Bài 12. Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù
tiÕt d¹y tèt chµo mõng

Gi¸o viªn d¹y:

NguyÔn ThÕ

Quyªn Trêng THCS cao nh©n


Thứ 2 ngày 14 tháng 11 năm

Môn: ngữ văn 7

2016

tiết 50 bài 12

Cách làm bài văn biểu
cảm về tác phẩm văn học


Tiết 50- TLV

I. Tìm hiểu cách
làm
bài
văn
biểu
cảm
về

tác phẩm văn
học:
1. Đọc bài văn:
“Cảm nghó về
một bài ca dao”.
2. Nhận xét:

Bài văn viết về bài ca dao nào?
Hãy đọc liền mạch bài ca dao đó?

Nguyên văn bài
caqua
daora đứng bờ ao,
Đêm
Trông cá cá lặn, trông sao
sao mờ…
Buồn trông con nhện chăng
tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ
mối ai?
Buồn trông chênh chếch sao
mai,
Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ
Đêm đêm tưởng dải Ngân
Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba
năm tròn…


Tiết 50- TLV

I. Tìm hiểu cách
làm
bài
văn
biểu
cảm
về
tác phẩm văn
học:
1. Đọc bài văn:
“Cảm nghó về
một bài ca dao”.
2. Nhận xét:

Nhận xét về bố cục, cách triển
khai các ý chính của bài văn?


Tiết 50- TLV

Bố cục
Mở bài

Thân
bài

Kết bài

* Mô hình bài văn “Cảm nghó về

một bài ca dao”
Giới hạn

Câu ca dao

Đoạn
1:
(Đêm qua…
bờ ao tối
mờ mờ)

Đêm qua ra đứng bờ ao,
Trông cá cá lặn, trông sao
sao mờ…

Đoạn 2: (có Buồn trông con nhện chăng tơ
lúc tôi đã Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ
nghó…
gọi
mối ai
sao,
gọi
nhện)
Đoạn
(Đêm
đêm…
diết
cùng)
Đoạn
(phần

lại)

3:
da
vô

Đêm đêm tưởng dải Ngân
Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba
năm tròn…

4: Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
còn Tào Khê nước chảy vẫn còn
trơ trơ…


Tác giả phát biểu
cảm nghó của mình
về bài ca dao bằng
cách tưởng tượng,
liên
tưởng,
hồi
tưởng, suy ngẫm về
các hình ảnh, chi
tiết của nó. Hãy
chỉ ra các yếu tố
đó trong bài văn?

Tiết 50- TLV

Các yếu tố tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy
ngẫm trong bài văn:
•* Tưởng
I. Tìm
hiểutượng:
cách
làm •+
bài
vănmột người (Đầu đội khăn, mặc áo
Hình ảnh
biểu dài,
cảm
chắpvề
tay sau lưng, quay mặt trông trời sao,
tác phẩm văn
học: đứng bên cầu rửa ở bờ ao…)
•+ bài
Cảnh
ngóng trông và tiếng kêu, tiếng nấc
1. Đọc
văn:
nhânvề
vật trữ tình.
“Cảm của
nghó
một
dao”.
•* bài

Liênca
tưởng:
2. Nhận
xét:
•
+ Nhân vật tôi liên tưởng đến một người quen
đang ở phương xa nhớ về cố hương.

•+ Từ con sông Ngân Hà tác giả liên tưởng đến
điển tích Ngưu Lang, Chức Nữ.
•+ Từ con sông Ngân Hà tới con sông Tào Khê
nhỏ hẹp nhưng chảy xiết lòng người, tác giả
liên tưởng đến lòng chung thuỷ không bao giờ
vơi cạn.
•* Hồi tưởng: Tác giả hồi tưởng lại lời thầy giáo
giảng (về các nghóa, các ý và cách so sánh hình


Tiết 50- TLV

I. Tìm hiểu cách
làm
bài
văn
biểu
cảm
về
tác phẩm văn
học:

Cảm
xúc

Tưởng
tượng
Giá
trò
nội dung
–
nghệ
thuật
của bài
ca dao

1. Đọc bài văn:
“Cảm nghó về
một bài ca dao”.
2. Nhận xét:
Suy
ngẫm

Liên
tưởng,
hồi
tưởng


Tiết 50- TLV

I. Tìm hiểu cách

Thế nào là phát biểu cảm nghó
làm
bài
văn
về một tác phẩm văn học?
biểu
cảm
về
tác phẩm văn
học:
Phát biểu cảm nghó về một tác phẩm vă
1. Đọc bài văn:
(bài văn, bài thơ ) là trình bày những c
“Cảm nghó về
xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm c
một bài ca dao”.
mình về nội dung và hình thức của tác ph
2. Nhận xét:
đó.


Tiết 50- TLV

I. Tìm hiểu cách
làm
bài
văn
biểu
cảm
về

tác phẩm văn
học:
1. Đọc bài văn:
“Cảm nghó về
một bài ca dao”.
2. Nhận xét:

* Có
phần:
Bốba
cục
một bài văn phát
biểu
- Mở cảm
bài: nghó về một tác
phẩm văn học có mấy phần?
+ Giới thiệu tác phẩm,
tác giả…
+ Hoàn cảnh tiếp xúc
với tác phẩm.
- Thân bài: Trình bày
những cảm xúc, suy
nghó do tác phẩm gợi
lên, cụ thể:
+ Cảm xúc về cảnh,
về tâm hồn con người,
số phận nhân vật…
trong tác phẩm.
+ Cảm xúc về vẻ đẹp
ngôn từ, tư tưởng của

tác phẩm.


Tiết 50- TLV

Ghi nhớ:

I. Tìm hiểu cách
làm
bài
văn
biểu
cảm
về
tác phẩm văn
học:
1. Đọc bài văn:
“Cảm nghó về
một bài ca dao”.
2. Nhận xét:
(Ghi nhớ
SGK/147)

* Phát biểu cảm nghó về một tác
phẩm văn học (bài văn, bài thơ) là
trình bày những cảm xúc, tưởng
tượng, liên tưởng, suy ngẫm của
mình về nội dung và hình thức của
tác phẩm đó.

*

* Bài cảm nghó về tác phẩm văn
học phải có ba phần:

+ Mở bài: Giới thiệu tác phẩm
và hoàn cảnh tiếp xúc với
tác phẩm.
+ Thân bài: Những cảm xúc,
suy nghó do tác phẩm gợi
lên.
+ Kết bài: Ấn tượng chung về
tác phẩm.


Tiết 50- TLV

nêu các
làmbiểu
bài văn
Các bướcHãy
khi làm
bàibước
vănkhi
phát
cảm nghó
phát biểu cảm nghó về tác phẩm
về Bước
tác phẩm
văn học:

văn
1: học?

- Tìm hiểu đề:
+ Đối tượng biểu cảm.
+ Hình dung ra điều cần phát biểu là
gì?
- Tìm ý:
+ Đọc kỹ tác phẩm để hình thành
tình cảm, cảm xúc.
Bước +
2: Lập
dàn bài
bốhuy
cục trí
ba phần:
Từ cảm
xúc(theo
phát
tưởng
Mở
bài,
thân
bài, hồi
kết tưởng,
bài). suy ngẫm về
tượng,
liên
tưởng,
Bước

3: Viết
ý nghóa
của bài.
tác phẩm.
Bước 4: Đọc lại và sửa chữa.


Tiết 50- TLV

* Lưu ý:
+ Đối tượng biểu cảm là tác phẩm văn
học (TPVH). TPVH là một đối tượng mang tính
nghệ thuật, biểu cảm về đối tượng này
cần lưu ý phương diện cảnh vật, con người,
tình cảm, số phận nhân vật, nghệ thuật
ngôn từ, tư tưởng của tác phẩm.
+ Điểm quan trọng nhất để làm bài văn
biểu cảm TPVH đạt kết quả cao là tự bản
thân các em hãy tích cực đọc sách, tham gia
các hoạt động xã hội để có thêm vốn
sống, vốn hiểu biết ->Tình cảm, cảm xúc
chân thành, kó năng cảm thụ văn học tinh
tế.


Tiết 50- TLV

I. Tìm hiểu cách
làm
bài

văn
biểu
cảm
về
tác phẩm văn
học:
1. Đọc bài văn:
“Cảm nghó về
một bài ca dao”.
2. Nhận xét:
(Ghi nhớ
SGK/147)
II. Luyện tập:
Bài 1/148:

Hãy nêu cảm nghó của em về
bài thơ “Cảnh khuya”?

Cảnh khuya
Tiếng suối trong như
tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng
lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người
chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước
nhà.
(Hồ Chí Minh)

Tiết 50- TLV

•Gợi ý:
I. Tìm hiểu cách
làm
bài
văn
biểu
cảm
về
tác phẩm văn
học:
1. Đọc bài văn:
“Cảm nghó về
một bài ca dao”.
2. Nhận xét:
(Ghi nhớ
SGK/147)
II. Luyện tập:
Bài 1/148:

•
Cảm xúc của người viết bắt
nguồn từ cái gì?
+ Từ một so sánh mới mẻ,
hấp dẫn ( câu1)
+ Từ những hình ảnh quấn
quýt, sinh động
( câu2)
+ Từ sự hài hoà giữa cảnh

và người ( câu3)
+ Từ tâm hồn cao cả của
Bác Hồ ( câu4)


Tiết 50- TLV

* Đoạn văn tham khảo:
Chủ tòch Hồ Chí Minh không chỉ là nhà
cách mạng tài ba mà còn là một nhà thơ lớn
của dân tộc đã để lại rất nhiều bài thơ hay
nhưng bài thơ để lại trong em ấn tượng sâu sắc
nhất là bài “Cảnh khuya”. Tác phẩm được Bác
viết trong những năm đầu của cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp ở khu rừng Việt
Bắc. Qua bài thơ ta thấy được vẻ đẹp huyền
“Cảnh
khuya”
một
trong những
bài thơ
ảo, tâm
hồn
yêu là
thiên
nhiên,
yêu nước
tha
hay
của

Chí Minh được sáng tác trong thời
thiết
củaHồ
Bác.
kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp.Bài thơ cuốn hút người đọc không chỉ
bởi hình ảnh của đêm trăng rừng tuyệt đẹp
mà còn cảm nhận được tình yêu thiên nhiên,
tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng
của Bác .


Tiết 50- TLV

I. Tìm hiểu cách
làm
bài
văn
biểu
cảm
về
tác phẩm văn
học:
1. Đọc bài văn:
“Cảm nghó về
một bài ca dao”.
2. Nhận xét:
(Ghi nhớ
SGK/147)
II. Luyện tập:

Bài 1/148:
Bài 2/148:

Lập dàn ý cho bài thơ “Hồi
hương ngẫu thư” của Hạ Tri
Chương?

* Gợi ý:
a. Mở bài: Giới thiệu đôi nét
về tác giả và hoàn cảnh ra
đời của tác phẩm.
b. Thân bài: Những cảm xúc,
suy nghó do tác phẩm gợi lên.
c. Kết bài: Ấn tượng chung về
tác phẩm


Tiết 50- TLV

Dàn bài:
* Mở bài:
- Hạ Tri Chương (659 – 744) là một trong
những nhà thơ nổi tiếng đời nhà Đường
(Trung Quốc).
- Bài thơ ra đời hết sức ngẫu nhiên trong
một lần Hạ Tri Chương về thăm lại quê
nhà sau hơn năm mươi năm xa quê.
* Thân bài: Những cảm xúc, suy nghó do
tác phẩm gợi lên:
- Xúc động trước cảnh trở về quê sau

bao nhiêu năm xa cách.
- Nỗi ngạc nhiên, buồn, cô đơn của nhà
thơ ngay khi trở lại quê nhà.
- Tình yêu quê hương tha thiết của tác
giả.


Tiết 50- TLV

Mở bài:
Hạ Tri Chương không phải là nhà thơ
Đường hàng đầu như Lý Bạch, Đỗ Phủ
nhưng ông cũng rất nổi tiếng với bài thơ
tứ tuyệt “Hồi hương ngẫu thư”. Bài thơ ra
đời một cách ngẫu nhiên trong một lần
ông về thăm lại nơi chôn nhau cắt rốn
của mình sau hơn năm mươi năm xa cách.
•Kết bài:
•
Việc ra đời của bài thơ quả thật tình
cờ, ngẫu nhiên, không chủ đònh trước.
Nhưng đằng sau cái duyên kế tưởng
chừng như vớ vẩn ấy có một nhân tố,
điều kiện có tính tất yếu. Đó là tình
yêu quê hương sâu nặng, thường trực như
sợi dây đàn căng và bất cứ lúc nào
chỉ cần chạm khẽ cũng đủ ngân nga,


Tiết 50- TLV

I. Tìm hiểu cách
làm
bài
văn
biểu
cảm
về
tác phẩm văn
học:
1. Đọc bài văn:
“Cảm nghó về
một bài ca dao”.
2. Nhận xét:
(Ghi nhớ
SGK/147)
II. Luyện tập:
Bài 1/148:
Bài 2/148

Bài tập bổ trợ


- Tác giả Hồ Xuân Hương.
- Bài thơ “Bánh trôiBánh
nước”
trôi
được
nước
sáng

tác theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
Thân em vừa trắng
- Bài thơ có hai nghóa:
lại vừa tròn
Bảy
chìm của
với
+ Nghóa đen: Miêu
tảnổi
hìnhba
dáng
chiếc bánh trôi nước
nước.non
Rắn trưng
nát của
mặcngười
dầu
+ Nghóa bóng: Biểu
tay kẻ
nặn
phụ nữ thời phong
kiến
(phẩm chất
trong trắng, tấm lòng son sắt, thuỷ
Mà em vẫn giữ tấm
chung; thân phận chìm nổi)
lòng son.
- Ngôn ngữ bình dò.
Điền từ còn thiếu vào dấu(…)
Nội dung bài

thơ
gồm
có
haibài
nghóa:
Tên
thể
thơ
mà
mỗi
gồm
4
Cuộc
Bài
Tên một
một
thơ
đờiđược
thứ
của
bánh
mở
bà
gặp
đầu
làm
nhiều
từ
bằng
bột

ngang
một
Nghóa
thứ
nhất:
Miêu
tả
hình dáng
của
câu,
mỗi
câu
có
7 và
chữ,
toàn
bài
trái
môtíp
nếp,
nhưng
được
quen
nhào
với
thuộc
cá
nặn
tính
thường

đầy
viên
bắt
bản
tròn,
gặp
lónh
chiếc bánh; Nghóa thứ hai: Biểu trưng
có
28
chữ
?tài năng
cộng
trong
cóngười
nhân
ca
với
dao?
đường
phên,
đượcđáo
luộc
của
phụ
nữ thời
…(độc
phẩm
chấtcủa

mình
chín bằng
nên bà
cánh
được
chomệnh
vào nồi
danh
nước
là Bà


Hướng
dẫn tự học:

1. Bài vừa học:

- Thuộc ghi nhớ SGK/147

- Hoàn thiện bài tập 2,SGK/148

- Viết bài văn phát biểu cảm nghó về bài thơ “ Bánh
trôi nước” của Hồ Xuân Hương.
2. Bài sắp học:
*Tiết 51+52-Viết bài tập làm văn số 3.
- Xem lại kiến thức bài “cách làm bài văn biểu cảm
về sự vật, con người”.
- Chuẩn bò giấy, bút làm bài