giao an ngu van 11 bai thuc hanh ve nghia cua tu

Tiết 28.
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG.
A. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Củng cố và nâng cao những hiểu biết về phương thức chuyển
nghĩa của từ và hiện tượng nhiều nghĩa, hiện tượng đông nghĩa.
- Có kĩ năng sử dụng từ theo các nghĩa khác nhau, lĩnh hội các nghĩa
của từ, kĩ năng lựa chọn từ đồng nghĩa cho thích hợp với ngữ cảnh.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết và phân tích các nghĩa khác nhau của từ.
- Lĩnh hội và phân tích sự khác biết cùng giá trị của từ trong nhóm từ
đồng nghĩa khi được sử dụng trong lời nói.
- Dùng theo nghĩa mới phù hợp với ngữ cảnh, lựa chọn từ đồng
nghĩa khi sử dụng.
3. Thái độ:
- Giáo dục lòng yêu quí vốn từ và biết giữ gìn sự trong sáng của tiếng
Việt.
B. Chuẩn bị bài học:
1. Giáo viên:
1.1 Dự kiến bp tổ chức hs hoạt động cảm thụ tác phẩm:
- Phương pháp đọc hiểu, phân tích, thuyết trình và so sánh, kết hợp
nêu vấn đề qua hình thức trao đổi, thảo luận nhóm.
- Tích hợp phân môn Làm văn. Tiếng Việt. Đọc văn.
1.2. Phương tiện:
Sgk, giáo án, đọc tài liệu tham khảo.
2. Học sinh:
- Hs chủ tìm hiểu bài mới qua hệ thống câu hỏi sgk.
C. Hoạt động dạy và học:
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
3.Giới thiệu bài mới.

Từ trong tiếng Việt vô cùng phong pho và đa dạng, cùng một từ có thể
có nhiều nghĩa tùy thuộc vào ngữ cảnh sử dụng. Tính nhiều nghĩa của
từ là kết hợp của quá trình chuyển nghĩa. uá trình chuyển nghĩa
thường được thực hiện theo hai phương thức cơ bản là ẩn dụ và hoán
dụ. Đồng thời chuyển nghĩa còn g n với quá trình chuyển tên gọi từ
đối tượng này sang đối tượng khác. Để hiểu được điều này ta tìm hiểu
bài mới.
Hoạt động của GV và HS
Yêu cầu cần đạt


Bài tập 1.
* Hoạt động 1.
a/ Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Trao đổi và thảo luận nhóm.
+ Lá: Nghĩa gốc, chỉ bộ phận của cây, thường ở
GV tổng kết, thống nhất lời giải trên ngọn hay cành, thường có màu xanh, hình
chung, nhấn mạnh kiến thức và kỹ dáng mỏng, dẹt.
năng chủ yếu.
b/ Từ lá được dùng theo nhiều nghĩa khác nhau:
Yêu cầu đại diện nhóm trình bày lời + Chỉ bộ phận cơ thể.
giải bằng giấy trong,
+ Chỉ vật bằng giấy.
+ Chỉ vật bằng vải.
Nhóm 1
+ Chỉ vật bằng tre, nứa, gỗ.
. Bài tập 1.
+Chỉ kim loại.
Bài tập 2.
- Đặt câu với mỗi từ chỉ bộ phận cơ thể con

người; Mặt, miệng, lưỡi, đầu, tay, chân, tim...
Đầu xanh có tội tình gì
Nhóm 2.
Má hồng đến quá nữa thì chưa thôi
Bài tập 2.
Đầu xanh: nghĩa chuyển chỉ tuổi tro
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
Bàn tay: nghĩa chuyển, lấy bộ phận chỉ toàn thể.
Nhà có năm miệng ăn.
Năm miệng ăn: chỉ nhà có năm người
Cậu ấy có một chân trong đội bóng.
Một chân: nói cậu ấy có một vị trí trong đội
bóng.
Bài tập 3.
- Tìm các từ có nghĩa gốc chỉ vị giác có khả năng
chuyển nghĩa thành chỉ đặc điểm của âm thanh,
chỉ tính chất của tình cảm, cảm xoc.
Nhóm 3.
+ Âm thanh lời nói: Ngọt, chua chát, mặn nồng.
Bài tập 3.
+ Tình cảm cảm xoc: Cay đ ng, bùi tai, êm ái...
Bài tập 4.
- Từ đồng nghĩa với từ cậy, chịu trong câu thơ:
Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.
+ Nhờ: người được nhờ có thể từ chối.
+ Cậy: người được nhờ phải b t buộc nhận lời
Nhóm 4.
đồng thời thể hiện sự tin tưởng của người nhờ

Bài tập 4.
+ Nhận: phải chấp nhận sự hi sinh của người
được nhờ.
.
+ Nghe
+ Vâng
-> Đánh giá việc lựa chọn từ chính xác nhất.


Bài tập 5
a. Canh cánh: kh c hạo tâm trạng day dứt, triền
miên của tác giả. Vừa biểu hiện tác phẩm vừa
* Hoạt động 2: Trao đổi cặp.
biểu hiện cho con người.
Gọi HS chữa bài tập.
b. Liên can: từ ngữ trung hòa thích hợp nhất với
Trình chiếu h t. GV chuẩn xác kiến câu.
thức.
c. Bạn: tính chất trung hòa.
2. Kết luận.
- Các từ khác nhau, có hình thức âm thanh khác
nhau, nhưng nghĩa cơ bản giống nhau, chỉ khác
* Hoạt động 3.
biệt về phạm vi sử dụng hoặc khác biệt về s c
GV tổng kết, rot ra kết luận thông qua thái biểu cảm tu từ. Khi sử dụng cần có sự lựa
hệ thống bài tập.
chọn từ thích hợp về nghĩa, về thái độ tình cảm
và phù hợp với ngữ cảnh.

4. Hướng dẫn về nhà.

- Tập luyện với cách dùng từ và thay thế từ trong một văn cảnh cụ thể.
- Soạn bài theo phân phối chương trình.