DSpace at VNU: Nghiên cứu tài nguyên du lịch nhân văn phục vụ phát triển du lịch ở Bình Thuận

Nghiên cứu tài nguyên du lịch nhân văn phục
vụ phát triển du lịch ở Bình Thuận
Lê Thị Kim Phượng
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Luận văn ThS Chuyên ngành: Du lịch
Người hướng dẫn: TS. Trần Thúy Anh
Năm bảo vệ: 2013

Abstract. Làm rõ các khái niệm có liên quan đến đề tài như du lịch, tài nguyên du lịch
bao gồm cả tài nguyên du lịch tự nhiên và du lịch nhân văn. Vai trò củ du lịch đối với
sự phát triển kinh tế - xã hội Bình Thuận. Làm rõ thực trạng của việc khai thác và bảo
tồn các tài nguyên nhân văn vật thể và phi vật thể tại Bình Thuận. Định hướng các giải
pháp để bảo tồn và phát triển các tài nguyên nhân văn phục vụ cho du lịch.
Keywords. Du lịch; Phát triển Du lịch; Du lịch nhân văn.


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................... 6
I. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................... 6
II. Lịch sử nghiên cứu đề tài ............................................................................................... 7
III. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn ............................................................ 9
IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ............................................................ 9
V. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ............................................... 10
VI. Những đóng góp mới về khoa học của luận văn .......................................................... 11
VII. Kết cấu của luận văn ................................................................................................. 11
Chương 1. TỔNG QUAN LÝ LUẬN VÀ KHÁI QUÁT VỀ TỈNH BÌNH THUẬN ......... 12
NỘI DUNG ...................................................................................................................... 13
Chương 1: TỔNG QUAN LÝ LUẬN .............................................................................. 13
VÀ KHÁI QUÁT VỀ TỈNH BÌNH THUẬN .................................................................... 13
1.1. Khái niệm .................................................................................................................. 13
1.1.1. Du li ̣ch.................................................................................................................... 13

1.1.2. Tài nguyên du lịch .................................................................................................. 15
1.2. Các loại tài nguyên du lich
̣ ......................................................................................... 16
1.2.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên ..................................................................................... 16
1.2.1.1. Địa hình............................................................................................................... 16
1.2.1.2. Biển ..................................................................................................................... 16
1.2.1.3. Thế giới động thực vật ......................................................................................... 17
1.2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn ................................................................................... 18
1.3. Vai trò của tài nguyên du lịch đối với sự phát triển du lịch ......................................... 23
1.4. Kinh nghiệm khai thác tài nguyên du lịch nhân văn phục vụ phát triển du lịch ở một số
nước trên thế giới và ở Việt Nam……………………………………………………23
1.5. Khái quát về tỉnh Bình Thuâ ̣n .................................................................................... 28
1.5.1. Môi trường tự nhiên................................................................................................ 28
1.5.2. Môi trường xã hội ................................................................................................... 30
1.6. Vị trí của ngành du lịch đối với sự phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội tỉnh Bình
Thuận ............................................................................................................................... 32
Tiểu kết ........................................................................................................................... 33
Chương 2: THỰC TRẠNG KHAI THÁC TÀI NGUYÊN DU LỊCH NHÂN VĂN TỈNH
BÌNH THUẬN ................................................................................................................. 34
2.1. Quá trình hình thành và phát triển ngành du lịch tỉnh Bình Thuận .............................. 34
2.2. Nguồn tài nguyên để phát triể n du lịch tỉnh Bình Thuận............................................. 38
2.2.1 Tài nguyên du lịch tự nhiên ...................................................................................... 38
2.2.2 Tài nguyên du lịch nhân văn .................................................................................... 41
2.2.2.1. Các di tích lịch sử văn hoá ................................................................................... 41
2.2.2.2. Các lễ hội ............................................................................................................ 48
2.2.2.3 Làng nghề truyền thống ........................................................................................ 51
2.2.2.4 Ẩm thực ................................................................................................................ 53
2.2.2.5 Văn nghệ dân gian ................................................................................................ 55
2.2.2.6. Các đối tượng dân tộc học ................................................................................... 56
2.3. Vai trò của tài nguyên du lich

̣ nhân văn đố i với sự phát triể n du lich
̣ tỉnh Bình Thuâ ̣n 56
2.4. Thực trạng của việc sử dụng tài nguyên du lịch nhân văn để phát triển du lịch tỉnh
Bình Thuận ...................................................................................................................... 57

4

Formatted: Font: Not Bold


2.5. Đánh giá chung về hiệu quả khai thác – sử dụng, đầu tư nguồn tài nguyên du lịch nhân
văn Bình Thuận. ............................................................................................................... 66
2.5.1 Đánh giá chung về hiệu quả khai thác – sử dụng ..................................................... 66
2.5.2. Đánh giá chung về hiệu quả đầu tư ........................................................................ 71
Tiểu kết ............................................................................................................................ 74
Chương 3: TÀI NGUYÊN DU LỊCH NHÂN VĂN ĐỂ PHÁT TRIỂN DU LICH
̣ ............ 75
TỈNH BÌNH THUẬN ....................................................................................................... 75
3.1. Định hướng phát triển ................................................................................................ 75
3.1.1 Tạo dựng các sản phẩm du lịch mang tính “đặc sản” .............................................. 75
3.1.2. Nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm ...................................................... 77
3.1.3 Xây dựng các quần thể du lịch độc đáo và đa dạng mang đậm sắc thái địa phương . 77
3.2. Giải pháp về khai thác và đầu tư tài nguyên du lịch nhân văn phục vụ phát triển du lịch
Bình Thuận. ..................................................................................................................... 79
3.2.1. Giải pháp về phối hợp liên ngành trong quản lý và khai thác tài nguyên………..82
3.2.2. Giải pháp về đầu tư……………………………………………………………………. 82
3.2.3. Giải pháp về bảo tồn và tôn tạo ............................................................................. 81
3.2.4. Giải pháp về công tác xúc tiến và quảng bá du lịch................................................ 82
3.2.5. Giải pháp xây dựng các chương trình, sự kiện văn hóa đặc thù..........................87
3.2.6. Xây dựng nguồn nhân lực ....................................................................................... 85

Tiểu kết ............................................................................................................................ 88
KẾT LUẬN...................................................................................................................... 89
TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………………... ……89
PHỤ LỤC………………………………………………………………………………….94

5


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ngô Kim Anh (2000), Quan hệ du lịch - văn hoá và triển vọng ngành du lịch Việt
Nam, Tạp chí Văn hoá nghệ thuật, số 2, tr. 10 - 12.
2. Trần Thúy Anh và các tác giả (2010), Ứng xử văn hóa trong du lịch, NXB Đại
học Quốc Gia, Hà Nội.
3. Trần Thúy Anh và các tác giả (2011), giáo trình “Du lịch văn hóa – những vấn đề
lý luận và nghiệp vụ”, NXB Giáo dục Việt Nam.
4. Bình Thuận 20 năm xây dựng và phát triển, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bình Thuận
(1995), Bình Thuận.
5. Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Bình Thuận, Công ty cổ phần sách – Dịch
vụ Văn hóa Bình Thuận (2002), Bình Thuận
6. Chân dung thủ đô resort, Cục Thống kê tỉnh Bình Thuận,– Số liệu du lịch 2005 –
2008.
7. Nguyễn Văn Dân (2009), Con người và văn hóa Việt Nam trong thời kỳ đổi mới
và hội nhập, NXB Khoa Học Xã Hội.
8. Huỳnh Thị Mỹ Đức (2002), Suy nghĩ về giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc trong
hoạt động du lịch, Tạp chí Khoa học xã hội, số 6, tr. 82 - 85.
9.

Cao Đức Hải (2000), Suy nghĩ về việc phát triển lễ hội dân gian trở thành lễ
hội văn hóa – du lịch địa phương,

10. Tạp chí Văn hóa nghệ thuật, số 04, tr. 105 – 107.
11. Mai Khôi (2001), Văn hóa ẩm thực Việt Nam - Các món ăn miền Trung, Nxb
Thanh Niên Trẻ.
12. Đinh Trung Kiên (2001), Nghiệp vụ hướng dẫn du lịch, NXB đại học Quốc
Gia, Hà Nội.
13. Nguyễn Lân (2000), Từ điể n tiế ng Viê ̣t , NXB Tổ ng hơ ̣p , Thành phố Hồ Chí
Minh
14. Ths. Trần Thị Thúy Lan và CN. Nguyễn Đình Quang (2005), Giáo trình Tổng
quan du lịch, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, Nhà xuất bản Hà Nội.

92


15. Hoàng Lương (2011), Lễ hội truyền thống các dân tộc Việt Nam, NXB Thông
tin và truyền thông, Hà Nội.
16. Phạm Trung Lương (1997), Đánh giá tác động của môi trường trong phát
triển du lịch ở Việt Nam, Trung tâm KHTN & KHQG Hà nội.
17. Phạm Trung Lương chủ biên (2002), Tài nguyên môi trường du lịch Việt Nam,
NXB Giáo Dục, Hà Nội.
18. Phạm Trung Lương và các tác giả (2002), Tài nguyên môi trường du lịch Việt
Nam, NXB Giáo dục Hà Nội.
19. Nguyễn Xuân Lý (2011), Di tích, danh thắng Bình Thuận, Sở văn hóa thông
tin Bình Thuận.
20. Đổng Ngọc Minh và Vương Lôi Đình (2001), Kinh tế du lịch và du lịch học,
Nhà xuất bản Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh.
21. Luật Du lịch Việt Nam (2005), Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia
22. Hoàng Phê (2005): Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn Ngữ học , NXB Từ điển
Bách Khoa, Hà Nội.
23. Lưu Quốc Sĩ và các tác giả (1996), Văn hóa du lịch (tập đề cương bài giảng và
tư liệu nghiên cứu về văn hóa du lịch), Trường đại học Văn Hóa, Hà Nội.

24. Báo cáo kết quả tình hình hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh Bình Thuận sau
04 năm triển khai thực hiện kế hoạch 2597/ UBND – TH của UBND tỉnh Bình
Thuận, Sở Văn hoá - Thể thao và Du lịch – Phòng Nghiệp vụ Văn hóa (2009),
Bình Thuận.
25. Báo cáo tổng kết công tác văn hóa, thể thao và du lịch năm 2011, triển khai
nhiệm vụ năm 2012,
26. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Bình Thuận (tháng 2/2012), Bình Thuận.
27. Báo cáo tổng kết phong trào thi đua ngành văn hoá, thể thao và du lịch năm
2008,Sở Văn hoá - Thể thao và Du lịch (2009), Bình Thuận.
28. Giới thiệu dự án gọi vốn đầu tư nước ngoài, Sở kế hoạch đầu tư - UBND tỉnh
Bình Thuận(2002), Bình Thuận

93


29. Hội nghị triển khai nhiệm vụ văn hoá, thể thao và du lịch năm 2009, Sở Văn
hoá - Thể thao và Du lịch (2009), Bình Thuận.
30. Kết quả quản lý và tổ chức các lễ hội văn hóa phục vụ phát triể n du li ̣ch Bình
Thuận trên đi ̣a bàn toàn tỉnh,
31. Sở Văn hoá - Thể thao và Du lịch – Phòng Nghiệp vụ Văn hóa (2012),
32. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội bình thuận từ năm 2001 đến
năm 2010, Sở kế hoạch đầu tư - UBND tỉnh Bình Thuận(2002), Bình Thuận.
33. Tài liệu thuyết minh “Các di tích lịch sử văn hóa điểm du lịch ở Bình Thuận”,
Sở văn hóa thể thao và du lịch Bình Thuận (2010), Bình Thuận.
34. Tài liệu thuyết minh các di tích lịch sử văn hóa điểm du lịch ở Bình Thuận, Sở
Văn hóa Thể thao và Du lịch Bình Thuận (2010), Bình Thuận.
35. Tài liệu triển khai các chiến lược về thể thao và du lịch, Sở Văn hóa Thể thao
và Du lịch Bình Thuận (tháng 5/2012), Bình Thuận.
36. Bùi Hoài Sơn (2009), Quản lý lễ hội truyền thống của người Việt, NXB Văn
hoá dân tộc, Hà Nội.

37. Phạm Côn Sơn (2000), Từ điển Du lịch dã ngoại Việt Nam, Nhà xuất bản
Đồng Nai.
38. Huỳnh Quốc Thắng (2007), Khai thác lễ hội và các sự kiện góp phần phát
triển du lịch tại TP. Hồ Chí Minh, NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh.
39. Đặng Quang Thành và Dương Ngọc Phương (2000), Phát huy bản sắc văn hóa
dân tộc trong kinh doanh du lịch, NXB Trẻ, TPHCM.
40. Trần Đức Thanh, Nhập môn khoa học du lịch, Đại học quốc gia, Hà Nội.
41. Lê Văn Thăng và các tác giả (2008), Du lịch và Môi trường, Nxb Đại học
Quốc gia Hà Nội.
42. Trần Ngọc Thêm (2001), Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam, NXB TPHCM
43. Đại Nam nhất thống chí, Quốc sử quán triều Nguyễn (1992), Thuận Hóa.
44. Chiến lược phát triển du lịch việt nam đến năm 2010 và định hướng đến năm
2020, Tổng cục du lịch Việt Nam (2001), Hà Nội.
45. Nguyễn Minh Tuệ và các tác giả (1997), Điạ lý du lịch, NXB Tp.HCM

94


46. Đi ̣a chí Bình Thuận , UBND Tin
̉ h Bin
̀ h Thuâ ̣n (2006), Nxb Sở Văn hóa tông
tin tỉnh Bình Thuận.
47. Lê Thi ̣Vân (2008), Văn hóa du li ̣ch (giáo trình), NXB Hà Nô ̣i, Hà Nội.
48. Trần Quốc Vượng, Việt nam cái nhìn địa văn hóa, Văn hóa dân tộc, Hà Nội
49. Nguyễn Như Ý và các tác giả (1996), Từ điển Tiếng Việt thông dụng, Nhà xuất
bản Giáo dục.
50. Nguyễn Như Ý và các tác giả (1999), Đại từ điển Tiếng Việt, Bộ Giáo dục và
Đào tạo, Trung tâm ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam, Nhà xuất bản VHTT.
51. Nguyễn Như Ý và các tác giả

(2000), Từ điể n tiế ng Viê ̣t thông dụng , NXB

Giáo dục, Hà Nội.
52. Bùi Thị Hải Yến và các tác giả (2009) Tài nguyên du lịch, NXB Giáo Dục, Hà
Nội.
53. Chris Cooper, Alan Fyall & Stephen Wanhill, Tourism principles and practice
(2005), 3 rd edition.
54. Nigel Evans, David Compell and George Stonehouse, Strategic Management
for Travel and tourism (2009).
55. J. Christopher Holloway & Claire Humphreys, The business of tourism (2009),
eight edition.
56. J.R Brent Ritchie & Charles R. Goeldner, Travel, Tourism and hospitality
research (1994), second edition.
57. Melanie K. Smith, Issues in cultural tourism studies (2006)
58. Kim Anh, Những điểm hấp dẫn của Bình Thuận, cập nhật ngày
12/7/2013.
59. C. Nam, Bình Thuận tạo đòn bẩy cho du lịch phát triển,
, cập nhật 09/11/2012
60. Đình Hòa, Phát triển du lịch Bình Thuận đến năm 2015,

95


cập nhật ngày 17/10/2011.\
61. Nguyễn Nguyên Vũ, Nâng tầm vị thế du lịch Bình Thuận trên bản đồ du lịch
Việt Nam và khu vực,
( cập nhật ngày 20-05-2012.
62. Giám đốc Sở VHTTDL Ngô Minh Chính, Phát triển du lịch Bình Thuận dước
góc nhìn văn hóa,
cập nhật

ngày 19/01/2012.
63. Đ.Quốc, Festival thuyền buồm quốc tế- Cơ hội mới cho Mũi Né nâng tầm
thương hiệu,
Cập nhật
ngày 27-04-2010

96