Bài 12. Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

Về dự giờ lớp 7A2


Tập thể lớp 7A2 chào
mừng thầy cô về dự giờ
và thăm lớp!


Văn bản biểu cảm

- Biểu đạt tình cảm, cảm xúc, đánh giá
- Khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc
Đời sống

Tác phẩm v ăn học

(người, v ật, cảnh)

(Truyện, thơ, ca dao...)


Thế nào là cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

Bố cục

Luyện tập

I. Tìm hiểu cách làm bài văn
biểu cảm về tác phẩm văn học:
1. Ví dụ:

Đêm qua ra đứng bờ ao

Bài văn: “Cảm nghĩ về một bài ca
dao” của Nguyên Hồng.

Trông cá cá lặn trông sao sao mờ…

(SGK trang 146, 147)

Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai ?

2. Phân tích

Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn…
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ.


Thế nào là cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

Bố cục

Luyện tập

I. Tìm hiểu cách làm bài văn
biểu cảm về tác phẩm văn học:
1. Ví dụ:

Nhằm bộc lộ tình cảm, cảm xúc của mình
sau khi đọc bài ca dao.

Bài văn: “Cảm nghĩ về một bài ca
dao” của Nguyên Hồng.
(SGK/146, 147)

2. Phân tích
- Bày tỏ tình cảm, cảm xúc….

Như vậy để bộc lộ cảm xúc của mình
tác giả Nguyên Hồng đã sử dụng cách
lập ý như thế nào ? Em hãy chỉ ra các
hình ảnh, chi tiết đó có trong bài văn
trên?


Thế nào là cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

Bố cục

Luyện tập

I. Tìm hiểu cách làm bài văn
biểu cảm về tác phẩm văn học:
1. Ví dụ:
Bài văn: “Cảm nghĩ về một bài ca
dao” của Nguyên Hồng.

1. Nhóm 1,2,3: Chỉ ra chi tiết

Tưởng tượng và Liên tưởng.

(SGK/146, 147)

2. Phân tích
- Bày tỏ tình cảm, cảm xúc…

2. Nhóm 4,5,6: Chỉ ra chi tiết Hồi
tưởng và Suy ngẫm.

9654321087


Thế nào là phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu
cảm về tác phẩm văn học:
1. Ví dụ: Bài văn: “Cảm nghĩ về một
bài ca dao” của Nguyên Hồng.
(SGK/146, 147)

2. Phân tích:
- Bày tỏ tình cảm, cảm xúc.
- Yếu tố tưởng tượng:
-Yếu tố liên tưởng:
-Yếu tố hồi tưởng:
-Yếu tố suy ngẫm:

Bố cục

Luyện tập

1. Yếu tố tưởng tượng: … có bóng một
người đội khăn …… ở bờ ao tối mờ
mờ.
2. Yếu tố liên tưởng: … một người
quen thật của tôi…… hướng về cố
hương.
3. Yếu tố hồi tưởng: …tôi chỉ lơ mơ
nghe thầy giáo giảng……gọi trời,
gọi sao, gọi nhện.
4. Yếu tố suy ngẫm: …thì ra cái vùng
sao như cát, như thuỷ tinh…vô
cùng. Sông Tào Khê,….


Tưởng tượng: Bóng một người đội khăn, mặc áo dài, chắp tay sau
lưng, quay mặt trông trời lấp lánh sao, bên cái cầu rửa ở bờ ao tối
mờ mờ.
Liên tưởng: …một người quen thật của tôi, có thể là họ hàng ruột thịt
đang kiếm ăn ở một phương xa đang hướng về cố hương.
Hồi tưởng: Tôi chỉ lơ mơ nghe thầy giáo giảng các nghĩa, các ý và so
sánh hình tượng.Tất cả tâm trí và mắt nhìn của tôi càng như dính
vào mạng tơ…đang nấc lên mà gọi trời, gọi sao, gọi nhện.
Suy ngẫm:
-Thì ra cái vùng sao như cát , như thủy tinh vãi kia ở trong tranh
minh họa là dải Ngân Hà? A! Sông Ngân! Sông Ngân! Thế là con
sông điển tích mà tôi được biết bấy lâu…Vừa bâng khuâng, vừa da
diết vô cùng.
- Lại con sông Tào Khê này nữa! Hơn bốn mươi năm sau đấy tôi đã

được tới đứng bên bờ phù sa của nó mà trông …nhiều bạn tôi xưa
cũng thấy thế.


Sông Tào Khê là sông nội địa (ngòi) của tỉnh Bắc Ninh


Đoạn ngòi Tào Khê. xây dựng các công trình

Rác thải rắn phủ ngập bờ sông Tào Khê và một số đoạn sông (ngòi) bị ô nhiễm.


Thế nào là cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu
cảm về tác phẩm văn học:
1. Ví dụ: Bài văn: “Cảm nghĩ về một
bài ca dao” của Nguyên Hồng.

2. Phân tích
- Bày tỏ tình cảm, cảm xúc
- Yếu tố tưởng tượng, liên tưởng,
hối tưởng, suy ngẫm …

Bố cục

Luyện tập

 Bài văn gồm 4 đoạn, mỗi đoạn nói
về hai câu lục bát trong bài.

Hai câu đầu: giả định và đặt mình vào
trong cảnh để thể nghiệm, bày tỏ cảm xúc
của tác giả…
Hai 3, 4: cảnh ngóng trông, tiếng kêu,
tiếng nấc của người ngóng trông.
Hai câu 5, 6: cảm nghĩ về sông Ngân Hà…
con sông nhớ thương…
Hai câu cuối: cảm nghĩ về con sông Tào
Khê.


+ Khái quát về bài văn của Nguyên Hồng và cách phát biểu
cảm nghĩ của ông về bài ca dao bằng sơ đồ:
Cách biểu cảm về bài ca dao
(của Nguyên Hồng)
Là một văn bản
Thể hiện:
Tình cảm
cảm xúc

Tưởng
tượng

Liên
tưởng

Hồi
tưởng

Về

Nghệ thuật - Nội dụng.

Suy ngẫm


Thế nào là cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu
cảm về tác phẩm văn học:
1. Ví dụ: Bài văn: “Cảm nghĩ về một

Bố cục

Luyện tập

MUỐN LÀM MỘT BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ
TÁC PHẨM VĂN HỌC.

bài ca dao” của Nguyên Hồng.

2. Phân tích
- Bày tỏ tình cảm, cảm xúc.
-Yếu tố tưởng tượng:
-Yếu tố liên tưởng:
-Yếu tố hồi tưởng:
- Yếu tố suy ngẫm :

- Đọc kĩ tác phẩm để hình thành cảm xúc từ
những chi tiết, những hình ảnh gây ấn tượng
sâu sắc...

- Từ cảm xúc ấy phát huy trí tưởng tượng liên
tưởng, hồi tưởng và rút ra những suy nghĩ về ý
nghĩa của tác phẩm.


Thế nào là cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

Bố cục

Luyện tập

I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu
cảm về tác phẩm văn học:
1. Ví dụ (SGK T 146 – 147)
2. Phân tích:
-Bày tỏ tình cả, cảm xúc.
- Yếu tố tưởng tượng, liên tưởng,
hồi tưởng, suy ngẫm…
3. Nhận xét
Là trình bày những cảm xúc,
tưởng tượng, liên tưởng, suy
ngẫm của mình về nội dung và
hình thức của tác phẩm đó.

Là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng,
liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung
và hình thức của tác phẩm đó.


Thế nào là phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

Bố cục

Luyện tập

I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu
cảm về tác phẩm văn học:
1. Ví dụ: (SGK T146 – 147)
2. Phân tích:
- Bày tỏ tình cảm, cảm xúc.
- Yếu tố tưởng tượng, liên tưởng, hồi
tưởng, suy ngẫm.

3. Nhận xét: Là trình bày
những cảm xúc, tưởng tượng, liên
tưởng, suy ngẫm của mình về nội
dung và hình thức của tác phẩm
đó.
* Bố cục: 3 phần

Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp
xúc với tác phẩm.
Thân bài: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm
gợi lên.
Kết bài: Ấn tượng chung về tác phẩm.


Thế nào là phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác

phẩm văn học.
1. Ví dụ:
2. Phân tích:
- Bày tỏ tình cảm, cảm xúc.
- Yếu tố tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm.
3.Nhận xét: Là trình bày những cảm xúc,
tưởng tượng, liên tưởng, liên tưởng, suy ngẫm
của mình về nội dung và hình thức của tác
phẩm đó.
* Bố cục: 3 phần
Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp
xúc với tác phẩm.
Thân bài: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác
phẩm gợi lên.
Kết bài: Ấn tượng chung về tác phẩm.

Bố cục

Luyện tập


Thế nào là phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác
phẩm văn học.
1. Ví dụ (SGK T146 – 147):
2. Phân tích:
- Bày tỏ tình cảm, cảm xúc.
- Yếu tố tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm.
3. Nhận xét: Trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, liên

tưởng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình
thức của tác phẩm đó.
* Bố cục: 3 phần.
Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc với
tác phẩm.
Thân bài: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên.
Kết bài: Ấn tượng chung về tác phẩm.

* Ghi nhớ ( SGK/ 147)

Bố cục

Luyện tập


* Ghi nhớ:
Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học là trình bày
những cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của
.
mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó.
Bài cảm nghĩ về tác phẩm văn học cũng phải có 3 phần:
+ Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc với
tác phẩm.
+ Thân bài:Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên.
+ Kết bài: Ấn tượng chung về tác phẩm.


* Lưu ý:
Cảm xúc của người viết:
- Cảm xúc về cảnh, về người trong tác phẩm.

- Cảm xúc về tâm hồn con người, số phận nhân vật trong tác phẩm .
- Cảm xúc về vẻ đẹp ngôn từ trong tác phẩm.
- Cảm xúc về tư tưởng của tác phẩm.

Khi làm bài phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học:
- Phải dựa vào tác phẩm văn học  Xác định những cảm nghĩ cần phát biểu  Hình
thành cảm xúc từ chi tiết, hình ảnh gây ấn tượng.
- Từ cảm xúc  phát huy trí tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng  rút ra suy nghĩ
về ý nghĩa của tác phẩm.
- Phải có cảm xúc chân thành, kỹ năng cảm thụ nhân vật, dùng từ, đặt câu, dựng đoạn
văn....


Em hãy đọc bài văn sau và suy nghĩ trả lời một số câu hỏi?


Đọc bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của thi hào Đỗ Phủ tự nhiên tôi thấy gần
gũi thân thiết. Nhà tranh bị gió thu phá! Một đề tài gần gũi quen thuộc với người dân Việt
Nam ta biết bao!
Đỗ Phủ sống vào thế kỷ thứ VIII, cách ngày nay đã 1200 năm, mà cảnh gió bão trong
bài thơ chẳng khác gì hôm nay! Ai đã trải qua cảnh gió bão, đã nhìn thấy cảnh tàn phá của
gió bão trên màn ảnh nhỏ đều dễ dàng nhận thấy, sự tàn phá của thiên nhiên xưa nay thật
giống nhau. Mà đâu phải chỉ giống nhau! Với nhịp độ phá hoại môi trường, nhất là phá
rừng diễn ra càng nhanh, càng nhiều như hiện nay, bão lụt gần đây hoành hành càng thất
thường, càng dữ dội.
… Cảnh nhà dột, chăn ướt, không ngủ được trong bài thơ thật chân thực. Đọc lên như
thấy cảnh thê thảm hiện lên trước mắt. Chi tiết “Con nằm xấu nết đạp lót nát” rất thật. Trẻ
con ngủ mê thường đạp lung tung, làm rách thêm cái chăn vốn đã cũ nát. Sự vô tâm của
trẻ thơ cũng làm hư hỏng thêm cái gia sản vốn đã nghèo nàn của nhà thơ.
Nhưng tâm hồn nhà thơ thật cao thượng và giàu có biết bao. Ông ao ước:

“Ước được nhà rộng muôn ngàn gian
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan”
… Đỗ Phủ quả là nhà thơ lớn. Ông đã vượt lên tình cảnh bi thảm của riêng mình để nghĩ
đến kẻ sĩ trong thiên hạ.
(Nguyên Hồng- Một tuổi thơ văn)


Em hãy trả lời một số câu hỏi sau khi đọc xong bài văn?
1. Nội dung của bài văn trên là:
a. Kể lại nội dung bài thơ.
b. Bày tỏ những tình cảm, cảm xúc của tác giả về bài thơ Bài ca nhà tranh bị
gió thu phá của Đỗ Phủ.
c. Tái hiện lại những hình ảnh được miêu tả trong bài thơ.
d. Phân tích cái hay, cái đẹp về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
2. Tác giả đã dùng cách thể hiện gì để biểu đạt nội dung ?
a. Trình bày cảm xúc trực tiếp.
b. Liên tưởng, tưởng tượng.
c. Suy ngẫm.
d. Cả 3 cách trên.
3. Chỉ ra bố cục của bài văn trên.


Đọc bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của thi hào Đỗ Phủ tự nhiên tôi thấy gần
gũi thân thiết. Nhà tranh bị gió thu phá! Một đề tài gần gũi quen thuộc với người dân Việt
Nam ta biết bao!
Đỗ Phủ sống vào thế kỷ thứ VIII, cách ngày nay đã 1200 năm, mà cảnh gió bão trong
bài thơ chẳng khác gì hôm nay! Ai đã trải qua cảnh gió bão, đã nhìn thấy cảnh tàn phá của
gió bão trên màn ảnh nhỏ đều dễ dàng nhận thấy, sự tàn phá của thiên nhiên xưa nay thật
giống nhau. Mà đâu phải chỉ giống nhau! Với nhịp độ phá hoại môi trường, nhất là phá
rừng diễn ra càng nhanh, càng nhiều như hiện nay, bão lụt gần đây hoành hành càng thất

thường, càng dữ dội.
… Cảnh nhà dột, chăn ướt, không ngủ được trong bài thơ thật chân thực. Đọc lên như
thấy cảnh thê thảm hiện lên trước mắt. Chi tiết “Con nằm xấu nết đạp lót nát” rất thật. Trẻ
con ngủ mê thường đạp lung tung, làm rách thêm cái chăn vốn đã cũ nát. Sự vô tâm của
trẻ thơ cũng làm hư hỏng thêm cái gia sản vốn đã nghèo nàn của nhà thơ.
Nhưng tâm hồn nhà thơ thật cao thượng và giàu có biết bao. Ông ao ước:
“Ước được nhà rộng muôn ngàn gian
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan”
… Đỗ Phủ quả là nhà thơ lớn. Ông đã vượt lên tình cảnh bi thảm của riêng mình để nghĩ
đến kẻ sĩ trong thiên hạ.
(Nguyên Hồng- Một tuổi thơ văn)


Thế nào là phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ?

Bố cục

Luyện tập

I. Tìm hiểu cách làm bài văn
biểu cảm về tác phẩm văn học:
1. Ví dụ:
2. Phân tích:
3. Nhận xét
* Ghi nhớ sgk/147
II. Luyện tập:
Bài tập 1 (sgk/148). Cảm nghĩ về
bài thơ Cảnh khuya của Hồ Chí
Minh.

Bài tập 1. Nêu cảm nghĩ về bài
Cảnh khuya của Hồ Chí Minh.

Bước 1:Tìm hiểu đề, tìm ý
Bước 2: Lập dàn ý.
Bước 3: Viết bài.
Bước 4: Sửa chữa