MODULE TH 10 GIÁO dục hòa NHẬP CHO học SINH KHIẾM THỊ , học SINH KHÓ KHĂN về học và học SINH KHUYẾT tật về NGÔN NGỮ TIỂU học

PHM MINH MC

MODULE TH

10
giáo dục hoà nhập
cho học sinh khiếm thị,
Học sinh khó khăn
về học và học sinh có
khuyết tật về ngôn ngữ

GIkO DC HO; NHtP HC SINH KHIM TH, HC SINH C KH KHuN V HC V; HC SINH C KHUYT TtT V NGN NG

|

61


A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN

—
—

Module TH 10 g m ba ph n liên quan n ph ng pháp d y h c hoà
nh p h c sinh khuy t t t:

Ph n 1: Giáo d c hoà nh p h c sinh khi m th .
Ph n 2: Giáo d c hoà nh p h c sinh có khó kh n v h c.
— Ph n 3: Giáo d c hoà nh p h c sinh khuy t t t ngôn ng .

Trong ó:

Ph n 1: Giáo d c hoà nh p h c sinh khi m th , có các n i dung:

N i dung 1: Nh ng v n chung v giáo d c h c sinh khi m th .
N i dung 2: Ph ng pháp, ph ng ti n d y h c hoà nh p h c sinh
khi m th b c Ti u h c.
N i dung 3: Nh ng k n ng c thù trong giáo d c h c sinh khi m th .
N i dung 4: Rèn luy n k n ng c — vi t ch Braille.
Ph n 2: Giáo d

c hoà nh p h c sinh có khó kh n v h c, có các n i dung:

Ph n 3: Giáo d

c hoà nh p h c sinh khuy t t t ngôn ng , có các n i dung:

N i dung 1: Khái ni m h c sinh có khó kh n v h c.
N i dung 2: K thu t d y h c h c sinh có khó kh n v h c.

N i dung 1: Khái ni m v h c sinh khuy t t t ngôn ng .
N i dung 2: Ph ng pháp ph c h i và rèn luy n c u âm c b n.
N i dung 3: Ph ng pháp ph c h i và phát tri n k n ng phát âm theo
thành ph n âm ti t.
N i dung 4: Phát tri n v n t và kh n ng ng pháp cho h c sinh
khuy t t t ngôn ng .

62

|

MODULE TH 10

B. NỘI DUNG
Phần 1: GIÁO DỤC HOÀ NHẬP HỌC SINH KHIẾM THỊ
Nội dung 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIÁO DỤC HỌC SINH KHIẾM THỊ
1. MỤC TIÊU
1.1. Kiến thức

— Trình bày
— Mô t

1.2. Kĩ năng

c khái ni m tr khi m th .
c

c i m nh n th c, giao ti p và nhân cách c a tr khi m th .

— Xác nh, phân lo i
— V n d ng các ph
khi m th .

cm c
ng pháp

khuy t t t th giác c a tr khi m th .
tìm hi u kh n ng và nhu c u c a tr

1.3. Thái độ

— Tin t ng vào kh n ng còn ti m n c a tr khi m th .
—
i x bình ng và tôn tr ng tr khi m th .

2. CHUẨN BỊ

— Tài li u h c:
+ Tài li u vi t c a ti u module.
+ Các trích o n b ng hình.
— Tài li u tham kh o:
+ Giáo d c h c tr khi m th ,
+ Tâm lí h c tr khi m th ,
+ Giáo trình cao

ng s ph m: Ph n giáo d c tr khuy t t t,

— Tranh, nh, b ng hình v ho t

ng c a tr khi m th .

GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

63


3. CÁC HOẠT ĐỘNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm học sinh khiếm thị
1. NHIỆM VỤ
*

—
—
*

—
—
—

H c viên tìm hi u khái ni m "Tr khi m th ":
H p tác nhóm: Chia l p h c thành nh ng nhóm nh , m i nhóm t 3 n
5 h c viên; cá nhân suy ngh trong 2 phút, sau ó các nhóm trao i
trong 10 phút v n trên.
Báo cáo k t qu và b sung ý ki n c a các nhóm và gi ng viên.
Tìm hi u v tr khi m th :
N i dung: M c ích phân lo i khuy t t t th giác, tiêu chí phân lo i
khuy t t t và các m c khuy t t t th giác c a tr .
Hình th c ho t ng: Chia l p thành nhóm nh , m i nhóm t 3 n 5
h c viên, các nhóm trao i th o lu n d i s h ng d n c a gi ng viên.
Báo cáo ph n h i, gi ng viên b sung ý ki n.

2. THÔNG TIN PHẢN HỒI

* Khái ni m v tr khi m th :
— Tr khi m th là tr d i 18 tu i có khuy t t t th giác, khi ã có ph ng
ti n tr giúp nh ng v n g p nhi u khó kh n trong các ho t ng c n s
d ng m t.

— Tr khi m th có nh ng m c khác nhau v th l c và th tr ng c a th giác.
— Ng i bình th ng, có th l c b ng 1 Vis; th tr ng ngang (góc nhìn bao
quát theo chi u ngang) m t m t là 1500; c hai m t là 1800; th tr ng d c
(góc nhìn bao quát theo chi u ng) là 1100.
* Phân lo i m c khi m th :
C n c vào m c khi m khuy t c a th giác, ng i ta chia t t th giác
thành hai lo i: mù và nhìn kém (vi c phân lo i th giác còn ph thu c
vào m c tiêu c a t ng ngành ch c n ng: Y t , Giáo d c, Lao ng—
Th ng binh và Xã h i...)
— Tr mù: c chia làm 2 m c :
+ Mù hoàn toàn: th l c = 0 n 0,005 Vis, th tr ng = 0 t i 100 v i c 2 m t.

64

|

MODULE TH 10


+ Mù th c t : th l c còn 0,005 n 0,04 Vis, th tr ng còn nh h n 10o khi
ã c các ph ng ti n tr giúp t i a (M t còn kh n ng phân bi t
sáng t i nh ng không rõ).
— Tr nhìn kém: c chia làm 2 m c :
+ Nhìn quá kém: th l c còn t 0,05 n 0,08 Vis khi có các ph ng ti n tr
giúp t i a. Tr g p r t nhi u khó kh n trong h c t p khi s d ng m t và
c n c giúp th ng xuyên trong sinh ho t và h c t p.
+ Nhìn kém: th l c còn 0,09 n 0,3 Vis khi ã có các ph ng ti n tr giúp
t i a, tr v n g p khó kh n trong ho t ng. Tuy nhiên, tr này có kh
n ng t ph c v , ít c n s giúp th ng xuyên c a m i ng i, còn ch
ng trong m i ho t ng h ng ngày.

* Nguyên nhân khuy t t t th giác:

Tr b khi m th do nhi u nguyên nhân. Nh ng nguyên nhân chính gây
t t th giác là:
— Do b m sinh (t trong b ng m ): do di truy n gen; b ho c m b nhi m
ch t c hoá h c; m b cúm lúc mang thai ho c b tai n n gây ch n
th ng thai nhi...
— H u qu c a các b nh: thi u vitamin A, au m t h t, ti u ng,
HIV/AIDS...
— H u qu c a tai n n: lao ng, giao thông, chi n tranh, ánh nhau, ch i
trò ch i nguy hi m, ...
* M t s khó kh n tr khi m th th ng m c ph i:

— M c khó kh n trong i s ng mà tr khi m th th ng g p ph i ph
thu c r t nhi u vào m c khuy t t t c a th giác. Tr mù nh n bi t
th gi i bên ngoài không ph i b ng m t. Do ó, hình nh c a s v t và
hi n t ng th ng không rõ ràng, thi u chính xác, ôi khi sai l ch.
— Tr mù b m sinh không thu nh n c hình nh t th giác, do ó không
có khái ni m th c v màu s c.
— Tr khó kh n trong nh h ng di chuy n: i ch m, l ch h ng, hay b
va v p.
— Tr khó kh n trong lao ng t ph c v , sinh ho t h ng ngày.
— Tr khó c m th v p c a thiên nhiên, c a con ng i.
— Tr khó tham gia các trò ch i v n ng th d c, th thao.
GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

65

— Tr r t khó kh n trong vi c h c và làm nh ng ngh c n s ph i h p tay
và m t nh s tham gia c a m t theo dõi, ki m tra i u ch nh các
thao tác c a tay.
— Trong quá trình h c t p, tr mù g p ph i hàng lo t nh ng khó kh n:
+ Giai o n luy n phát âm u b c Ti u h c: do không quan sát c,
tr mù r t khó ho c không th b t ch c luy n theo hình mi ng c a
giáo viên.
+ M c dù có th dùng tay s khám phá, thu nh n thông tin phát tri n
nh n th c, nh ng tay s th ng ch m h n và hi u qu th p h n so v i
s d ng m t. Nhi u hình nh tr mù r t khó ho c không th nh n d ng
b ng tay nh con h , ám mây ho c các tranh v trong sách giáo khoa
ph thông...
+ B ng cách mô t và quan sát mô hình, tr mù có th hi u c các s v t
và hi n t ng nh ng ph i tr i qua quá trình rèn luy n c bi t và ph c
t p h n nhi u so v i tr sáng m t.
+ V n t c a tr th ng nghèo nàn, thi u n i dung c th và mang tính
hình th c. Do ó, tr khó di n t m t cách sát th c v s hi u bi t c a
mình, ôi khi sai l ch so v i th c t .
+ Tr mù vi t ch n i không khó, nh ng các em g p nh ng khó kh n khi
s a bài vi t b ng ch n i. Nguyên nhân là do ch n i không th s a bài
b ng cách vi t b sung, vi t thêm vào phía trên hàng ho c d i hàng ch
ã vi t.
3. GHI NHỚ

— Khái ni m tr khi m th : Tr khi m th là tr d i 18 tu i có khuy t t t th
giác, khi ã có ph ng ti n tr giúp nh ng v n g p nhi u khó kh n trong
các ho t ng c n s d ng m t.
— M c ích ánh giá: ánh giá m c suy gi m th l c nh h ng n
quá trình phát tri n, h c t p và sinh ho t c a tr khi m th , t ó l a

ch n ph ng pháp, k n ng giáo d c phù h p.
— Phân lo i khuy t t t th giác:

+ Mù hoàn toàn: th l c = 0 n 0,005 Vis, th tr ng = 0 t i 10 v i c 2 m t.
+ Mù th c t : Th l c còn 0,005 n 0,04 Vis ho c th tr ng còn nh h n 10
khi ã c các ph ng ti n tr giúp t i a. (M t còn kh n ng phân bi t
sáng t i nh ng không rõ).
0

0

66

|

MODULE TH 10


+ Nhìn quá kém: Th l c còn t 0,05 n 0,08 Vis khi có các ph ng ti n tr
giúp t i a. Tr g p r t nhi u khó kh n trong h c t p khi s d ng m t và
c n c giúp th ng xuyên trong sinh ho t và h c t p.
+ Nhìn kém: Th l c còn 0,09 n 0,3 Vis khi ã có các ph ng ti n tr giúp
t i a tr v n g p khó kh n trong ho t ng. Tuy nhiên, tr này có kh
n ng t ph c v , ít c n s giúp th ng xuyên c a m i ng i, còn ch
ng trong m i ho t ng h ng ngày.

Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm nhận thức của học sinh khiếm thị
1. NHIỆM VỤ

— Hình th c ho t ng: H p tác nhóm 4 — 5 ng i, trao i và th o lu n

các v n sau:
+ Nh ng c i m nh n th c c m tính và lí tính c a tr khi m th ;
+ Nh ng h n ch và nh ng khó kh n trong các quá trình tâm lí trên.
— Ph n h i nhóm, gi ng viên b sung ki n th c.

2. THÔNG TIN PHẢN HỒI

*

M c dù g p r t nhi u khó kh n trong các ho t ng và trong i s ng xã
h i, nh ng các c i m tâm lí c a tr nhìn kém v n g n gi ng nh ng
c i m tâm lí c a tr sáng cùng tu i, nên trong gi i h n ph m vi
c a tài li u này ch y u t p trung vào i t ng tr mù và nhìn quá kém.
c i m nh n th c c m tính:

— Ho t ng nh n th c c m tính là hình th c kh i u trong s phát tri n
ho t ng nh n th c c a con ng i.
— C m giác là quá trình tâm lí ph n ánh t ng thu c tính riêng l c a s v t
và hi n t ng khi tr c ti p tác ng vào giác quan c a ta.
Ví d : t vào tay tr mù m t v t l , tr r t khó tr l i úng ó là v t gì.
Nh ng n u h i: Em c m th y v t ó th nào? (c ng, m m, nh n, nóng,
l nh, n ng, nh ...). N u tr tr l i c t c là tr có c m giác.
— Tr mù hoàn toàn còn có nh ng c m giác:
+ C m giác nghe;
+ C m giác s ;
+ C m giác c kh p v n ng;
GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

67


+ C m giác rung;
+ C m giác mùi v ;
+ C m giác th ng b ng.
i v i tr mù, c m giác s và c m giác nghe em l i kh n ng thay th
ch c n ng nhìn c a m t có hi u qu nh t.
— Nh n th c c m tính c a tr khi m th có nh ng c i m sau:
+ c i m c m giác xúc giác c a tr khi m th :
• C m giác xúc giác là t ng h p c a nhi u lo i c m giác g m: c m giác áp
l c, c m giác nhi t, c m giác au, c m giác s ...
• Có hai lo i c m giác xúc giác: c m giác xúc giác tuy t i và c m giác xúc
giác phân bi t.
• Ng ng c m giác tuy t
i là kh n ng c m nh n rõ m t i m c a v t
tác ng lên b m t c a da.
•
o c m giác tuy t i b ng giác k (b lông nh ), xác nh c di n
tích c a m t i m tác ng lên t ng b ph n c a c th ng i (kh n ng
c m nh n c m t i m) tính theo miligam/milimét vuông. Ví d :
Ng ng c m giác tuy t i trên m t s vùng da c a ng i: u l i 2,
u ngón tay tr 2,2, môi 5, b ng 26, th t l ng 48, gan bàn chân 250.
• Ng ng c m giác phân bi t là kh n ng nh n bi t hai i m g n nhau
ang kích thích trên da. N u tính kho ng cách gi a hai i m theo n v
milimét thì ng ng c m giác phân bi t các vùng trên c th nh sau: môi
4,5, c 54,2, ùi và l ng 67,4...
• Kho ng cách t i thi u gi a các ch m n i trong ô kí hi u Braille ch b ng
2,5mm (ng ng xúc giác phân bi t
u ngón tay tr c a ng i bình

th ng là 2,2mm và ng i mù c rèn luy n t t là 1,2mm). Nh v y,
tay c a ng i mù s c ch Braille không g p khó kh n v nguyên t c.
ó c ng chính là c s khoa h c c a h th ng kí hi u Braille.
+ c i m c m giác thính giác c a tr khi m th :
• Cùng v i c m giác xúc giác, c m giác thính giác là m t trong nh ng c m
giác quan tr ng giúp tr mù giao ti p, nh h ng trong các ho t ng:
h c t p, lao ng và sinh ho t cu c s ng.
• Tai ng i h n h n tai ng v t ch hi u
c ngôn ng , c m th
c
ph m ch t c a âm thanh nh c ng , tr ng và nh p i u.
68

|

MODULE TH 10


Âm thanh ph n ánh nhi u thông tin: V t nào phát ra âm thanh, kho ng
cách và v trí không gian c a v t phát ra âm thanh i v i ng i nghe, các
v t xung quanh, v t phát ra âm thanh t nh t i hay chuy n ng; chuy n
ng theo h ng nào? (an toàn hay nguy hi m; sôi ng hay yên t nh...).
Nh âm thanh gi ng nói c a i t ng ang giao ti p, tr mù có th bi t
c tr ng thái tâm lí c a h .
+ Ng ng c m giác thính giác c a tr khi m th :
nh y c m âm thanh c a m i ng i u phát tri n theo quy lu t
chung. Tuy nhiên, khi b mù bu c h ph i th ng xuyên l ng nghe
m i âm thanh, nên nh y c m giác nghe c a h t t. Nh ng nói nh
v y không có ngh a là m i ng i mù u có nh y âm thanh t t h n
ng i sáng m t.

Khoa h c và th c ti n ã ch ng minh c r ng: mu n có nh y c a
thính giác c n ph i c rèn luy n th ng xuyên. Âm nh c là m t công
c rèn luy n thính giác r t t t cho tr mù.
+ c i m các lo i c m giác khác c a tr mù:
• C m giác c kh p v n
ng: Là c m giác nh n bi t tín hi u t các c
quan v n ng c a c th . V i ng i sáng m t, c m giác c kh p v n
ng ít có ý ngh a. V i ng i mù, nh có c m giác này trong khi di
chuy n, h i u ch nh b c i chính xác h n, nh n bi t nhi u d u hi u
không gian, kho ng cách, ph ng h ng, t c ... c a v t th .
• C m giác rung: Là c m giác ph n ánh s dao ng c a môi tr ng không
khí. Lo i c m giác này ng i bình th ng ít có ý ngh a thi t th c tr
m t s ít ng i làm ngh lái máy bay, lái ô tô, lái xe g n máy... nh nó có
th bi t c tình tr ng ho t ng c a máy móc. V i ng i mù nh c m
giác rung, h oán c v t c n, l n, kho ng tr ng s p i t i.
• C m giác mùi, v : C m giác mùi, v ph n ánh tính ch t hoá h c c a v t
ch t. V t ch t ó tan trong không khí (hi n t ng th ng hoa), tác ng
vào c quan th c m là m i (mùi); V t ch t ó c c quan th c m là
l i ti p nh n (v ); Thông qua mùi, ng i mù d xác nh c i t ng
nh mùi nhà n hay nhà v sinh.
• Ng i mù c m nh n ng i quen có th qua mùi m hôi...
• C m giác th ng b ng: Là c m giác ph n ánh s c m nh n v trí c a c
th trong không gian. B máy nh y c m th ng b ng là b ph n ti n ình
n m tai trong.

•

GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

69


Th c nghi m cho th y: trong i u ki n nh nhau, ng i mù và ng i sáng
m t nh m l i thì ng i mù có nh y c m th ng b ng và nh h ng
không gian t t h n.
+ c i m tri giác c a tr khi m th :
• Tri giác là m t quá trình tâm lí ph n ánh m t cách tr n v n thu c tính
c a s v t và hi n t ng khi chúng tác ng tr c ti p vào các giác quan
c a ta.
• Không ph i ch có m t c quan mà có c h c quan phân tích tham gia
vào quá trình tri giác. Tu theo i t ng và nhi m v tri giác mà xác
nh giác quan nào gi vai trò chính. N u nghe gi ng v n thì thính giác
gi vai trò ch y u, n u xem tranh v thì m t gi vai trò chính.
• Hình nh xu t hi n trên v não do tri giác s em l i tuy b h n ch h n
so v i tri giác nhìn, nh ng c ng giúp cho tr mù nh n bi t hình nh m t
cách trung th c.
• Gi a m t và tay có th ph n ánh nh ng d u hi u gi ng nhau (hình d ng,
l n, ph ng h ng, kho ng cách, th c th , chuy n ng hay ng
yên) và nh ng d u hi u khác nhau.
• Nh n bi t v màu s c, ánh sáng, bóng t i thì m t m i ph n ánh y
tr n v n.
• Nh n bi t v áp l c, tr ng l ng, nhi t
thì tay ph n ánh t t h n.
Th c nghi m cho th y, hi u qu tri giác s ch c phát huy khi tr b
mù hoàn toàn. ó là i u lí gi i vì sao ng i sáng m t khi b b t m t s
c và vi t ch n i không hi u qu nh ng i mù.
*

c i m nh n th c lí tính c a tr khi m th :

— c i m t duy c a tr khi m th :
+ T duy là m t quá trình tâm lí ph n ánh nh ng thu c tính b n ch t,
nh ng m i liên h bên trong, có tính quy lu t c a s v t, hi n t ng
trong hi n th c khách quan mà tr c ó ta ch a bi t.
+ Ngôn ng gi vai trò c bi t trong quá trình t duy. tr mù, ch c
n ng c b n c a ngôn ng không b r i lo n. Do ó, t duy c a tr v n
i u ki n phát tri n. Tuy nhiên, nh ng thao tác t duy di n ra ph c
t p và khó kh n.
+ Quá trình phân tích, t ng h p d a trên k t qu c a quá trình nh n th c
c m tính (c m giác, tri giác). tr mù, nh n th c c m tính l i b khi m
70

|

MODULE TH 10


—
+
+

•
•
•

+

khuy t, không y , do ó, nh h ng tr c ti p n k t qu t duy (phân

tích, t ng h p).
Quá trình so sánh th ng d a vào k t qu phân tích, t ng h p tìm ra
nh ng d u hi u gi ng và khác nhau gi a các s v t và hi n t ng. Tr
mù khó t tìm ra nh ng d u hi u b n ch t khái quát hoá và phân lo i
theo m t h th ng xác nh. ôi khi các em ch d a vào m t d u hi u
n l khái quát thành m t nhóm chung.
Ví d : D a vào tên g i nh ng v t và con v t có "t cánh", có em x p t t
c vào nhóm có cánh: cánh cò, cánh bu m, cánh c a...
Nh có kh n ng bù tr ch c n ng c a các giác quan nên kh n ng nh n
th c c a tr không b nh h ng nhi u. Vì th , t duy c a tr mù v n có
th phát tri n bình th ng.
c i m t ng t ng c a tr khi m th :
T ng t ng là m t quá trình tâm lí ph n ánh nh ng cái ch a t ng có
trong kinh nghi m c a cá nhân, là quá trình xây d ng nh ng hình nh
m i trên c s nh ng bi u t ng ã có.
Bi u t ng là nh ng hình nh c l u gi l i nh k t qu tri giác c a s
v t và hi n t ng tr c ó. ó là nh ng hình nh xu t hi n trên não b
không ph i do các s v t ang tr c ti p tác ng lên c quan c m giác
mà ch là hình nh c a trí nh . Do nh ng h n ch c a quá trình ti p
nh n thông tin c a tr khi m th , bi u t ng c a tr khi m th có nh ng
c i m sau:
Khuy t l ch, nghèo nàn;
Hình nh b t o n;
M c khái quát th p.
T ng t ng c xây d ng trên c s c a bi u t ng. M t khi bi u
t ng b nghèo nàn, khuy t l ch, l m , t o n, ch p vá thì ch c ch n
s nh h ng t i kh n ng phát tri n c a t ng t ng, t c là h n ch kh
n ng tái t o, sáng t o.
Ví d 1: Tr mù b m sinh, ch a
c nhìn th y tr c ti p ám mây thì

khó t ng t ng ra hình nh: m t lùm cây xanh in trên n n tr i xanh
bi c, có ám mây tr ng ng n.
Ví d 2: Tr mù b m sinh, trong gi c m không bao gi có hình nh
màu s c.
Tr mù tu i tr ng thành, v n có nhi u c h i phát tri n t ng t ng.
GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

71


3. GHI NHỚ
—

c i m nh n th c c m tính:

—

c i m nh n th c lí tính:

+ Tri giác th giác b suy gi m ho c m t hoàn toàn, c m giác v không gian,
màu s c, hình kh i kém phát tri n.
+ Ng ng c m giác thính giác, xúc giác gi m rõ r t nên tri giác âm thanh
và tri giác xúc giác phân bi t t ng, b sung cho s thi u h t do th l c b
suy gi m.
+ C m giác th ng b ng và c m giác c kh p phát tri n v t tr i.
+

c i m bi u t ng: khuy t l ch, nghèo nàn, hình nh b t o n;

m c khái quát th p.
+ T ng t ng c a tr mù có c i m:
• H n ch kh n ng tái t o, sáng t o hình nh m i ( ôi khi ánh giá không
úng s th t ho c c ng i u hoá).
• Trí t ng t ng nghèo nàn.
+ c i m t duy:
• Ngôn ng gi vai trò c bi t trong quá trình t duy, ch c n ng c b n c a
ngôn ng không b r i lo n. Do ó, t duy c a tr v n i u ki n phát
tri n. Tuy nhiên, nh ng thao tác t duy di n ra ph c t p và khó kh n.
• Nh có kh n ng bù tr ch c n ng c a các giác quan nên kh n ng nh n
th c c a tr không b nh h ng nhi u, vì th t duy c a tr mù v n có
th phát tri n bình th ng.
Hoạt động 3: Tìm hiểu đặc điểm giao tiếp của học sinh khiếm thị
1. NHIỆM VỤ

— Tìm hi u khái ni m giao ti p s ph m và các c i m giao ti p c a tr
khi m th .
— Trao i, th o lu n nhóm nh 4 — 5 ng i.
— Báo cáo ph n h i nhóm và b sung ý ki n.

2. THÔNG TIN PHẢN HỒI

— L i nói mang n ng tính hình th c, khó di n t ý ngh a c a câu nói.
— M t ho c gi m kh n ng b t ch c nh ng c ng, bi u hi n c a nét
m t ng i khác c ng nh kh n ng bi u t b ng c ch , i u b , nét
m t c a mình, c bi t là tr mù.

72

|

MODULE TH 10


— Khó tham gia vào các ho t ng giao ti p, nh t là nh ng ho t ng giao
ti p òi h i ph i có s nh h ng, di chuy n trong không gian.
— B ng trong giao ti p, không xác nh c kho ng cách, s l ng
ng i trong không gian giao ti p,
— Xu t hi n tâm lí m c c m, t ti, ng i giao ti p.

Nội dung 2
PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN GIÁO DỤC HOÀ NHẬP TRẺ
KHIẾM THỊ BẬC TIỂU HỌC

1. MỤC TIÊU
1.1. Kiến thức
— C n ph ng pháp và ph ng ti n d y h c; ph ng pháp và ph ng ti n
c thù trong d y h c hoà nh p tr khi m th .
— Tác d ng và hi u qu c a vi c s d ng các ph ng pháp và ph ng ti n
d y h c hoà nh p tr khi m th vào các môn h c, bài h c b c Ti u h c.
1.2. Kĩ năng
— V n d ng các ph ng pháp d y h c hoà nh p tr khi m th phù h p v i
các môn h c, bài h c và kh n ng ti p nh n thông tin c a tr khi m th .
— S d ng ph ng ti n d y h c hoà nh p tr khi m th và t làm nh ng
ph ng ti n d y h c n gi n phù h p v i môn h c, bài h c và kh n ng
ho t ng c a tr khi m th .
—

Thái

:

ánh giá úng vai trò, ý ngh a c a ph ng pháp và ph ng ti n c thù
trong d y h c hoà nh p.
— V n d ng sáng t o các ph ng pháp d y h c l p h c có tr khi m th .
Có ý th c làm, tìm ki m và s d ng dùng tr c quan trong d y h c hoà
nh p tr khi m th .
2. CHUẨN BỊ
— c các tài li u h ng d n i m i ph ng pháp d y h c.
— Các trích o n b ng hình.
— H c li u ph c v h c t p.
GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

73


3. CÁC HOẠT ĐỘNG

Hoạt động: Tìm hiểu phương pháp, phương tiện dạy học và dạy học
hoà nhập học sinh khiếm thị
1. NHIỆM VỤ

* Tìm hi u v ph ng pháp d y h c tr khi m th :
— Tìm hi u khái ni m ph ng pháp d y h c; ph ng pháp c thù d y h c
tr khi m th
— Hình th c ho t ng:
+ Trao i nhóm nh 4 — 5 ng i. Câu h i th o lu n: Ph ng pháp d y h c
là gì? Phân tích nh ng ph ng pháp ang s d ng trong tr ng ph

thông hi n nay. Nh ng ph ng pháp c thù trong d y h c hoà nh p tr
khi m th ?
+ Ph n h i nhóm và b sung ý ki n.
* Tìm hi u khái ni m ph ng ti n d y h c:
— Tìm hi u khái ni m ph ng ti n d y h c; ph ng ti n c thù d y h c
tr khi m th .
— Hình th c ho t ng: Trao i nhóm nh 4 — 5 ng i. Câu h i th o lu n:
Ph ng ti n d y h c là gì? Phân tích nh ng ph ng ti n ang s d ng
trong tr ng ph thông hi n nay. Nh ng ph ng ti n c thù trong d y
h c hoà nh p tr khi m th ?
Ph n h i nhóm và b sung ý ki n.
2. THÔNG TIN PHẢN HỒI
* Ph ng pháp d y h c: Là con
ng ho c cách th c th c hi n m c tiêu;
là t ng h p các cách th c ho t ng c a th y và c a trò nh m th c hi n
t t m c tiêu d y h c.
— Ph ng pháp d y h c b c Ti u h c hi n nay:
+ Nhóm ph ng pháp dùng l i: gi i thích, thuy t trình, ch ng minh, báo
cáo, gi i thích, v n áp.
+ Nhóm ph ng pháp tr c quan: quan sát, trình bày tr c quan...
+ Nhóm ph ng pháp th c hành: luy n t p, trò ch i, th c nghi m...
+ Các ph ng pháp khác:
74

|

MODULE TH 10


•

•
•
•

•

•
•
•
•
•

Ph ng pháp d y h c thi ua (ganh ua).
Ph ng pháp d y h c cá th hoá.
Ph ng pháp d y h c h p tác nhóm.
Ph ng pháp tr c nghi m, th c hành.
Nhìn chung, các ph ng pháp d y h c trong nhà tr ng hi n nay u có
th s d ng trong d y h c hoà nh p tr khi m th .
Ngoài các ph ng pháp trên, khi d y h c hoà nh p tr khi m th , giáo
viên c n ph i s d ng nh ng ph ng pháp c thù sau:
Ph ng pháp tr c quan: Tr em bình th ng quan sát ch y u b ng tri
giác nhìn, còn tr mù quan sát ch y u b ng tri giác s . Vì v y, h ng
d n tr khi m th n ng quan sát “s ” k t h p v i h ng d n b ng l i là
ph ng pháp r t hi u qu và c s d ng th ng xuyên.
Ph ng pháp s c và vi t ch Braille.
Ph ng pháp s c b ng tay nh n bi t các kí hi u khác nhau theo c u
trúc 6 ch m n i trong ô Braille.
Ph ng pháp vi t kí hi u Braille b ng b ng, ch và gi y Braille.
Ph ng pháp ghi nh kí hi u ghi ch cái, v n, ch Braille Vi t ng .
Ph ng pháp rèn luy n k n ng c, vi t, s a l i các bài c, bài vi t theo

sách giáo khoa b ng kí hi u Braille.

* Ph ng ti n d y h c:

— Ph ng ti n d y h c là h th ng i t ng v t ch t (c các ph ng ti n
k thu t) c ng i giáo viên s d ng trong quá trình t ch c ho t ng
h c t p c a h c sinh, h c sinh tham gia vào quá trình s d ng ó nh m
th c hi n nhi m v h c t p t ra.
— Các ph ng ti n d y h c ang dùng ti u h c hi n nay:
+ Các tài li u và giáo khoa: tranh, nh, b n .
+ M u v t: m u v t th t, m u v t ph c ch .
+ Mô hình, d ng c , máy móc.
+ Các ph ng ti n nghe nhìn:
• Máy chi u diafilm.
• Máy thu thanh (radio), máy thu thanh có ghi âm.
• Máy chi u phim và phim i n nh.
GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

75


u a hình và a ghi hình.
•
u a ti ng và a ghi âm.
• Máy thu hình (tivi).
•
u video và b ng video.
• Máy chi u tranh, nh, tài li u in và tranh nh, tài li u in dùng cho máy

episcope.
• Máy chi u qua u và b n trong.
• Máy chi u a n ng.
+ Các ph ng ti n nêu trên u có th dùng chung cho tr bình th ng và
tr nhìn kém. Riêng tranh, nh, b n dùng cho tr nhìn kém c n n
gi n hoá các chi ti t ph , màu s c phù h p v i tri giác nhìn c a tr nhìn
kém, ng th i ph i có màu s c t ng ph n gi a n n và hình.
+ Nh ng ph ng ti n không th dùng chung cho tr bình th ng và tr
mù g m: tranh, nh, b n ph ng, máy chi u tranh, nh, tài li u in...
+ Ngoài nh ng ph ng ti n dùng chung cho tr bình th ng và tr mù
nh m u v t, mô hình d ng c , máy móc, máy thu thanh, máy ghi âm,
u a ti ng và a ghi âm, hoá ch t, tr mù c n có các ph ng ti n d y
h c c bi t sau:
• Tranh, nh, b n
n i, hình v n i, s n i, hình n i.
• B ch n i, ô và thanh con c m, con xoay.
• B ng, ch vi t và gi y Braille.
• Các lo i th c có kí hi u n i (th c k , êke, th c o ).
• Bàn tính sôrôban, bàn tính taylo (bàn tính ô vuông).
• Compa c bi t.
•

3. GHI NHỚ

— Có th s d ng các ph ng pháp d y h c hi n nay trong d y h c hoà
nh p h c sinh khi m th . Chú ý: các ph ng pháp phát huy tính tích c c,
ch ng, sáng t o c a h c sinh: ph ng pháp cá bi t hoá, h p tác
nhóm, nêu v n , trò ch i, c bi t ph ng pháp c vi t ch Braille.
— Ph ng ti n d y h c hoà nh p h c sinh khi m th c n chú ý n c
i m tri giác c a tr khi m th là tri giác nhìn b suy gi m áng k ho c

m t hoàn toàn, nên:

76

|

MODULE TH 10


+ T ng c ng s d ng v t th t, mô hình.
+ Tiêu b n, mô hình c n l c b t các chi ti t ph và ph c t p.
+ Tranh, nh, b n chuy n sang hình n i và b các chi ti t nh , ph c t p.
+ dùng h c t p (th c k , th c dây, êke, th c o ...) có kí hi u n i
ho c chìm.
+ B ch n i, ô Braille, thanh con c m và con c m, con xoay.
+ B ng ch vi t và gi y Braille.
+ Bàn tính sôrôban, bàn tính taylo (bàn tính ô vuông), máy tính có âm thanh.

Nội dung 3
NHỮNG KĨ NĂNG ĐẶC THÙ TRONG GIÁO DỤC HỌC SINH
KHIẾM THỊ
1. MỤC TIÊU
1.1. Kiến thức
— Xác nh c 3 k n ng trong nhóm các k n ng c thù c a tr khi m
th là: nh h ng — di chuy n; giao ti p và t ph c v .
— Mô t c i m c b n v ba k n ng trên c a tr khi m th .
— Xây d ng n i dung và l p k ho ch h ng d n hình thành các k n ng.
1.2. Kĩ năng
Hình thành và rèn luy n các k n ng:
— nh h ng — di chuy n.

— Giao ti p.
— T ph c v .
1.3. Thái độ
— Có thái và ph n ng phù h p v i tr khi m th .
— Xây d ng môi tr ng, i u ki n cho các em c phát tri n các k n ng
t t nh t.
Trong n i dung 3, các b n s ti p c n v i các ho t ng c a tr khi m
th trong giao ti p, công vi c t ph c v b n thân và nh h ng di
chuy n, t ó có nh ng hi u bi t rõ h n v c i m c a tr , nh ng
khó kh n và cách t ch c h tr cho tr trong h c t p, sinh ho t
th ng ngày.
GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

77


2. CHUẨN BỊ

— Tài li u c.
— B ng hình và các lo i h c ph m ph c v cho h c t p

3. CÁC HOẠT ĐỘNG

Hoạt động 1: Phát triển kĩ năng giao tiếp của học sinh khiếm thị
1. NHIỆM VỤ

* Tìm hi u kh n ng giao ti p c a tr khi m th :

— Xem trích o n b ng hình.
— Cá nhân suy ngh , sau ó li t kê nh ng khó kh n và c i m giao ti p
c a tr khi m th ; nh h ng c a khuy t t t th giác t i s phát tri n
ngôn ng .
— Ph n h i nhóm và b sung ý ki n.
* M t s bi n pháp phát tri n k n ng giao ti p c a tr khi m th :
— T ch c ho t ng: ho t ng nhóm nh 4 — 5 thành viên, th o lu n các
nhi m v sau:
+ L a ch n m t s k n ng giao ti p c n phát tri n tr khi m th .
+ Xây d ng bi n pháp hình thành các k n ng ó.
— Ph n h i nhóm và b sung ý ki n.
2. THÔNG TIN PHẢN HỒI
* Quá trình phát tri n ngôn ng c a tr khi m th :

Trong n m u tiên c a cu c i, tr khi m th giao ti p ch y u v i
ng i l n. Cha m giao ti p v i chúng nh giao ti p v i tr sáng. H s
d ng c l i nói và s ti p xúc da th t v i con c a mình. Trong th i gian
này, cha m luôn là ng i kh i u s t ng tác. H mong tìm th y s
ph n h i a con th ng yêu c a mình. Tr khi m th c ng có nh ng
hành vi giao ti p ph n h i. Chúng có th dùng tay y khi không thích,
c ng có th n m áo kéo l i ho c c i v i cha m . Tuy nhiên, tr th ng
không quay m t v phía ng i mà chúng ang t ng tác. Hành vi này
th ng ít gây kích thích h ng thú t ng tác cho cha m tr , cha m tr
không nhìn th y c ánh m t t con h và k t qu là h d n d n chán
n n. Do v y, nh ng m i t ng tác v i tr c a h ng n d n i v m t th i
gian và ít d n i v m t s l ng.

78

|

MODULE TH 10


l a tu i l n h n, tr khi m th b t u m r ng m i quan h t ng tác
c a mình, không ch v i nh ng ng i thân nh cha m , ông bà mà c
m r ng ra v i b n bè cùng trang l a. S t ng tác b t u tr nên ph c
t p h n khi tr b t u có nhu c u quen bi t nhau. Lúc này, tr có th
bi u hi n c s thân thi n và ti n n g n nhau cùng ch i, cùng
nói chuy n...
Khi tu i l n d n lên thì nh ng khó kh n trong giao ti p c a tr khi m th
b c l rõ h n. Tr không theo k p b n sáng trong trò ch i òi h i nhi u k
n ng. Chúng không bi t làm th nào tham gia vào nhóm ch i; không
bi t cách kh i u và duy trì s giao ti p.
Do không nh n c thông tin th giác (ánh m t, c ch , dáng i u, n
c i...) nên ng i giao ti p và tr khi m th không hi u c chính xác
thông i p c a nhau. Do ó, các ph n h i có th không phù h p, làm
cho h ng thú giao ti p gi m áng k . Thi u h t trong thích ng giao ti p
làm cho tr ít c s ch p nh n c a b n bè sáng m t và tr nên cô c
trong m i t ng tác b n bè. H u qu là tr khi m th không phát tri n
c nh ng k n ng ngôn ng và k n ng giao ti p phù h p, tr g p
nhi u khó kh n khi giao ti p v i m i ng i.
Tr mù th ng có xu h ng t p trung h ng thú vào nh ng hành ng
c a riêng mình: h i và l p l i nhi u câu h i; có nh ng òi h i không
bình th ng i v i ng i khác; thay i ch m t cách t ng t; ho c
không có ph n h i tr l i i v i nh ng l i nói, hành vi ho c s quan
tâm c a ng i khác.
tr th ng hay xu t hi n và phát tri n nh ng hành vi không phù h p,
ó là nh ng hành vi i n hình ( n tay vào m t, v y v y tay, b t ngón tay
t o ti ng kêu, ung a ng i, có nh ng ng tác khác th ng b ng u,

m r n r trong mi ng...). Hành vi này có tác ng x u t i giao ti p c a
tr và không c s ch p nh n c a i tác giao ti p.
Qua nh ng ho t ng giao ti p t ng tác, tr khi m th c ng có h n ch
trong vi c n m c thông tin v trình n ng l c c a mình c ng nh
c a b n sáng m t. H n ch này góp ph n làm cho tr khi m th tin r ng
nh ng ng i sáng m t là nh ng ng i cao c p h n, gi i giang h n. i u
ó làm cho tr khó so sánh chính xác m c hoàn thành công vi c c a
mình và b n sáng m t. Các em không t tin khi giao ti p v i b n h c
sáng m t, c ng không thích tham gia các ho t ng. Các ho t ng tr
nên quá khó, quá nguy hi m và òi h i các k n ng quá cao. Vì v y, các
em khó có th ti p c n giao ti p, ho t ng cùng các b n nam. Chúng
GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

79


th ng ch i cùng b n n nh là m t gi i pháp thay th ch ng l i s
cô c. M i tr khi m th u có thói quen t ng tác v i nh ng b n riêng
l bên ngoài nhóm ông. Chúng c ng mu n có ai ó giao ti p.
*

nh h ng c a khuy t t t th giác t i s phát tri n ngôn ng :

— Nh ng n m tháng u i, t t khi m th ã gây c n tr quá trình phát
tri n ngôn ng c a tr . V n chính không ph i là ch tr không có
kh n ng nhìn th y mi ng c a ng i khác và cách tr t o âm thanh nh
th nào mà i u c b n là ng i khác ã t ng tác ph n h i l i v i tr
nh th nào. Cha m tr khi m th có th g p khó kh n trong vi c hi u

c nh ng l i b p b c a con h vì tr khi m th b h n ch v kh n ng
s d ng ánh m t i u b giúp cha m hi u rõ nh ng gì chúng ang
b pb .
Do có s khác nhau v kinh nghi m và các c s c ng nh v t li u cho
quá trình thu nh n thông tin, tr khi m th ti p thu c nh ng t ng
khác v i tr sáng. Chúng th ng s d ng nhi u t ng nói v hành
ng c a chúng; chúng g i ch i, v t nuôi, hay con ng i b ng nh ng
cái tên riêng bi t h n; s d ng ít t mang tính b ngh a. Khuy t t t th
giác còn là nguyên nhân d n n vi c s d ng sai ngôn ng c a tr , nh :
+ H n ch ngh a c a t : Do cách th c h c và tr i nghi m, tr khi m th ch
hi u r ng t mà các em h c c là ch c th m t v t mà em ã ti p
xúc có th b ng xúc giác, thính giác ho c các giác quan khác.
+ Quá m r ng ngh a c a t : Trên c s nh ng thông tin thu nh n c
b ng tri giác nh âm thanh, c u trúc, mùi v và tr ng l ng, các em có
th hi u r ng nh ng gì mang c i m t ng t s là nh ng th mà các
em ã tr i nghi m tr c ó.
+ K t c u cú pháp mà các em h c c ít có s linh ng bi n hoá trong
khi s d ng.
— Khi tr mù bi t nói, ngôn ng c a chúng th ng có ba c i m sau: h i
nhi u câu h i, l p l i và a ra nh ng bình lu n không n nh p.
+ Câu h i:
Tr mù có xu h ng h i nhi u câu h i ôi khi không phù h p. i u quan
tr ng là ph i nh n bi t c m c ích n sau m i câu h i và giúp tr tìm
cách khác thay th th hi n nhu c u c a mình. Nh ng m c ích ó có
th là: n m thông tin, thu hút s chú ý, ph n ng l i khi b i r i ho c s
hãi. Tr nên c h c nh ng cách th c giao ti p phù h p
t c
80

|

MODULE TH 10


nh ng m c tiêu ó. Nh ng câu h i, ban u có th có tác d ng thu hút
s chú ý nh ng nh ng k thu t ti p theo c ng nên c phát tri n. Ví d :
ti n n g n h n, nói m t cách c i m , nghe m t cách tích c c.
Tr mù c ng th ng a ra nh ng câu h i yên tâm v s có m t c a
m t ng i nào ó. Ng i l n nên nh y c m v i nhu c u này và hãy c
g ng cho tr s yên tâm v tình c m và kh ng nh s có m t c a mình
b ng l i nói. Ta c ng nên khuy n khích tr mù th hi n c m xúc s hãi
ho c b i r i c a mình m t cách tr c ti p h n là d a vào vi c t câu h i.
+ L p l i:
Tr mù có xu h ng hay l p l i nh ng câu nói c a ng i khác. ây
không ph i là hi n t ng hoàn toàn mang tính tiêu c c. L p l i c ng có
th là m t ph n c a s phát tri n ngôn ng bình th ng ho c là s nh c
l i giúp cho quá trình x lí thông tin. Nó c ng có th
c s d ng
nh là s c g ng m u cu c t ng tác. N u a tr có v không hi u
nh ng l i nói l p l i c a mình ho c s l p l i ó c s d ng không
ph i vì m c ích giao ti p, ho c a tr không s d ng m t cách sáng
t o nh ng l i nói l p l i này thì t t nh t là nên tìm cách làm gi m ho c
xoá b s l ng l p l i c a tr .
+ Nh ng bình lu n vô ngh a:
Nhi u tr mù g p khó kh n trong ho t ng nghe, hi u trong các cu c
h i tho i vì không nhìn th y c nh ng hành vi giao ti p khác. Tr có
th cho ra nh ng l i bình lu n không liên quan n cu c h i tho i. M c
dù vi c l c trong giao ti p là bình th ng i v i tr em nh ng n u
m t tr khi m th có v ch t p trung vào nh ng h ng thú c a mình h n
là cu c h i tho i thì nên cho các em bi t khi nào thì nh ng bình lu n c a

các em là phù h p và a ra nh ng cách thay th khác phù h p v i
nh ng tình hu ng xã h i c th .
3. GHI NHỚ

*

—
—
—
—

c i m giao ti p c a tr khi m th :

T th c ng nh c, gò bó, không linh ho t.
Khuôn m t ít bi u l c m xúc.
Ít có hành vi c i ho c c i không phù h p.
Th ng trong giao ti p. Giao ti p c a tr ph n l n là nh ng cu c giao
ti p ng n ng i, không bi t cách duy trì.
GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

81


— N i dung giao ti p có xu h ng v nh ng ho t ng, c m xúc c a b n thân.
— Ng i u l i nói c a tr khi m th bu n t , ít có c m xúc.
* Bi n pháp phát tri n giao ti p:

— Phát tri n v n t và ngh a t cho tr .

— Phát tri n hành vi giao ti p có v n hoá thông qua trò ch i óng vai, tình
hu ng có v n , nêu g ng...

Hoạt động 2: Phát triển kĩ năng định hướng – di chuyển
1. NHIỆM VỤ

— Tìm hi u:
+ Khái ni m di chuy n và nh h ng, m c ích, ý ngha trong i s ng c a tr
khi m th.
+ Phát tri n m t s bi n pháp nh h ng — di chuy n cho tr khi m th.
+ Cách th c t ch c ho t ng: Th o lu n nhóm nh 4 — 5 thành viên.
— Ph n h i, b sung ki n th c.

2. THÔNG TIN PHẢN HỒI

—

nh h ng, di chuy n — v n ng là m t ph n không th thi u c a b t
kì ch ng trình giáo d c và ph c h i ch c n ng nào. nh h ng, di
chuy n — v n ng còn có ý ngh a c bi t là giúp tr khi m th i l i c
l p, an toàn, úng m c ích.
— Nh vào kh n ng nh h ng — di chuy n mà tr mù có th i l i t do
trong môi tr ng xung quanh, t kh ng nh c mình và hoà nh p vào
i s ng c ng ng.
Hoạt động 3: Phát triển kĩ năng lao động – tự phục vụ của
học sinh khiếm thị
1. NHIỆM VỤ

— Tìm hi u khái ni m lao ng — t ph c v , m c ích, ý ngh a trong i
s ng c a tr khi m th ; phát tri n m t s k n ng lao ng t ph c v cho

tr khi m th .
— Cách th c t ch c ho t ng: Th o lu n nhóm nh 4 — 5 thành viên.
— Ph n h i, b sung ki n th c.

82

|

MODULE TH 10


2. GHI NHỚ

Suy gi m áng k ho c m t hoàn toàn th l c nh h ng r t l n n phát
tri n các k n ng lao ng t ph c v c a tr khi m th . Nh ng n u c
giáo d c úng ph ng pháp và rèn luy n th ng xuyên, tr mù có th
phát tri n t t và th c hi n c m i nhi m v t ph c v trong i s ng
h ng ngày và có th tr thành thành viên h u ích trong gia ình và c ng
ng xã h i.

Nội dung 4
RÈN LUYỆN KĨ NĂNG ĐỌC – VIẾT CHỮ BRAILLE

1. MỤC TIÊU
1.1. Kiến thức
— Ghi nh h th ng các kí hi u ch n i Braille: ti ng Vi t, toán...
— Ghi nh các quy t c vi t và trình bày v n b n b ng kí hi u n i Braille.
1.2. Kĩ năng
— S d ng thành th o b ng và dùi vi t.
— Có c nh ng k n ng ban u

c và vi t ch Braille.
1.3. Thái độ
— Có thái và ph n ng phù h p v i h c sinh khi m th .
— T o môi tr ng, i u ki n cho các em c phát tri n các k n ng t t nh t.
2. CHUẨN BỊ
— B ng hình.
— B ng, dùi, gi y ch Braille.
— T i n h th ng kí hi u ch Braille.
3. CÁC HOẠT ĐỘNG
Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu trúc và phương tiện dùng để đọc viết
chữ Braille
1. NHIỆM VỤ

— Tìm hi u và th c hành ph ng ti n dùng

c vi t ch Braille

GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

83


—
—

Giáo viên gi i thi u b ng và dùi vi t ch Braille: cách s d ng b ng, cách
c m dùi, cách l p gi y và cách vi t và c.
H c viên th c hành các thao tác l p t gi y và cách c m dùi úng

quy nh.

2. THÔNG TIN PHẢN HỒI

* Giáo viên gi i thi u m t ô ch Braille, g m có 6 ch m n i s c. V trí
các ch m c quy nh b i 2 c t d c và 3 hàng ngang trong m t ô
Braille (kích th c ô Braille 8mm × 4,5mm).
— Quy nh v trí các ch m n i ( c):
+ Ch m 1 n m góc trái trên, hàng ngang trên.
+ Ch m 2 n m gi a c t trái, hàng ngang gi a.
+ Ch m 3 n m góc trái d i, hàng ngang d i.
+ Ch m 4 n m góc ph i trên, hàng ngang trên.
+ Ch m 5 n m gi a c t ph i, hàng ngang gi a.
+ Ch m 6 n m góc ph i d i, hàng ngang d i.
— Quy nh các ch m lõm (vi t) nh sau:
+ Ch m 1 bên trên c t bên ph i, hàng ngang trên.
+ Ch m 2 n m gi a c t ph i, hàng ngang gi a.
+ Ch m 3 bên d i c t bên ph i, hàng ngang d i.
+ Ch m 4 bên trên c t bên trái, hàng ngang trên.
+ Ch m 5 n m gi a c t trái, hàng ngang d i.
+ Ch m 6 bên d i c t bên trái, hàng ngang d i.
— Quy t c c và vi t ch Braille:
Quy nh c a vi c s d ng 6 ch m n i — n v c b n t o thành
kí hi u ch và s cho ng i mù nh sau:
1
2
3

4
5

6

84

|

• •
• •
• •

4
5
6

° °1
° °2
° °3

MODULE TH 10

— 6 ch m n i c s p x p theo quy nh c.
— 6 ch m n i c t o thành theo quy nh vi t
(Th c ch t là v trí n lõm gi y).


—
—
+
+

Theo quy nh c, 6 ch m n i c s p x p thành hai c t d c: c t
d c trái, g m ch m s : 1, 2, 3 và c t d c ph i g m ch m s : 4, 5, 6
(hình v ). Còn có th mô t : 6 ch m n i s p x p theo 3 hàng ngang.
Hàng ngang trên g m ch m (1, 4). Hàng ngang gi a g m ch m s (2,
5) và hàng ngang d i g m ch m s (3, 6).
Các ô Braille c x p li n nhau t o thành dòng Braille. Theo quy trình
c: c t dòng trên xu ng dòng d i theo h ng ô u dòng phía bên
trái sang bên ph i ⇒ a b c d e g f h i j.
Vi t ch Braille c hi u là cách n lõm phía trên m t gi y
c
các i m n i phía m t d i t gi y. D ng c chuyên dùng vi t ch n i
là b ng và dùi vi t ch Braille. Sau khi l p gi y vào b ng vi t, theo khuôn
ô trên b ng, ng i ta vi t theo quy c sau:
Vi t t dòng trên xu ng dòng d i.
°°
Vi t t ph i sang trái.
°°
V trí 6 ch m quy nh ng c l i v i khi c.
4

1

5

2

6

°°

3

H c viên th c hành thao tác l p t gi y và “vi t” theo yêu c u c a gi ng
viên các t h p ch m n i, sau ó c l i các t h p ã vi t.
3. GHI NHỚ

— M i ô ch Braille có 6 ch m.
— M i ch cái c vi t trong 1 ô ch Braille.
— Vi t ch Braille t ph i sang trái và c t trái sang ph i.

Hoạt động 2: Tìm hiểu hệ thống kí hiệu chữ Braille
1. NHIỆM VỤ

— Tìm hi u h th ng kí hi u ch cái, các d u thanh, các d u dùng trong
v n h c và các quy t c trình bày v n b n trong ti ng Vi t,
— Tìm hi u h th ng kí hi u ch s , các d u quan h trong môn Toán và
quy t c trình bày.
GIkO DšC HO; NHtP HC SINH KHI‚M THŠ, HC SINH CŒ KHŒ KHuN V HC V; HC SINH CŒ KHUY‚T TtT V NGN NGŸ

|

85