Bài 12. Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

MÔN
NGƯỜI GIẢNG DẠY :
BÙI THỊ PHƯƠNG THÚY

1


Kiểm tra bài cũ:
Tìm yếu tố tự sự và yếu tố miểu tả trong đoạn văn biểu cảm sau:
Những ngón chân của bố khum khum, lúc nào cũng như bám
vào đất để khỏi trơn ngã. Người ta nói “ đấy là bàn chân vất vả”.
Gan bàn chân bao giờ cũng xám xịt và lỗ rỗ, bao giờ cũng khuyết
một miếng, không đầy đặn như gan bàn chân người khác. Mu
bàn chân mốc trắng, bong da từng bãi, lại có nốt lấm tấm. Đêm
nào bố cũng ngâm nước nóng hòa muối, gãi lấy gãi để rồi xỏ vào
đôi guốc mộc. Khi ngủ bố rên, rên vì đau mình, nhưng cũng rên
vì nhức chân. Rượu tê thấp không tài nào xoa bóp khỏi…..
Bố ơi! Bố chữa làm sao được lành lặn đôi bàn chân ấy: đôi bàn
chân dầm sương dãi nắng đã thành bệnh.
Đưa yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả vào đoạn văn (bài văn) biểu cảm nhằm mục
đích gì?


Yếu tố miêu tả:

Yếu tố tự sự:

Những ngón chân khum khum, lúc nào cũng bám Những ngón chân của
vào đất để khỏi trơn ngã. Gan bàn chân bao giờ bố bám vào đất để khỏi
cũng xám xịt và lỗ rỗ, bao giờ cũng khuyết một
ngã… người ta nói “ đấy

miếng, không đầy đặn như gan bàn chân người
là bàn chân vất vả”.
khác. Mu bàn chân mốc trắng, bong da từng bãi, Đêm nào bố cũng ngâm
lại có nốt lấm tấm. Đêm nào bố cũng ngâm nước nước nóng hòa muối, gãi
nóng hòa muối, gãi lấy gãi để rồi xỏ vào đôi guốc liên tục, rồi xỏ vào đôi
mộc. Khi ngủ bố rên, rên vì đau mình, nhưng cũng guốc mộc. Khi ngủ bố
rên vì nhức chân. Rượu tê thấp không tài nào xoa rên …
bóp khỏi…..

Khi đưa yếu tố tự sự và miêu tả vào đoạn( bài) văn biểu cảm nhằm :
Khêu gợi cảm xúc, do cảm xúc chi phối chứ không nhằm mục đích
kể chuyện, miêu tả đầy đủ sự việc…..


Tun:13
Tit : 49

BI 13
Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

I- Tìm hiểu cách làm
bài văn biểu cảm về tác
phẩm văn học :

1.Ví dụ: Bài văn Cảm nghĩ
về một bài
daoxét.
2.ca
Nhận

- i tng biu cm l: bi ca
dao - mt tỏc phm vn học.

Nguyờn vn bi ca dao.
ờm qua ra ng b ao
Trụng cỏ cỏ ln, trụng sao sao m.
Bun trụng con nhn chng t
Nhn i nhn hi, nhn ch mi ai?
Bun trụng chờnh chch sao Mai
Sao i sao hi nh ai sao m?
ờm ờm tng di Ngõn H
Chuụi sao Tinh u ó ba nm trũn.
ỏ mũn nhng d chng mũn
Khờ nc chy vn cũn tr tr.


Tượng tượng gười mặc áo dài, khăn đóng…..


Đứng bờ ao…. Cá lặn….


Trông cá cá lặn…


Trông sao sao mờ


Buồn trông con nhện chăng tơ……

Buồn trông chênh chếch sao mai…


….Dải ngân hà….


Tun: 13
Tit : 49

BI 13
Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

I- Tìm hiểu cách làm
bài văn biểu cảm về tác
phẩm văn học :

1.Ví dụ: Bài văn Cảm nghĩ
về một bài
daoxét.
2.ca
Nhận

- i tng biu cm: bi ca dao
- mt tỏc phm vn học.
*Cỏc yu t liờn tng, tng
tng, hi tng, suy ngm:


* Các yếu tố liên tưởng, tưởng tượng, hồi tưởng, suy ngẫm.

+ Đoạn 1: Tưởng tượng hình ảnh người đàn ông (đội khăn, mặc áo
dài, chắp tay sau lưng, quay mặt trông trời; đứng bên cầu rửa ở bờ
ao)  liên tưởng tới người quen đang nhớ quê.
+ §o¹n 2: Tưởng tượng cảnh ngóng trông tiếng nấc, tiếng kêu của
người mong ngóng.
+ §o¹n 3: Suy ngẫm về sông Ngân Hà gắn liền với hình ảnh Ngưu
Lang - Chức Nữ
 tưởng tượng ra tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài ca dao.
+§o¹n 4: Liên tưởng 40 năm sau khi đọc bài ca dao mới được
đến sông Tào Khê
 suy ngẫm về lòng chung thủy của con người.


a. Phỏt biu cm ngh v mt TPVH l nờu cm xỳc (tng
tng, liờn tng, suy ngm) v:
- Cnh, ngi trong tỏc phm.
- Tõm hn con ngi, s phn nhõn vt trong tỏc phm.

- Vẻ đẹp ngôn từ trong tác
-phẩm.
T tng ca tỏc phm.
Khi
làm
* Lu
ý: bài phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn họ
- Phi da vo tỏc phm vn hc Xỏc nh nhng cm ngh cn phỏt
biu Hỡnh thnh cm xỳc t chi tit, hỡnh nh gõy n tng.
- T cm xỳc phỏt huy trớ tng tng, liờn tng, hi tng rỳt
ra suy ngh v ý ngha ca tỏc phm.
- Phi cú cm xỳc chõn thnh, k nng cm th nhõn vt, dựng t t

cõu, dng on....


b. Bố cục: 3 phần

* Mở bài.
iới thiệu tác phẩm: đề tài, thể loại, tác giả
- Hoàn cảnh tiếp xúc với tác
phẩm.
- Nêu cảm xúc chung về tác
phẩm.
* Thân bài.
+Trình bày những cảm xúc, suy nghĩ do tác
phẩm
gợi lên.
+
Cm nhn,
tng tng v cỏc hỡnh nh trong tỏc phm.

+ Cảm nghĩ về từng chi tiết.
+ Cm ngh v t tng, tỡnh cm ca tỏc phm.
* Kết bài.
- Nờu n tng chung v tỏc phm.


* Ghi nhí:
- Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học là trình bày những
cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội
dung và hình thức của tác phẩm đó.
- Bố cục: 3 phần

+ Mở bài: giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc với tác
phẩm.
+ Thân bài: những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên.
+ Kết bài: ấn tượng chung về tác phẩm.


TUẦN 13

TIẾT 49

BÀI 13

CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC

Sơ đồ tư duy:
CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ
TPVH LÀ TRÌNH BÀY NHỮNG:

Cảm xúc

Tưởng tượng

Liên tưởng

Suy ngẫm


Cảnh khuya

Rằm tháng giêng


II. Luyện tập:
Cỏc em hóy thc hin cỏc bc tỡm hiu , tỡm ý, lp dn ý
cho vn PBCN v bi th Cnh khuya- Rm thỏng
giờng H Chớ Minh.

1- Tìm hiểu đề, tìm ý.
- Thể loại: Văn biểu cảm
- i tng: Bi th Cnh khuya
Tìm ý: Cảm nghĩ qua các hình ảnh
+ Cõu 1: Thớch thỳ trc hỡnh nh so sỏnh mi m, hp dn.
+ Câu 2: Hình ảnh bóng trăng, bóng cây,
bóng hoa quấn quýt, lung linh, huyền ảo.
+ Cõu 3+ 4: Cm ng v tm lũng yờu thiờn nhiờn, t nc
ca Bỏc.


2. Dàn
ý:

a. Mở
- bài:
Giới thiệu về tỏc gi Hồ Chí Minh
- Hoàn cảnh sáng tác : Những năm đầu trong cuộc
kháng chiến chống Pháp.

-n tng chung: Cnh p trong ờm khuya rng Vit Bc v tõm
trng ca Bỏc.

b. Thân bài
u 1+2: Cảnh đêm trăng rừng êm đềm thơ mộng.
- Giữa không gian tĩnh lặng của đêm, nổi bật
tiếng suối chảy róc rách. Câu thơ sử dụng nghệ
thuật so sánh độc đáo.
- ánh trăng chiếu sáng mặt đất với những mảng
sáng tối đan xen
hoà quện tạo khung cảnh
lung
linh
ảo.ờm trng rng tuyt p cun hỳt
=>
To
nờnhuyền
bc tranh

ngi c.


* C©u 3+4 : T©m tr¹ng cña B¸c trong ®ªm
khuya.
- Trước khung cảnh lung linh huyền ảo của chốn rừng Việt Bắc,
Bác say mê ngắm cảnh.
- Bác chưa ngủ một phần vì cảnh đêm khuya quá đẹp làm say
đắm tâm hồn nghệ sĩ, phần vì lo lắng cho đất nước.
=> Tình yêu thiên nhiên luôn gắn liền với tình yêu nước tha
thiết trong con người Bác.
c) KÕt bµi.
- Khẳng định lại tình cảm của người viết: Đây là bài thơ hay thể

hiện tâm hồn tinh tế nhạy cảm, tinh thần yêu nước sâu nặng của
Bác.


Viết phần mở bài:
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng tài ba
mà còn một nhà thơ lớn của dân tộc. Người đã để lại rất
nhiều bài thơ hay, nhưng bài thơ để lại cho em ấn tượng sâu
sắc nhất là bài “Cảnh khuya”. Tác phẩm được Bác viết trong
những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp tại chốn
rừng Việt Bắc. Qua bài thơ, ta thấy vẻ đẹp huyền ảo và tâm
hồn yêu nước, yêu thiên nhiên tha thiết của Người.
Ca dao, dân ca là viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân gian
Việt Nam. Ca dao diễn tả sâu sắc đời sống nội tâm của con người.
Đặc biệt ca dao chú trọng thể hiện nỗi nhớ, tình cảm thuỷ chung của
con người. Viết về vấn đề này có rất nhiều bài thể hiện nhưng bài để
lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất là: “ Đêm qua ra đứng bờ ao…”




Hướng dẫn học ở nhà

Bài học ở tiết này : Thuộc lòng ghi nhớ.
Bài tập 1 viết tiếp phần thân bài
Bài tập 2 dựa vào dàn bài để viết hoàn chỉnh bài văn.
Bài học ở tiếp theo:
Chuẩn bị : “ Viết bài tập làm văn số -Văn biểu cảm”.
Xem đề bài trong SGK trang 145, tập tìm hiểu đề, tìm ý và lập dàn ý
cho bài viết. Kẻ sẵn khung giấy để viết bài.

*****Hết*****