Khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ (trên cơ sở thực tiễn tại tỉnh hà tĩnh)

I HC QUC GIA H NI
KHOA LUT

TRN TH MAI

Khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm
trật tự an toàn giao thông đ-ờng bộ
(Trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Hà Tĩnh)

LUN VN THC S LUT HC

H NI - 2017


I HC QUC GIA H NI
KHOA LUT

TRN TH MAI

Khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm
trật tự an toàn giao thông đ-ờng bộ
(Trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Hà Tĩnh)
Chuyờn ngnh: Lut hỡnh s v t tng hỡnh s
Mó s: 60 38 01 04

LUN VN THC S LUT HC

Ngi hng dn khoa hc: TS. NGUYN VN TUN

H NI - 2017

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu và trích dẫn trong Luận văn
đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành
tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính
theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Trần Thị Mai


MỤC LỤC
Trang

Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH
SỰ CÁC TỘI XÂM PHẠM TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO
THÔNG ĐƯỜNG BỘ ........................................................................ 8
1.1.

Khái quát chung về khởi tố vụ án hình sự ....................................... 8

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và nhiệm vụ khởi tố vụ án hình sự..................... 8
1.1.2. Mục đích, ý nghĩa của giai đoạn khởi tố vụ án hình sự ..................... 13
1.2.

Khái quát chung tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông
đường bộ ........................................................................................... 15

1.3.

Khái niệm và đặc điểm khởi tố vụ án hình sự đối với các tội
xâm phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ ........................... 18

1.4.

Khái quát lịch sử hình thành và phát triển pháp luật tố tụng
hình sự Việt Nam về khởi tố vụ án hình sự.................................... 26

1.4.1. Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng tám năm 1945 đến trƣớc pháp
điển hóa lần thứ nhất - Bộ luật tố tụng hình Việt Nam năm 1988 ..... 26
1.4.2. Giai đoạn từ năm 1988 đến nay ......................................................... 29
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................ 32
Chương 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN KHỞI TỐ
VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM PHẠM TRẬT TỰ
AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH HÀ TĨNH ............................................................................... 34
2.1.

Quy định của pháp luật về khởi tố vụ án hình sự ......................... 34

2.1.1. Chủ thể có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự .................................... 34
2.1.2. Căn cứ, trình tự, thời hạn khởi tố vụ án hình sự ................................ 37
2.1.3. Thay đổi, bổ sung, hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự ............. 44
2.1.4. Hậu quả pháp lý của việc khởi tố vụ án hình sự ................................ 45
2.1.5. Kiểm sát việc khởi tố vụ án hình sự ................................................... 47
2.2.

Thực tiễn khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm trật
tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh ......... 48

2.2.1. Tình hình tai nạn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh
trong thời gian qua ............................................................................. 49
2.2.2. Những kết quả đạt đƣợc trong hoạt động khởi tố vụ án hình sự đối
với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa
bàn tỉnh Hà Tĩnh.................................................................................. 51
2.2.3. Những tồn tại và hạn chế trong thực tiễn hoạt động khởi tố.............. 58
2.2.4. Nguyên nhân của thực trạng khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm
phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh ....... 65
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................ 72
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KHỞI TỐ
VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM PHẠM TRẬT TỰ
AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ ....................................... 73
3.1.

Giải pháp về pháp luật ..................................................................... 73

3.1.1. Những điểm mới của Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam 2015 về
vấn đề khởi tố vụ án hình sự .............................................................. 73

3.1.2. Tiếp tục hoàn thiện quy định của pháp luật về cơ sở và căn cứ
khởi tố vụ án hình sự .......................................................................... 77
3.1.3. Tiếp tục hoàn thiện các quy định về tiếp nhận thông tin về tội
phạm, kiểm sát việc tiếp nhận và giải quyết thông tin về tội phạm ... 78
3.1.4. Tiếp tục hoàn thiện các quy định về trách nhiệm xác định dấu
hiệu tội phạm ...................................................................................... 84
3.1.5. Tiếp tục hoàn thiện quy định về trách nhiệm khởi tố vụ án hình sự ....... 86
3.2.

Các giải pháp khác ........................................................................... 88


3.2.1. Nâng cao mối quan hệ phối hợp giữa Cơ quan điều tra, Viện
kiểm sát và các Cơ quan hữu quan khác ............................................ 88
3.2.2. Nâng cao trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền trong việc khởi
tố vụ án hình sự .................................................................................. 89
3.2.3. Nâng cao vai trò và hiệu quả công tác kiểm sát hoạt động khởi tố
vụ án hình sự ...................................................................................... 91
3.2.4. Về công tác cán bộ, cơ sở vật chất kỹ thuật và tài chính cho hoạt
động khởi tố vụ án hình sự ................................................................. 94
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................ 97
KẾT LUẬN .................................................................................................... 99
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 102


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BLHS:

Bộ luật hình sự

BLTTHS:

Bộ luật tố tụng hình sự

CBCS:

Cán bộ chiến sĩ

CQĐT:

Cơ quan điều tra

CSĐT:

Cảnh sát điều tra

ĐTV:

Điều tra viên

TA:

Tòa án

TAND:

Tòa án nhân dân

THTT:

Tiến hành tố tụng

TNGT:

Tai nạn giao thông

TTHS:

Tố tụng hình sự

VKS:

Viện kiểm sát

VKSND:

Viện kiểm sát nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

Tên bảng

Trang

Bảng 2.1:

Thông kê tình hình tai nạn giao thông đƣờng bộ xảy ra

trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh từ năm 2011 - 2016

50

Thống kê về tình hình khởi tố vụ án liên quan đến tai
nạn giao thông đƣờng bộ từ năm 2011 - 2016

53

Thống kê về tình hình khởi tố vụ án liên quan đến tai
nạn giao thông đƣờng bộ từ năm 2011 - 2016

58

Thống kê các vụ án bị đình chỉ, tạm đình chỉ điều tra

59

Bảng 2.2:
Bảng 2.3:
Bảng 2.4:


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xây dựng Nhà nƣớc Pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phấn đấu vì sự
nghiệp dân giàu, nƣớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh là nhiệm
vụ quan trọng của Đảng và Nhà nƣớc ta trong giai đoạn hiện nay. Để đáp ứng
đƣợc yêu cầu này thì việc hoàn thiện chính sách pháp luật Hình sự và Dân sự
đầy đủ thủ tục tố tụng tƣ pháp và về tổ chức bộ máy các cơ quan tƣ pháp, bảo

đảm tính khoa học, đồng bộ, khách quan, tuân thủ pháp luật của từng cơ quan
và chức danh tƣ pháp phù hợp với nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội
chủ nghĩa là một trong những yêu cầu thiết thực trong thời gian tới. Bộ luật tố
tụng hình sự quy định trình tự, thủ tục khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi
hành án hình sự... nhằm chủ động phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, phát hiện
chính xác, nhanh chóng và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội,
không để lọt tội phạm, không làm oan ngƣời vô tội.
Khởi tố vụ án hình sự là một trong những giai đoạn tố tụng có ý nghĩa
quan trọng trong quá trình TTHS. Có thể nói khởi tố vụ án hình sự không chỉ
có ý nghĩa về mặt pháp lý là giai đoạn khởi động và có tính định hƣớng cho
các giai đoạn tố tụng tiếp theo mà còn có ý nghĩa thiết thực trong công tác đấu
tranh phòng, chống tội phạm khiến cho mọi tội phạm đều bị phát hiện và
đƣợc xử lý nghiêm minh. Để đạt đƣợc điều đó khởi tố vụ án hình sự đòi hỏi
phải có căn cứ, đúng thẩm quyền và theo đúng trình tự thủ tục tố tụng mà
pháp luật quy định. Trong những năm gần đây, do tác động của nhiều nguyên
nhân, tình hình tội phạm nói chung, các tội phạm về tội xâm phạm trật tự an
toàn giao thông đƣờng bộ nói riêng diễn ra tƣơng đối phức tạp, gây ra nhiều
hậu quả nghiêm trọng.
Việc khởi tố vụ án đúng sẽ giúp xác định chính xác về hƣớng giải quyết
của vụ án, thể hiện trách nhiệm của các cơ quan tƣ pháp hình sự trong việc
1


kịp thời phát hiện và xử lý tội phạm, không bỏ lọt tội phạm, góp phần nâng
cao chất lƣợng trong hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm, qua đó giúp
chúng ta có thể đƣa ra các đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật tố tụng hình sự
và nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định của bộ luật tố tụng hình sự Việt
Nam về khởi tố vụ án hình sự. Trên thực tế khởi tố vụ án hình sự nói chung
và khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông
đƣờng bộ dựa trên quy định chung của luật tố tụng chứ không quy định cụ thể

trong luật nên về mặt lý luận và thực tiễn để định hƣớng cho việc nhận thức
về vấn đề này vẫn tồn tại một số bất cập trong việc xây dựng và áp dụng pháp
luật. Từ những nhu cầu về mặt lý luận, thực tiễn cũng nhƣ nhằm đảm bảo
thực hiện các chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc về Chiến lƣợc cải cách tƣ
pháp đến năm 2020 và Nghị quyết số 37/2012/QH13 ngày 23/11/2012 của
Quốc hội khóa XIII về công tác phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm,
công tác của Viện kiểm sát nhân dân, của Tòa án nhân dân và công tác thi
hành án năm 2013. Có thể nhận thấy việc thực hiện một công trình nghiên
cứu toàn diện về vấn đề khởi tố vụ án hình sự là một nhu cầu tất yếu. Việc
nghiên cứu dấu hiệu pháp lý khởi tố vụ án hình sự các tội xâm phạm an toàn
giao thông đƣờng bộ nói chung và các biểu hiện cụ thể của nó tại Hà Tĩnh để
từ đó đề ra những biện pháp hoàn thiện các quy định của BLTTHS cũng nhƣ
nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam về các
tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ là rất cần thiết. Vì lý do đó
tác giả đã lựa chọn đề tài “Khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm
trật tự an toàn giao thông đường bộ (trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Hà
Tĩnh)” làm luận văn thạc sĩ luật học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao
thông đƣờng bộ đã đƣợc đề cập trong một số công trình nghiên cứu khoa
học, trong các tập bình luận khoa học về luật hình sự, các luận văn thạc sĩ,
2


tiến sĩ của nhiều tác giả nổi tiếng về các dấu hiệu pháp lý của các tội xâm
phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ nói chung trong BLHS. Qua
nghiên cứu cho thấy, nhìn chung các tác giả đã đề cập khá sâu sắc và toàn
diện về các dấu hiệu pháp lý của loại tội phạm này; phân biệt rõ các trƣờng
hợp phạm tội này với một số tội phạm khác có chung đặc điểm. Vấn đề khởi
tố vụ án hình sự hiện nay hầu nhƣ chỉ đƣợc nghiên cứu sơ lƣợc và thể hiện

trong một phần nội dung của các giáo trình, bình luận khoa học chuyên
ngành luật nhƣ: Trƣờng Đại học Luật Hà Nội (2008), Giáo trình Luật tố
tụng hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội; Giáo trình luật tố
tụng hình sự Việt Nam - Khoa Luật, trƣờng Đại học Quốc gia Hà Nội,
Nguyễn Ngọc Chí (Chủ biên) (2001), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà
Nội; Giáo trình luật tố tụng hình sự Việt Nam - GS.TS Võ Khánh Vinh (chủ
biên); Bình luận khoa học Bộ luật tố tụng hình sự - PGS.TS Võ Khánh Vinh,
Nxb Công an nhân dân, 2004; Bình luận khoa học Bộ luật tố tụng hình sự,
Viện nghiên cứu khoa học Bộ tƣ pháp, 1992…
Ngoài ra, khởi tố vụ án hình sự cũng đƣợc nghiên cứu trong một số
luận văn, luận án, đề tài nghiên cứu khoa học khi bàn về các vấn đề có liên
quan nhƣ:
Vai trò của Viện kiểm sát trong việc khởi tố vụ án hình sự, Nguyễn
Khắc Quang, luận văn thạc sĩ 2014; Những cơ sở và căn cứ khởi tố vụ án hình
sự, Trần Văn Huân, luận văn thạc sĩ 2014; Khiếu nại, tố cáo trong giai đoạn
khởi tố, điều tra vụ án hình sự - thực trạng và giải pháp, Trịnh Công Sơn,
Luận văn thạc sĩ 2008.
Từ tình hình nghiên cứu trên có thể nhận thấy việc nghiên cứu về chế
định khởi tố vụ án hình sự ở cấp độ một luận văn thạc sĩ là nhu cầu tất yếu,
cần thiết nhằm xây dựng tổng quan về mặt lý luận, nhận thức của vấn đề này,
từ đó nâng cao chất lƣợng trong việc áp dụng pháp luật, góp phần hiệu quả

3


vào hoạt động đấu tranh phòng và chống tội phạm cũng nhƣ thực hiện những
yêu cầu cải cách tƣ pháp trong thời đại mới.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu đề tài: xây dựng một nghiên cứu mang tính
tổng quan về vấn đề khởi tố vụ án hình sự, trong đó nghiên cứu cả về mặt lý

luận và thực tiễn. Trên cơ sở phân tích các quy định pháp luật hiện hành về
khởi tố vụ án hình sự và thực tiễn áp dụng tại địa phƣơng để tìm ra những
điểm hạn chế trong việc xây dựng và áp dụng pháp luật, từ đó đề ra những
phƣơng hƣớng hoàn thiện pháp luật cũng nhƣ biện pháp nâng cao hiệu quả
của việc áp dụng pháp luật về vấn đề này trong thực tế, góp phần tích cực
vào việc đẩy mạnh cải cách tƣ pháp, thực hiện nhiệm vụ phòng, chống tội
phạm trong giai đoạn mới.
- Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài:
+ Khái quát về mặt lý luận các vấn đề liên quan đến khởi tố vụ án bao
gồm căn cứ, thẩm quyền, trình tự, thủ tục của việc khởi tố vụ án hình sự nói
chung và khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao
thông đƣờng bộ, xây dựng khái niệm khoa học về khởi tố vụ án hình sự, các
tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ.
+ Nghiên cứu tình hình phát triển của các quy định về khởi tố vụ án
hình sự trong pháp luật Việt Nam, so sánh với các quy định về vấn đề này
trong pháp luật của các nƣớc khác, từ đó nhận thức rõ hơn về bản chất và
xu hƣớng phát triển của vấn đề.
+ Phân tích, đánh giá các quy định của BLTTHS về khởi tố vụ án
hình sự, trong đó có đề cập đến những điểm mới của BLTTHS năm 2015
liên quan đến chế định này.
+ Nghiên cứu thực tiễn áp dụng quy định về khởi tố vụ án hình sự nói
chung và khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao

4


thông đƣờng bộ trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh, tìm hiểu nguyên nhân của các hạn
chế và đề xuất hƣớng khắc phục cả về mặt xây dựng và áp dụng pháp luật.
+ Phân tích thực tiễn công tác khởi tố loại tội phạm này tại tỉnh Hà
Tĩnh để thấy đƣợc các yếu tố tác động làm ảnh hƣởng đến hiệu quả công tác

này trong thời gian qua.
+ Phân tích những đặc điểm đặc thù của khởi tố các tội xâm phạm trật
tự an toàn giao thông đƣờng bộ trên cơ sở gắn với đặc điểm của tỉnh Hà Tĩnh,
thực trạng khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao
thông đƣờng bộ đồng thời chỉ ra những vƣớng mắc, hạn chế trong việc khởi
tố loại tội phạm này tại tỉnh Hà Tĩnh.
+ Đề xuất các giải pháp hoàn thiện các quy định của BLTTHS hiện
hành về khởi tố vụ án hình sự đối với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao
thông đƣờng bộ và các biện pháp nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định của
BLTTHS Việt Nam về khởi tố vụ án hình sự, qua đó góp phần đấu tranh có
hiệu quả hơn đối với các loại hành vi cẩu thả gây hậu quả nghiêm trọng trên
địa bàn tỉnh Hà Tĩnh nói riêng và cả nƣớc nói chung.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Đối tƣợng nghiên cứu: Luận văn chủ yếu nghiên cứu xung quanh các
vấn đề lý luận và thực tiễn về vấn đề khởi tố vụ án hình sự trong pháp luật
hình sự Việt Nam, các dấu hiệu pháp lý của khởi tố vụ án hình sự đối với các
tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. Phân tích nguyên nhân, tìm
ra những hạn chế về mặt lý luận, nhận thức cũng nhƣ việc triển khai các quy
định trong bộ luật TTHS, tìm hiểu nguyên nhân của những hạn chế dựa trên
các đặc điểm của địa phƣơng, từ đó đề ra những giải pháp khắc phục nhằm
nâng cao hiệu quả công tác trên địa bàn nghiên cứu nói riêng và trên phạm vi
cả nƣớc nói chung.

5


- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về nội dung: Những vấn đề liên quan đến khởi tố vụ án hình sự đối
với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ dƣới góc độ luật tố
tụng hình sự.

+ Về địa bàn: Tỉnh Hà Tĩnh.
+ Về thời gian: Từ năm 2011 đến năm 2016.
5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài đã sử dụng các phƣơng pháp luận và phép biện chứng của
chủ nghĩa Mác - Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về nguyên tắc tổ chức bộ
máy nhà nƣớc, trong đó có hệ thống cơ quan Tƣ pháp trong Nhà nƣớc xã
hội chủ nghĩa Việt Nam. Các phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp phân
tích so sánh và phƣơng pháp tổng hợp. Ngoài ra, còn một số phƣơng pháp
khác cũng đƣợc áp dụng nhƣ: phƣơng pháp phân tích hệ thống, phƣơng
pháp chuyên gia...
6. Kết quả nghiên cứu và những đóng góp mới của đề tài
- Khái quát về mặt lý luận các vấn đề liên quan đến khởi tố vụ án, xây
dựng khái niệm khoa học về khởi tố vụ án hình sự bao gồm căn cứ, trình tự,
thủ tục, thẩm quyền khởi tố vụ án. Đây là cơ sở về mặt lý luận trong việc
nhận thức đầy đủ về vấn đề khởi tố vụ án hình sự.
- Thông qua việc nghiên cứu tình hình phát triển của các quy định về
khởi tố vụ án hình sự trong pháp luật Việt Nam và so sánh với pháp luật của
các nƣớc khác để đƣa ra cái nhìn khái quát về các quy định của pháp luật tố
tụng hình sự về vấn đề khởi tố, đồng thời chỉ ra xu hƣớng phát triển trong thời
kì hội nhập quốc tế.
- Trên cơ sở phân tích các quy định của BLTTHS về khởi tố vụ án
hình sự, đƣa ra những nhận xét, đánh giá tính hợp lý, hiệu quả của các quy
định này trên thực tế, góp phần hoàn thiện hơn nữa các quy định về khởi tố
vụ án hình sự.

6


- Về mặt thực tiễn: những đề xuất giải pháp nêu trong luận văn sẽ
góp phần nâng cao hiệu quả hiệu quả áp dụng các quy định của Bộ luật tố

tụng hình sự Việt Nam về khởi tố vụ án hình sự nói chung và khởi tố vụ án
hình sự đối với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ nói
riêng. Tìm hiểu nguyên nhân của các hạn chế và đề xuất hƣớng khắc phục cả
về mặt xây dựng và áp dụng pháp luật. Không chỉ hỗ trợ cho hoạt động áp
dụng pháp luật của địa phƣơng mà ngoài ra, đề tài có thể đƣợc sử dụng làm
tài liệu tham khảo cho các lực lƣợng tham gia phòng, chống loại tội phạm này
không chỉ ở tỉnh Hà Tĩnh mà còn có thể áp dụng đối với các địa phƣơng khác
có điều kiện tƣơng tự.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục
nội dung của luận văn gồm 3 chƣơng:
Chương 1: Một số vấn đề chung về khởi tố vụ án hình sự các tội xâm
phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ.
Chương 2: Quy định của pháp luật và thực tiễn khởi tố vụ án hình sự
đối với các tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn tỉnh
Hà Tĩnh.
Chương 3: Các giải pháp nhằm áp dụng hiệu quả các quy định của
pháp luật về khởi tố vụ án hình sự các tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông
đƣờng bộ.

7


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ CÁC
TỘI XÂM PHẠM TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ
1.1. Khái quát chung về khởi tố vụ án hình sự
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và nhiệm vụ khởi tố vụ án hình sự
- Khái niệm
Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn mở đầu của tố tụng hình sự, trong đó

cơ quan có thẩm quyền xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm để ra
quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự [41, tr.231].
Nhƣ vậy, khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên của quá trình tố
tụng, giai đoạn khởi động của quá trình tố tụng hình sự, giai đoạn này cơ quan
có thẩm quyền tiến hành các biện pháp nghiệp vụ để thu thập, xử lý các thông
tin ban đầu, khi có đầy đủ chứng cứ, sẽ ra quyết định khởi tố vụ án hình sự
hoặc không khởi tố vụ án hình sự. Vì con ngƣời là mục tiêu giải phóng của sự
nghiệp cách mạng, vấn đề quyền con ngƣời luôn là trung tâm của mọi cuộc
cách mạng và tiến bộ xã hội. Chính vì vậy họ luôn đƣợc pháp luật tôn trọng và
bảo vệ. Họ không chỉ đƣợc bảo đảm các quyền tự do dân chủ mà “Công dân có
quyền bất khả xâm phạm về thân thể, đƣợc pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức
khỏe, danh dự và nhân phẩm” [25, Điều 71].
Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 thì quá trình tố tụng
hình sự bao gồm năm giai đoạn là: Khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành
án. Trong đó, khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên của quá trình tố tụng, ở
giai đoạn này cơ quan có thẩm quyền thu thập, xử lý các thông tin ban đầu và ra
quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc không khởi tố vụ án hình sự. Xác định
những dấu hiệu tội phạm trong giai đoạn này là việc xác định những dấu hiệu,
hành vi và sự kiện phạm.

8


Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên của quá trình tố tụng, từ đó
các quan hệ tố tụng bắt đầu phát sinh. Trong giai đoạn này, các cơ quan có
thẩm quyền trên cơ sở những thông tin ban đầu thu thập đƣợc đi đến xác định
có hay không có căn cứ để khởi tố vụ án hình sự và trên cơ sở đó mà ra quyết
định cho phù hợp. Kết quả của giai đoạn này làm cơ sở mở ra các hoạt động
tố tụng tiếp theo hoặc có thể chấm dứt mọi hoạt động tố tụng hình sự đối với
tin báo về tội phạm.

Theo từ điển luật học thì khởi tố vụ án hình sự là hoạt động của cơ
quan tiến hành tố tụng xác định có sự việc phạm tội để tiến hành điều tra phát
hiện tội phạm. Khởi tố vụ án hình sự là một giai đoạn tố tụng độc lập, mở đầu
các hoạt động điều tra. Trong giai đoạn này, cơ quan có thẩm quyền khởi tố
tiến hành các hoạt động để xác định dấu hiệu của tội phạm [49, tr.249].
Theo tác giả Lê Cảm, giai đoạn khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn
TTHS đầu tiên mà trong đó cơ quan tƣ pháp hình sự có thẩm quyền căn cứ
vào các quy định của pháp luật tố tụng hình sự, tiến hành việc xác định có hay
không các dấu hiệu của tội phạm trong hành vi nguy hiểm cho xã hội đã đƣợc
thực hiện, đồng thời ban hành quyết định về việc khởi tố hoặc không khởi tố
vụ án hình sự liên quan đến hành vi đó [4, tr.26].
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Chí, khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu của
quá trình giải quyết vụ án hình sự, các cơ quan có thẩm quyền có nhiệm vụ sử
dụng các biện pháp của TTHS để xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm,
trên cơ sở đó các cơ quan này sẽ ra một trong hai quyết định đó là: Quyết định
khởi tố vụ án hình sự hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự [7, tr.64].
Mặc dù có nhiều quan điểm thể hiện bằng nhiều khái niệm khác nhau
tuy nhiên đều coi khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên và là một giai
đoạn độc lập, mở đầu cho quá trình tố tụng hình sự và là căn cứ pháp lý
cho các giai đoạn kế tiếp.

9


Tổng hợp từ nhiều quan điểm khác nhau thì khởi tố vụ án hình sự đƣợc
hiểu nhƣ sau: Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn tố tụng hình sự đầu tiên
mà trong đó cơ quan tư pháp hình sự có thẩm quyền căn cứ vào các quy
định của pháp luật tố tụng hình sự tiến hành việc xác định có (hay không)
các dấu hiệu của tội phạm trong hành vi nguy hiểm cho xã hội đã được
thực hiện, đồng thời ban hành quyết định về việc khởi tố (hoặc không khởi

tố) vụ án hình sự liên quan đến hành vi đó.
- Đặc điểm của giai đoạn khởi tố vụ án hình sự
Là một giai đoạn của tố tụng hình sự nên dĩ nhiên khởi tố vụ án hình sự
sẽ có mở đầu và kết thúc. Có thể thấy rằng từ khái niệm cơ bản nhất của giai
đoạn khởi tố có thể rút ra những đặc điểm chính sau đây:
Thứ nhất, giai đoạn khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn tố tụng hình sự
đầu tiên, đƣợc bắt đầu với việc các cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền
tiếp nhận tố giác, tin báo... hoặc trực tiếp phát hiện về tội phạm và thời điểm
kết thúc giai đoạn này là việc cơ quan có thẩm quyền ra quyết định khởi tố
hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự.
Thứ hai, giai đoạn khởi tố vụ án hình sự chỉ có nhiệm vụ xác định có
hay không có dấu hiệu của tội phạm để ra quyết định khởi tố hay quyết định
không khởi tố vụ án hình sự.
Thứ ba, trong giai đoạn khởi tố vụ án hình sự thì chủ thể có quyền
tiến hành các hoạt động tố tụng hình sự bao gồm: Cơ quan điều tra; Viện
kiểm sát; Tòa án; các Cơ quan đƣợc giao tiến hành một số hoạt động điều
tra nhƣ Kiểm lâm, Hải quan...
Thứ tư, trong giai đoạn khởi tố vụ án hình sự các biện pháp mà các cơ
quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền đƣợc áp dụng đó là:
+ Biện pháp yêu cầu các cơ quan Nhà nƣớc, tổ chức xã hội hoặc công
dân cung cấp tài liệu cần thiết liên quan đến tội phạm.

10


+ Biện pháp khám nghiệm hiện trƣờng thu thập dấu vết tội phạm; áp
dụng các biện pháp tạm giữ; lấy lời khai của ngƣời tố giác tội phạm, ngƣời bị
hại, ngƣời biết việc.
+ Biện pháp trƣng cầu giám định, thực nghiệm điều tra...;
- Nhiệm vụ của giai đoạn khởi tố vụ án hình sự

Xuất phát từ khái niệm khoa học đã đƣợc đƣa ra ta có thể nhận thấy với
tính chất là một giai đoạn độc lập và đầu tiên của hoạt động tố tụng hình sự
thì giai đoạn này có những nhiệm vụ cụ thể nhƣ sau:
+ Tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm; kiểm tra, xác minh
nguồn thông tin đó để xác định có hay không có tội phạm xảy ra làm cơ sở
cho việc ra quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự, làm rõ các
tình tiết loại trừ tố tụng của vụ việc, đồng thời giữ gìn, bảo quản những cơ sở
và căn cứ khởi tố vụ án hình sự theo quy định pháp luật.
+ Khi phát hiện và tiếp nhận về tin tức về tội phạm, cơ quan có thẩm
quyền khởi tố vụ án hình sự phải xác định sự tồn tại của sự việc đó có hay
không có dấu hiệu tội phạm để quyết định khởi tố hay không khởi tố vụ án hình
sự. Nếu xác định có dấu hiệu tội phạm, cơ quan có thẩm quyền ra quyết định
khởi tố vụ án, hoặc thuộc một trong những trƣờng hợp quy định tại Điều 107
Bộ luật Tố tụng hình sự 2003 “Những căn cứ không được khởi tố vụ án hình
sự”, thì cơ quan có thẩm quyền ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự.
+ Phát hiện chính xác, nhanh chóng mọi loại tội phạm xảy ra, có biện
pháp phù hợp cho việc điều tra làm rõ và xử lý công minh đối với những loại
tội phạm đó. Giúp cho cơ quan có chức năng kiểm sát, giám sát hoạt động
điều tra nắm đƣợc diễn biến tình hình tội phạm và công tác điều tra tội phạm
để có thể đặt ra các yêu cầu trong công tác phòng ngừa, đấu tranh, truy tố,
buộc tội ngƣời phạm tội, góp phần quan trọng trong công tác giữ gìn an ninh
trật tự an toàn xã hội.

11


+ Bảo đảm tính khách quan, toàn diện, đầy đủ trong hoạt động điều tra,
các quyền lợi cơ bản của công dân phải đƣợc tôn trọng. Khởi tố vụ án hình sự
là sự phản ứng nhanh chóng từ phía Nhà nƣớc đối với mỗi hành vi phạm tội
nhằm góp phần phát hiện, điều tra và xử lý một cách có căn cứ và đúng pháp

luật hành vi phạm tội và ngƣời phạm tội, đồng thời không chỉ là chức năng
quan trọng trong hoạt động tƣ pháp hình sự mà còn là phƣơng tiện cơ bản để
thực hiện tốt nguyên tắc trong tố tụng hình sự, tránh bỏ lọt tội phạm và phát
hiện hành vi phạm tội một cách kịp thời.
+ Xác định dấu hiệu của tội phạm, tức là xác định xem sự việc xảy ra
có dấu hiệu của một tội phạm cụ thể hay không, nói cách khác là có vụ án
hình sự đã xảy ra hay không. Để thực hiện nhiệm vụ này, cơ quan có thẩm
quyền sau khi tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố,
trong phạm vi thẩm quyền của mình và thời hạn luật định phải tiến hành các
hoạt động kiểm tra, xác minh các tin tức về tội phạm bằng những biện pháp
cụ thể: Kiểm tra giấy tờ tùy thân, hộ khẩu, đăng ký tạm trú của ngƣời bị tố
cáo; yêu cầu cơ quan nhà nƣớc, tổ chức xã hội hoặc công dân có liên quan
đến sự việc cung cấp những tài liệu cần thiết. Yêu cầu cơ quan nhà nƣớc, tổ
chức xã hội có liên quan giải thích rõ sự việc nhằm mục đích làm rõ dấu hiệu
tội phạm. Khi yêu cầu giải thích, cơ quan có thẩm quyền không đƣợc áp dụng
các biện pháp hỏi cung hoặc cƣỡng chế tố tụng đối với ngƣời đƣợc yêu cầu
giải thích. Nếu bắt ngƣời trong trƣờng hợp khẩn cấp hoặc phạm tội quả tang
thì tiến hành lấy lời khai của ngƣời bị bắt. Trong trƣờng hợp cần thiết thì
khám nghiệm hiện trƣờng và tiến hành các biện pháp khác theo quy định của
Bộ luật Tố tụng hình sự để xác định dấu hiệu tội phạm.
+ Sau khi tiến hành các biện pháp điều tra, xác minh thu thập chứng cứ,
khi có đủ cơ sở chứng minh, cơ quan tiến hành tố tụng sẽ thực hiện một trong
hai nhiệm vụ quan trọng đó là:

12


Nếu đủ cơ sở chứng minh có dấu hiệu tội phạm xảy ra, cơ quan tiến
hành tố tụng sẽ ra quyết định khởi tố vụ án hình sự và vụ án sẽ đƣợc tiến hành
các bƣớc tiếp theo của quá trình tố tụng.

Nếu đủ cơ sở chứng minh không có dấu hiệu tội phạm xảy ra, cơ quan
tiến hành tố tụng sẽ ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự và vụ án sẽ
đƣợc khép lại.
Việc đi kèm với một trong hai quyết định khởi tố hoặc không khởi tố
vụ án hình sự, nhất thiết phải có một số văn bản cần thiết nhƣ: Biên bản xảy
ra sự việc hoặc biên bản phạm tội quả tang, biên bản khám nghiệm hiện
trƣờng, biên bản ghi lời khai nhân chứng, biên bản ghi lời khai ngƣời bị hại…
đây là những văn bản làm cơ sở cho việc tiến hành các bƣớc tiếp theo.
1.1.2. Mục đích, ý nghĩa của giai đoạn khởi tố vụ án hình sự
- Mục đích chung của tố tụng hình sự Việt Nam là bảo vệ chế độ xã hội
chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nƣớc, quyền và lợi ích hợp pháp của công
dân, tổ chức, bảo vệ trật tự pháp luật XHCN, đồng thời giáo dục mọi ngƣời ý
thức tuân theo pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm. Để thực
hiện mục đích chung đó thì mục đích cụ thể của giai đoạn khởi tố vụ án hình
sự là phát hiện kịp thời mọi hành vi phạm tội, không để lọt tội phạm không
làm oan ngƣời vô tội, xác định tội phạm, phát hiện ngƣời phạm tội trên cơ sở
xác định dấu hiệu của tội phạm, bảo đảm pháp chế của Nhà nƣớc trƣớc hành
vi phạm tội nhằm ngăn ngừa và xử lý kịp thời tội phạm, ngƣời phạm tội.
Tố tụng hình sự là một quá trình thống nhất của nhiều giai đoạn tố tụng
độc lập. Giai đoạn tố tụng trƣớc là tiền đề cho giai đoạn tố tụng sau, giai đoạn
sau kiểm tra lại giai đoạn trƣớc. Giai đoạn khởi tố vụ án hình sự có ý nghĩa vô
cùng quan trọng, cụ thể nhƣ:
- Khởi tố vụ án bảo đảm cho việc phát hiện nhanh chóng mọi hành vi
phạm tội, là cơ sở để thực hiện nguyên tắc tránh bỏ lọt tội phạm trong thực

13


tiễn áp dung pháp luật tố tụng hình sự. Chỉ có thông qua những hoạt động
kiểm tra, xác minh kịp thời các nguồn tin về tội phạm mới có điều kiện làm rõ

một sự việc xảy ra có dấu hiệu của tội phạm hay không.
- Khởi tố vụ án là giai đoạn tố tụng mở đầu các hoạt động điều tra.
Đây là giai đoạn tố tụng hình sự cơ bản và quan trọng, phải có quyết định
khởi tố vụ án trƣớc, rồi mới đƣợc tiến hành các hoạt động điều tra, trừ một
số trƣờng hợp đặc biệt.
- Khởi tố vụ án hình sự là sự phản ứng nhanh chóng từ phía Nhà nƣớc
đối với mỗi hành vi phạm tội nhằm góp phần phát hiện, điều tra và xử lý một
cách có căn cứ và đúng pháp luật hành vi phạm tội và ngƣời phạm tội, đồng
thời không chỉ là chức năng quan trọng trong hoạt động tƣ pháp hình sự mà còn
là phƣơng tiện cơ bản để thực hiện tốt nguyên tắc không tránh khỏi trách nhiệm
trong thực tiễn áp dụng pháp luật tố tụng hình sự, tránh bỏ lọt tội phạm.
- Khởi tố vụ án hình sự cũng góp phần loại trừ một thái cực khác trong
hoạt động tƣ pháp hình sự, ngăn chặn kịp thời việc thông qua quyết định khởi
tố vụ án hình sự một cách thiếu cân nhắc kỹ, vội vàng và do vậy, có thể sẽ
kéo một loạt hậu quả tiêu cực tiếp theo trong việc truy cứu tố tụng hình sự ở
các giai đoạn tố tụng hình sự tiếp theo sau (nhƣ: Điều tra không có căn cứ đối
với những hành vi không chứa đựng dấu hiệu của tội phạm hoặc là không
diễn ra trong thực tế khách quan, khám xét, bắt, giam giữ, buộc tội, xét xử
một cách vô căn cứ và trái pháp luật, làm oan những ngƣời vô tội…).
- Khởi tố vụ án hình sự là một giai đoạn tố tụng hình sự cơ bản và quan
trọng để tăng cƣờng pháp chế, bảo vệ các quyền và tự do của công dân trƣớc
khi khởi tố bị can và áp dụng các biện pháp nghiệp vụ của giai đoạn điều tra,
cùng với các giai đoạn tố tụng hình sự khác góp phần có hiệu quả vào cuộc
đấu tranh phòng và chống tội phạm trong toàn xã hội.
- Khởi tố vụ án cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tố tụng

14


tiếp theo. Do vậy, hoạt động điều tra chỉ tập trung vào điều tra làm rõ các

hành vi phạm tội và ngƣời thực hiện tội phạm mà không còn phải kiểm tra,
xác minh để xác định dấu hiệu tội phạm nữa.
1.2. Khái quát chung tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ
Các tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ là những hành
vi nguy hiểm cho xã hội đƣợc quy định trong Bộ luật hình sự do ngƣời có
năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách vô ý, xâm phạm trật tự an
toàn giao thông đƣờng bộ, gây thiệt hại cho tính mạng, sức khỏe, tài sản của
ngƣời khác.
Khái niệm trên bao gồm dấu hiệu của các tội xâm phạm trật tự an toàn
giao thông đƣờng bộ, là cơ sở pháp lý để xem xét xác định hành vi nào là tội
xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. Dấu hiệu cụ thể của các tội
xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ bao gồm:
Dấu hiệu thứ nhất của tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng
bộ trƣớc hết phải là “hành vi nguy hiểm cho xã hội”. Hành vi xâm phạm trật
tự an toàn giao thông đƣờng bộ nguy hiểm cho xã hội là hành vi vi phạm quy
định về an toàn giao thông đƣờng bộ gây thiệt hại cho xã hội hoặc hành vi tạo
khả năng gây ra các thiệt hại cho các quan hệ xã hội đƣợc luật hình sự bảo vệ.
Các thiệt hai do hành vi vi phạm quy định về an toàn giao thông đƣờng bộ
gây ra cho các quan hệ xã hội bao gồm: tính mạng, sức khỏe, tài sản ngƣời
khác. Do vậy, trƣờng hợp vi phạm các quy định về an toàn giao thông đƣờng
bộ gây thiệt hại cho chính bản thân ngƣời vi phạm mà không gây thiệt hai cho
tính mạng, tài sản của ngƣời khác, thì không bị coi là tội phạm.
Dấu hiệu thứ hai của tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ là
“đƣợc quy định trong bộ luật hình sự” tại Điều 2 Bộ luật Hình sự quy định: “Chỉ
người nào phạm một tội đã được Bộ luật hình sự quy định mới phải chịu trách
nhiệm hình sự”. Do vậy, chỉ một ngƣời nào phạm một trong các tội sau đây đƣợc

15

quy định trong Bộ luật hình sự mới phải chịu trách nhiệm hình sự về các tội xâm
phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. Tức là không thể có tội xâm phạm
trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ nếu nhƣ hành vi phạm tội đó chƣa đƣợc
mô tả tại một điều luật cụ thể ở phần các tội phạm của bộ luật hình sự.
Dấu hiệu thứ ba của tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ
là “tội phạm... do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện”. Ngƣời
có năng lực trách nhiệm hình sự là con ngƣời cụ thể đạt độ tuổi do pháp luật
hình sự quy định, có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình.
Điều 12 Bộ luật hình sự quy định độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự nhƣ sau:
“người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.
Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm
hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm
trọng”. Năng lực trách nhiệm hình sự đƣợc Nhà nƣớc ta quy định theo
phƣơng pháp loại trừ tức là khẳng định tình trạng không có năng lực trách
nhiệm hình sự là gì và nếu không phải tình trạng đó, thì là tình trạng có năng
lực trách nhiệm hình sự. Theo quy định tại điều 13 Bộ luật Hình sự, ngƣời
thực hiện một hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm
thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều
khiển hành vi của mình là ngƣời không có năng lực trách nhiệm hình sự. Họ
không phải chịu trách nhiệm hình sự. Đối với những ngƣời này, Nhà nƣớc sẽ
áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.
Tuy nhiên, để trừng trị những ngƣời phạm tội do say rƣợu hoặc dùng
chất kích thích mạnh, Nhà nƣớc vẫn truy cứu trách nhiệm hình sự đối với họ.
Mặc dù trong thực tế có ngƣời do say rƣợu hoặc do dùng chất kích thích
mạnh mà không nhận thức đƣợc hành vi mà họ thực hiện là nguy hiểm cho xã
hội hoặc mất khả năng điều khiển hành vi của mình trong khi phạm tội. Cho
nên, tại điều 14 Bộ luật hình sự quy định: “Người phạm tội trong tình trạng

16

say do dùng rượu hoặc chất kích thích mạnh khác, thì vẫn phải chịu trách
nhiệm hình sự” [27, Điều 14]. Tại điểm b khoản 2 Điều 202 Bộ luật hình sự
năm 1999 còn quy định phạm tội thuộc một trong các trƣờng hợp sau đây “b.
Trong khi say rượu hoặc do dùng chất kích thích mạnh khác”, nay tại điểm b
khoản 2 điều 202 Bộ luật hình sự đƣợc sửa đổi bổ sung năm 2009 cũng đƣợc
quy định phạm tội thuộc một trong các trƣờng hợp sau đây “b, trong tình
trạng sử dụng bia rượu mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá
mức quy định hoặc có sử dụng các chất kích thích mạnh khác mà pháp luật
cấm sử dụng” [27] là tình tiết định khung tăng nặng hình phạt đối với tội vi
phạm quy định về điều khiển phƣơng tiện giao thông đƣờng bộ.
Dấu hiệu thứ tƣ của tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ
là “tính có lỗi của tội phạm”. Lỗi là thái độ tâm lý của ngƣời thực hiện tội
phạm đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội mà họ thực hiện và đối với hậu
quả cho xã hội đối với hành vi đó gây ra. Lỗi của các tội xâm phạm trật tự an
toàn giao thông đƣờng bộ đƣợc thực hiện dƣới hình thức vô ý.
Dấu hiệu thứ năm của tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đƣờng
bộ là “tính phải chịu hình phạt” của tội phạm.
Hình phạt là biện pháp cƣỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nƣớc
nhằm tƣớc bỏ hoặc hạn chế một số quyền, lợi ích của ngƣời phạm tội. Mục
đích của hình phạt là trừng trị ngƣời phạm tội; giáo dục họ trở thành ngƣời
công dân có ích cho xã hội; ngăn ngừa họ phạm tội mới và giáo dục ngƣời
khác tôn trọng pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm.
Qua phân tích các dấu hiệu của tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông
đƣờng bộ, có thể đƣa ra khái niệm tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông
đƣờng bộ nhƣ sau: tội xâm phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ là
những hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do
người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách vô ý xâm phạm

17