DSpace at VNU: Sử dụng sản phẩm phái sinh hàng hóa để phòng ngừa rủi ro cho các doanh nghiệp xuất khẩu chè tại Thái Nguyên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN HẠNH DUNG

SỬ DỤNG SẢN PHẨM PHÁI SINH HÀNG HÓA ĐỂ
PHÒNG NGỪA RỦI RO CHO CÁC DOANH NGHIỆP
XUẤT KHẨU CHÈ TẠI THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Hà Nội - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN HẠNH DUNG

SỬ DỤNG SẢN PHẨM PHÁI SINH HÀNG HÓA ĐỂ
PHÒNG NGỪA RỦI RO CHO CÁC DOANH NGHIỆP
XUẤT KHẨU CHÈ TẠI THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã số: 60 34 02 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Đinh Xuân Cƣờng

XÁC NHẬN CỦA

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả của quá trình học tập và nghiên
cứu của riêng cá nhân tôi, không sao chép bất kỳ tài liệu nào.
Các số liệu trong luận văn đƣợc sử dụng trung thực. Kết quả nghiên cứu
đƣợc trình bày trong luận văn này chƣa từng đƣợc công bố tại bất kỳ công
trình nghiên cứu nào khác. Nếu sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Tác giả luận văn

Nguyễn Hạnh Dung


LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin chân thành cảm ơn đến các tập thể, cá nhân đã ủng hộ, tạo
điều kiện giúp đỡ trong thời gian học tập và nghiên cứu.
Nghiên cứu này đƣợc thực hiện bởi sự hỗ trợ đào tạo của Đề tài cấp Đại
học Quốc gia Hà Nội, mã số QG.16.54 do TS. Đinh Xuân Cƣờng là chủ
nhiệm đề tài.
Xin chân thành gửi lời cảm ơn đến :
Xin trân trọng cảm ơn TS. Đinh Xuân Cƣờng đã hƣớng dẫn, chỉ bảo tận
tình và hỗ trợ tác giảtrong suốt thời gian nghiên cứu.
Chân thành gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu Trƣờng Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội, đến quý thầy cô trong Khoa Tài chính Ngân hàng,
Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội;

Xin trân trọng cảm ơn Ban Chấp hành Đảng ủy, Lãnh đạo Sở Công
Thƣơng, Cục Thống Kê tỉnh Thái Nguyên và các doanh nghiệp xuất khẩu chè
trên địa bàn tỉnh đã đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 08 năm 2016
Tác giả luận văn

Nguyễn Hạnh Dung


TÓM TẮT
Quản trị rủi ro luôn là một vấn đề mà các doanh nghiệp xuất khẩu đặc
biệt quan tâm. Trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu,các doanh nghiệp thƣờng gặp
phải các rủi ro về tỷ giá, rủi ro lãi suất và rủi ro biến động giá cả hàng hóa. Đối với
các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản, biến động giá cảgây khó khăn cho doanh
nghiệp trongviệc hoạch định chiến lƣợc kinh doanh thậm chí có thể dẫn đến những
tổn thất về mặt tài chính khiến doanh nghiệp rơi vào tình trạng phá sản.
Kiểm soát giá cả hàng hóa là một điều rất khó khăn chính vì vậy các doanh
nghiệp xuất khẩu phải có các biện pháp để phòng ngừa loại rủi ro này. Giao dịch
phái sinh hàng hóa thông qua sàn giao dịch đƣợc đánh giá là một trong những giải
pháp hiệu quả để hạn chế rủi ro biến động giá cho các doanh nghiệp xuất khẩu.
Luận văn đã nghiên cứu về trạng hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp
xuất khẩu chè tại Thái Nguyên giai đoạn 2010 - 2015từ đó thấy đƣợc những rủi ro
trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp này, đặc biệt là rủi ro về biến
động giá cả hàng hóa, từ đó đề xuất và kiến nghị việc xây dựng sản phẩm phái sinh
để phòng ngừa rủi ro cho các doanh nghiệp xuất khẩu chè.

Từ khóa: sản phẩm phái sinh hàng hóa, doanh nghiệp xuất khẩu chè, phòng ngừa
rủi ro biến động giá.

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i
DANH MỤC BẢNG BIỂU........................................................................................ ii
DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. iii
PHẦN MỞ ĐẦU .......................................................Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨUVÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
VỀ SẢN PHẨM PHÁI SINH HÀNG HÓA .............Error! Bookmark not defined.
1.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu thuộc lĩnh vực của đề tàiError! Bookmark
not defined.
1.2. Cơ sở lý luận về việc sử dụng công cụ phái sinh hàng hóa để phòng ngừa rủi
ro. .......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Tổng quan về rủi ro ................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Tổng quan về sản phẩm phái sinh .......... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......Error! Bookmark not defined.
2.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu ........................ Error! Bookmark not defined.
2.1.1 Phƣơng pháp thu thập dữ liệu thứ cấp ..... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu sơ cấp ..... Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp xử lý dữ liệu ............................. Error! Bookmark not defined.
2.3. Phƣơng pháp so sánh, phân tích và tổng hợp Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG KINH DOANH VÀ VIỆC SỬ DỤNG SẢN PHẨM
PHÁI SINH CỦA CÁC DOANH NGHIỆPXUẤT KHẨU CHÈ TẠI THÁI
NGUYÊN ..................................................................Error! Bookmark not defined.
3.1 Hoạt động sản xuất chè tại Thái Nguyên. ....... Error! Bookmark not defined.
3.2. Thực trạng xuất khẩu chè tại Thái Nguyên .... Error! Bookmark not defined.
3.3Nhận diện rủi ro, nguyên nhân và tác động của nó đến hiệu quả hoạt động của
các doanh nghiệp xuất khẩu chè tại Thái Nguyên Error! Bookmark not defined.
3.3.1 Rủi ro biến động giá ................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.2 Rủi ro tỷ giá ............................................. Error! Bookmark not defined.

3.3.3 Rủi ro lãi suất ........................................... Error! Bookmark not defined.


3.4. Thực trạng sử dụng sản phẩm phái sinh để phòng ngừa rủi ro về giá của các
doanh nghiệp xuất khẩu chè tại Thái Nguyên....... Error! Bookmark not defined.
3.4.1 Phƣơng pháp điều tra khảo sát các doanh nghiệp xuất khẩu chè .... Error!
Bookmark not defined.
3.4.2 Một số giá trị thống kê của cuộc khảo sátError! Bookmark not defined.
3.4.3 Thực trạng sử dụng sản phẩm phái sinhcủa các doanh nghiệp xuất khẩu
chè tại Thái Nguyên .......................................... Error! Bookmark not defined.
3.4.4 Nguyên nhân các doanh nghiệp xuất khẩu chè tại Thái Nguyên cònxem
nhẹ việc sử dụng công cụ phái sinh .................. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4: NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG SẢN PHẨM PHÁI SINH HÀNG HÓA
ĐỂ PHÒNG NGỪA RỦI RO CHO CÁC DOANH NGHIỆP XUẤT KHẨU CHÈ
TẠI THÁI NGUYÊN ................................................Error! Bookmark not defined.
4.1 Giải pháp về phía doanh nghiệp ..................... Error! Bookmark not defined.
4.1.1 Nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về rủi ro, về tầm quan trọng của
quản trị rủi ro, đào tạo kỹ năng thực tế sử dụng sản phẩm phái sinh ....... Error!
Bookmark not defined.
4.1.2 Doanh nghiệp xây dựng các kịch bản và hành động phòng ngừa rủi ro
thích hợp ........................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1.3 Đánh giá đúng đắn hiệu quả của hoạt động quản trị rủi ro mang lại
.......................................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1.4 Nâng cao chất lƣợng chè phục vụ xuất khẩuError!

Bookmark

not

defined.

4.2 Giải pháp từ phía hệ thống ngân hàng ............ Error! Bookmark not defined.
4.2.1 Ngân hàng hỗ trợ tƣ vấn, tuyên truyền, quảng cáo sản phẩm phái sinh
đến doanh nghiệp .............................................. Error! Bookmark not defined.
4.2.2Ngân hàng cần cải tiến chất lƣợng, đa dạng hóa sản phẩm phái sinh, đào
tạo đội ngũ tƣ vấn có chất lƣợng. ..................... Error! Bookmark not defined.
4.3Kiến nghị đối với Chính phủ và Hiệp hội Chè Việt NamError!

Bookmark

not defined.
4.3.1 Định hƣớng chiến lƣợc phát triển giao dịch phái sinh hàng hóa ..... Error!
Bookmark not defined.


4.3.2 Xây dựng cơ sở pháp lý cho thị trƣờng phái sinh hàng hóa ............ Error!
Bookmark not defined.
4.3.3 Nâng cao chất lƣợng cơ sở hạ tầng .......... Error! Bookmark not defined.
4.3.4Đƣa chè Việt Nam lên sàn giao dịch, khẳng định chất lƣợng quốc tế, tạo
uy tín và thƣơng hiệu cho chè Việt Nam trên thị trƣờng thế giới ............ Error!
Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ...............................................................Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................4


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TT Ký hiệu

Nguyên nghĩa
Doanh nghiệp xuất khẩu

1

DNXK

2

TN

Thái Nguyên

3

SGD

Sàn giao dịch

4

SPPS

Sản phẩm phái sinh

i


DANH MỤC BẢNG BIỂU

TT

Bảng

Nội dung
Diện tích trồng chè phân theo huyện/thành phố/thị
xã
Diện tích thu hoạch chè phân theo huyện/thành
phố/thị xã
Sản lƣợng chè búp tƣơi phân theo huyện/thành
phố/thị xã

Trang

1

Bảng 3.1

2

Bảng 3.2

3

Bảng 3.3

4

Bảng 3.4

Năng suất chè phân theo huyện/thành phố/thị xã

44

5

Bảng 3.5

Danh sách các DNXK chè Thái Nguyên

47

6

Bảng 3.6

Trị giá, khối lƣợng chè Thái Nguyên xuất khẩu

48

7

Bảng 3.7

Xuất khẩu chè Thái Nguyên phân theo thị trƣờng

49

8

Bảng 3.8

Giá chè Thái Nguyên xuất khẩu

51

9

Bảng 3.9

Thống kê về cuộc khảo sát

58

10

Bảng 3.10 Thống kê thăm dò quan ngại mức độ rủi ro

58

11

Thống kê thăm dò thực trạng sử dụng sản phẩm
Bảng 3.11 phái sinh hàng hóa để phòng ngừa rủi ro tại các
DNXK chè TN

59

ii

42
43

43


DANH MỤC HÌNH

TT

Hình

1

Hình2.1

2

Hình 3.1

3

Nội dung
Sơ đồ quy trình nghiên cứu

Diện tích trồng chè tại Thái Nguyên giai đoạn 20102015
Sản lƣợng chè búp tƣơi tại Thái Nguyên giai đoạn
Hình 3.2
2010-2015

Trang
37
42

42

4

Hình 3.3 Trị giá, khối lƣợng chè Thái Nguyên xuất khẩu

48

5

Hình 3.4 Xuất khẩu chè Thái Nguyên phân theo thị trƣờng

49

6

Hình 3.5 Biến động giá chè xuất khẩu Việt Nam 2010-2014

52

7

Hình 3.6

6

Hình 3.7 Diễn biến tỷ giá từ tháng 1/2012 – 5/2015

55

6

Hình 3.8 Diễn biến lãi suất từ năm 2013-2014

56

Biến động giá chè xuất khẩu Thái Nguyên 20112015

iii

53


DANH Mân thành cảm ơn!gắng
I. Tài liệu Tiếng Việt
1

. Nguyễn Đức Dỵ,1996.“Từ điển Kinh tế - Kinh doanh Anh – Việt”, NXB

Khoa học kỹ thuật.
2. NGƢT. TS. Đỗ Thị Kim Hảo. “Các công cụ phái sinh”, Hà Nội, NXB Dân trí.
3. Cao Hữu Lộc, 2011, “Giải pháp sử dụng công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi
ro tài chính của các doanh nghiệp sản xuất chế biến và xuất khẩu gỗ Việt Nam”, luận
văn thạc sĩ kinh tế, trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
4.Nguyễn Phƣớc Kinh Kha,2015. “Phát triển giao dịch phái sinh hàng hóa phi tài
chính tại Việt Nam”, luận án tiến sĩ kinh tế, trƣờng Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ
Chí Minh.
5. Nguyễn Lƣơng Thanh, 2009.“Thị trƣờng hàng hóa nông sản giao sau và vai trò
của nó đối với việc tiêu thụ nông sản ở nƣớc ta”,Tạp chí Quản lý kinh tế số 28 tháng
9+10/2009, trang 67-69

6. Phạm Thị Xuân Thọ, 2010. “Nông sản Việt Nam trong thời kỳ hội nhập: thực
trạng và giải pháp”,Tạp chí Khoa học số 23/2010, trang 66-72
7. Bản tin ngành chè, phòng nghiên cứu phát triển thị trƣờng, Cục xúc tiến thƣơng
mại, Sở Công Thƣơng tỉnh Thái Nguyên
8. Báo cáo tài chính của các doanh nghiệp XNK chè tại Thái Nguyên.
9. Niêm giám thống kê tỉnh Thái Nguyên 2014, 2015
II. Tài liệu Tiếng Anh
1. Peter Rose, 2004. “Commercial bank management”.
2. Bookwell Publication, 2007. “Commonlity derivative market opportunities and
challenges”.
3. David W.Pearce, 1992. “The MIT Dictionary of Modern Economics: 4th
Edition”.
4. Deutche Boerse & Eurex, 2008. “The global derivative market – an
introduction”.

4


5. Hellyette Geman,2005. “Commodities and commodity derivative Modeling and
Pricing for Agricuturals, Metals and Energy”.
6. JohnHull, 2009.Option, Futures and other Derivative. 7th edition, Mc
GrawHil.
7. Joel Bessis, 2010. “The price risk management in China agricultural products”.
III. Các webside
1.

Cục

xúc

tiến

thƣơng

mại,

bản

tin

ngành

chè

năm

2015,

< truy cập: 20/1/2016]
2.

Hiệp hội chè Việt Nam, cơ hội mới cho chè Thái Nguyên

< truy cập:
20/1/2016]
3.

Chetrathainguyen.com,

giởi

thiệu

về

đất

chè

< />27/3/2016]

5

Thái
truy

Nguyên
cập:


6