Bài 26. Cách làm bài văn lập luận giải thích

Kế hoạch bài học
ngữ văn 7

Người thực hiện:Nguyễn Thị Thu Hiền

Trường:Trung học cơ sở Tân Xuân


Kính chào quý thầy cô
giáo! Chào các em !


Kiểm
Kiểmtra
tramiệng:
miệng:

Câu 1
Em hiểu thế nào
về giải thích
trong văn
nghị
luận.
Điều
kiện
để làm tốt
kiểu bài này?

Câu 2:
Em hãy nhắc lại
quy trình

tạo lập một văn
bản nói chung?


Câu
Câu1:
1:
--Giải
Giảithích
thíchtrong
trongvăn
vănnghị
nghịluận
luậnlàlàlàm
làm
cho
chongười
ngườiđọc
đọchiểu
hiểurõ
rõcác
cáctư
tưtưởng,
tưởng,đạo
đạolý,
lý,
phẩm
phẩmchất,
chất,quan
quanhệ,…cần

hệ,…cầnđược
đượcgiải
giảithích
thích
nhằm
nhằmnâng
nângcao
caonhận
nhậnthức,trí
thức,trítuệ,
tuệ,bồi
bồidưỡng
dưỡng
tư
tưtưởng,
tưởng,tình
tìnhcảm
cảmcho
chocon
conngười.
người.
-Muốn
-Muốnlàm
làmđược
đượcbài
bàigiải
giảithích
thíchtốt,
tốt,phải
phảihọc

học
nhiều,
nhiều,đọc
đọcnhiều,
nhiều,vận
vậndụng
dụngtổng
tổnghợp
hợpcác
các
thao
thaotác
tácgiải
giảithích
thíchphù
phùhợp.
hợp.


Quy trình tạo lập văn bản nói chung

Bước 1

Bước 2

Bước 3

Bước4

Tìm

hiểu đề
và tìm ý

Lập dàn bài

Viết
đoạn văn,
bài văn

Đọc lại
và sửa
chữa


Tiết
Tiết 91
91

Tập
Tậplàm
làmvăn
văn


Tiết 91 :

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH

I. Các bước làm bài văn lập luận
giải thích:

* Tìm hiểu đề văn: sgk/48
Đề: Nhân dân ta có câu tục
ngữ: “Đi một ngày đàng, học
một sáng khôn”. Hãy giải
thích nội
dung câu tục
ngữ đó.

??Với
Vớiđề
đề
văn
vănđã
đã
cho,
cho,em
emsẽ
sẽ
thực
thựchiện
hiện
như
nhưthế
thế
nào?
nào?


Các bước thực hiện

Bước 1

Đọc kĩ đề
bàì, để tìm
hiểu đề
và tìm ý.

Bước 2

Đưa các
ý
đã tìm
được vào
dàn bài

Bước 3

Từ dàn bài,
viết
đoạn văn,
bài văn
hoàn chỉnh

Bước4

Đọc , rà soát lại lỗi
chính
tả, cách dùng từ,
cách ngắt câu. Lỗi
liên kết về hình

thức, nội dung.


Tiết 91 :

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH

I. Các bước làm bài văn lập luận
giải thích:
• Tìm hiểu đề văn: sgk/84
1. Tìm hiểu đề và tìm ý:


Tiết
91

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI
THÍCH

Cho đề văn:
Đề: Nhân dân ta có câu tục ngữ:
“Đi một ngày đàng, học một sàng khơn”.
Hãy giải thích nộidung câu tục ngữ đó.


Đề bài thuộc
kiểu loại nào?
phạm vi, tính
chất của đề.

-Lập luận
giải thích.
-Làm rõ vấn đề
(nôi dung của
câu tục ngữ)

Em sẽ tìm ý cho đề bài trên bằng cách nào?
ngoài cách tìm ý truyền thống, ta còn có cách
nào khác không?làm thế nào để giải thích được
tường tận vấn đề.

Tìm các từ
then chốt trong
đề và chỉ ra
các ý quan
trọng cần
được giải thích.

-Đặt câu hỏi:
Vấn đề có nghĩa
là gì? tại sao?
vì sao? Ý nghĩa
sâu xa của vấn
đề là gì? Liên hệ
với các câu ca dao
tục ngữ
tương tự

Tra từ
điển,

tự mình
suy
nghĩ thấu
đáo,
hỏi người
hiểu
biết hơn.


Tiết 91 :

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN CHỨNG MINH

I. Các bước làm bài văn lập luận chứng minh:
•

Tìm hiểu đề văn: sgk/48

1. Tìm hiểu đề và tìm ý:
-Kiểu loại: Lập luận giải thích.
-Vấn đề cần giải thích:“ Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”
-Yêu cầu: Làm sáng tỏ câu tục ngữ.
-Giải thích nhiều mặt của vấn đề:
+ Nghĩa đen câu tuc ngữ là gì?
+Nghĩa bóng ( hàm ẩn) câu tục ngữ.
+ Nghĩa sâu xa của nó.
-Liên hệ với các câu ca dao, tục ngữ tương tự.


Tiết 91 :

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH

I. Các bước làm bài văn lập
luận giải thích:
• Tìm hiểu đề văn: sgk/48
1. Tìm hiểu đề và tìm ý:
2. Lập dàn bài:

Với
Vớicác
cácýý
đã
đãtìm
tìm
được,
được,em
em
sẽ
sẽđưa
đưavào
vào
dàn
dànbài
bài
như
nhưthế
thế
nào?
nào?

**

Câu
Câuhỏi
hỏithảo
thảoluận:
luận:
nhóm
nhómđôi
đôi bạn:
bạn:
??Một
Mộtbài
bàivăn
vănnghị
nghịluận
luận
giải
giảithích
thíchgồm
gồmmấy
mấyphần
phần??
Đó
Đólàlànhững
nhữngphần
phầnnào?
nào?Có

Có
bạn
bạncho
chorằng:
rằng:““Chúng
Chúngtata
cần
cầngì
gìphải
phảituân
tuânthủ
thủtheo
theo
quy
quyluật
luậtđó!
đó!ÝÝkiến
kiếncủa
củaem?
em?


Tiết
91

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI
THÍCH

Cho đề văn: Nhân dân ta có câu tục ngữ “ Đi một ngày đàng, học một
sàng khơn”.

thíchđề,
câu tục
ngữý:
đó.
1/Hãy
Tìmgiải
hiểu
tìm
2/ Lập dàn bài:
a/ Mở bài: Giới thiệu câu tục ngữ với ý
Nêu vấn đề cần giải
nghĩa sâu xa là đúc kết kinh nghiệm thể hiện
thích.Giới thiệu câu trích.
khát vọng đi nhiều nơi để mở rộng hiểu biết.
b/ Thân bài: Triển khai việc giải thích
-Nghĩa đen:
-Giải nghĩa các khái niệm,
+ Đi một ngày đàng nghĩa là gì? Một sàng
các từ ngữ khó trong câu
khơn là gì?
trích của vấn đề.
-Nghĩa bóng:
+ Đi đây đó thì mở rộng tầm hiểu biết, khơn
-Lần lượt giải thích từng
ngoan từng trải.
nội dung, từng khía cạnh
-Nghĩa sâu: Khát vọng của người nơng dân xưa
bằng cách dùng lí lẽ trả
muốn mở rộng tầm hiểu biết
lời các câu hỏi

-Liên hệ:Đi một bữa chợ, học một mớ khơn,…
Khẳng định ý nghĩa , tầm
c/ Kết bài: Câu tục ngữ xưa vẫn còn ý nghĩa cho
quan trọng, tác dụng củavấn
đến ngày hơm nay. .
đề-Nêu suy nghĩ,…


Tiết 91 :

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH

I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích:
1/1/Tìm
Tìmhiểu
hiểuđề
đềvà
vàtìm
tìmý:ý:
2/2/Lập
Lậpdàn
dànbài:SGK/86.
bài:SGK/86.
a.a.Mở
Mởbài:
bài:
Giới
Giớithiệu
thiệuđiều
điềucần

cầngiải
giảithích
thíchvà
vàgợi
gợiraraphương
phươnghướng
hướng
giải
giảithích.
thích.
b.b.Thân
Thânbài:
bài:
Lần
Lầnlượt
lượttrình
trìnhbày
bàycác
cácnội
nộidung
dunggiải
giảithích.Cần
thích.Cầnsử
sửdụng
dụng
các
cáccách
cáchlập
lậpluận
luậngiải

giảithích
thíchphù
phùhợp
hợp
c.c.Kết
Kếtbài:
bài:
Nêu ý nghĩa điều cần giải thích với mọi người


Tiết 91 :

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN CHỨNG MINH

I. Các bước làm bài văn lập
luận chứng minh:
• Tìm hiểu đề văn: sgk/48
1. Tìm hiểu đề và tìm ý:
2. Lập dàn bài:
3.Viết bài:

??Theo
Theoem,
em,
đoạn
đoạnvăn
văn
sau
sauđây
đâylàlà

phần
phầnnào
nào
trong
trongdàn
dàn
bài.
bài.


•Dựa
•Dựavào
vàodàn
dàný,ý,có
cóbạn
bạnđã
đãviết
viếtđoạn
đoạnvăn
vănsau:
sau:

Bác
BácHồ
Hồkính
kínhyêu
yêu đã
đãdành
dànhcho
cho

các
cáccháu
cháuthiếu
thiếuniên
niênnhi
nhiđồng
đồngmuôn
muônvàn
vàn
tình
tìnhthân
thânyêu.
yêu.Bác
Bácquan
quantâm
tâmdạy
dạybảo,
bảo,
động
độngviên
viêncác
cáccháu
cháuchăm
chămhọc,
học,chăm
chăm
làm,
làm,xứng
xứngđáng
đánglàlàcon

conngoan
ngoantrò
trògiỏi,
giỏi,
cháu
cháuyêu
yêucủa
củaBác
BácHồ.
Hồ.Một
Mộttrong
trong55
điều
điềudạy
dạycủa
củaBác
BácHồ
Hồđối
đốivới
vớichúng
chúngta:
ta:
“Học
“Họctập
tậptốt,
tốt,lao
laođộng
độngtốt”.
tốt”.

3. Ba cách mở
bài khác
nhau về cách
lập luận như
thế nào?
1. Khi viết mở
bài có cần lập
luận không?

2. Cách viết
mở bài như
thế có phù
hợp với yêu
cầu của đề
bài không?.
Đọc các đoạn
mở bài ở SGK
và cho biết?
5


? Chúng ta sẽ
viết đoạn
thân bài thế
nào?

Đối lập hoàn
cảnh với ý
thức?

Nhìn từ cái
chung đến cái
riêng.

Đi thẳng vào
vấn đề.

5


Thân bài:

?? Làm
Làmthế
thếnào
nàođể
đểđoạn
đoạnđầu
đầu
tiên
của
phần
thân
bài
liên
tiên của phần thân bài liên
kết
kếtđược
đượcvới

vớimở
mởbài?Cần
bài?Cần
làm
gì
để
các
đoạn
làm gì để các đoạnsau
saucủa
của
thân
bài
liên
kết
với
đoạn
thân bài liên kết với đoạn
trước
trướcđó?
đó?Ngoài
Ngoàinhững
nhữngcách
cách
nói
:“
Đúng
như
vậy”…
hay

nói :“ Đúng như vậy”… hay
““Thật
Thậtvậy”…,
vậy”…,có
cócách
cáchnào
nào
khác
nữa
không?
khác nữa không?

Các đoạn trong bài
phải liên kết chặt chẽ qua
các hình thức chuyển tiếp
ý:Thật vậy; Quả đúng như
vậy; Có thể thấy rõ; Điều
đó chứng tỏ;...


??Ngoài
Ngoàivấn
vấnđề
đềtrên,
trên,tata

cần
cầnlưu
lưuýýthêm
thêmđiều

điều
gì?
gì?
-Hãy
-Hãytrao
traođổi
đổivới
vớiđôi
đôi
bạn
bạncùng
cùngtiến
tiến! !

-Các đoạn văn trong bài
giải thích phải đồng hướng và
liên kết với nhau một cách
chặt chẽ.Nghĩa là mọi lí lẽ
đưa ra trong từng đoạn văn
phải cùng hướng về luận đề,
đảm bảo sự thống nhất. Cần
thay đổi cách lập luận khi
trình bày lí lẽ; cần có lối viết
có hình ảnh và giàu sắc thái
biểu cảm; vận dụng sáng tạo
những ẩn dụ, so sánh.


Lúa
Lúakhông

khôngchỉ
chỉcó
cómàu
màuxanh
xanhcủa
của
sắc
sắcthời
thờicon
congái.Còn
gái.Còncó
cóhương
hươngthơm
thơmkhi
khi
lúa
lúalên
lênđồng
đồngvà
vàlúa
lúatrổ
trổhoa.Và
hoa.Vàcòn
còncó
cóvịvị
ngọt,
ngọt,màu
màuvàng
vàngtươi
tươikhi

khilúa
lúachín
chíntrên
trên
cánh
cánhđồng
đồngmênh
mênhmông
môngbát
bátngát.
ngát.Con
Con
người
ngườilàlàhương
hươnghoa
hoacủa
củađất
đấttrời.
trời.Một
Mộtđời
đời
người
ngườiphải
phảiđược
đượcnhư
nhưmột
mộtđời
đờilúa.
lúa.Lúa
Lúa

nhân
nhânhậu
hậuvìvìlúa
lúakhông
khôngthoái
thoáihóa
hóathành
thànhcỏ
cỏ
dại.
dại.Lúa
Lúaphải
phảiđược
đượcchăm
chămbón
bónmới
mớitốt
tốt
tươi.
tươi.Người
Ngườicũng
cũngvậy,
vậy,phải
phảicó
cónhân
nhâncách
cách
văn
vănhóa.
hóa.Muốn

Muốnthế,
thế,phải
phảitutudưỡng,
dưỡng,phải
phải
học,
học,học
họchết
hếtmình,
mình,học
họcvìvìmục
mụcđích
đíchcao
cao
đẹp
đẹpmới
mớicó
cóthể
thểtrở
trởnên
nêntài
tàigiỏi,
giỏi,thành
thànhđạt.
đạt.


Tiết 91 :

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN CHỨNG MINH

I. Các bước làm bài văn lập luận chứng minh:
1/1/Tìm
Tìmhiểu
hiểuđề
đềvà
vàtìm
tìmý:ý:
2/2/Lập
Lậpdàn
dànbài:SGK/50.
bài:SGK/50.
3/Viết
3/Viếtbài:
bài:
** Viết
Viếttừng
từngđoạn:
đoạn:
Các
Cácđoạn
đoạntrong
trongbài
bàiphải
phảiliên
liênkết
kếtchặt
chặtchẽ
chẽqua
quacác

các
hình
hìnhthức
thứcchuyển
chuyểntiếp;
tiếp; phải
phảiđồng
đồnghướng
hướngvà
vàliên
liênkết
kếtvới
với
nhau
nhauđảm
đảmbảo
bảosự
sựthống
thốngnhất.
nhất.
++Không
Khôngphân
phântích
tíchdẫn
dẫnchứng,
chứng,chỉ
chỉđưa
đưararanhư
nhưmột
mộtvẻ

vẻthoáng
thoáng
qua,
qua,chỉ
chỉgợi
gợimà
màthôi.
thôi.
++Ngôn
Ngôntừtừsắc
sắcsảo.Lí
sảo.Lílẽlẽphải
phảisắc
sắcbén
bén.Câu
.Câuvăn
vănphải
phảikhúc
khúc
chiết,
chiết,mạch
mạchlạc,….
lạc,….
4.4.Đọc
Đọclại
lạivà
vàsửa
sửachữa:
chữa:

Tiết 91:

CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH

I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích:
* Ghi nhớ: SGK/86
II. Luyện tập:
Đề 1, Đề 2 /SGK/51
Em
Emhãy
hãynêu
nêu
yêu
yêucầu
cầucủa
củaphần
phần
luyện
luyệntâp
tâp