Phát Triển Nhà Ở Cho Công Nhân Tại Các Khu Công Nghiệp, Khu Chế Xuất Ở Việt Nam - Thực Trạng Và Giải Pháp

1

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
ÐE TÀI: “Phát trien nhà õ cho công
nhân tai các khu công nghi¾p, khu
che xuat õ Vi¾t Nam - Thnc trang và
giãi pháp.”


LèI Me ÐAU
Trong quá trình công nghi¾p hoá, hi¾n dai hoá nen kinh te nưóc ta có sn
chuyen d%ch manh me sang lĩnh vnc công nghi¾p, d%ch vn dan den toc d®
phát trien các dô th%, khu công nghi¾p tăng rat nhanh. M¾t khác sn chênh
l¾ch thu nh¾p rat lón giua thu nh¾p ó thành th% và nông thôn, sn dư thùa
lao d®ng nông nghi¾p là nguyên nhân tat yeu dan den sn di cư o at cúa
dòng ngưòi tù nông thôn sang thành th% de sinh song và làm vi¾c tai các dô
th% và các khu công nghi¾p. Hi¾n nay có hàng tri¾u ngưòi thu®c doi
tưong này dang song và làm vi¾c tai các dô th% và các khu công nghi¾p. Vì
v¾y vi¾c giái quyet nhà ó cho các doi tưong này là van de rat lón can
dưoc dánh giá m®t cách day dú, dúng múc tù dó de ra nhung giái pháp và
chính sách mang tính dong b®.
Các KCN, KCX cúa Vi¾t Nam ngày càng tró thành nơi thu hút các nhà
dau tư nưóc ngoài và trong nưóc. Hi¾u quá trưóc mat có the thay là nhieu
vi¾c làm mói dưoc tao ra, thu nh¾p tăng lên vói ngưòi lao d®ng cùng vói sn
phát trien các hoat d®ng kinh te khác như tài chính, báo hiem, các d%ch vn
cho KCN, KCX. Ðieu lón hơn là dã làm cho thay doi nhanh chóng sn phát
trien kinh te xã h®i tai các tính, thành pho có KCN, KCX dóng góp cho sn
phát trien kinh te xã h®i chung cúa cá nưóc.
Theo kinh nghi¾m thnc te dã cho thay, de nâng cao hi¾u quá và phát
trien năng suat lao d®ng thì m®t trong nhung vi¾c phái làm là vi¾c phân bo
dân cư, lao d®ng tai các vùng công nghi¾p phái tính den dieu ki¾n ve thòi

gian di lai cúa công nhân sao cho ít nhat. Tù cho làm vi¾c den cho ó trung


bình không nên quá 30-40 phút tuỳ thu®c vào h¾ thong giao thông và toc d®
di chuyen cúa phương ti¾n di lai. Tuy nhiên các khu dân cư can có khoáng
cách vói khu vnc sán xuat de tránh ô nhiem môi trưòng.
So lưong lao d®ng tăng nhanh nhưng quy hoach phát trien khu công
nghi¾p chưa tính tói yêu cau ve cho ó cho công nhân. Chí khi xây dnng xong
cơ só ha tang thì van de nhà ó cho công nhân mói tró nên búc xúc. é phía
nhà nưóc cũng như phía doanh nghi¾p hi¾n nay van chưa có hưóng giái
quyet và cho den nay cũng chưa có cơ che chính sách rõ ràng cho công tác
xây dnng nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX ó Vi¾t Nam. Vì v¾y, em
nghiên cúu de tài “Phát trien nhà õ cho công nhân tai các khu công
nghi¾p, khu che xuat õ Vi¾t Nam - Thnc trang và giãi pháp”.
Ðe tài t¾p trung làm rõ hai mnc tiêu chính:
Thú nhat, nêu lên thnc trang cúa vi¾c phát trien nhà ó cho công nhân tai
các KCN, KCX ó Vi¾t Nam trong thòi gian gan dây. Ðã có nhung cơ che
chính sách nào cúa nhà nưóc nham d%nh hưóng giái quyet cho van de nhà ó
công nhân chưa? Nó có hi¾u quá gì không?
Thú hai, tìm hieu nguyên nhân và de ra m®t so giái pháp cho vi¾c phát
trien nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX ó Vi¾t Nam.
Ðoi tưong nghiên cúu cúa de tài là thnc trang và giái pháp phát trien
nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX ó Vi¾t Nam hi¾n nay.
Pham vi nghiên cúu cúa de tài:
Ve không gian: Ðe tài se nghiên cúu thnc trang và giái pháp phát trien
nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX trên pham vi cá nưóc, tuy nhiên có
t¾p trung vào nhung khu công nghi¾p dien hình ó Vi¾t Nam như Hà N®i,
thành pho Ho Chí Minh...

4

Ve thòi gian: Nhung so li¾u liên quan dùng trong de tài de phân tích,
nghiên cúu dưoc thu th¾p trong thòi gian 5 năm gan dây, tù 2001-2006; de
tài se kien ngh% nhung giái pháp den năm 2010 và tam nhìn den 2015.
Phương pháp nghiên cúu: phương pháp tong hop ket hop vói phương
pháp chuyên gia trong phân tích; Dna trên tài li¾u, sách báo có liên quan,
nhung de tài dã nghiên cúu trưóc dây; dna trên so li¾u thú cap cúa Vi¾n
nghiên cúu quán lý kinh te Trung ương dã dieu tra thnc te tai các khu công
nghi¾p, khu che xuat ó Vi¾t Nam cúa các nhà nghiên cúu có liên quan den
de tài.
Ket cau de tài: ngoài phan mó dau, ket lu¾n, danh mnc tài li¾u tham
kháo thì phan n®i dung chính cúa de tài dưoc giái quyet trong 3 chương:
Chương 1: Tong quan chung ve nhà ó cho công nhân tai các KCN,
KCX và kinh nghi¾m cúa các nưóc trên the giói ve vi¾c phát trien nhà ó cho
công nhân tai các KCN, KCX.
Chương 2: Thnc trang ve phát trien nhà ó cho công nhân tai các
KCN, KCX và các cơ che chính sách cúa nhà nưóc ve vi¾c phát trien
nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX ó Vi¾t Nam.
Chương 3: Nhung kien ngh% và giái pháp cho vi¾c phát trien nhà ó cho
công nhân tai các KCN, KCX.


CHƯƠNG 1
TONG QUAN CHUNG VE NHÀ e CHO CÔNG NHÂN TAI
CÁC KCN, KCX VÀ KINH NGHI½M CUA CÁC NƯéC TRÊN
THE GIéI VE VI½C PHÁT TRIEN NHÀ e CHO CÔNG NHÂN
TAI CÁC KCN,
KCX
1. Khái quát ve các KCN, KCX.

Sau hơn 15 năm phát trien ke tù khi ra dòi KCN dau tiên (khu che xuat
Tân Thu¾n – thành l¾p ngày 24/9/1991), cho den giua năm 2006, cá nưóc ta
dã có 135 KCN, KCX dưoc thành l¾p ó 45 tính, thành pho trong cá nưóc vói
tong di¾n tích dat tn nhiên 26.500 ha, trong dó có 75 KCN, KCX dã di vào
hoat d®ng. So lưong các KCN van tiep tnc gia tăng manh me và theo so li¾u
gan dây nhat, tính den tháng 10/2007 cá nưóc dã có 154 KCN dưoc thành
l¾p vói tong di¾n tích dat tn nhiên 32.808 ha. Trong dó di¾n tích dat công
nghi¾p có the cho thuê là 21.775 ha chiem 66% tong di¾n tích dat tn nhiên.
Có 92 KCN dã di vào hoat d®ng vói tong di¾n tích dat tn nhiên 20.758 ha và
62 KCN dang trong giai doan den bù, giái phóng m¾t bang và xây dnng cơ
bán vói tong di¾n tích dat tn nhiên 12.073 ha. Theo ke hoach den 2015 có
khoáng 109 KCN nua se hình thành.
Tính den giua năm 2006 các KCN ó nưóc ta dã thu hút 86 van lao d®ng
trnc tiep làm vi¾c trong KCN và trên m®t tri¾u lao d®ng trong lĩnh vnc xây
dnng, cung cap d%ch vn cho các KCN tai các cơ só kinh doanh ngoài KCN.
Tý l¾ bình quân thu hút lao d®ng tai các KCN trên m®t dơn v% di¾n tích
hi¾n nay là 90-100 ngưòi/ ha . Neu KCN t¾p trung các ngành nghe như d¾t
may, lap ráp di¾n tú, sán xuat giày dép…có sú dnng nhieu lao d®ng thì tý


l¾ trên còn cao hơn. Như v¾y vói KCN, KCX có quy mô bình quân ó
Vi¾t Nam


hi¾n nay là 100-150 ha thì m®t KCN se có khá năng thu hút 10.000-15.000
lao d®ng. Vói KCN có quy mô di¾n tích lón tói 2.700 ha như KCN Nhơn
Trach (Ðong Nai) thì khi lap day lưong lao d®ng làm vi¾c tai dây dat múc
300.000 ngưòi và se tao nên ó dây m®t dô th% công nghi¾p mói.
Các KCN, KCX phân bo ó tat cá các tính thành trong cá nưóc tuy nhiên
nó t¾p trung chú yeu ó nhung vùng kinh te trong diem cúa ba mien Bac,

Trung, Nam. Vói tong di¾n tích dat tn nhiên lên tói 25.900 ha, 110 KCN này
chiem gan 80% tong di¾n tích các KCN trong cá nưóc. Ðen thòi diem cuoi
tháng 10/2007, các KCN, KCX trên cá nưóc dã cho thuê dưoc trên 11.177
ha, dat tý l¾ lap day di¾n tích dat công nghi¾p có the cho thuê cúa các KCN
cá nưóc là 54,1%, riêng các KCN dã v¾n hành thì cho thuê dưoc trên 9.928
ha, dat tý l¾ lap day di¾n tích dat công nghi¾p có the cho thuê là trên 71,1%.
Theo thong kê tai các d%a phương gúi báo cáo và ưóc tính tù các nguon
thông tin khác, hi¾n nay có khoáng 1 tri¾u lao d®ng dang làm vi¾c tai các
KCN, KCX và các khu kinh te trên toàn quoc. Trong so nhung lao d®ng này
có khoáng trên 700.000 lao d®ng là ngưòi tính ngoài ho¾c huy¾n ngoài và
có nhu cau thuê nhà ó trong thòi gian lao d®ng tai các KCN, KCX. Trong
các khu nhà t¾p trung (xây dnng tù nguon ngân sách nhà nưóc ho¾c tù phía
các doanh nghi¾p) cũng chí dú cung cap cho ó, sinh hoat cho khoáng 710% so lao d®ng dang lam vi¾c tai dây và có nhu cau ve nhà ó. Trên 90%
công nhân còn lai phái tn thu xep cho ó, thuê tro rái rác trong các khu dân
cư gan nơi ho làm vi¾c hay các KCN.
Vói sn phát trien hi¾n nay cúa các KCN, KCX ó Vi¾t Nam thì den nay
các KCN, KCX này dã thu hút trên cá nưóc dưoc 2.600 dn án có von dau tư
nưóc ngoài vói tong von dau tư trên 25,3 tý USD và gan 2.800 dn án dau tư
trong nưóc vói tong so von dau tư dăng ký gan 137 nghìn tý dong (chưa ke


các dn án dau tư phát trien ket cau ha tang KCN vói tong so von dau tư 976
tri¾u USD và 43 nghìn tý dong).
Vi¾c phát trien các KCN, KCX dã và dang góp phan quan trong giái
quyet vi¾c làm cho lao d®ng tai cho và lao d®ng nh¾p cư. Trong thòi gian
tói, lnc lưong lao d®ng trong các KCN, KCX gia tăng manh me cùng vói sn
phát trien cúa các dn án hoat d®ng trong các KCN, KCX. Tính den tháng
6/2007 , các KCN, KCX cúa cá nưóc dã thu hút dưoc khoáng 1 tri¾u lao
d®ng trnc tiep vói tý trong lao d®ng có chuyên môn ky thu¾t tăng lên và dat
gan 40%. Ngoài ra neu tính cá so lao d®ng gián tiep thì tong so vi¾c làm

dưoc tao ra tù chương trình phát trien KCN, KCX t¾p trung nhieu nhat là tai
TP Ho Chí Minh vói khoáng trên 210 nghìn lao d®ng làm vi¾c tai hơn 100 xí
nghi¾p trong 14 KCN, KCX, trong so này có khoáng 60-70% lao d®ng là
ngưòi tù các d%a phương khác den làm vi¾c tai TP Ho Chí Minh và dai da so
công nhân ó dây deu có nhu cau nhà tro. Trong khi dó toàn thành pho chí có
4/14 KCN là có xây nhà lưu trú cho công nhân, còn lai deu không có ho¾c là
công nhân phái song trong các khu nhà tam bo, thieu thon dieu ki¾n sinh
hoat toi thieu.
Năm 2007, TP Ho Chí Minh dã khói công xây dnng nhà lưu trú tai 5
khu là: Tân Thu¾n, Linh Trung 2, Tân Thói Hi¾p, Long Thói, Vĩnh L®c vói
tong quy mô dáp úng dưoc gan 7000 cho ó cho công nhân. Ðen tháng
3/2007 thành pho tien hành súa chua 2 khu nhà ó KCX Linh Trung de dưa
công nhân vào ó. Ngoài ra thành pho cũng tích cnc bo sung quy hoach bên
ngoài KCN, KCX quyet tâm xây dnng dưoc 8000-10.000 cho ó cho công
nhân trong năm 2008.
Riêng tai Hà Nô%, quá trình mó r®ng phát trien và thu hút manh dau tư
vào các KCN, KCX dã tao lên súc hút manh ve lao d®ng tai dây, bao gom


d®i ngũ cán b® ky thu¾t, công nhân, nhân viên nghi¾p vn và cán b® quán
lý trong dó 90% là công nhân và ky thu¾t viên. Trong so nhung lao d®ng
dang làm vi¾c tai Hà N®i có cá ngưòi Vi¾t Nam và ngưòi nưóc ngoài chú
yeu là cán b® quán lý hay ky thu¾t viên cao cap.
Lao d®ng trong các KCN, KCX ó Hà N®i nói riêng và cá nưóc nói
chung hi¾n nay có d¾c diem là lao d®ng tré, lao d®ng nu và lao d®ng di cư
chiem tý l¾ khá cao. Lao d®ng ó d® tuoi tù 18 den 35 chiem 90% tong so lao
d®ng trong các KCN, KCX. Lao d®ng nu chiem 60% (phù hop vói ngành da
giày, d¾t may, thuý sán); lao d®ng tù d%a phương khác den làm vi¾c chiem
65%.
Tai Ðà Nang có 6 KCN trên tong di¾n tích dat khoáng 1500 ha và thu

hút khoáng 40 nghìn lao d®ng. Trong so dó có khoáng 60% là ngưòi ngoai
tính can cho tro. Riêng qu¾n Liên Chieu, dân so só tai khoáng 91 nghìn
ngưòi. Trong khi dó so lao d®ng ngoai tính khoáng 30 nghìn ngưòi. Cùng
lúc dó trên d%a bàn qu¾n còn có khoáng 30 nghìn sinh viên cúa các trưòng
dai hoc. Tuy nhiên hi¾n van chưa có chương trình, dn án ve nhà tro cho công
nhân các KCN, KCX.
Quáng Nam vói 5 KCN, KCX thu hút khoáng 18 nghìn lao d®ng. Riêng
tai KCN Ði¾n Nam - Ði¾n Ngoc (huy¾n Ði¾n Bàn) có khoáng 15 nghìn lao
d®ng, tuy nhiên so nhà ó cũng mói chí dáp úng dưoc khoáng 5%, còn lai thì
95% so ngưòi lao d®ng deu phái tn tìm cho ó trong dân. Hau het so lao d®ng
này dang phái thuê ó nhung nhà tro mà so lưong và chat lưong cúa chúng
da phan là thap, cũng chưa the có so li¾u thong kê dưoc.
Tai tính Bình Dương có 21 KCN, KCX chiem di¾n tích khoáng 5300 ha
vói khoáng 149 nghìn lao d®ng. Tuy nhiên mói chí có rat ít khu nhà chính


thúc là dành cho công nhân. é dây chí có công ty giày Thái Bình thì có
khoáng 1000 cho ó cho công nhân và My Phưóc thì có khoáng 900-1000
cho, còn lai hau het deu chung tình trang như các KCN, KCX trên toàn
quoc.
Tai th% tran Ben Lúc (Long An), dân so trên d%a bàn cúa th% tran
khoáng trên 18 nghìn ngưòi, riêng nhà máy Chin Lou dóng tai d%a bàn th%
tran dã có khoáng 25 nghìn công nhân làm vi¾c. Trong so dó có khoáng
10 nghìn ngưòi dang thuê nhà trên dat th% tran. Trong tong so nhung công
nhân thuê nhà này chí có vài nghìn ngưòi là có khá năng thuê dưoc nhung
nhà tro xây dnng tương doi cơ bán cúa các doanh nghi¾p cho thuê nhà tro
như Kim Tý và Dung Quý. So công nhân và lao d®ng còn lai phái thuê
nhung nhà rat tam bo, cơi nói, t¾n dnng.
So lao d®ng trong các KCN, KCX tăng nhanh vói các dieu ki¾n
và d¾c diem nêu trên dan den cau ve nhà ó tăng manh tai các khu vnc KCN

(nhà ó cho ngưòi d%a phương khác den làm vi¾c, nhà ó cho gia dình tré mói
hình thành …). Hau như toàn b® so ngưòi lao d®ng tù d%a phương khác den
làm vi¾c tai các KCN, KCX deu có nhu cau ve nhà ó. M®t so lao d®ng là
ngưòi d%a phương cũng có nhu cau ve nhà ó gan KCN, KCX do che d® làm
vi¾c theo ca kíp cúa các doanh nghi¾p bu®c ngưòi dân phái bám xưóng bám
máy hay làm thêm giò. Do di¾n tích nhà ó cúa gia dình hi¾n có ch¾t hep, do
bán thân ngưòi lao d®ng thích song tn l¾p không muon phn thu®c gia dình,
bên canh dó cũng do giao thông trong khu vnc chưa thu¾n ti¾n, ton nhieu
thòi gian ho¾c kém an toàn nên m®t so công nhân tuy trong cùng huy¾n vói
nhung KCN, KCX song ó các d%a diem khó khăn ve giao thông van có nhu
cau ve nhà ó gan KCN…


11

Phan lón nhung nhà cho thuê deu là nhà tam bo, lop ngói xi măng,
khoáng 3-4 công nhân thuê m®t buong vói giá tù 100.000-150.000
dong/ngưòi/tháng không ke di¾n nưóc; ó các khu vnc xa dô th% lón thì giá
thuê phòng có thap hơn chút ít. Tình hình an ninh tr¾t tn tai các khu công
nhân thuê tro ó m®t so KCN cũng có nhieu búc xúc do lnc lưong lao d®ng
thuê nhà dông và phúc tap.

loai.

2. Nhà õ cho công nhân tai các KCN, KCX – Khái ni¾m và
phân
2.1. Khái ni¾m chung ve nhà õ.
Moi quoc gia dù là phát trien hay dang phát trien cũng deu có m®t sn

giong nhau, d¾c bi¾t doi vói nhung nưóc dang có nen công nghi¾p phát trien

deu có sn giong nhau ve phân tang xã h®i trong c®ng dong dân cư. Ðieu này
the hi¾n ó cho, bao giò trong xã h®i cúa nó cũng bao gom nhung h® gia dình
có múc song, sinh hoat, thu nh¾p hoàn toàn khác nhau. Ðó là nhung ngưòi
có thu nh¾p rat cao; nhung ngưòi có thu nh¾p cao; nhung ngưòi có thu nh¾p
trung bình; nhung ngưòi có thu nh¾p thap; và nhung ngưòi có thu nh¾p rat
thap.
Vói nhung ngưòi thu®c nhóm có thu nh¾p cao, rat cao hay trung bình
thì vói ho van de nhà ó không có gì khó khăn lam cho ho, nhưng vói nhung
ngưòi có thu nh¾p thap và rat thap thì lai khác. Ho hau het là g¾p khá nhieu
khó khăn trong van de tao l¾p nhà ó.
Hau het nhung chương trình phát trien cúa moi quoc gia trên the giói,
bao giò chương trình nhà ó cho các thành phan dân cư trong xã h®i cũng
dưoc quan tâm rat nhieu. Chương trình này bao gom cá các thành phan dân
cư, doi tưong xã h®i là nhà cho ngưòi lao d®ng tai các khu sán xuat, nhà cho


ngưòi nghèo, ngưòi g¾p khó khăn, hoan nan trong cu®c song do thiên tai,
b¾nh t¾t,… Tùy theo tình hình, d¾c diem thnc te cúa moi nưóc và trong tùng
hoàn cánh cn the cúa tùng giai doan mà có chính sách dau tư phát trien nhà ó
cho các doi tưong nêu trên là khác nhau. Tù vi¾c dau tư bang ngân sách nhà
nưóc den vi¾c khuyen khích và tao dieu ki¾n de ho tro các thành phan kinh
te tham gia dau tư vào lĩnh vnc xây dnng nhà ó de cho các doi tưong này
thuê, tam thòi cư trú ho¾c thuê mua.
Ðe hieu the nào là nhà ó cho công ngưòi lao d®ng, công nhân tai các
KCN, KCX, thì hi¾n nay chưa tùng có m®t khái ni¾m cn the nào nói den.
Cũng chưa có khái ni¾m thong nhat nào ve nhà ó cho công nhân, ngưòi lao
d®ng tai các KCN, KCX. Theo nhung dieu khoán, quy pham trong “Chương
I: Nhung quy d%nh chung” cúa Ngh% d%nh so 90/2006/NÐ-CP ngày 6
tháng 9 năm 2006 ve Quy d%nh chi tiet và hưóng dan thi hành Lu¾t Nhà ó,
chúng ta có khái ni¾m ve “nhà ó xã h®i” dưoc dùng nhat the hóa vói nhà ó

công nhân, ngưòi lao d®ng tai các KCN, KCX như sau: “Nhà ó xã h®i”
dưoc hieu là nhà ó do nhà nưóc ho¾c to chúc, cá nhân thu®c các thành
phan kinh te dau tư xây dnng cho các doi tưong quy d%nh tai dieu 53 và dieu
54 cúa Lu¾t Nhà ó thuê ho¾c thuê mưón theo cơ che do Nhà nưóc quy d
%nh.”
Ngoài ra trong lu¾t Nhà ó còn có quy d%nh ve dieu ki¾n dưoc thuê và
mua nhà ó xã h®i bao gom:
- Chưa có só huu nhà và chưa dưoc thuê ho¾c thuê mua nhà ó thu®c só huu
nhà nưóc; có nhà ó thu®c só huu cúa mình nhưng di¾n tích bình quân
trong h® gia dình dưói 5m2 sàn/ ngưòi; nhà ó thu®c só huu cúa mình nhưng
là nhà ó tam, hư hóng ho¾c d®t nát.
- Ngưòi dưoc thuê – mua quy nhà ó xã h®i ngoài các dieu ki¾n quy d%nh nói
trên còn phái thanh toán lan dau 20% giá tr% cúa nhà dưoc thuê mua.


Van de nhà nưóc khuyen khích các thành phan kinh te tham gia dau tư
xây dnng nhà ó cho công nhân, cho ngưòi lao d®ng dưoc the hi¾n qua các
chính sách ve dat dai như: không tính tien sú dnng dat, tien thuê dat, có
nhung chính sách ưu dãi ve thue, ưu dãi ve lãi suat von vay và các chính
sách tao dieu ki¾n và ưu dãi khác như giá cho thuê, giá thuê mua dưoc tính
trên nguyên tac báo toàn von dau tư xây dnng.
2.2. Các loai hình nhà õ cua công nhân tai các KCN, KCX.
Nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX hi¾n nay rat da dang và có
nhieu hình thúc, tuy nhiên có the chia thành ba loai chính như sau:
- Nhà ó do nhà nưóc xây dnng.
- Nhà ó do các doanh nghi¾p xây dnng.
- Nhà ó do các h® dân xây dnng.
Thú nhat là loai nhà ó do nhà nưóc xây dnng. Ðây là loai hình nhà ó có
chat lưong cao nhat trong tat cá các loai hình nhà ó dành cho công nhân,
ngưòi lao d®ng trong các KCN, KCX thuê vì loai nhà ó này dưoc xây dnng

theo tiêu chuan cúa Nhà nưóc ban hành. Hi¾n nay loai nhà ó này có rat ít, nó
chiem khoáng 1% trong tong so lưong nhà ó cho công nhân thuê và chí dưoc
thnc hi¾n ó m®t so d%a phương t¾p trung các KCN lón như TP Ho Chí
Minh, Bình Dương và Ðong Nai. Ðây là m®t loai hình nhà ó chung cư
chưa dưoc xây dnng ó các tính thành pho trnc thu®c trung ương khác
ngoài nhung thành pho trên.
Thú hai là loai nhà do các doanh nghi¾p xây dnng, dây là loai nhà ó
dưoc thiet ke trên di¾n tích dat tai các KCN. Loai nhà này dưoc xây dnng
khoáng 3-5 tang theo tiêu chuan cúa B® xây dnng và quy d%nh cúa UBND
TP Ho Chí Minh (Quyet d%nh 75). Nhung khu nhà ó này hi¾n nay dang
dưoc xây dnng và hoàn chính de dưa vào sú dnng, nhưng hau het nó t¾p


trung ó TP Ho Chí Minh như ó KCX Tân Thu¾n do công ty co phan phát
trien Sài Gòn xây dnng 2 khu nhà quy mô 1900 cho ó, KCN Tân Bình, công
ty phát trien nhà Qu¾n 5 xây dnng 2 khu chung cư vói quy mô 720 cho ó;
KCX Linh Trung 1, công ty d%ch vn d%a oc Sài Gòn xây dnng 104 phòng
vơi quy mô 840 cho ó, Tong công ty xây dnng Sài Gòn xây dnng 2 khu
nhà 5 tang vói quy mô 1520 cho ó; KCN Vĩnh L®c, công ty co phan nhà
Qu¾n 5 xây dnng 2 khu chung cư vói quy mô là 720 cho ó.. Theo so li¾u
thong kê ve vi¾c nhà nưóc và doanh nghi¾p dám báo dưoc cho ó cho ngưòi
lao d®ng ta thay:
Tinh, thành pho

Ty l¾ nhà õ dưoc dãm bão (%)

TP Ho Chí Minh

5.4

Ðong Nai

6.5

Bình Dương

15

Như v¾y ta thay so vói tong nhu cau cúa ngưòi lao d®ng ve cho ó thì tý
l¾ này là quá ít. Doanh nghi¾p và nhà nưóc mói chí dám báo dưoc m®t phan
nhó so lưong nhà cho công nhân tai các KCN, KCX.
Ðây là nhung khu nhà dám báo chat lưong tot thú hai sau loai nhà ó do
nhà nưóc xây dnng. Chat lưong cúa nó hơn han so vói nhung loai nhà ó do
doanh nghi¾p tư nhân và các h® gia dình xây dnng de cho thuê. Khu nhà này
dã dám báo dưoc chat lưong cu®c song cúa ngưòi công nhân. Nhà ó do
doanh nghi¾p xây dnng trong khuôn viên dat cúa doanh nghi¾p trong KCN.
Vì v¾y chat lưong cu®c song trong này b% tách bi¾t vói c®ng dong dân cư,
dong thòi nhung ha tang xã h®i di kèm vói chat lưong cu®c song cũng có
nhieu bat c¾p


Thú ba là loai nhà ó do các h® dân xây dnng, hi¾n nay loai nhà ó này
khá pho bien ó hau het các KCN, KCX trên cá nưóc. Theo so li¾u dieu tra
cúa nhóm nghiên cúu de tài liên quan den van de nhà ó cho công nhân tai
các KCN, KCX ó Vi¾t Nam cúa Vi¾n nghiên cúu quán lý kinh te Trung
ương cho thay, tai TP HCM nhà ó do h® gia dình xây dnng dám báo dưoc
96,4% so lưong cho ó cho ngưòi lao d®ng trong các KCN, KCX. Còn tai
Long An thì dai da so (chiem gan 100%) so lưong nhà ó cho công nhân tai
các KCN, KCX ó dây là do các h® gia dình cung cap. Nhà nưóc cũng như
doanh nghi¾p chưa he xây dnng cho ó cho công nhân. Cũng vói tình trang

như trên thì tai Quáng Nam, Bình Ð%nh, cho ó cúa công nhân hi¾n nay chú
yeu do các h® gia dình cung cap.
Riêng tai Hà N®i, hi¾n nay có khoáng 28.200 lao d®ng trong các KCN,
KCX nhưng công nhân thì trên 90% phái thuê nhà tro cúa dân de ó. Tính
Hưng Yên dang dau tư xây dnng khu chung cư tai KCN Như Quỳnh. Tuy
nhiên khi công trình dã hoàn thành cũng chí dáp úng m®t phan nhó nhu cau
nhà ó cho lao d®ng tai dây, còn da phan công nhân lai van phái di thuê nhà ó
cho mình tai các khu vnc lân c¾n vói KCN.
Nhung loai nhà ó do ngưòi dân tn phát xây lên theo xu hưóng phát trien
cúa các KCN, KCX và sn gia tăng cúa nó de dáp úng nhu cau cúa ngưòi lao
d®ng tai dây. Chính dieu dó làm cho phan lón nhà tro này có chat lưong rat
kém. Hau het dó là nhung căn nhà mái tôn, giay dàu, tưòng gach, lá dùa, nen
lát gach ho¾c láng xi măng, không có công trình phn khép kín, phan lón dó
là h¾ thong nhà v¾ sinh chung rat bat ti¾n, nhat là doi vói phn nu.
Loai nhà ó do ngưòi dân tn phát xây lên hi¾n nay có the là loai nhà xây
mói, nhà do h® gia dình ngăn tù di¾n tích còn thùa cúa gia dình mình de cho
thuê ho¾c là nhà xây tam trên dat vưòn, dat tho cư hay công trình phn trưóc


dó. Trong ba loai nhà trên thì loai nhà do ngưòi dân xây mói de cho công
nhân thuê hi¾n nay có chat lưong tot nhat so vói nhung loai nhà kia, tuy
nhiên do ho phái dóng thue khá cao (28% thue thu nhap doanh nghi¾p và
VAT 10%) nên thu hoi von ch¾m và không có tích lũy de tu súa nhà tro. Vì
v¾y mà loai nhà này cũng ít. Ðây là mô hình rat phù hop vói giai doan hi¾n
nay, cho nên Nhà nưóc nên có nhung cơ che chính sách de ho tro tao dieu
ki¾n cho nhung h® dân có khá năng xây dnng nhà ó cho công nhân thuê,
giám bót súc ép ve nhu cau nhà ó dang ngày m®t gia tăng hi¾n nay. Còn doi
vói nhung loai nhà ó do ngưòi dân xây dnng tù di¾n tích thùa cúa gia dình
hay xây trên dat tho cư thì phan lón chat lưong kém, an ninh không dám báo,
không an toàn. Chac chan ve sau này không m®t ngưòi ó tro nào muon duy

trì tình trang cho ó cúa mình như v¾y.
3. Kinh nghi¾m cua m®t so nưóc trên the giói ve vi¾c phát trien nhà õ
cho công nhân tai các KCN, KCX.
Vi¾c phát trien nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX hi¾n nay dang
là m®t van de khá búc xúc d¾t ra vói tat cá các nưóc, d¾c bi¾t là doi vói
nhung nưóc có toc d® tăng trưóng phn thu®c phan lón vào yeu to phát trien
các KCN, KCX. Sau dây là m®t so nhung kinh nghi¾m cúa các nưóc trên the
giói ve vi¾c phát trien nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX.
3.1. M®t so giãi pháp cua các tieu vương quoc à R¾p (UAE).
Chính quyen thành pho công nghi¾p Dubai dã thông báo hoàn thành
thành pho lao d®ng dau tiên tai khu Base Metal, vói súc chúa 12500 ngưòi
gom quán doc và công nhân.
Thành pho lao d®ng, bao gom 14 toà nhà, là dn án dau tiên trong so báy
dn án theo ke hoach se dưoc xây dnng tai thành pho công nghi¾p Dubai vói


chi phí lên tói 1.6 tý Dh (Dirham, dơn v% tien t¾ cúa UAE, bang 0.272294
USD, bang khoáng 4.356 dong Vi¾t Nam). Sáu dn án còn lai dưoc xây dnng
trong năm 2007 và hoàn thành vào quý 1 năm 2008. Vi¾c hoàn thành thành
pho lao d®ng dau tiên chí là m®t phan trong m®t ke hoach tong the nham
giúp thành pho công nghi¾p có the tao dưoc cho ó cho nguon lao d®ng can
thiet cho thành pho vói múc giá chap nh¾n dưoc và có the tn trang trái dưoc.
Thành pho công nghi¾p Dubai nam toa lac trên trnc dưòng Emirates và
gan vói dưòng Shaikh Zayed, có di¾n tích gan 560 tri¾u feet vuông. Ðây là
khu vnc công nghi¾p bao gom sáu cnm công nghi¾p thnc pham và do uong,
kim loai cơ bán, khoáng pham, hoá chat, trang thiet b% và phn tùng giao
thông, máy móc và thiet b% cơ khí.
Chương trình nhà ó dưoc xây dnng vói m®t phong cách riêng da mnc
dích vói bán sac riêng và tiên tien m®t m¾t tao cho công nhân khá năng tiep
c¾n các khu sán xuat m®t cách de dàng, m¾t khác lai giúp cái thi¾n dieu

ki¾n sinh hoat cúa công nhân trong m®t thành pho công nghi¾p toàn di¾n
thu®c loai hàng dau trong khu vnc.
Nhà ó cúa công nhân trong thành pho công nghi¾p dưoc trang b% cho
các thiet b% tiên tien, bao gom m®t phòng bep dưoc thiet ke riêng, m®t quán
ăn tn phnc vn (cafeteria), m®t phòng gi¾t do, phòng ngú có dieu hoà nhi¾t
d®, sân chơi dành cho bóng ro, bóng dá và cric-ke. Các d%ch vn khác như
cúa hàng ăn uong, cúa hàng tap hoá, ngân hàng, trung tâm y te, rap hát và
các d%ch vn bán lé khác cũng se dưoc dưa vào hoat d®ng nham dáp úng các
nhu cau sinh hoat thưòng ngày cúa công nhân.
Khi hoàn thành dn án, các thành pho lao d®ng se có tong di¾n tích 14
tri¾u feet vuông, vói 87500 giưòng. Thiet ke và quy hoach cúa tat cá các


thành pho lao d®ng này là tuân thú theo các quy d%nh mói nhat cúa thành
pho công nghi¾p Dubai, và dưói sn giám sát cúa Maqayees, trung tâm tiêu
chuan công nghi¾p Dubai.
3.2. M®t so giãi pháp cua Bang Selangor (Malaysia) xây dnng chương trình
phát trien nhà õ cho công nhân.
Chương trình này dưoc chính quyen bang Selangor (Malaysia) bat dau
de phát trien nhà ó mói cho công nhân cúa bang. Chương trình này dưoc d¾t
tên là “Chương trình nhà ó cho các c¾p uyên ương”.
Nhà xây dnng theo chương trình này se dưoc t¾p trung tai các khu vnc
phn c¾n khu công nghi¾p. Theo tuyên bo mà Ban thư ký báo chí tai văn
phòng Menteri Besar, chương trình nhà ó cho các c¾p uyên ương nham dám
báo rang công nhân se không phái ròi di nơi khác khi l¾p gia dình. Ðieu này
se góp phan làm giám múc bien d®ng lao d®ng tai các nhà máy, các KCN…
tù dó tao ra súc hút cho các nhà dau tư.
Hai trong so nhung d%a diem dưoc xác d%nh là thích hop cho chương
trình nhà ó cho các c¾p uyên ương này là Batu 7 và Si jang kang, nam gan
khu trung tâm Halal và Deng kil tai Sepang.

Tat cá các công dân dưói 45 tuoi tai Selangor deu dưoc dành cho các
căn h® này. Ðó là các căn h® lien ke nhau, moi căn gom ba phòng, moi căn
tr% giá 35,000 ringit.
Ðe toi ưu hoá sú dnng ti¾n ích m¾t bang, chương trình se to chúc xây
dnng các cnm căn h®, theo tí l¾ 20 den 25 dơn nguyên trên moi acre (mau
Anh túc là bang khoáng 0.4 hecta) so vói múc 15 dơn nguyên trên m®t acre
dang áp dnng trong các dn án nhà hi¾n tai.


Tuyên bo cúa ban thư ký báo chí cũng cho biet, m¾c dù thiet ke căn h®
là khá tiet ki¾m nhưng dieu dó se không làm ánh hưóng tói tính an toàn cũng
như khá năng dáp úng day dú các cơ só ha tang. Ðe dám báo tính ti¾n dnng
cho ngưòi sú dnng căn h® thì các ti¾n ích công c®ng di kèm như thùng rác,
sân chơi cho tré em, nhà c®ng dong (nhà chung cúa c®ng dong) se dưoc bo
trí tai nhung v% trí trung tâm cúa khuôn viên de moi h® gia dình có the de
dàng tiep c¾n, sinh hoat.
Se có m®t khoáng không gian riêng khoáng 20 foot (dơn v% do lưòng
Anh, bang 0.3048 mét) giua các dơn nguyên, de dám báo cho thiet ke khu
nhà dưoc tuân thú thì các khoáng này se không dưoc dùng de do xe hay cơi
nói…M®t khu vnc do xe trung tâm se dưoc bo trí cho ngưòi sú dnng.
Nhà ó theo chương trình này cũng se có “lá phoi xanh” dưói hình thúc
cây xanh có bóng mát trong doc theo các trnc dưòng chính và các khu vui
chơi.
3.3. Tai m®t so quoc gia khác.
Tai m®t so quoc gia khác van de nhà ó cho công nhân dưoc d¾t chung
trong van de nhà ó cho ngưòi lao d®ng có thu nh¾p thap. Tai My, B® xây
dnng nhà ó và phát trien dô th% My dưoc giao quán lý tien ho tro nhà de dám
báo quyen loi cho các h® gia dình có thu nh¾p thap ho¾c là nhung ngưòi
nghèo. Dưói sn báo dám cúa nhà nưóc, lãi xuat tín dnng giám và dưoc duy
trì ó m®t múc nhat d%nh phù hop vói khá năng cúa ngưòi di vay. Nhieu

chương trình cap von trnc tiep dã dưoc trien khai, như cap tam úng, cap tín
dnng ưu dãi cho vi¾c tao l¾p mói và cái tao nhà ó; ho tro ho¾c báo lãnh
thanh toán tien thuê nhà ó. Ngoài ra thì chính phú My cũng d¾c bi¾t quan
tâm den hình thúc phát trien nhà ó cho thuê giá thap. Tuy nhiên qua nhieu


năm, dù cũng qua nhieu chính sách cúa nhà nưóc, nhưng van de nhà ó công
c®ng cúa nưóc My van trong tình trang là khúng hoáng n¾ng. Ðieu này có
dưoc m®t phan do các d%nh che do tong thong các kỳ dưa ra khác nhau. Vói
moi kỳ tong thong thì lai có nhung chính sách ve nhà ó cho công nhân, nhà
ó công c®ng hay nhà ó xã h®i khác nhau chính vì v¾y mà cũng là m®t trong
nhung nguyên nhân dan den khúng hoáng nhà ó xã h®i tai My. Ðen nay, bài
hoc kinh nghi¾m mà nưóc My có the rút ra là nguyên nhân dan den khúng
hoáng nhà ó là do thieu quy nhà cho thuê.
Tai Balan, chính sách ve nhà ó lai dưoc áp dnng như sau: ho phân ra
trong xã h®i có các doi tưong có nhu cau ve nhà ó, phân thành năm nhóm.
Ðó là:
- Nhóm có thu nh¾p rat cao.
- Nhóm có thu nh¾p cao.
- Nhóm có thu nh¾p trung bình.
- Nhóm có thu nh¾p thap.
- Nhóm có thu nh¾p rat thap.
Nhóm có thu nh¾p rat thap túc là ngưòi nghèo, gom các h® gia dình
g¾p thiên tai, rúi ro trong cu®c song, hay nhung ngưòi có thu nh¾p rat
thap. Nhóm này can có sn ho tro cúa nhà nưóc. Balan áp dnng hình thúc ó
dây là phân nhóm doi tưong trong xã h®i de có chính sách giái quyet cho
phù hop.
4. M®t so ket lu¾n rút ra cho Vi¾t Nam.
Tù thnc te và kinh nghi¾m cúa các quoc gia cho thay van de nhà ó cho
công nhân làm vi¾c tai các KCN, KCX là m®t van de rat quan trong và có ý

nghĩa thiet thnc cap bách vói sn phát trien lâu dài cúa các hoat d®ng sán xuat
kinh doanh và chien lưoc phát trien ben vung cúa các KCN, KCX. Sn phoi
hop giua nhà nưóc, ban quán lý các KCN, KCX, doanh nghi¾p và ngưòi dân


21

trong vi¾c giái quyet van de nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX ó moi
quoc gia, moi khu vnc tuy có khác nhau. Tuy nhiên van có nhung nét tương
dong và nhung xu the phát trien chung, chúng ta có the rút ra m®t so bài hoc
kinh nghi¾m quan trong cho Vi¾t Nam giái quyet van de này trên m®t so
khía canh sau:
Thú nhat là, chúng ta phái manh dan thùa nh¾n quan diem nhà ó cho
công nhân tai các KCN, KCX là m®t yeu to quan trong gan lien vói sn hình
thành và phát trien cúa các KCN, KCX dong thòi nó cũng là m®t nhân to
quan trong di lien vói quá trình phát trien kinh te dat nưóc, d¾c bi¾t là doi
vói nhung nưóc dang trong quá trình công nghi¾p hoá, hi¾n dai hoá như
Vi¾t Nam. Dù là nưóc di sau thì Vi¾t Nam cũng can phái nhan manh van
de này và có nhung cơ che chính sách quan tâm thích dáng. Vì tat cá
nhung nưóc dã trái qua thòi kỳ tăng trưóng và phát trien cũng deu khang d
%nh rang xuat phát tù nen táng và yeu to then chot là sn phát trien manh
me cúa các KCN, KCX. Gan vói van de này là van de giái quyet nhà ó cho
công nhân.
Thú hai là, Nhà nưóc phái là ngưòi di tiên phong trong vi¾c tao l¾p và
hi¾n thnc hoá các cơ che chính sách de phát trien nhà ó cho công nhân, cho
ngưòi lao d®ng. Bói vì van de nhà ó cho công nhân tai các KCN, KCX
không chí là van de ve kinh te mà nó còn liên quan nhieu nua den van de xã
h®i nên nhà nưóc can phái thnc hi¾n các bi¾n pháp ho tro trnc tiep (tài
chính) cho công nhân khi thuê hay mua nhà thông qua vi¾c cap von, báo
lãnh ho¾c cho vay ưu dãi. Ðe làm tot dieu này thì nhà nưóc can phái có sn

quy d%nh, cam ket rõ ràng và có khung pháp lý riêng de các bên liên quan
trnc tiep (Nhà nưóc, ban quán lý doanh nghi¾p, công nhân) có the doi chúng
công bang, dám báo dúng quyen loi và nghĩa vn khi tham gia. Bên canh dó
nhà nưóc còn can phái khuyen khích các doanh nghi¾p, ngưòi dân tham gia


vào quá trình cung úng loai hình d%ch vn nhà ó này thông qua các bi¾n pháp
ho tro trnc tiep ho¾c gián tiep cho các doanh nghi¾p, ngưòi dân như ưu dãi
thue, giá yeu to dau vào (di¾n, nưóc..), cơ só ha tang, cung cap thông tin quy
hoach các KCN, KCX,…Ve phía bên cung cap d%ch vn và nhà nưóc cũng
phái dám báo cam ket, quy d%nh di kèm ve giá thuê nhà ó, tiêu chuan ve chat
lưong và phòng tro cho thuê…
Tóm lai, trong xu the tat yeu cúa sn bien doi kinh te nói chung trên the
giói, bat kỳ quoc gia nào dù là phát trien hay dang phát trien, các quoc gia
dang trong quá trình CNH- HÐH chuyen doi cơ cau kinh te. Ðe thay doi và
phát trien theo hưóng tích cnc, thu hep khoáng cách vói các nưóc phát trien
di trưóc thì m®t trong nhung dieu ki¾n tiên quyet dó là phái t¾p trung phát
trien các KCN, KCX. Tuy nhiên de các KCN, KCX này hoat d®ng, phát
trien thì can phái có các yeu to cơ bán, nen táng bên trong, ó dây chính là
van de nhà ó cho công nhân, cho nhung ngưòi lao d®ng làm vi¾c tai nơi dó.
V¾y phía nhà nưóc, doanh nghi¾p, ngưòi dân phái làm gì de góp phan làm
cho dieu này tró thành hi¾n thnc? Ðó van còn dang là m®t an so cho moi
quoc gia dang phát trien, Vi¾t Nam cũng không the nam ngoài quy dao này.


CHƯƠNG 2
THUC TRANG PHÁT TRIEN NHÀ e CHO CÔNG NHÂN
TAI CÁC KCN, KCX VÀ CÁC CƠ CHE CHÍNH SÁCH CUA NHÀ
NƯéC VE VI½C PHÁT TRIEN NHÀ e CHO CÔNG NHÂN TAI
CÁC KCN,

KCX e VI½T
NAM
1. Nhung van de nãy sinh khi nhà õ cho công nhân tai các KCN, KCX
không dưoc giãi quyet.
Sn ra dòi cúa các KCN, KCX tai bat kỳ m®t quoc gia nào cũng thưòng
có m®t xu hưóng chung là se thu hút m®t lưong lao d®ng khá lón, d¾c bi¾t
là lao d®ng tré tù các d%a phương khác, mà chú yeu là các vùng nông thôn,
các quoc gia dư thùa lao d®ng khác. Nhu cau thu hút lao d®ng bình quân doi
vói các KCN, KCX khoáng tù 100-150 lao d®ng/ ha dat xây dnng công
nghi¾p, chưa ke so lao d®ng phn tro ăn theo. Khi xây dnng m®t KCN 100200 ha se hình thành nên m®t dô th% mói khoáng 10.000 den 30.000 lao
d®ng. Neu tính thêm so lao d®ng phn tro và ăn theo có the lên den 20.000
- 40.000 ngưòi, tương dương dô th% loai năm. Như v¾y khi xem xét sn
hình thành xây dnng KCN, KCX không chí phái t¾p trung giái quyet van de
xây dnng nhà xưóng mà còn phái chú ý den van de phát trien nhà cho công
nhân cũng như van de ha tang cơ só có liên quan (B® xây dnng 2007).
Chính vì sn gia tăng cúa các KCN, KCX kéo theo sn gia tăng cúa m®t
so lưong lao d®ng và nhung ngưòi ăn theo cao như v¾y cho nên neu van de
nhà ó cho công nhân không dưoc giái quyet thì h¾u quá tat yeu náy sinh se
là:


Thú nhat, công nhân se làm vi¾c không năng suat. Vì dieu ki¾n sinh
hoat (nhà ó) cúa công nhân ánh hưóng lón den khá năng tái tao súc lao d®ng
cúa công nhân và qua dó ánh hưóng den năng suat lao d®ng và sn phát trien
ben vung cúa doanh nghi¾p cũng như cúa KCN, KCX. Ta có the lay m®t ví
dn như tai Ðài Loan thu®c Trung Quoc, tình trang lam dnng tình dnc m®t
cách nghiêm trong xáy ra thưòng xuyên, nhat là doi vói nu công nhân tré
còn d®c thân. Nhieu nu công nhân tam tuoi 19 muon làm vi¾c tai các quán
bar karaoke nơi ho b% lam dnng tình dnc nhưng ít nhat múc lương cúa ho
nh¾n dưoc là NT $30.000 (US$ 1.170/ tháng, tý giá NT 25,924/US$ 1), là

múc thu nh¾p cao hơn làm trong nhà máy. Các KCX dã góp phan tao nên
“sn than kỳ kinh te” cúa Ðài Loan. Tuy nhiên ke tù th¾p ký 80, vói sn gia
tăng chi phí nhân công và giá dat, khá năng canh tranh cúa Ðài Loan dã b%
giám sút. Ke tù năm 1984, nhieu nhà máy trong các KCX dã chuyen sang
hoat d®ng tai các quoc gia khác. Ðieu ki¾n sinh hoat cúa công nhân ánh
hưóng tói năng suat lao d®ng bói vì neu dieu ki¾n ăn ó kém se ánh hưóng tói
súc khoé cúa công nhân qua các yeu to như: thieu ngú, thieu phương ti¾n di
lai và thòi gian nghí ngơi, dieu ki¾n v¾ sinh, nưóc uong kém. Neu thưòng
xuyên như v¾y thì tình trang này hàng ngày ánh hưóng tói súc khoé cúa
công nhân, d¾c bi¾t là nu công nhân – là lnc lưong lao d®ng chính cúa các
KCN, KCX. Ho là nhung công nhân sán xuat, do d¾c thù công vi¾c mà ho
phái làm vi¾c khoáng 10-12 tieng trong m®t ngày và có khi còn phái làm ca
dêm. Hơn nua ngoài thòi gian làm vi¾c ho lai còn phái chăm sóc gia dình,
con cái dan den ho thưòng xuyên di làm mu®n ho¾c phái nghí làm. Neu có
the di làm thì ho cũng không the cho năng suat cao và khá năng an toàn lao
d®ng b% giám.
Thú hai, do không có cho ó on d%nh nên dòi song cúa công nhân rat bap
bênh, nay dây mai dó, dieu này làm cho doanh nghi¾p có the thieu lao d®ng,


d¾c bi¾t là lao d®ng lành nghe. Rat nhieu công nhân khi dưoc hói dã trá lòi:
“van de chính cúa chúng tôi là chúng tôi không có nhà riêng, neu ngưòi chú
căn h® mà chúng tôi dang ó tró ve thì chúng tôi se phái chuyen di. Neu
chúng tôi dưoc vay mua nhà ho¾c dưoc cap nhà cúa Nhà nưóc thì tình hình
se tot hơn. Neu không chúng tôi se dành phái chuyen vào ó trong m®t văn
phòng nhà ó cúa thành pho cho tói khi ho cap cho chúng tôi m®t căn h®”.
Như v¾y sn on d%nh lao d®ng tai các KCN, KCX có the b% ánh hưóng
do dieu ki¾n sinh hoat toi t¾ cúa công nhân. Phan lón công nhân ho deu biet
rang ho có quyen dưoc sinh hoat trong dieu ki¾n tot và do v¾y bat dau nêu
van de này cho các cơ quan có liên quan và các cơ quan thông tin dai chúng.

Neu doanh nghi¾p và nhà nưóc không khac phnc hay giái quyet tình trang
này thì có the se dan den khá năng xáy ra xung d®t.
Thú ba, Nhieu van de xã h®i phát sinh trong quá trình làm vi¾c như:
tranh chap lao d®ng vói ngưòi sú dnng lao d®ng, bieu tình, bãi công… trong
khoáng thòi gian tù năm 1987-1992, tai Ðài Loan hơn 30.000 công nhân làm
vi¾c tai các KCX dã mat vi¾c làm. Tình trang bieu tình ngoi cúa công nhân
dòi các khoán boi thưòng mà ho có quyen dưoc hưóng xáy ra thưòng xuyên
sau khi các nhà máy dóng cúa. Khi chi phí nhân công gia tăng, các công ty
còn tiep tnc hoat d®ng deu tìm cách doi phó.
Cũng như v¾y tai Sri Lanka nhieu cu®c dình công xáy ra do tranh chap
giua công nhân và ngưòi sú dnng lao d®ng ve van de nhà ó. Các van de xã
h®i phát sinh trong quá trình này rat khó giái quyet.
Thú tư, ánh hưóng trnc tiep tói ngưòi sú dnng lao d®ng cũng như sn
phát trien cúa các KCN, KCX. Khi dieu ki¾n toi thieu là nhà ó cho công
nhân làm vi¾c không dưoc dáp úng thì nhung phúc loi xã h®i mà công nhân