiệp, là tài sản to lớn trong mỗi gia đình.
Cũng vì thế nguời nông dân đối với con trâu nh
với ngời bạn thân :
Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta... (Ca dao)
Ngày nay cuộc sống có nhiều thay đổi, nhng

con trâu vẫn mãi mãi là hình ảnh của mỗi làng quê
Việt Nam.


Đoạn văn tham khảo 2:

n Khải (1896-1983)bút hiệu Á Nam, quê
uang Xán, xã Mỹ Hà, huyện Mỹ Lộc, tỉ
Trong thơ văn, ông thường mượn các đe
û hoặc những biểu tượng nghệ thuật đe
êu nước của đồng bào và khát vọng
mình.Tác phẩm chính của Trần Tuấn Kh
các tập thơ: “Duyên­nợ­phù­sinh­I,­II” “B
I,­II”­“Với­sơn­hà­I,­II”


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Hoàn chỉnh tất cả các bài tập.
- Nắm chắc ghi nhớ; Lấy được các ví dụ tương ứng
với công dụng của dấu ngoặc kép.
- Thực hiện các yêu cầu của phần chuẩn bị ở nhà
bài: “Luyện nói: Thuyết minh về một thứ đồ dùng”.
(Tập nói trước phần đã chuẩn bị ở nhà để đến lớp
trình bày)


Tiết học đã kết
thúc chúc quý thầy
cô và các em mạnh
khỏe.