Bài 14. Dấu ngoặc kép

HÀO MỪNG QUÝ THẦYCÔ CÙNG CÁC EM HỌC SIN

Giáo viên: Nguyễn Thị Thiện
Lớp : 8A
1


? KIỂM TRA BÀI CŨ
Đặt dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm vào chỗ
thích hợp trong đoạn trích sau và nêu tác
dụng?
Ngô Tất Tố (1893 - 1954) : một nhà văn hiện
thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn Việt
Nam trước cách mạng. Các tác phẩm chính
của ông : tiểu thuyết “Tắt đèn”(1939) ,“Lều
chõng”(1940) và các phóng sự “Tập án cái đình”
(1939) ,“Việc làng”(1940)…
2


Tuần 13
Tiết 52

TIẾNG VIỆT

DẤU NGOẶC KÉP

3


Xét ví dụ:

ẤU NGOẶC KÉP
Tiết
52kép trong những đoạn trích sau dùng để làm gì ?
? Dấu
ngoặc
a.
b.
Nhìn
từ
Găngxa,vở
cầu
đi
Long
có thế
mộtBiên
phương
như
một
châm:
dải
“Chinh
lụa
uốn
phục
lượn
c. Thánh
d.
Tre
Hàng
với

loạt
người
kịch
như
như
đã
“Tay
mấy
người
nghìn
đàn
năm.
bà”,
Một
“Giác
thế
được
vắt
ngang
mọi
người
sông
ai
Hồng,
cũng
nhưng
cho là
thực
khó,
nhưng

ra dân
“dảitạo
lụa”
được
ấy tình
nặng
kỷ “văn
ngộ”,
“Bên
minh”,
kia sông
“khai
Đuống”,…ra
hóa”
của
thực
đời.
cũng
không
thương,
tới
lòng tấn.
nhân
đạo,sắt.
sự Tre
thông
cảm
giữa
con
người

với
làm17ranghìn
được
một tấc
vẫn
phải
còn
vất
vả
mãi
(Ngữ văn 7, tập hai)
con
người
lại
càng
khó
hơn”.
với người.
(Thép
Cây
tre Việt
Nam)
(CầuMới,
Long
Biênchứng
nhân lịch sử)
(Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)

4

DẤU NGOẶC KÉP
Tiết 52

Công dụng:

? Dấu ngoặc kép có công dụng như thế nào?

5


ẤU NGOẶC KÉP Công dụng của dấu ngoặc kép
Tiết 52


DẤU NGOẶC KÉP Bài tập nhanh:
Tiết 52

? Thêm dấu ngoặc kép vào những chỗ cần thiết cho
đúng chính tả.
1: Bốn văn bản truyện kí Việt Nam vừa ôn tập là
Tôi đi học, Trong lòng mẹ, Tức nước vỡ bờ, Lão
Hạc.
2: Hình như tức quá không thể chịu nổi, chị Dậu
nghiến chặt hai hàm răng mà thách thức cai lệ
Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
3: Lê Nin từng khuyên chúng ta Học, học nữa, học
mãi!
7

DẤU NGOẶC KÉP Bài tập nhanh:
Tiết 52

? Thêm dấu ngoặc kép vào những chỗ cần thiết cho
đúng chính tả.
1: Bốn văn bản truyện kí Việt Nam vừa ôn tập là
Tôi đi học, Trong lòng mẹ, Tức nước vỡ bờ, Lão
Hạc.
=> Bốn văn bản truyện kí Việt Nam vừa ôn tập là:
“Tôi đi học”, “Trong lòng mẹ”, “Tức nước vỡ bờ”,
“Lão Hạc”.

8


DẤU NGOẶC KÉP Bài tập nhanh:
Tiết 52

? Thêm dấu ngoặc kép vào những chỗ cần thiết cho
đúng chính tả.
2: Hình như tức quá không thể chịu nổi, chị Dậu nghiến
chặt hai hàm răng mà thách thức cai lệ Mày trói ngay
chồng bà đi, bà cho mày xem!

=> Hình như tức quá không thể chịu nổi, chị Dậu
nghiến chặt hai hàm răng mà thách thức cai lệ:
“Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem”!
3: Lê Nin từng khuyên chúng ta Học, học nữa, học mãi!

=> Lê Nin từng khuyên chúng ta: “Học, học nữa,
học mãi”!
9


Bài
tập
nhanh:
DẤU NGOẶC KÉP
Tiếtthích
52 công dụng dấu ngoặc kép trong phần
* Giải
giới thiệu sau:
Hai bài thơ “Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng”
(Nguyên tiêu) được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt
Bắc, trong những năm đầu của cuộc kháng chiến
chống Pháp (1946-1954).
(Sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập 1)
=> Đánh dấu tên tác phẩm.

10


Bài
tập
nhanh:
DẤU NGOẶC KÉP
Tiếtthích
52 công dụng dấu ngoặc kép trong đoạn
* Giải

trích sau:
BT-1a) Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử,
nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm!
Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế
này à?”.
(Nam Cao, Lão Hạc)
=> Đánh dấu câu nói được
dẫn trực tiếp.
11


DẤU NGOẶC KÉP
Lưu ý:
Tiết văn
52 bản in, tên tác phẩm, tập san… có
- Trong
thể in đậm, in nghiêng hoặc gạch chân, nhưng
trong văn bản viết tay cần dùng dấu ngoặc kép
để đánh dấu.
- Lời dẫn trực tiếp được đặt trong ngoặc kép
cần chính xác cả về từ ngữ, dấu câu.
- Khi chuyển từ dẫn trực tiếp sang dẫn gián
tiếp, không dùng dấu ngoặc kép và cần thay
đổi một số từ ngữ cho phù hợp.
12


DẤU NGOẶC
Tiết 52

Vì sao hai câu có ý nghĩa giống nhau
KÉP
mà dùng những dấu câu khác nhau?

Tôi chỉ có một sự ham muốn,
a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Tôi
ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc
lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn,
áo mặc, ai cũng được học hành.”
=> Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn
trực tiếp (dẫn nguyên văn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh )
Người chỉ có một sự ham muốn,
b) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người
ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc
lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm
ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.

=> Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép như trên vì câu
nói không được dẫn nguyên văn (lời dẫn gián tiếp).
13


DẤU NGOẶC KÉP
Tiết 52

Lưu ý:

- Khi chuyển từ dẫn trực tiếp sang dẫn gián
tiếp, không dùng dấu ngoặc kép và cần thay
đổi một số từ ngữ cho phù hợp.

14


DẤU NGOẶC KÉP
Tiết 52

LUYỆN TẬP:

Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép:
b) Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con
mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
=> Từ ngữ được dùng với hàm ý mỉa mai.
c) Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả
nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
=> Từ ngữ được dẫn trực tiếp.
15


ẤU NGOẶC KÉP
Tiết 52

LUYỆN TẬP:

Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép:

d) Trước năm 1914, họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những
tên “An-nam-mít” bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay

và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta. Ấy thế mà cuộc chiến tranh
vui vừa bùng nổ, thì lập tức họ biến thành những đứa “con yêu”,
những người “bạn hiền” của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu,
thậm chí của các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nữa. Đùng
một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu
tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
=> Từ ngữ được dẫn trực tiếp và cũng có hàm ý mỉa mai.
e) (Về nhà làm tương tự như các bài trên).
16


DẤU NGOẶC KÉP LUYỆN TẬP:
Bài tậpTiết
2: Đặt52
dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có
điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong đoạn trích
và giải thích lí do.

a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo
- Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ
phải đề biển là cá tươi ?
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi.
(Theo Treo biển)

17


DẤU NGOẶC KÉP
52

Bài tậpTiết
2:

LUYỆN TẬP:

a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo :
- Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải
đề biển là cá
?
“cátươi
tươi”
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ “tươi”
tươi
đi.
(Theo Treo biển)
=> Đặt dấu hai chấm sau “cười bảo” (đánh dấu (báo trước)
lời đối thoại), dấu ngoặc kép ở “cá tươi” và “tươi” (đánh
dấu từ ngữ được dẫn lại).
18


DẤU NGOẶC KÉP
Bài tập
2: Đặt
Tiết
52 dấu hai

LUYỆN TẬP:

chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ

thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần
thiết) trong đoạn trích và giải thích lí do.

b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy
vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu.
(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)

19


DẤU NGOẶC KÉP
Tiết
Bài tập
2: 52

LUYỆN TẬP:

b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê : “ Ccháu hãy vẽ
cái gì thân thuộc nhất với cháu.”
(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)
=> Đặt dấu hai chấm sau “chú Tiến Lê” (đánh dấu (báo
trước) lời dẫn trực tiếp), đặt dấu ngoặc kép cho phần còn
lại: “Cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu.” (đánh
dấu câu nói đựơc dẫn trực tiếp).
- Lưu ý viết hoa từ “Cháu” vì mở đầu một câu.

20


DẤU NGOẶC KÉP

Tiết 52

LUYỆN TẬP:

Bài tập 4: Viết một đoạn văn thuyết minh ngắn
có dùng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu
ngoặc kép. Giải thích công dụng của các loại
dấu câu này trong đoạn văn đó.
(Về nhà làm vào vở bài tập)

21


DẤU NGOẶC KÉP
Tiết 52

LUYỆN TẬP:

Bài tập 5: Tìm những trường hợp có sử dụng
dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm, dấu ngoặc
kép trong một bài học ở SGK Ngữ văn 8 tập
1 và giải thích công dụng của chúng.

22


Bài tập 5:
DẤU NGOẶC KÉP LUYỆN TẬP:
*Ví
Tiếtdụ:52Văn bản: “Ôn dịch thuốc lá” (SGK/118)

+ Ngày trước, Trần Hưng Đạo căn dặn nhà vua: “Nếu
giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là
giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu”.
Dấu ngoặc kép đánh dấu lời dẫn trực tiếp.
+ Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi !
Dấu hai chấm đánh dấu lời giải thích (gián tiếp).
+ Người ta cấm hút thuốc…(ở Bỉ, từ năm 1987, vi
phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500
đô la).
Dấu ngoặc đơn (dẫn chứng) đánh dấu phần giải thích.
23


BÀI TẬP CỦNG CỐ

Dấu ngoặc kép có công dụng là:
A. Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp.
B. Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt
hay có hàm ý mỉa mai.
C. Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san, … được
dẫn.
D. Cả 3 ý trên.

24


SƠ ĐỒ TƯ DUY