45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI

Table of Contents
Đề 1: Tình thương là hạnh phúc của con người ................................................ 4
Đề 2: Phân tích và làm sáng tỏ ý nghĩa của câu nói: “Đường đi không khó vì
ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông” (Nguyễn Bá Học).
............................................................................................................................ 6
Đề 3: Hãy phát biểu ý kiến của mình về mục đích học tập do UNESCO đề
xướng Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định
mình.................................................................................................................... 9
Đề 4: Phê phán thái độ thờ ơ, ghẻ lạnh với con người cũng quan trọng và cần
thiết như ca ngợi lòng vị tha, tình đoàn kết. .................................................... 12
Đề 5: “Mọi phẩm chất của đức hạnh là ở trong hành động”. Ý kiến trên của
nhà văn Pháp M. Xi-xê-rông gợi cho anh (chị) những suy nghĩ gì về việc tu
dưỡng và học tập của bản thân. ....................................................................... 16

Đề 6: “Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống
lại tai ương của số phận ” (Euripides). Anh (chị) nghĩ thế nào về câu nói trên?
.......................................................................................................................... 19
Đề 7: Anh/chị nghĩ như thế nào về câu nói: “Đời phải trải qua giông tố
nhưng không được cúi đầu trước giông tố” ( Trích Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm)
.......................................................................................................................... 21
Đề 8: Nhà triết học Hi Lạp, Đê-nông đã nói với một người bẻm mép: “Chúng
ta có hai tai và một miệng để nghe nhiều hơn và nói ít hơn”. ........................ 23
Anh (chị) hiểu thế nào về ý kiến trên. Hãy bày tỏ suy nghĩ của mình về vấn đề
đặt ra trong ý kiến đó? ..................................................................................... 23
Đề 9: “Người chê ta mà chê phải là thầy của ta, người khen ta mà khen phải
là bạn ta, những kẻ vuốt ve nịnh bợ ta chính là kẻ thù của ta vậy” (Tuân Tử)

.......................................................................................................................... 25
Đề 10: Trong một bộ phim truyền hình Việt Nam mới công chiếu gần
đây, nhân vật người ông nói với người cháu của mình rằng: “Ta có thể nhặt
được một gói tiền nhưng sẽ không có ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta nhặt”
.......................................................................................................................... 29
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 1


Anh chị suy nghĩ như thế nào về lời nhắc nhở trên? ....................................... 29

Đề 11: Anh (chị) hãy trình bày suy nghĩ của mình về vấn đề tự học? ............ 32
Đề 12: “Điều gì phải thì cố làm cho kì được dù là điều phải nhỏ. Điều gì trái
thì hết sức tránh, dù là một điều trái nhỏ”. ...................................................... 34
Anh (chị) có suy nghĩ gì về lời dạy của Bác ? ................................................. 34
Đề 13: Suy nghĩ của anh (chị) về lòng tự trọng............................................... 36
Đề 14: Viết bài nghị luận bày tỏ ý kiến của mình về phương châm “Học đi đôi
với hành”. ......................................................................................................... 38
Đề 15: Anh/ chị suy nghĩ như thế nào về về câu nói: “Bàn tay tặng hoa hồng
bao giờ cũng phảng phất hương thơm”. ......................................................... 41
Đề 16: Vai trò của sách đối với đời sống nhân loại......................................... 44
Đề 17: Suy nghĩ về lòng dũng cảm. ................................................................. 46
Đề 18: Suy nghĩ về lòng khoan dung............................................................... 48

Đề 19: Suy nghĩ về “cho” và “nhận” trong cuộc sống. ................................... 50
Đề 21: Hãy viết về ước mơ tuổi học trò. ......................................................... 52
Đề 22: Suy nghĩ của em về câu nói: “Một quyển sách tốt là một người bạn
hiền”. ................................................................................................................ 54
Đề 23: Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh có viết “Đoàn viên và Thanh
niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó
khăn, có chí tiến thủ…”. Trình bày suy nghĩ của anh (chị) về câu nói trên. .. 56
Đề 24: Dân tộc ta có truyền thống tôn sư trọng đạo. Theo anh (chị), truyền
thống ấy được tiếp nối như thế nào trong thực tế cuộc sống hiện nay. ........... 58
Đề 25: Suy nghĩ của anh/chị về lối sống giản dị của một con người. ............. 61
Đề 26: Suy nghĩ của anh (chị) về đức tính trung thực. .................................... 63
Đề 27: Phải chăng “Cái chết không phải là điều mất mát lớn nhất trong cuộc

đời. Sự mất mát lớn nhất là để cho tâm hồn lụi tàn ngay khi còn sống”? (Noóc
- man Ku - sin). ................................................................................................ 65
Suy nghĩ của anh/chị. ....................................................................................... 65
Đề 28: “Khoan dung là đức tính đem lợi về cho cả ta lẫn người khác”. ........ 68
Suy nghĩ của anh (chị) về câu nói trên. ........................................................... 68
Đề 29: Suy nghĩ của anh (chị) về đức tính khiêm nhường? ............................ 73
Đề 30: Ngạn ngữ Trung Hoa có câu: “Sự học như đi thuyền trên dòng nước
ngược, không tiến ắt phải lùi”. Anh /chị hãy trình bày ý kiến về vấn đề này. 75
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 2

Đề 31: Trình bày ý của anh/chị về ý kiến sau: “Một người đã đánh mất niềm
tin vào bản thân thì chắc chắn sẽ còn đánh mất thêm nhiều thứ quý giá khác
nữa”. (Theo sách Dám thành công - nhiều tác giả, NXB trẻ, 2008, tr90). ...... 77
Đề 32: “Nhiều người trẻ tuổi cho rằng sành điệu là ăn mặc đúng mốt và đi
trước mốt, là dùng đồ vật đắt tiền và khác người… Nhưng những người từng
trải thì bảo rằng: sành điệu nhất chính là biết chấp nhận thử thách và dấn thân
vào thử thách cuộc đời” (Theo 24.com). Suy nghĩ của anh/chị về ý kiến trên?
.......................................................................................................................... 80
Đề 33: Tục ngữ có câu: Ăn vóc, học hay. Ý kiến của anh/chị? ...................... 82
Đề 34: Trong cuộc sống có rất nhiều câu hỏi. Có người ham hỏi, có người

ngại hỏi. Hãy lấy “Hỏi” làm luận đề cho bài văn của anh/chị......................... 85
Đề 35: Trong bài thơ số 27, tập “Người làm vườn” của Tagore, có một câu
thơ tác giả đã mượn hình ảnh hoa sen để gửi gắm vào đấy một triết lí cuộc
sống: “Thà làm một bông sen nở khi thấy mặt trời rồi mất hết tinh nhụy còn
hơn giữ nguyên hình nụ búp trong sương lạnh vĩnh cửu của mùa
đông.” Anh(chị) suy nghĩ gì về thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm? ......... 87
Đề 36: Suy nghĩ của anh(chị) về câu nói của Marilin Vos Savant “Bị đánh bại
chỉ là tình trạng nhất thời, bỏ cuộc mới là sự thất bại vĩnh viễn”. .................. 89
Đề 38: “Dân tộc ta chủ yếu sống bằng tình thương” (Lê Duẩn). Anh/ chị suy
nghĩ gì về lời nhận định trên? .......................................................................... 91
Đề 37: “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có
phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc

sống” (Lép Tôn – xtôi). Anh (chị) hiểu câu nói ấy thế nào và có suy nghĩ gì
trong quá trình phấn đấu tu dưỡng lí tưởng của mình? ................................... 94
Đề 39: Trình bày những suy nghĩ của anh (chị) về quan niệm sống: “Sống
không có mục đích khác nào con thuyền lênh đênh ngoài biển khơi mà không
có la bàn” (J. Ruskin) ...................................................................................... 97
Đề 40: Hãy trình bày suy nghĩ của anh (chị) về quan niệm: “Hỏi một câu, chỉ
dốt trong chốc lát, không hỏi sẽ dốt nát cả đời”. ............................................. 99
Đề 41: “Hồi ức về mẹ bao giờ cũng tươi mát và sinh động. Ta càng xa tuổi
thơ thì hồi ức đó càng rõ rệt, dễ hiểu và thân thiết” (N.V. Sengunốp). Suy nghĩ
của anh (chị) về ý kiến trên........................................................................... 101
Đề 42: Trình bày suy nghĩ của anh (chị) về quan niệm sau: “Ý chí là con
đường để về đích sớm nhất.” ......................................................................... 103

Đề 43: Trình bày suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề: Tài năng và lòng tốt của
con người. ...................................................................................................... 105
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 3


Đề 44: “Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý”
(Anhxtanh). Nêu suy nghĩ của anh (chị) về câu nói trên. .............................. 107
Đề 45: Các Mác nói: “Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian”
Anh/chị hãy bày tỏ quan điểm của mình. ...................................................... 110

Đề 1: Tình thương là hạnh phúc của con người
1. Mở bài
- Trong cuộc sống, ai cũng từng nói hoặc từng nghe 2 tiếng tình thương. Song
có một thực tế khó phủ nhận không phải ai cũng thấu hiểu sâu sắc hai chữ rất
đỗi giản dị mà vô cùng thiêng liêng ấy.
- Quan niệm “Tình thương là hạnh phúc của con người” có thể được xem là một
cách hiểu đáng tin cậy.
2. Thân bài
a) Giải thích ý kiến
- Giải thích từ ngữ:
+ Tình thương là một khái niệm chỉ một phẩm chất tình cảm, vẻ đẹp tâm hồn

của con người. Đó là tình cảm thương yêu, chia sẻ và đùm bọc một cách thắm
thiết.
+ Hạnh phúc là khái niệm chỉ trạng thái sung sướng vì cảm thấy hoàn toàn đạt ý
nguyện.
- Nội dung câu nói: “Tình thương là hạnh phúc của con người” là cách nói định
nghĩa về tình thương: tình cảm yêu thương, chia sẻ, đùm bọc thắm thiết của con
người sẽ đem đến cho con người niềm sung sướng vì cảm thấy hoàn toàn đạt
được ý nguyện. Thực chất đấy là cách diễn đạt cô đọng về ý nghĩa, tác dụng của
tình thương đối với đời sống con người.
b) Bàn luận
(1) Biểu hiện của tình thương trong cs
- Tình thương giữa những người có quan hệ ruột thịt, thân thích:

45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 4


+ Tình yêu thương, sự chăm sóc, sự hi sinh… tự nhiên, tự nguyện của ông bà,
cha mẹ dành cho con cháu.
+ Sự nhường nhịn, giúp đỡ giữa anh chị em…
+ Sự đùm bọc, cưu mang… giữa những người họ hàng.
+ Sự kính trọng, biết ơn, thái độ quan tâm phụng dưỡng…của con cháu đối với
ông bà cha mẹ.

- Tình thương yêu dành cho đồng bào, đồng loại:
+ Thái độ đồng cảm, xót thương chân thành, sâu sắc dành cho những con người
có số phận đau khổ, bất hạnh: những đứa trẻ mồ côi, những người già cô đơn,
những người bị hắt hủi, những người tật nguyền, người sống trong nghèo khó,
người mang căn bệnh hiểm nghèo…
+ Thái độ quan tâm, hành động sẵn sàng chia sẻ vật chất cho những người sống
khó khăn, thiếu thốn, cần sự giúp đỡ ở quanh mình: ủng hộ tiền, đồ dùng sinh
hoạt, tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện do các cấp, các nghành phát động
như hiến máu nhân đạo, phong trào tình nguyện, nhịp cầu trái tim, nối vòng tay
lớn, chăm sóc trẻ em khuyết tật, trẻ em mồ côi trong làng SOS…
+ Tích cực lên án, đấu tranh chống lại những thế lực đày đoạ, bóc lột, ngược đãi
con người.

(2) Ý nghĩa, tác dụng của tình thương trong cuộc sống
- Tình thương yêu sẽ là ngọn lửa sưởi ấm tâm hồn những con người cô đơn,
đau khổ, bất hạnh, truyền cho họ sức mạnh, nghị lực để vượt lên hoàn cảnh cô
đơn, đau khổ, bất hạnh ấy.
- Tình thương tạo sức mạnh cảm hoá kì diệu đối với những người “lầm đường
lạc lối”, thậm chí cả kẻ thù.
- Được sống trong tình yêu thương là niềm hạnh phúc lớn để con người trở nên
lương thiện: những đứa trẻ được nuôi dưỡng, lớn lên trong tình yêu thương sẽ
có tâm hồn nhạy cảm với những buồn vui, biết yêu thương quan tâm đến người
khác ở quanh mình. Trái lại, những đứa trẻ bị đối xử thô bạo, bị hắt hủi, bị
ruồng bỏ sẽ là bất hạnh khôn cùng…
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI

123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 5


- Con người hạnh phúc vì được sống khi bị cái chết rình rập, được ăn khi đang
đói, được đầy đủ khi đang nghèo khó, được hi vọng khi đang tuyệt vọng, được
thành công sau thất bại… nhưng niềm hạnh phúc lớn lao nhất vẫn là được sống
trong tình thương.
(3) Mở rộng, phản đề
- Không chỉ người được nhận tình thương mới hạnh phúc mà cả người trao gửi
tình thương cũng được hạnh phúc vì hạnh phúc không phải chỉ là “nhận” mà

còn là “cho”.
- Phê phán những người trong xã hội sống thiếu tình thương, vô cảm, dửng
dưng trước nỗi đau chung của đồng loại; những kẻ ích kỉ, chỉ biết lo cho cuộc
sống của bản thân mình mà không quan tâm đến bất cứ ai.
c) Bài học nhận thức và hành động
- Câu nói đã khẳng định vai trò của tình thương trong cuộc sống con người.
- Chúng ta hãy nâng niu hạnh phúc gia đình; hãy sống yêu thương, biết sẻ chia,
đồng cảm với những cảnh ngộ trong cuộc đời.
3. Kết bài
- Trên thế gian này không có vị thần nào đẹp hơn thần mặt trời, không có ngọn
lửa nào đẹp hơn ngọn lửa yêu thương. Vì thế, hãy mở rộng lòng mình, dang
rộng cánh tay để đón nhận và cho đi điều tuyệt vời nhất của tình người, đó là

tình yêu thương.

Đề 2: Phân tích và làm sáng tỏ ý nghĩa của câu nói: “Đường đi
không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e
sông” (Nguyễn Bá Học).

1. Mở bài
- Có rất nhiều yếu tố giúp con người thành công trong cuộc sống. Người xưa thì
khái quát thành “Thiên thời, địa lợi, nhân hoà”. Người nay lại khẳng định lí
tưởng cao đẹp, phương pháp đúng đắn, hiểu biết sâu sắc, bản lĩnh sáng tạo…
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 6


- Song có lẽ, không ai phủ nhận vai trò của ý chí, nghị lực. Câu nói của Nguyễn
Bá Học “Đường đi không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại
núi e sông ” góp thêm một tiếng nói đáng tin cậy về vai trò của ý chí, nghị lực.
2. Thân bài
a) Giải thích ý kiến
- Giải thích từ, hình ảnh:
+ “ngăn sông cách núi” là một hình ảnh vừa mang ý nghĩa cụ thể chỉ những
không gian địa lí hiểm trở, vừa chứa ý nghĩa khái quát về những chướng ngại,

thử thách, khó khăn khách quan.
+ “lòng người ngại núi e sông”: diễn tả những chướng ngại, thử thách, khó khăn
thuộc chủ quan – bản thân con người chưa thông suốt về tư tưởng, không có ý
chí, quyết tâm, nhụt chí, nản lòng.
+ “đường đi” không chỉ có ý nghĩa cụ thể mà còn là cách nói khái quát về công
việc, sự nghiệp:
- Nội dung câu nói: Câu nói muốn khẳng định và nhấn mạnh yếu tố tinh thần, tư
tưởng của con người đối với công việc. Một khi tư tưởng thông suốt, tinh thần
vững vàng thì sẽ có quyết tâm cao, có ý chí mạnh mẽ để vượt qua được khó
khăn, thử thách.
b) Bàn luận
(1) Vai trò của ý chí, nghị lực:

- Con đường đời luôn ẩn chứa nhiều chông gai thử thách. Bởi vậy, khi thực hiện
một công việc, xây dựng một sự nghiệp, nếu bản thân con người chưa thông
suốt về tư tưởng, không có ý chí, quyết tâm, nhụt chí, nản lòng… thì khó có thể
vượt qua những thử thách dù lớn hay nhỏ.
- Vượt qua khó khăn thử thách của đường đời đã khó, vượt qua sự ngại khó ngại
khổ của bản thân còn khó hơn. Vì thế, con người cần nhận thức đúng, sâu sắc tư
tưởng để có tinh thần vững vàng. Ý chí, nghị lực, quyết tâm chính là sức mạnh
tinh thần để con người bắt tay thực hiện công việc nhanh chóng và hiệu quả.
Khi ấy, dù đối mặt với những thử thách bất ngờ, tưởng như quá khả năng, con
người vẫn sẽ có cách để khắc phục, chiến thắng.
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 7


(2) Biểu hiện của ý chí, nghị lực trong đời sống và trong văn học
- Trong đời sống:
+ Nhờ có ý chí, quyết tâm cao độ, Bác Hồ kính yêu mới vượt qua bao khó khăn,
thử thách trên hành trình bôn ba suốt ba mươi năm tìm đường cứu nước. Chính
Bác cũng đã khẳng định vai trò to lớn của ý chí, nghị lực:
Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển

Quyết chí ắt làm nên
+ Trong lịch sử giữ nước, dân tộc ta, nếu không có quyết tâm cao, ý chí sắt đá
giành độc lập, mang nặng tâm lí “nước nhược tiểu”, sẽ không thể có nguồn sức
mạnh tinh thần vô địch để đứng vững và chiến thắng các thế lực ngoại xâm
hung bạo, hùng hậu, hung hãn (cuộc chiến đấu chống Mông Nguyên, cuộc đấu
tranh vệ quốc chống Pháp và giải phóng đánh Mĩ…).
+ Trong sự nghiệp xây dựng đất nước, bằng sức mạnh của tinh thần, chúng ta đã
vượt lên nhiều thử thách để bảo vệ thành quả dựng nước của cha ông ta, làm
cho tổ quốc Việt Nam ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn, có thể sáng vai
với bạn bè quốc tế…
+ Các nhà khoa học đã nghiên cứu kiên trì, bền bỉ…để có được những phát
minh, công trình khoa học giúp ích cho con người.

- Trong văn học nghệ thuật:
+ Có nhiều nhà văn bằng ý chí, nghị lực phi thường đã vượt lên hoàn cảnh, cs
nghèo khổ, xh xấu xa để trở thành những nhà văn lớn được kính trọng về nhân
cách và tài năng (Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu, Gorki,
Solokhop, Victor Hugo, Moda…)
+ Có rất nhiều tác phẩm ca ngợi, khẳng định sức mạnh kì diệu của ý chí, nghị
lực con người (anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa, tổ nữ trinh sát mặt đường
trong Những ngôi sao xa xôi, những người lính trong thơ ca kháng chiến Đồng
chí, Tây Tiến, Bài thơ về tiểu đội xe không kính…
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 8


(3)Mở rộng, phản đề
- Câu nói trên đề cao tinh thần vượt khó chứ không khuyên con người đạt được
mục tiêu bằng mọi giá.
- Phê phán những người vừa gặp khó khăn đã nản chí, vừa gặp thất bại đã
buông xuôi, chưa làm được việc mà đã tưởng tưởng ra những khó khăn, nguy
hiểm…
c) Bài học nhận thức và hành động
- Câu nói đã khẳng định được vai trò quan trọng của ý chí, nghị lực đối với việc
vượt qua khó khăn thử thách trên đường đời của mỗi người.

- Mỗi chúng ta cần rèn luyện ý chí, nghị lực để sẵn sàng đối diện với những khó
khăn thử thách.
3. Kết bài
- Như vậy, trên đường đời đầy gian nan thử thách, mỗi người phải có nghị lực
sống để vượt qua tất cả, “nghị lực sống sẽ mở ra cho chúng ta những con đường
đi đến thành công!”.

Đề 3: Hãy phát biểu ý kiến của mình về mục đích học tập do
UNESCO đề xướng Học để biết, học để làm, học để chung sống,
học để tự khẳng định mình.

1. Mở bài

- Con người khi sinh ra đến lúc từ giã cuộc đời, ai cũng phải trải qua việc học
nhưng không phải ai cũng có ý thức xác định mục đích của việc học, và không
phải ai cũng xác định đúng đắn mục đích học tập.
- Mỗi xã hội, mỗi thời đại, mỗi con người có mục đích học tập không giống
nhau. Tổ chức UNESCO đã đề xướng “Học để biết, học để làm, học để chung
sống, học để tự khẳng định mình” nhằm xác định mục đích học tập có tính toàn
cầu. Đó là học để tiếp thu kiến thức, biết vận dụng vào đời sống, nhằm tự khẳng
định mình.
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 9

2. Thân bài
a) Giải thích, bàn luận từng nội dung của ý kiến
(1) Học để biết
- Giải thích:
+ Học là quá trình tiếp thu tri thức từ sách vở, trường học; từ thực tế cuộc sống
trường đời…
+ Học để biết là mục đích đầu tiên của việc học. “Biết” là tiếp thu, mở mang, có
thêm kiến thức về đời sống tự nhiên, xã hội, con người. Con người từ chưa biết
đến biết hết, từ biết ít đến biết nhiều, từ biết sơ sài đến biết sâu sắc, từ chỗ biết
một lĩnh vực mà có thể hiểu biết về nhiều lĩnh vực đời sống khác nhau…

- Bàn luận:
+ Nhờ học, con người có được những hiểu biết phong phú, đa dạng về mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội; tự làm giàu kho tri thức khoa học của mình trong các
lĩnh vực tự nhiên, xã hội và nhân văn; tạo được vốn sống sâu sắc.
+ Điều có ý nghĩa quan trọng hơn là qua những tri thức đó, con người có khả
năng hiểu biết về bản chất con người và tự nhận thức về bản thân. Nói cách
khác, nhờ học, con người có thể biết người biết mình…
(2) Học để làm
- Giải thích:
+ Là mục đích tiếp theo của việc học theo đề xướng của UNESCO. Làm là vận
dụng kiến thức, hiểu biết có được vào thực tế cuộc sống. Đây là nội dung thể
hiện mục đích thiết thực nhất của việc học - học đi đôi với hành.

+ Làm trước hết để tạo ra những giá trị vật chất, tinh thần cụ thể phục vụ nhu
cầu sống của bản thân và góp phần tạo ra của cải cho xã hội.
- Bàn luận: Học mà không làm thì kiến thức có được không tạo nên những giá
trị vật chất, tinh thần mới cho bản thân và cho xã hội, không bền vững, không
được sàng lọc.
(3) Học để chung sống
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 10

- Giải thích: Là một trong những mục đích quan trọng nhất của việc học. Chung
sống là khả năng hoà nhập xã hội, kĩ năng giao tiếp, ứng xử.. để tự thích nghi
với mọi môi trường sống, các quan hệ phức tạp xã hội của con người trong quá
trình sống. Đây là hệ quả tất yếu của việc biết, làm.
- Bàn luận: Bởi lẽ, con người là tổng hoà của những mối quan hệ xã hội. Bản
chất, giá trị, nhân cách con người được hình thành, nuôi dưỡng, khẳng định, thử
thách trong các mối quan hệ đó.
(4) Học để tự khẳng định mình
- Giải thích:
+ Là mục đích sau cùng của việc học trong đề xướng của UNESCO. Tự khẳng
định mình là tạo lập được vị trí, chỗ đứng vững vàng trong xã hội, thể hiện sự
tồn tại có ý nghĩa của cá nhân mình trong cuộc đời. Mỗi con người chỉ có thể

khẳng định mình khi có hiểu biết, có năng lực hành động, có khả năng chung
sống.
- Bàn luận: Từ việc học, mỗi con người sẽ có cơ hội khẳng định tri thức mình
tích luỹ được: khẳng định khả năng lao động, sáng tạo; khẳng định nhân cách,
phẩm chất…
b) Bình luận, mở rộng
- Mục đích học tập này đã thực sự đáp ứng, hoàn toàn phù hợp với yêu cầu đào
tạo, giáo dục con người trong thời đại ngày nay. Đây là mục đích học tập không
phải chỉ dành riêng cho đối tượng HS SV mà còn dành cho tất cả những ai là
người học. Vì thế, có thể coi đây là mục đích học tập chung, có tình chất toàn
cầu.
- Từ mục đích học tập đúng đắn này, mỗi người học thấy rõ những sai lầm trong

nhận thức về việc học: học không có mục đích; coi việc học là thực hiện nghĩa
vụ nặng nề với người khác chứ không phải vì mình; học vì bằng cấp; học vì
thành tích; học mà không có khả năng làm, không biết chung sống, không thể
khẳng định mình.
VD: Học sinh THPT không biết viết đơn xin nghỉ học đúng quy cách; kĩ sư giỏi
được đào tạo bài bản mà không chế tạo được những công cụ trong sản xuất

45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 11

nông nghiệp; có bằng cấp học vị nhưng cách ứng xử thì vụng về, lối sống lại
thiếu văn hóa…
+ Mục đích học tập giúp con người, xã hội điều chỉnh được nhận thức về thời
gian học: không chỉ học ở một giai đoạn mà còn phải học suốt đời; nơi học:
không chỉ ở nhà trường mà ngoài xã hội; Cần điều chỉnh quan niệm về người
dạy: không chỉ là người truyền dạy tri thức mà còn dạy làm người, không chỉ là
thầy giáo mà còn là tất cả xã hội.
+ Mục đích học tập này còn có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giúp
người học xác định mình cần học những gì (nội dung thiết thực) và phải học
như thế nào (lựa chọn phương pháp, cách thức học phù hợp, hiệu quả).
c) Bài học nhận thức và hành động

- Nội dung đề xướng về mục đích học tập của UNESCO thật sự đúng đắn, toàn
diện, đầy đủ.
- Mỗi chúng ta cần xác định đúng mục tiêu của việc học, cần tìm được phương
pháp học tập phù hợp và hiệu quả nhất để nâng cao chất lượng học tập, nhằm
rút ngắn con đường chinh phục ước mơ, mục đích của mình.
3. Kết bài
- Lê-nin từng nói “Học, học nữa, học mãi”. Hãy không ngừng học tập, không
ngừng mở mang tri thức, nâng cao trí tuệ của bản thân. Hãy để học tập không
chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ mà còn là niềm yêu thích của mỗi người.

Đề 4: Phê phán thái độ thờ ơ, ghẻ lạnh với con người cũng quan
trọng và cần thiết như ca ngợi lòng vị tha, tình đoàn kết.

1. Mở bài
- Trong cuộc sống, nhiều khi người ta chỉ nghĩ đến việc ca ngợi lòng vị tha, tình
đoàn kết mà ít chú ý phê phán thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người. Hai vấn đề
ấy rất chặt chẽ với nhau, quan trọng và cần thiết như nhau.
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 12


- Ý kiến: “Phê phán thái độ thờ ơ, ghẻ lạnh với con người cũng quan trọng và

cần thiết như ca ngợi lòng vị tha, tình đoàn kết” thật sâu sắc và đúng đắn.
2. Thân bài
a) Giải thích vấn đề
- Lòng vị tha, tình đoàn kết:
+ Lòng vị tha: là tấm lòng biết vì người khác, vì lợi ích chung của cộng đồng
hay xã hội;
+ Tình đoàn kết: là tình cảm làm cho nhiều người liên hợp với nhau tạo thành
một khối nhất trí, gắn bó trên cơ sở một lợi ích chung nào đó.
à Lòng vị tha và tình đoàn kết là những tình cảm cao đẹp của con người. Lòng
vị tha và tình đoàn kết được thể hiện thường xuyên là cơ sở hình thành lối sống
nhân ái, hoà hợp – một trong những lối sống đẹp nên thường được ca ngợi, biểu
dương, trân trọng.

- Thái độ thờ ơ, ghẻ lạnh với con người: là thái độ không quan tâm tới, không
có chút tình cảm gì đối với con người và cuộc sống; không có biểu hiện tình
cmả thân mật, gần gũi trong giao tiếp, ứng xử giữa con người với con người.
à Thờ ơ, lạnh nhạt là dấu hiệu của thái độ sống ích kỉ, nhỏ nhen, tầm thường ở
con người. Thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người nếu thành thói quen sẽ hình
thành lối sống vô tâm, tàn nhẫn, tầm thường – một trong những lối sống xấu xa
khiến con người dễ trở thành kẻ tha hoá, tàn bạo, mang thú tính, do đó cần phải
phê phán, lên án mạnh mẽ.
b) Bàn luận
(1) Ý nghĩa, tác dụng:
- Trong xã hội cũng như trong mỗi con người đều tồn tại cả hai thái độ sống thờ
ơ, lạnh nhạt, và vị tha, đoàn kết. Phê phán thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con

người, ca ngợi lòng vị tha và tình đoàn kết thực chất là hai mặt của một vấn đề,
chúng liên quan rất chặt chẽ với nhau, đều chung mục đích xây dựng lối sống
đúng đắn và cao đẹp cho con người, tạo dựng một môi trường sống tốt đẹp vì
con người:
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 13


+ Ca ngợi lòng vị tha và tình đoàn kết là để khẳng định một lối sống đẹp nhằm
khuyến khích những con người có lối sống đúng đắn ấy tiếp tục thể hiện và phát

huy trong mọi mối quan hệ giao tiếp; mặt khác cũng góp phần làm cho con
người khác có thể học tập, phấn đấu noi theo. Như thế sẽ làm cho mối quan hệ
giữa con người với con người trở nên tốt đẹp hơn, góp phần tạo dựng một môi
trường xã hội lành mạnh, nhân ái, hoà hợp.
+ Phê phán thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người là cách bộc lộ thái độ không
đồng tình, bất bình trước một lối sống xấu xa, nhằm cảnh tỉnh những người
đang có lối sống sai lạc đó; giúp họ thay đổi, điều chỉnh dần để hướng đến một
cách sống đúng đắn, đẹp đẽ hơn như biết sống nhân ái, đoàn kết với mọi
người…; phê phán thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người cũng là cách nhằm
hạn chế, ngăn chặn những biểu hiện khác của lối sống sai trái như giả dối, tham
lam, tàn bạo… góp phần tạo dựng một môi trường xã hội lành mạnh, nhân ái,
hoà hợp.

(2) Biểu hiện
- Trong cuộc sống: Việc phê phán thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người được
thể hiện dưới nhiều hình thức gắn với những biểu hiện phong phú, đa dạng
nhiều khi khó nhận ra của thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người.
+ Nhắc nhở, khuyên nhủ khi thấy ai đó chưa biết quan tâm, cảm thông, chia sẻ
những khó khăn, vất vả, gánh nặng… của người thân hoặc có những lời nói,
việc làm, ứng xử khiến người thân lo, buồn, khổ tâm…
+ Tỏ thái độ không đồng tình với một người vô tâm chạm vào nỗi đau, nỗi bất
hạnh… của một ai đó.
+ Bất bình khi một ai đó dửng dưng, giễu cợt, cười nhạo người tàn tật, kẻ ăn
mày, nghèo khổ, gặp tai hoạ bất ngờ; thậm chí còn tỏ ra hả hê khi thầy người
mình không ưa, không thích thất bại, mất mát hay tức tối, ghen tị khi thấy người

khác thành công.
+ Lên án người đã xúc phạm nặng nề danh dự, nhân phẩm, nhân cách con người
vì những mục đích đen tối, xấu xa.
+ Kiên quyết đấu tranh để gạt bỏ lối sống thờ ơ, lạnh nhạt.

45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 14


- Trong văn học: Văn học sinh ra và tồn tại được trong cuộc đời là để thực thi sứ

mệnh cao cả trở thành “thứ khí giới thanh cao và đắc lực… để vừa tố cáo và
thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người được thêm
trong sạch và phong phú hơn” (Thạch Lam). Vì vậy, trong văn học, cùng với
việc ngợi ca lòng vị tha và tình đoàn kết, nhà văn còn thể hiện nhiệt tình phê
phán thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người:
+ Lỗ Tấn một lần đi xem phim thấy những người Trung Quốc hăm hở đi xem
người Nhật chém một người Trung Quốc làm gián điệp cho quân Nga đã giật
mình: Chữa bệnh thể xác không quan trọng bằng chữa bệnh tinh thần cho quốc
dân. Và thế là ông chuyển từ nghề thuốc sang làm văn nghệ. Thái độ thờ ơ, ghẻ
lạnh chính là một trong những biểu hiện của “quốc dân tính” mà ông phê phán.
+ Trong các sáng tác dân gian: Mẹ con Cám thờ ơ lạnh nhạt với nỗi khổ, những
nhu cầu sống, ước mơ chính đáng của Tấm, trở thành kẻ tàn nhẫn, độc ác nên đã

bị tác giả dân gian trừng trị đích đáng…
+ Trong các tác phẩm văn học viết: Tắt đèn – Ngô Tất Tố; Số đỏ – Vũ Trọng
Phụng; Chí Phèo – Nam Cao…
(3) Mở rộng, phản đề:
- Cách thức phê phán thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người cũng rất cần thiết
và quan trọng: Phê phán trung thực, thẳng thắn nhưng cũng cần khéo léo, tế nhị.
Để sự phê phán có tác dụng tích cực, phải luôn xuất phát từ thái độ thiện chí với
tinh thần xây dựng. Tránh lối phê phán nhằm bêu riếu, hạ thấp, xúc phạm.
- Trong cuộc sống hiện nay, khi mà tư tưởng tôn trọng cá nhân đang được đề
cao, trong chừng mực nào đó, người ta hay dựa vào tư tưởng này để ngụy biện
cho thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người. Cũng có biểu hiện ngộ nhận thái độ
thờ ơ, lạnh nhạt với con người là tôn trọng tự do cá nhân, là không can thiệp vào

cuộc sống của nhau. Thực ra đó là cách sống “Cháy nhà hàng xóm bình chân
như vại” mà cha ông ta từng phê phán.
- Đôi khi cũng có hiện tượng con người vin vào lí do bận bịu công việc mưu
sinh, lập nghiệp, theo đuổi lí tưởng riêng mà vô tình trở thành kẻ thờ ơ với cha
mẹ, vợ con, anh em, hàng xóm… Bởi vậy, việc ca ngợi lòng vị tha và tình đoàn
kết luôn đồng hành với việc phê phán thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người.
c) Bài học nhận thức và hành động
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 15

- Phê phán thái độ thờ ơ, lạnh nhạt với con người, ca ngợi lòng vị tha, tình đoàn
kết thực chất là hai mặt của một vấn đề, chúng liên quan rất chặt chẽ với nhau,
đều chung mục đích xây dựng lối sống đúng đắn và cao đẹp cho con người, tạo
dựng một môi trường sống tốt đẹp vì con người.
- Luôn biết nhận ra, biết xấu hổ với những biểu hiện sống thờ ơ, lạnh nhạt của
chính mình với niềm vui sướng, nỗi buồn đau hay thành công thất bại của người
sống quan mình. Từ đó, nghiêm khắc phê phán bản thân , quyết tâm khắc phục,
từ bỏ thái độ sống như thế.
3. Kết bài
- Làm điều xấu tất nhiên là không tốt nhưng thấy cái xấu mà không lên án thì
cũng chẳng phải là tốt. Vì thế, phê phán thái độ ghẻ lạnh, thờ ơ là đúng, là cần

thiết trong thế giới nhân ái, nhân văn.
- Ý kiến đúng đắn đã giúp mỗi người khắc phục được cách ứng xử có tính chất
cực đoan trước những vấn đề đạo đức, nhân sinh đang nảy sinh trong đời sống.

Đề 5: “Mọi phẩm chất của đức hạnh là ở trong hành động”. Ý
kiến trên của nhà văn Pháp M. Xi-xê-rông gợi cho anh (chị)
những suy nghĩ gì về việc tu dưỡng và học tập của bản thân.
1. Mở bài:
- Người ta thường nói rằng:
Ý nghĩ là nụ
Lời nói là bông hoa
Việc làm mới là quả ngọt

Những câu thơ muốn nói với chúng ta rằng: khi ta có ý nghĩ về một việc làm tốt,
khi ta nói ra điều đó, ta cần phải thực hiện, biến ý nghĩ, lời nói thành việc làm
cụ thể, như vậy mới tạo thành “quả ngọt”.
- Nhà văn Pháp M.Xi-xê-rông cũng từng khẳng định: “Mọi phẩm chất của đức
hạnh là ở trong hành động”.
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 16


2. Thân bài:

a) Giải thích:
- Đức hạnh là những phẩm chất đạo đức, trí tuệ, tâm hồn và tình cảm của con
người. Đức hạnh là cội nguồn tạo ra hành động.
- Hành động là biểu hiện cụ thể của đức hạnh, được thể hiện ra qua những việc
làm cụ thể, thiết thực, qua mối quan hệ giữa cá nhân với tập thể, xã hội…
- Nội dung câu nói: Câu nói khẳng định sự thống nhất giữa những nét đẹp lí
tưởng trong nhân cách và hành động thực tiễn của con người.
b) Bàn luận
(1) Biểu hiện: Để đánh giá đức hạnh của người khác nhất thiết phải thông qua
hành động:
- Những hành động cao đẹp: Beetoven từng nói: “Trong cuộc sống, không có
cái gì cao quý và tốt đẹp hơn là đem hạnh phúc cho người khác”. Câu nói ca

ngợi quan niệm sống cống hiến, vị tha. Và có những người quan niệm cống
hiến, trao tặng là hạnh phúc. Đối với họ, cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi con người
biết hi sinh cho hạnh phúc nhân loại, biết đem lại hạnh phúc cho người khác.
+ Đó là sự hi sinh của các chiến sĩ cách mạng để đem lại hạnh phúc, hòa bình
cho chúng ta, cho dân tộc.
+ Đó là một hành động nhỏ như giúp đỡ một cụ già qua đường, nhường ghế cho
phụ nữ có thai… cho đến những việc làm thiện nguyện để cứu giúp những số
phận bất hạnh gặp phải tai ương trong cuộc đời.
- Những hành động chưa đẹp: Có không ít người coi sự thỏa mãn vật chất, tình
cảm của riêng mình là hạnh phúc. Những người chỉ làm việc khi đem lại lợi ích
cho bản thân họ.
+ Những người chồng vũ phu đánh đập vợ con tàn bạo, những đứa con bất hiếu

chỉ biết ăn chơi để thỏa mãn nhu cầu cá nhân.
+ Có những thanh thiếu niên thay vì chăm lo học tập, tìm kiếm việc làm để gây
dựng sự nghiệp cho bản thân thì lại sa vào ăn chơi hưởng lạc, khi thiếu thốn tiền

45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 17


bạc, họ bất chấp thủ đoạn để đạt được mục đích của mình: cướp giật, móc túi,
lừa gạt người khác…

(2) Ý nghĩa, tác dụng
- Những hành động cao đẹp của con người không chỉ thể hiện đức hạnh, phẩm
giá của họ mà họ còn mang lại hạnh phúc cho người khác, làm cho mọi người
vui vẻ. Hơn thế là chính họ cũng cảm nhận được niềm hạnh phúc. Một xã hội
mà con người có những hành động đẹp với nhau là một xã hội văn minh, hòa
bình, hạnh phúc.
- Ngược lại, những hành động ích kỉ, độc ác, vô tâm sẽ bị cả xã hội lên án, phê
phán. Họ chỉ đem lại bất hạnh cho người khác, gây ra những tệ nạn cho xã hội,
làm mất đi niềm tin của con người vào tình người.
(3) Mở rộng, phản đề:
- Hành động thể hiện đức hạnh của con người. Tuy nhiên, cần xem xét trong
từng hoàn cảnh để có cái nhìn khách quan và đúng đắn. Nói dối được xem là

một hành động xấu và sai. Nhưng vẫn có những trường hợp nói dối là cần thiết,
nói dối là xuất phát từ thiện chí của người nói với người nghe chứ không phải là
ác ý. Những lời nói dối như thế vẫn được đánh giá là một hành động cao cả.
- Bên cạnh đó vẫn còn tồn tại rất nhiều những kẻ thiếu đức hạnh. Những người
nói ra những điều cao cả nhưng hành động thì ngược lại; những kẻ có hành
động sống vị kỉ, chỉ nghĩ cho riêng mình; những kẻ có những hành động cử chỉ
đẹp nhưng không hề có những đức tính tốt đẹp.
c) Bài học nhận thức và hành động
- Đây là một quan điểm đúng đắn, khẳng định được sự thống nhất giữa những
nét đẹp lí tưởng trong nhân cách và hành động thực tiễn của con người.
- Mỗi chúng ta cần chăm lo học tập, tu dưỡng đạo đức; có lí tưởng sống và hành
động cao đẹp; dám nhìn thẳng vào khuyết điểm của bản thân để sửa chữa, khắc

phục; có tinh thần cầu tiến… để thể hiện phẩm chất và đức hạnh của bản thân.
Trên thực tế, anh (chị) đã thực hiện được điều gì, gặp khó khăn gì khi biến suy
nghĩ thành việc làm? Anh (chị) thấy điều gì là trở ngại lớn nhất khi biến suy
nghĩ thành hành động? Tại sao?
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 18


3. Kết bài
- Nhà thơ Tố Hữu từng viết: “Người với người sống để yêu nhau”. Vậy, hãy

biến tình yêu đó thành hành động. Hãy yêu thương nhiều hơn, hãy chia sẻ nhiều
hơn, hãy đem nét đẹp của đức hạnh vào trong cuộc sống bằng những hành động
thiết thực. Vì một xã hội tốt đẹp hơn.

Đề 6: “Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương
thân để chống lại tai ương của số phận ” (Euripides). Anh (chị)
nghĩ thế nào về câu nói trên?

1. Mở bài
- Cuộc sống bôn ba vất vả để mưu sinh, nhiều lúc con người ta cảm thấy mệt
mỏi và kiệt sức. Khi đó, điểm tựa và nguồn động lực lớn lao có thể đưa con
người vượt qua khó khăn đó chính là gia đình.

- Bàn về ý nghĩa và vai trò to lớn của gia đình đối với mỗi cá nhân, Euripides
nói: “Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại
tai ương của số phận ”
2. Thân bài
a) Giải thích
- Gia đình: chỉ mối quan hệ hôn nhân và huyết thống giữa các thành viên của
gia đình, thể hiện tình cảm gắn bó bền chặt, không thể chia cắt.
- Tai ương của số phận: chỉ những khó khăn, trắc trở gặp phải khi bước trên
đường đời.
- Nội dung câu nói: Khẳng định vai trò to lớn của gia đình đối với mỗi con
người – gia đình là sức mạnh giúp con người vượt lên khó khăn, đứng dậy sau
mỗi lần vấp ngã và vững vàng hơn trong cuộc sống.

b) Bàn luận

45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 19


(1) Vai trò của gia đình
- Gia đình là nơi nuôi dưỡng tâm hồn con người và là gốc rễ của mọi điều tốt
đẹp nhất cuộc sống. Gia đình không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi
dưỡng, giáo dục và hình thành nhân cách của một con người mà còn góp phần

lớn tạo ra những thành công khi trưởng thành.
+ Gia đình là cái nôi nuôi dưỡng tài năng và nhân cách con người. Bởi vậy, mỗi
con người sinh ra và lớn lên, trưởng thành đều có sự ảnh hưởng, giáo dục to lớn
từ truyền thống gia đình. Chính điều đó sẽ là hành trang cho mỗi chúng ta bước
vào đời, giúp ta khẳng định năng lực và phẩm giá của mình để thành công trong
cuộc sống.
+ Gia đình là cái nôi hạnh phúc của con người từ bao thế hệ: không chỉ đùm
bọc, chở che, gia đình còn giúp con người vượt qua được những khó khăn, trở
ngại trong cuộc sống. Trong cuộc đời, không ai có thể tránh khỏi những va vấp,
những tổn thương, những khó khăn thử thách, những thất bại. Khi đó, gia đình
sẽ là nơi bao bọc, chở che, động viên, vỗ về chúng ta đứng lên sau thất bại, là
chỗ dựa vững chắc và vô điều kiện những khi ta đã “lưng chùng gối mỏi” sau

những lúc tất tả trên đường đời.
(2) Trách nhiệm của mỗi người đối với gia đình
- Câu nói trên đặt ra vấn đề cho mỗi con người, xã hội: Bảo vệ, xây dựng gia
đình ấm no, bình đẳng, hạnh phúc. Muốn làm được điều đó cần: trong gia đình
mọi người phải biết thương yêu, đùm bọc chở che nhau; phê phán những hành
vi bạo lực gia đình, thói gia trưởng…
(3) Mở rộng, phản đề
- Gia đình có vai trò to lớn đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của
con người, là chỗ dựa tinh thần vững chắc để con người vươn lên trong cuộc
sống. Tuy nhiên, trong thực tế, có rất nhiều người ngay từ khi sinh ra đã không
được sự chở che, đùm bọc, giáo dục, nâng đỡ của gia đình nhưng vẫn thành đạt,
trở thành con người hữu ích cho xã hội.

- Gia đình là quan trọng như thể sinh mệnh con người vậy mà có những đứa con
bất hiếu đối với ông bà, cha mẹ; lãng quên cội nguồn, cự tuyệt tình thân; sống
thiếu trách nhiệm đối với những người thân trong gia đình.
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 20


c) Bài học nhận thức và hành động
- Câu nói trên thật đúng khi khẳng định vai trò của gia đình đối với cuộc sống
mỗi người. Vì gia đình có giá trị bền vững và vô cùng to lớn không bất cứ thứ gì

trên cõi đời này sánh được, cũng như không có bất cứ vật chất cũng như tinh
thần nào thay thế nổi.
- Mỗi chúng ta cần góp phần bảo vệ, xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc. Hãy
biết thương yêu, đùm bọc, chia sẻ cho nhau. Hãy biết nhẫn nhịn, chịu đựng, hi
sinh để gia đình luôn là tổ ấm hạnh phúc nhất.
3. Kết bài
- Ai đó đã định nghĩa: Gia đình, đó là nơi ngay cả khi nước sôi cũng reo lên
niềm hạnh phúc. Vậy chúng ta hãy bằng tình yêu và hành động của mình để cho
niềm hạnh phúc ấy luôn được reo lên trong hai tiếng thiêng liêng “gia đình”.

Đề 7: Anh/chị nghĩ như thế nào về câu nói: “Đời phải trải qua
giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố” ( Trích Nhật

ký Đặng Thuỳ Trâm)

1. Mở bài
- Cuộc sống quanh ta có biết bao nhiêu là khó khăn và thử thách. Nếu hèn nhát
và yếu đuối, chắc chắn ta sẽ thất bại nhưng nếu có ý chí và nghị lực chắn chắn
ta sẽ đạp bằng mọi gian khó để vươn đến thành công. Đó cũng chính là ý nghĩa
của câu nói mà chị Đặng Thùy Trâm muốn gửi đến tất cả chúng ta: “Đời phải
trải qua giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố”.
2. Thân bài
a) Giải thích câu nói
- Giải thích từ ngữ:
+ Giông tố: dùng để chỉ những gian nan đầy thử thách hoặc việc xảy ra dữ dội

đến với chúng ta trong cuộc sống. Đó có thể là một căn bệnh hiểm nghèo, một
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 21


đổ vỡ trong kế hoạch làm ăn, một thất bại trong học tập, một phá sản trong kinh
doanh…
+ Cúi đầu: đầu hàng, lùi bước, chấp nhận thất bại.
- Câu nói khẳng định: cuộc đời có thể trải qua nhiều gian nan, thử thách nhưng
con người không được đầu hàng, lùi bước trước những khó khăn, thất bại trong

cuộc đời.
b) Bàn luận
(1) Biểu hiện
- Cuộc sống không bao giờ bình lặng mà luôn có vô vàn những khó khăn, thử
thách, có thành công – thất bại, hạnh phúc – khổ đau… Để vượt qua được khó
khăn, thử thách không phải là điều dễ dàng, nó đòi hỏi ta phải biết chấp nhận
giông tố, vì một khi ta biết chấp nhận nó, ta sẽ biết cách vượt qua nó bằng chính
nghị lực, bản lĩnh, kỹ năng, tri thức của mình.
- Thực tế cuộc sống có biết bao tấm gương về những con người có nghị lực, bản
lĩnh, vượt lên số phận, vượt lên hoàn cảnh.
(2) Ý nghĩa, tác dụng
- Gian nan, thử thách chính là môi trường tôi luyện con người. Vượt qua khó

khăn thử thách, con người trưởng thành hơn, vững vàng hơn về mọi mặt.
- Vượt qua thử thách, chúng ta có cơ hội đến được với ước mơ của chính mình,
được hoàn thiện bản thân.
(3) Mở rộng, phản đề
- Để vượt qua giông tố, con người cần giữ vững niềm tin, tinh thần lạc quan với
cuộc sống; biết chấp nhận và đứng lên sau mỗi thất bại.
- Phê phán lối sống thiếu nghị lực, bản lĩnh của một bộ phận giới trẻ hiện nay.
Trước sóng gió, họ thường bỏ cuộc, buông xuôi, chấp nhận thất bại. Bên cạnh
đó, có nhiều bạn trẻ sống ích kỉ, dựa dẫm vào gia thế của mình mà không tự
phấn đấu vươn lên trong cuộc sống; số khác, vì nghèo khó mà sẵn sàng làm
những việc trái với đạo đức, lương tâm.
c) Bài học nhận thức và hành động

45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 22


- Câu nói trên là tiếng nói của một lớp trẻ sinh ra và lớn lên trong thời đại đầy
bão táp, sống thật đẹp và hào hùng. Câu nói thể hiện một quan niệm nhân sinh
tích cực: sống không sợ gian nan, thử thách, phải có nghị lực và bản lĩnh.
- Câu nói gợi cho bản thân nhiều suy nghĩ: trong học tập, cuộc sống bản thân
phải luôn có ý thức phấn đấu vươn lên. Bởi cuộc đời không phải con đường
bằng phẳng mà đầy chông gai, mỗi lần vấp ngã không được chán nản bi quan

mà phải biết đứng dậy vươn lên. Để có được điều này thì cần phải làm gì?
3. Kết bài
- Khi đứng trước những ngã rẽ cuộc đời, hãy suy nghĩ kĩ để đưa ra quyết định
sáng suốt. Khi đối mặt với giông tố cuộc đời, hãy vững bước chân, hãy tự nhủ
với bản thân “Đời có nhiều giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố”.
Có như vậy bạn mới có cơ hội được trải nghiệm và tận hưởng mọi vẻ đẹp của
cuộc đời.

Đề 8: Nhà triết học Hi Lạp, Đê-nông đã nói với một người bẻm
mép: “Chúng ta có hai tai và một miệng để nghe nhiều hơn và nói
ít hơn”.
Anh (chị) hiểu thế nào về ý kiến trên. Hãy bày tỏ suy nghĩ của

mình về vấn đề đặt ra trong ý kiến đó?

1. Mở bài
- Nghe nhiều hơn và nói ít hơn là một lời khuyên đẹp, một bài học nhẹ nhàng
mà sâu sắc, thấm thía. Nói ít, nghe nhiều, làm giỏi là thước đo giá trị và nhân
phẩm.
- Câu nói của nhà triết học Hi Lạp Đê-nông với một người bẻm mép “Chúng ta
có hai tai và một miệng để nghe nhiều hơn và nói ít hơn” là một lời khuyên sâu
sắc về nghệ thuật ứng xử giữa người với người trong cuộc sống.
2. Thân bài

45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI

123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 23


a) Giải thích
- Giải thích từ ngữ:
+ Tai: Cơ quan thính giác có chức năng thu nhận âm thanh, tiếng động nên trở
thành biểu tượng cho khả năng và nhiệm vụ tiếp nhận thông tin
+ Miệng: cơ quan phát âm có chức năng chuyển tải ý nghĩ, cảm xúc thành lời
nói nên trở thành biểu tượng cho nhu cầu biểu hiện, bộc lộ con người cá nhân
của người nói

+ Hai tai và một miệng: là cấu trúc diện mạo tự nhiên của con người song khi
gắn với ý nghĩa biểu tượng của mỗi hình ảnh lại thể hiện một tương quan giữa
nghe và nói
- Khái quát ý nghĩa của ý kiến: lời khuyên con người cần biết lắng nghe nhiều
hơn và nói ít hơn
b) Bàn luận vấn đề
- Vai trò và mức độ cần thiết của việc nghe:
+ Tiếp nhận những thông tin, kiến thức cần thiết để có thêm hiểu biết. Nhận biết
thái độ, cách đánh giá của người khác để tự điều chỉnh và hoàn thiện bản
thân. Hiểu rõ sự đa dạng phức tạp của cuộc sống để có cách ứng phó, xử lí đích
đáng
+ Cần biết lắng nghe trong mọi hoàn cảnh, điều kiện, tình huống khác nhau.

Cần kết hợp với khả năng phân tích, chọn lọc để việc lắng nghe thực sự có ích
và ý nghĩa
- Vai trò và mức độ cần thiết của việc nói
+ Hành vi thể hiện nhu cầu của bản thân. Bày tỏ, bộc lộ tình cảm, cảm xúc,
quan điểm, cách nghĩ của cá nhân để người khác hiểu về mình và tạo mối quan
hệ hiểu biết lẫn nhau giữa mình và người khác. Hành động có ý nghĩa tác động
làm thay đổi nhận thức, quan niệm, tư tưởng của người khác.
+ Trong trường hợp có thể chắc chắn về tác dụng của việc nói hoặc có trách
nhiệm bộc lộ ý kiến, quan điểm cá nhân thì việc nói là rất cần thiết. Khi mục
đích của việc nói chưa thật rõ ràng, chính đáng, nội dung cần nói chưa được cân
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 24


nhắc, chọn lọc sao có hiệu quả thì tốt nhất là nên cẩn trọng. Cần căn cứ vào
hoàn cảnh, đối tượng, tính chất của quan hệ để xác định nội dung, cách thức và
mức độ cần thiết của việc nói
- Tác hại của việc nói nhiều, nghe ít:
+ Khi nói quá nhiều ta sẽ không còn cơ hội để lắng nghe, hậu quả là tự mình thu
hẹp khả năng tiếp nhận thông tin và hạn chế sự giao lưu đa chiều, sẽ dẫn đến lời
nói thiếu chọn lọc, ảnh hưởng đến chất lượng và khả năng của lời nói, sẽ làm
cho người nghe mệt mỏi, chán ngán và căng thẳng đầu óc, có hại cho các mối

quan hệ của chính mình
+ Giảm cơ hội và khả năng tiếp nhận thông tin. Hạn chế tầm hiểu biết về con
người và cuộc sống xung quanh mình. Không tận dụng được một kênh giao
lưu tình cảm, tạo ảnh hưởng xấu đến các mối quan hệ, nhất là mối quan hệ tình
cảm giữa các cá nhân.
c) Bài học nhận thức và hành động
- Nói là cần thiết song nếu nói mà không làm sẽ gây mất niềm tin của người
khác và tự hạ thấp giá trị bản thân mình. Chỉ nói mà không biết lắng nghe sẽ tự
cô lập mình và khiến bản thân mình nghèo đi cả về nhận thức, tình cảm và các
cơ hội để tạo lập, củng cố những mối quan hệ giữa con người và cuộc sống.
3. Kết bài
- Cổ nhân đã từng lưu ý: “Ngôn quá kì hành, bất khả trọng dụng” (nói nhiều

hơn làm, không dùng việc lớn được). Câu nói một lần nữa khẳng định tính đúng
đắn trong lời khuyên của Đê-nông. Dù ở thời nào, nói ít, nghe nhiều, làm giỏi
vẫn là thước đo giá trị và nhân phẩm con người.

Đề 9: “Người chê ta mà chê phải là thầy của ta, người khen ta mà
khen phải là bạn ta, những kẻ vuốt ve nịnh bợ ta chính là kẻ thù
của ta vậy” (Tuân Tử)
1. Mở bài
Được mất dương dương người thái thượng
45 ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ CÂU NÓI
123doc.org – Tài liệu học và thi

Page 25