Hệ thống tài khoản quốc gia (SNA) trong mối quan hệ với các chỉ tiêu tài chính phục vụ quản lý nền kinh tế vĩ mô

/()
···'

TRUONG 81:\1 HOC TAl CH.INH KE TOAN
THANH PHO HO CHI MINH
)

~~

.

BANG
. THI. HOA

,..

,..,

....

?

,..,

HI; THONG TAl KHOAN QUOC GIA{SNA)TRONG
MOl OUAN H~ VOl cAc CHI liEU TAl CHiNH
PHl)C Vl) OUAN l Y NEN KINH TE VI MO
?

~

,

,..,

-

,..

LU!N lAN CAO HOC

•

CHUYftN NG/\NH: 1'1\J CHIN H. ID'U TH.

Mf\s(f

vi\

71N !JUNU
.

: 5.()2.0<)

----

'

~

~

,

THANH PHO HO l:HI MINH
NA M 1996

- ..


. . . . . . . . . .+ . . . . . . . .
~\iJ I>A\U

Trang I

Chltdng I : He$ thflng TKQG (SNA) va m<1i quan he$

Trang 4

ciia n6 vdi cac chi tiCu tai chinh.
I.

Sd hi~fc Jich sl'i phat triGn HTTKQG (SNA).

II. He$ tho'ng TKQG (SNA).

Trang 4
Trang 6

I. SNA Ia cd S<?f thf>ng tin cho mo hlnh

Trang 7

ke' ho~ch h6a.
2. SNA Ja cd sd thong tin v€ phan phf>i
thu nh~p giua cac the che' trong

xa h<)i.

3. H~n che' ctia SNA.
III. He$ thO'ng TKQG (SNA)
pht.~c v~1 quan

1. TK thu

nh~p

ly

Trang 7

Trang 8

va

cac chi tieu tai chinh

Trang 10

nGn kinh te" vi m<1.

va chi ticu.

Trang 10

1.I N()i dung, kC't ca'u ciia TK thu nh~p va chi tieu.

Trang 10

1.2 TK thu chi trong m<'fi quan he$ vdi cac chi tieu.
tai chinh.

Trang 10

2. TK V<1n 'H\i san - t~d chinh.

Trang 19


IJ

2.1 N<)i dung, ke't ca'u TK V
Trang 19

2.2 TK vo'n , tai san - tai chinh trong m6i quan h~

Trang 19

?

vdi cac chi tieu tai chinh.
3. TK quan h<'; kinh tc' vdi midc ngoai.

TranR 24

3.1 N<)i dung, ke't ca'"u TK quan h~ kinh te' vdi

Trang 25

mtdc ngoa i.
3.2 Mo'i quan h<$ gifi'a TK quan h~ kinh tC' vdi

Trang 25

mtdc ngoai va cac chi tieu tai chinh.

Chuang II : Ht; th6ng TKQG (SN A) trong quan

Jy nSn

Trang 34

kinh te' vim<) <1 Vi~t Nam.
I.

SV phat triSn ciia nt3n kinh tC' Vi~t Nam trong

Trang 34

qua trtnh cai each.

II. H~ tho'ng TKQG (SN A) trong quan ly n6n
kinh tc' vi nu)

<·~

Trang 3R

Vi<';t Nan1.

I. Phan tich Bang can t1o'i t(~ng san ph~m quo'c n<)i

Trang 39

(GOP) va mo'i quan h<'; gii1a Hch liiy, tiC't kit;m
va ticu dung.

2.

Phan tich va

Sl?( d~mg

can din thanh toan.

Trang 49


Chllong Ill :

H~

th()'ng TKQG (SNA) trong vi~c hlnh thanh

Trm7f! 5()

cac hang din d(}'j tai chinh qu6c gia de pht,~c V~l
qua n ly n6n kinh tG vim<'> d Vi~t Nam.
I.

L~p hang din d
fl.

I .~p hilng din <1('l'i t?li

tn.f

v<'l'n (Ri~u s<'l' 5).

Trang()()

III. L~p hieu m~u"TK quan h~ kinh te" vdi ntidc ngoai"1'rang 71
(Bi~u

s<'l· o).

IV. Cac di6u ki~n c~n thiGt phai th~c hi0n de' v~n dt,~ng Trm1g 74
h~ th

vi mo <1
l.

v6

Jy

nfn kinh tc'

Vi~t Nam.

m~t phap

Jy.

Trang 74

2. Ve m~t chinh sach tai chinh ciia Nha ntidc.
3.

VG sl'i d~mg cac d)ng

ct,~ kG toa n, kidm toan

Trang 75

Tranf! 78

thanh tra.

4. EJi6u ki~n vf can h(l.

1\fT LU~\~

Trm7R 80

Trang 81


. . . . . . . . . . +. . . . . . . . . . . .
Tu nhit~u

nam qua chung tct ua v~n dt,Jng ht; thO'ng hang din u6i kinh
tc' qu<')c dan (MPS) ue ui0u hanh ho<;It u0ng nCn kinh tC'. Ht; thO'ng kinh tc'
quO'c dan Ja m(H h<$ thO'ng hang din uO'i. phan anh toan dit;n qua trlnh tai
san xua't xa h(li : ui6u ki~n san xua't, qua trlnh san xua't, kC't qua san xua't,
phan ph<'l'i kC't qua san xua't v.v ... Nhtfng d ViQt Nam chi mdi l~p dtf~k
hang can d6i san xua't va sCt d~mg TPSXH (t<'ing san ph~m xa hc.}i ) va
TNQD ( T0ng thu nh~p quO'c dan ) thco sd dgian qua vi<$c danh gia, phan tich, nh~n th(fc u~y dii qua tr1nh tai san xua't
xa h(li luon Juon hj h<;In chC'.
Hit~n nay, vdi dtf<'1ng 16i md n}ng quan h~ h9p hie vdi ta't ca cac ntfc.k

trcn the' gidi ciia Dang va .Nha ntfc.k dang t<;IO ra cd sd khach quan cho phcp
chung ta tie"p c~n v<1i m9i hol:'ll u()ng lrcn rn9i JTnh vtfc cua cac tri chuc va
~ <
"J kh ap
J
hoan
' cau.

cua cac mfoc
?

)<

"

Vil$c utnf<'1ng, d<1i hnhung kinh nghit;m quy ctia ntfvi~c sCt dt,Jng nhiing chi tieu kinh te' t<'~ng h9p trong SNA de nghien cuu
quan ht; giiia thu nh~p va chi tieu ' giiia vO'n va ngu6n v6n • giua quan h~
kinh te trong ntf<3c vdi kinh te' ntfdc ngoai v€ hang hoa. djch Vl,J va v()n ...
De.) chinh Ia ly do ue chung t

H<'; th6ng tai khmln quO'c gia (SNA) trong m6i quan hQ vdi cac chi
tiGu tai chinh trong di€u ki4n q1 the(~ Vi4t Nam Ia m(lt va'n u€ hc"t s(tc c~n
thiC"t u6i vdi c()ng tac quan Jy vim<') trong di0u kit;n ho~t u(lng ctla n0n kinh
te md.

I.

M~c

dich cria luijll all :

Chung tc.1i ch~m <16 tai nay ( IITTK QG (SNA) trollg mol. quail lri v(li
cdc chi tieu tai c/rillh plr~c V(l quail If lllll killh tt vi mo ) uS Jam cnghien cuu nh~m d<;It cac m~Jc dich sau :

- Lam sang to nhung lu~n cu khoa hQC v€ cac chi tieu tai chinh trong
h~ tho'ng tai khoan qu6c gia (SNA) - TK thu nh~p va chi tieu, TK v6n tai
san tai chinh, TK quan h<$ kinh te' voi nu'dc ngoai.

- fJG xua't each

l~p m()t so' bang can do'i tai chinh (Bang can dO'i thu

nh~p

chi tieu, bang can dte' vdi mtdc ngoai ") qua do gop ph~n quan ly nSn kinh te' vi mo d Vi~t
Nam.
Xua't phat tu m1.,1c dich trcn, d6i tti<.fng nghicn c(iu cua lu~n an Ia : H~
th<1ng tai khoc\n qm1c gia (SNA) va mo'i quan h~ cua no vdi cac chi lieu tai
chinh ; SNA trong quan ly n0n kinh tc' vi rm) tf Vi~t Nam va vi~c hlnh
thanh cac hang d\n u<1i tai chinh quO'c gia l10 ph~1c V~l quan Jy nGn kinh tC'
vi rm) <.)

Vi~t

Nam.

Ht? tho'ng TKQG (SNA) trong m6i quan h~ vdi cac chi tieu tai chinh
Ia va'n d0 v
chc' v€ m~t th<'li gian, nen chung t

quan h~ voi mOt s6 chi ticu tai chinh.

CUll

no trong mC)j

11. Pluldllg pluip 1lghie1l ClllllliQII all :

Si'i dt,Jng cac phtichii nghia Mac - Lenin, dphttdng phar quy n~p, phttdng phar th6ng ke uS' lam sang ti) nhung va'n u€
dtiIII. Nlu11lg do11g gop mfli cria

lu~n

all :

Vdi s~ mi J~c cua chinh han than ke't hqp vdi nhung tinh hoa th<)i d~i.
lu~n an da dtia ra m(>t s6 dong g6p mdi.
- Lam sang td v€ m~t ly lu~n v& m<'fi quan h~ giua cac chi tieu tai
chinh va cac TK trong h~ th6ng TKQG (SNA).

- fJS xua't

vi~c J~p c
chi tieu, hang can do'i tai tr~i vtrong ht; th6ng TKQG (SNA) thong qua cac hang ph\1 tnidng va d€ ra mt}t
s<'f di&u ki<;n d6 c6 the st?i dt.mg h~ thnGn kinh tc' vim<) d Vi<;t Nam c6 hi<;u qua.

2

IV. Ket car1 cria luQ,n an :
Ngoai ph~n md<\ 8 hang phl;l tru'dng ) va tai 1i~u tham khao, nl)i dung lu~n an dtfJam 3 chttdng :
ChuanR I : H~ tho'ng tai khoan quo'c gia (SNA) va m6i quan h~ cua
n6 vdi cac chi tieu tai chinh.

Chuflf1R II: HTTKQG (SNA) trong quan 1y m~n kinh te" vi mo
Nam.
Chuang III : H~ thO'ng TKQG (SNA) trong vi~c hlnh thanh cac hang
d\n d6i tai chlnh qu6c gia de ph~JC Vl:J quan ly n6n kinh tC' vi mo
Nam.

3


C!J{'lf09{(j I

-

"''

..,

'

,..,

'

HI; THONG TAl KHOAN QUOC GIA (SNA) VA
MDI QUAN He CUA NO VOl cAc CHI liEU TAl CHINH

1. s<1l,lf(1c J_,JCH

su I,HAT TIUEN u(t THONG TAI KHOAN

QUOC GIA (SNA)
H~ th6ng t~ti khoan Qu6c gia (HTTKQG) du'(,1c xay d\)'ng do nhu c§u

phan tich m9t each trlng hte' qu6c dan
KARL MARX da th~ic hi9n vi~c phan tich vi mo dfiu tien nay trong
cm'fn Tti Ban. Trong tac ph§'rn nay Marx ( 1857) da ph an nSn kinh te' ra hai
khu v\)'c : Khu v\)'c san xua't hang ticu dung va khu v\)'c san xua't tu' li~u san
xua't. Vi~c phan chia nay 1a nhhm phan tich s\)' lien h~ qua 1l:li dang thoi t~p
trung phan tich vai tro ciia Tti ban trong quye't djnh tich liiy qua trlnh phat
trien kinh te' ciia m<)t nSn kinh te' dang cong nghi~p h6a. Trong khi phan
tich qua trlnh san xua't san ph§'m, Marx da tha'y dti~k mO'i lien h~ tr\)'c tie'p
theo quy lu~t ky thu~t giifa cac ye'u to' san xua't, d6 Ia mo'i lien h~ theo ty I~
djnh s~n c6 tinh chfft toan hqc giifa s6 lti<,1ng san ph§'m va s6 lao d<)ng xa
h(li cfin thie't theo cac nh<)m co phcH trie'n khac nhau cfing nhtt voi e<')ng Ct.J,
may moe. W ASSIL Y LEONTIEF da phat tri6n tti htdng ciia Marx vao kC'
hOl;lCh h<'la, Ong da toan h(,lc hoa toan di4n mf>i quan h4 v6 cac hol;lt dOng
san xuKt trong n6n kinh tC'. kh<')ng phan bi9t san ph§m ticu dung, cong q•
san xua't, ciing nhti djch V~l va d~ia vao

tC' nh~m m() ta nhung mTh~t ra tnidc d6 ra't lau cung va cfiu tren thj tntong ciia san ph§'m va

gia ca ciia chung da dti<,ic vie't thanh m<)t h~ th6ng cac phtidng trtnh nhi6u
§n sf> b

rna e<'m d~ia vao gia thie't Ia nhifng mO'i quan h~ nay c6 tinh chfft tuyC'n tinh,
va dung phtidng phap rna tr~n d6 giai. Dong gop ldn ciia Leonticf Ia mo
htnh h6a va hi<,ing h<)a cac quan h9 kinh tC'.

4


Keynes (I 936) khi ph an tich tlnh hlnh kinh te' ctla th<'1i ky khting
hoang nam I 930 Ia ngtf<}i d§u ticn dtta ra nhifng y ni~m vi m<'1 nhti thu
nh~p. tiCu dung cu6i cung, dG danh va Hch liiy nh~m phan tich tdng quat
tlnh hlnh kinh tc', khi Ong phan tich Onh hlnh kinh tc' cua th<}i ky khiing
hm\ng nam I 930. Stf lien h<; nay dti(,fc hi6u di6n ddn gian nhtt sau : GOP=
C +I+ X- M, trong d6 CIa tiCu dung cuoi cung, I Ia tich liiy tai san g<)p, X
Ia xua't khiiu hang h6a va djch V\1, M Ia nh~p khiiu hang h6a va djch V\1.
Keynes cilng Ia ngti<'fi diu tien dtia ra quan diSm r~ng tich liiy ciia n~n kinh
tc' kh()ng nha't thic't h~ng dG danh. Theo Keynes, khi dan chung ma't tin
tti(~ng vao ttidng lai thl chi tiCu cu6i cung ciia h<) gia dlnh giam xu6ng, e<'ln
V(1i kinh doanh thl giam d§u ttf, n0n kinh te" vi v~y se ma't can d6i, c§u nh(?)
hdn cung, va di vao suy thml.i. E>G ch~n dttng suy thml.i, Keynes cho r~ng
Nha midc kh<'1ng nen chi dung hi~n phap ti0n t~ d8 giam Hii sua't nh~rn
khuyc'n khich tich Ji1y, rna c§n nang m(ic chi ticu dung cm'fi cung ho~c muc
d~u tti ciia mtnh, ke ca h~ng vi<;c l~un in ti~n de tai tn} chi ticu. Chinh tti
tttt'1ng cua Keynes da thuc diiy vi9c phat triGn SNA. Tht!c te' ta tha'y hanh vi
(ing X\ d6i V<1i di6n hic"n kinh t6 ciia cac khu V\(C thG chG nhtt h<~ gia dlnh

va gidi kinh doanh trong n6n kinh te' kh0ng giO'ng nhau, da dtia de'n vi<;c
thi0t k0 SNA vua theo hoc;tl (1()ng san xua't vua theo khu v~tc thd che'.
7

(

Vi~c xay d~ing lai khoan Qu<'fc gia thanh rn()t h~ th<'fng loan di~n nhti

hi~n nay c6 th6 n6i h~t d~u tti quyc't djnh ciia H(>i Qu6c Lien (League (~(

Nation), ti0n than ctia t(i chtk Lien Hi~p Qu<'fc khi xua't han World
Economic Survey (IJi~u tra v~ tinh hinh kinh te' the' gidi) vao nam 1939,

trong dciia Lien Hit;p Qut;'c ho~tn thanh h~ th<'fng SNA vao nam I 953 d~ia trcn hao
cao na m I 94 7 ciia Richard Stone "/Je.finition and Measurement r~f' National
Income and Related Totals'' (fJinh nghi'a vi1 do lur'Jng thu nh(1p qurJ'c d/in vil
cdc tdng s/{ lien quan) trong t~r Uii li4u do Lien Hi~p Qut)c xuKt han. H4
thtlng SN A na rn I 953 kh(>ng c<'i h4 thtfng hang 10. Richard Stone da hoa n
thi~n h4 th<'fng nay h~ng each dtia h4 th6ng hang 10 cua Leontief vao trong
l~n diGu chinh narn 196R, lucIa dtia them phan l<'~ theo ho~t d<)ng san xua't.
S~f khac hi4t giua SN A na m I 993 va SNA na m I 96R kht>ng dang k6, chii
yC:u Ia vi0c st'ia t1(~i l~i m()t st) y ni0m cho phil h<}p v(1i t1nh hlnh phat triCn
llHli Ctia th6 gidi Va CctC h4 th6ng th<'fng kc khac, hoan thi~n tai khoan t(\ng
kC't tai san, nha'n mc;tnh hdn v6 phan t6 theo khu v~ic the che'.

5


I

II. H{~ TH6NG TAl KHOAN QU6C GIA (SNA)
Cac mO'i quan h~ v~n d<)ng ctia nGn san xua't xa h()i g~n Ji€n vdi n€n
kinh tG trong va ngoai mtdc thong qua cac m0i quan h~ : xua't, nh~p hang
h<)a va djch Vt,J ; thu nh~p va chi tra sd huu va nhan tO'; chuyGn nhti~ing
hi~n hanh va chuyGn nhtf\1ng vo'n - tai chinh ... va n~m trong m<)t mo'i
quan ht; lien nganh ttt qua trlnh san xua't dC'n st't d1,1ng cu0i cilng san ph~m
v~t cha't va djch vt.J trong m(H th<'1i ky nhfft djnh.
M<1i quan he$ v~n l1<)ng trcn th0' hic$n qua cac tai khoan trong he$
th<1ng tai khoan Quo'c gia (SNA). He$ tho'ng tai khmln qu0c gia (SNA) gTdi khodn sdn xuilt, tili khodn tlzu nh(l]J vil chi lieu, ti'ti klwdn w1n, tc'li sdn tdi chinh, tdi khodn quem h¢ kinh te' vdi nude 11Rodi vd. Bdng w1o ra ( /0).
M6i quan h~ giifa cac Hii khm\n trong HTTKQG crn{) hlnh sau :
NHAP KHAU

+ - - Thu lao cho nguoi L£)---1
~ ThU lao cho nglliJi LO ~
r - Thue gian thu rang
Tai khm1n ~ rang nuoc ngoai
thu nh~p va
Thu nMp khac rong
r- Th~ng dll nghi~p VI)
chi tieu
nuoc ngoai

w

w

Chuyen giao thuong

xuyen rang voi

TK 14--- Chi tieu dung cuoi cung-

san
xul'ft

r-

Trlch KH TSC

LTiing v6n cd ban----f

Tiet
kiem

TK v<'fn,
i san ta i chinh

XUAT

KH.~U

TK
quan h~
kinh te'
voi nude
ngoai

Cho vay rang

Chuyen giao von rang

_ _ _ _ _ _ _ _ ____,

SNA Ia he$ tho'ng tho'ng ke phan anh t~m nhln vi mo v€ kinh tG dti\fc
phat triGn trong nhi€u th~p ky. H~ thO'ng tai khoan quO'c gia SNA co tinh
t<'~ng h<,1p cao nhfft h~u hC't cac th<1ng tin kinh tC', nh~m rm) ta trong m()t th<'1i
gian nha't djnh qua trlnh san xua't, qua trlnh t~o ra thu nh~p. phan phO'i l~n
l1~u va phan phO'i lc,ti thu nh~p; vit;c st't d1,1ng thu nh~p cho m1,1c dich tieu
dung, dG da nh va tich Hi y; cac ngu<'\n v6n huy d<)ng va hlnh thuc huy d<)ng
6


I

( ch~ng h<;ln dti<1i hlnh thuc v<1n tt! co, vngoai, di vay ngan hang, han trai phie'u ... ). Ngoai ra SNA d'>n phan anh
sG tang tai san co' ojnh Va tai san tai chlnh cuO'i ky oe' oanh gia OUQC CUa cai
hit;n co cua n€n kinh te" cfing nhtt cua tung thanh phftn kinh te' va tung khu
,:t
v~tc th e
c h""
e.

1. SNA IQ cd si'J thiilrg tin cho mo hilllr kt ho(lch h6a :
E>~ phan tkh qua" trlnh san xua't cfing nhu' vi~c t<;lo ra thu nh~p lfin
d~u trong nSn kinh tC', SN A da dung h~ tho"ng hang 10 di mo ta vit;c Sl?(

dl;lng cac san phfim v~t cha't va djch V~J. lao dOng (tinh h~ng giO lao dOng
ho~c lu'dng va thu nh~p co tinh chfft ht<1ng) cGng nhti tai san co" djnh trong

qua trlnh san xua't ciia tung ho<;lt d()ng san xua't. Nhtt v~y ht; th6ng bang 10
trong SNA chota biSt dti(jc ro chi phi san xuift cua tung ho<;lt d()ng san xua't,
ch~ng h<;ln muo'n san xua't ra m()t san hi9ng di~n theo m()t ky thu~t nha't
djnh (tir than, ntidc, dfiu h<"'>a ... ) ta phai cfin tnjc tie'p nhii'ng lo<;li san ph~m
gl va hao nhieu cfing nhti cfin lo<;li tai san c(f djnh nao va voi s6 la hao
nhieu. Bang 10 khong nhifng cho ta bie"t nhifng chi phi tn..fc tie'p rna ca chi
phi gian tie'p trong vong tn)n khep kin cua san xua't, ching h<;ln mu6n san
xua't ra dit;n, ta phai cfin than. nhttng muo"n san xua't ra than ta khong nhifng
cfin cac san phffm khac may moe, lao d()ng, dfiu h<)a rna con cfin ca di<$n.
Bang 10 chinh ]a cd Sho~ch chi tie't ho~c danh gia n€n kinh te' m(H each chi tie't.

2. SNA Ia cd si'J tho11g till vi plu11l plro1 tlru lllrQ,p gi11a ctic tire" clrt
trollg xii lrQi va klra lliillg ticlr liiy cria ctic tire" clrt d6.
Trong qua trlnh san xua't va phan ph6i thu nh~p. SNA nh~m n~m
dtt~1c thu nh~p dti~ic t<;lo ra khong nhifng tu tung ho<;lt d()ng san xua't (tuc Ia
nganh kinh te') rna ctm tit tiYng khu vt~c thG che' (SNA d~ nghj 5 khu v~tc thd
chC' cd han : h0 gia din h. ta i chinh, phi tai chinh, nha mtdc ho~c midc
ngoai). Ly do cua vit;c phan t(~ thco hai each tren la vi m()t chu the kinh
doanh C(l thG tham gia vao nhi0u ho<;lt d(>ng san xua't d nhi€u phan Xtikhac nhau, ching h<;ln c6 th6 san xua't g<;lch d6ng thoi l<:li san xua't xe d<;lp,
hai lo<;li ho<;ll d()ng hoan loan khac nhau v€ ky thu~t san xua"t, m6i lo~i hoC;tl
d()ng San xua't th()ng qua phan Xtit1ng san xua't CO the l<;lO ra thu nh~p rieng,
nhtfng Vi~c St( d~Jng Va phan chia lhu nh~p, vi<$c huy d()ng V<'fn Va htnh tht?c

7


vo"n huy d<)ng khong do phan xtikinh doanh (t(tc Ia khu v~tc the chC') quyC"t djnh.

rna

do chii the

Qua phan tnh~p H~n d~u ciia khu v~tc h() gia dlnh thong qua viQC tham gia vao qua
trlnh san xuKt (han sue lao <1()ng va st't d~mg v6n ciia h9 nhtt g6p vo"n. mua
cnh~p st?t d1,1ng sau qua trlnh chuy6n nhtt~1ng hii;n hanh nhtt nh~n dttgitip ciia nha mtdc, nh~n lttdng htiu, hao hi6m ciing nhtt phai tn\ thuS. dong
hao hi~m. v.v ... Thu nh§,p st'i' d~1ng chfnh Ia ngul\n tai chfnh de cho h<) gia
dlnh dung vao chi tieu culh)ng vao tich ]fiy ho~c cho cac khu V~(c the che' khac vay. CJ day, ta tha_'y
vi<;c tinh dtt~fc ngufin de danh ciia tung khu vvc the chC" va cua ca n€n kinh
tc Ja hct s((c quan tr<)ng. Ncu ngw'\n d6 danh ci'1a n6n kinh te" qua tha'p thl
n€n kinh te' quyc't djnh phai dva vao khu vvc the che' mtdc ngoai. Git1a cac
khu v~tc thci chC'. m(H n6n kinh tc' ph at tricin d<)i hvvc the che' tai chinh. qua d<1(>ng vao tich Jfiy, d~c hiGt vao khu v~tc phi tai chinh. Thong qua thu thuC'.
khu vvc nha mitrlnh h~ t~ng cTh6ng kc v€ phan ph6i va phan ph6i l<;ti, c<)ng them vdi th6ng kc v6 san
xua't. cfing cho phep ta danh gia rmk <1() si't d~mg thuG ciia khu v~tc nha mtdanh gia <1Lt~k thu nh~p ciia tftng khu v~tc, ho~c nhln tnfva kha nang dci danh khi cd dtu n6n kinh tC' c
3. H(ln che cria SNA
- Khong phan anh va hao quat cac chi ticu kinh tC' quan trqng khac

ngoai SNA. M~c dtl vua dl't chi tiC't vtra ra't tdng h<}p. SNA kh<1ng the' hao
g(\rn Hft ca C(tc thong tin kinh tC' cfin thict cho Hit ca cac phan tich kinh tc.
E>€ phan tkh kinh te vi rn<), cac nha kinh te kh<)ng chi c~n den cac
chi tiCu kinh tC" trong SNA rna c(!n c~n <1c"n cac chi ticu kinh tC' ra't quan
ln.mg khac n~m ngo~\i h<; th6ng nhti: chi s6 gia. cac Jo<;ti Hii sua't. ht<.1ng
tiGn va ttlc <10 tang tiGn. ty I<; lew <1()ng khf)ng c6 vi~c ]am. ty 1~ va con stl
tuy<;t d6i vG h()i chi ho~c h()i thu ngan sach nha mUk cfing nhtt chi tict v~
thu va chi ngan sach. Trong tnf<'1ng h<,fp SNA khong dttA


I

tung tieu khu vt.fc th6 che" thl cac thong tin kinh t€ chi tie"t khac n~m ngoai
SNA J~i con c~n thie"t hdn nua. Th~tc t6 khi Jam phan tich vi mv~ thong tin kinh te' c6 th~ vti<;1t ngoai kha nang cung ca"p thong tin cua
SNA rift xa.
'i ''[, ,;

- Chttaphan anh dliQC toan di~n cac yeu
~6 kinh te',dt! bao ~g~n h~n.
:i;i;' ';·,':'~>:~i":'~~·;:'·<:lit(iit•'iq;~~i'Ml
Ngoai nhilng th6ng ke d~ Jam dQ' bao dai h~n. con c6 nhung tho'ng
ke rift c~n thie't de lam dQ' bao ng~n h~n dti<;1c theo doi thtiong xu yen, ho~c
tung thang ho~c tung quy, nh~m xem kha nang phat trien cua n~n kinh te'
trong nhung thang s~p tdi. Day Ia h~ tho"ng nhung chi s<'} kinh te' dQ' hao
ng~n h~tn v~ tlnh h1nh s~p Wi ho~c t1a qua (Leading indicators and lagging
indicators).
HTTKQG hao grm1i Hii kho~n tuy kh:k nh

giflng nhau, nghia Ia <1Gu nh~m mt.Jc tieu di6n t~ qua trlnh san xua't ctia xa
h<')i nhti m(H tsan ph§'m vSt cha"t va san ph§m ]a djch Vl;J t16i vdi cac nhu c~u chi phi cho
san xua"t, tieu dung cuO'i cung v0 tWi s<1ng, sinh ho<;1t ciia ca nhan dan eli va
chung xa h(>i, nhu c~u xua"t kh§u ra ntidc ngoai. tich lily tai san ue mil n)ng
kha nang san xua't va nang cao m(ic sO'ng xa h(li trong th(1i ky tdi. Khong
chi cm~t gia trj ciia san phii'm v~t cha't va san phii'rn Ia djch V~l th<'lng qua phan
phO'i, phan phO'i l<;1i thu nh~p. hlnh thanh ttht1 che' va tling nh<)rn dan eli.
HTTKQG (SNA) dti~k thic't J~p tit nhung chi tieu kinh te' ttrcn nguyen t~c ciia s~i v~n d()ng gia tri dti<}c htf tri theo h'inh chu T, m(H
hen Ia nguchi tieu, ...
M0i chi ticu dti<.fc thie't J~p trcn nhung gVa nh~m VaO nhung tn~IC oich khac nhau, nhting trong hQ th<1ng ch(Jng Jicn
kGt V<1i nhau thco rm')t th0 th<1ng nha't, d~c hi9t Ia () cac tai khoan Ctieu d6i tl'ng, cac chi tieu thlH')c hen St?i dl;)ng cua tai khoan nay l~i chinh Ia
chi tiCu thu(k hen ngu9


E>t1 nghicn cliu HTTKQG (SNA) trong mo'i quan

h~

vdi cac chi ticu
ta i chinh ph~1c v~• quan ly nc3n kinh tC' vi mo ta sc di sau nghicn c(iu TK thu
nh~p va chi tiCu, TK v6n tai san tai chinh, TK quan hl; kinh te' vdi mingoai.

Ill. H~~ THfiNG TAl KHOAN QU6t: GIA (SNA) VA CAt: t:Hi
"'~
TIEU TAl CHINH PH()t: Vt) QUAN LY NEN KINH TE VI MO
""'

,

9

,..,_"

1. 1ai klwan thu llhQp va chi tieu
Tai khoan thu nh~p va chi tiCu du'<}C l~p cho toan h() n€n kinh te va
cho tling khu vVc the chC' Nha ntidc, tai chinh, phi tai chinh, h() gia dlnh va
cac t
1.1. Nfji dung, ktt cifu tai klwan tlw nhQp va chi tieu
Tai khoan thu nh~p va chi tieu cua toan h() n€n kinh te va cua tung
khu vVc thS che" dti<}c ket ca'u thco hlnh chii T, hen trai Ia ph§n chi vdi cac
khoan chi cho tieu dung cutli cung va chi tieu qua phan ph<'fi lt;ti cac khoan
thu nh~p tir phan phtli I§n d~u GDP va qua cac khoan chuySn nhti~1ng khac;
hen phai ]a ph§n thu nh~p vdi cac khoan thu nh~p til' phan ph<'fi ]§n d§u
GDP va cac khoan thu nh~p qua phan ph6i lt;ti GDP va cac khoan chuyen
nhti<,1ng khac. Chenh 1t$ch giii'a thu nh~p va chi tieu la ph~n de danh thu~n
ciia toan h<) nGn kinh tc' va tung khu vifc the che'. Ph§n de danh thu~n de <1
ph§n chi tieu. TK thu nh~p va chi ticu cJ()i k/zndn !hu llh(lfJ Vll chi aeu dU1;fC trinh h()y d pfuin
Ph~ li:{c tranK

.wr I, 2. 3.

1.2. Tai klwan thu chi tro11g mol quail hf vui cac chl lieu tai chillh.

h~

Tai khmln thu nh~p va chi ticu cvdi cac chi tieu t~ti chinh nhti sau :

10


1.2.1 Tim 11/rQ.p ciia cac kim v(lc thi cht ti't phii11 plrollilll dilu to"ng
sail philm trong lltlftc (GDP)
N(li dung ciia khoan thu nh~p nay hao g<1m : Th~ng dti san xua't,
th~ng dti Jlin thu nh~r cua h0 gia ulnh, htdng va thu lao lao dOng khac. thuG
gian thu.
N(li dung cac khoc1n thu nh~ p tren ph an anh thtfc tr~ng tdng san
ph~m trong ntfkc't qua ciia vi~c phan phO'i Hin d~u qua trlnh san xua't xa h()i ctla cac nganh
san xuat
?

,.(

- Tdng s6 ciia tUng chi tieu tren the hi~n thu nh~p va chi tieu tdng
h<.1r cua n€n kinh te'
- Th~ng dti san xua't hi0'u hi0n th~ng dti t<'~ng h~1p tu cac nganh v0
' kh u v~ic th,:t
cac

e c h,.:
c
- Th~ng dtt Jfin thu nh~p ciia h(l gia dlnh, htdng va thu lao lao d(lng
khac thd hiQn mO'i quan hQ thu nh~p va chi lieu ctia hO gia dtnh va cac Hi
ch(ic v<) vj l~1i
- Thuc' gian thu thd hiQn thu nh~p cila Nha mi
1.2.2. Chi lieu clw lieu dilng cuo1 cilng
La toan h(> chi cho tiGu dung cu{fi cling cua nGn kinh tt{ gt1m c<') :

a. Chi clw lieu diing cuol ciiug cila xii lrl)i:
Ticu cac cd quan quan ly Nha nticua xa h()i. Ho(;l t u()ng ciia cac cd quan nay chii yc'u kh<1ng phai kinh doanh
la'y Jai, ngu0n tai chinh t16 dam hao ho~t d()ng thtf<'fng xuyen theo chile
nang nhi0m v~ da qui ujnh, t1(;li h(> ph~n do ngan s:kh Nha mfdc (ngan sach
TW, ngan sach dja phtidng) ca'p. M(H s6 t1i6m c~n htu y ve tieu dung cu<'ii
cling ciia xa h<)i :

11


- Thri nluJt : DC;J.i h<) ph~n ngan sach Nha ntilk dung cho tiCu dung
cuGi cung (rna chu ye'u Ia Lieu dung cuGi cung cua xa h<)i) nh~m duy trl sv
hoC;J.t d(lng ciia cac cd quan qm\n ly Nha midc, qU<1c phong an ninh, tr~t t~i
cong d,lng, quan ly nha midc vG ckhoa hl,lC ...
- Thri hai : C~n phan hi~t giua cd quan quan ly Nha nude vdi cac tchuc djch v~t Nha midc ph~tc v~t tr~ic tic'p dan cti, vi<;c l~n IOn giua hai loC;J.i
ddn vj nay sc anh htidng Wi cd ca'u ciia ticu dung cuo'i cung

Ticu chuifn dG phan hi9t giua cd quan quan ly Nha nude va t<'~ chtic
djch v~t Nha midc la cac cd quan quan ly Nha milk cung d(p djch v~t chung
(d)ng d)ng) t16 I~( ticu dung ngay lrong l1dn vi nh~m duy trl s~i hoC;J.t d()ng
thti<'fng xu yen lhco chlic nang qua n ly. dam hao an ninh quO'c ph<'lng, tr~ 1 tV
c()ng c<)ng cho l1a'l miek ; c;k tci chtk djch v~t Nha miek pht.tc v~t ln.ic lic'p
dan Cl(, cung dtp djch V~l chti yc'u cho h<) gia Utnh ca nhan Va han than ca
nhan, he) gia l1Jnh Ccl th0 cam nh~n tn_(c lic'p, Ccl th6 Jt_fa che.ln.
- 71nJ ha : Cac cd quphffrn. djch v~t ra lhj tnie1ng. song ty 10 so veli tkhe'lng - Tint 111: Nc'u trong chi phi thtie'fng xuycn ctia cNha ntidc c('ln l~n ph~n chi phi do t~i xay d~ing, si~a chua le1n nha ci~a. t~i san
xua't ra tai san c6 djnh thl phai tach ra dd dtia vao tich Hiy tai san c6 djnh.

Ticu dung cuO'i cung ctia xa h<'li == gia lrj san hie,fng san xua't ctia cac
cd qul1a han ra thj tnie'fng (nfu csan ce'f ujnh (nc'u Ccl)
11. Chi clro lieu dr'urg culir cr'mg ciia dii11 crt:

Ticu dung cml"i cling ctia dan cti hao g0m nhfi'ng tiCu dung si-in phAm
Va djch V~l CUa m()t ca nhan hay loan thd thanh viCn CUa cac h(} gia Ulnh tU
thu nh~p ctia ca nhan hay h<) gia u)nh, tli cac tvj J~ii tti nhan ph9c v~t cho cac hl) gia dlnh.

12


N<)i dung q1 the v0 tieu dung culfi cung cua dan ctf hao g<\m :

* Tha

n/u]t : tieu dung san ph§'m, djch Vl,l Ia'y tu thu nh~p cua ca

nhan va h() gia dlnh (ticu dung do mua, coi nhtf mua) :
- Tieu dung san ph§'m va djch V~l hang hoa
- Tieu dung san ph§'m t~t san, t~f ticu (gqi t~t la ticu dung san ph§m
tif tuc) :
Trong do:

+ San ph~m nong nghi~p (gru()ng, song bit~n)

<)

d{jng

+ San ph~m Him nghit$p (g6m ca san ph~m do san b~n. thu lu'trong rung)
+San ph§m tieu thii cong nghi~p gia dlnh
- Tieu dung djch

VI.)

tif san tif tieu trong d<) : Djch

VI.)

nha d cua dan

cu'.

* Tha hai : Tieu dung ve san ph§'m, djch

cua cac t6 chuc djch VI.)
Nha mfdc, v<> vi lgiao dvc. y te', TDTT, vui chdi giai tri, dttOng sinh, bao th<;>, tu thit%n ...
(ticu dung cho kh<1ng, coi nhtf cho kh{)ng CUa dan elf tlf cac t6 chuc djch V~l
nha nude, vo vj l
* Tha ha : M<)t s6

di~m c~n lttu

y v~

VI.)

tieu dung cuo'i cung ciia dan cu'

do mua t1 thj trtf<}ng :
- Tieu dung do mua Ia dan elf phai bo ti€n ra d~ mua san ph§m hang
hoa, djch vv ph1,1c v1,1 cho doi s6ng nhtf an, <1, di IC;li, hQc hanh, chua bt%nh,
<10 dung sinh hoC;lt ca nhan, gia dlnh ... (~ thi trtfong trong nude va nude
ngoai.

13

Dan eli chi mua sam cac san phffm, d6 dung lau b€n nhtt : Radio,
tivi, tu le;tnh, m() to, xe OC;lp, ad g6 cho ITil;JC oich tieu dung, ve nguyen t~c
chi tinh ph~n hao m<'m trong nam d6 dtia vao tieu dung cuO'i cung cua dan
cti, song do nhung loC:Ii hang hoa nay ra't oa dC;lng, phuc tC;lp khong the tinh
dti<}c ph~n hao mon nen quy tide toan h(l hang h6a ]au hen mua trong nam
de tieu dung coi nhti tieudung he't trong nam mua.
- Nhii'ng chi phi tra cho vi~c mC>i gidi mua ban san ph«m, djch Vl;J
tieu dung dti~k coi nhti Ia tieu dung djch Vl;J. Nhii'ng It$ phi hat hu<)c phai tnl
(nhti It$ phi lam h<) chitu, san hay, chung chi h~ng lai xe, chung nh~n nuoi
sue v~t ... ) kh<'>ng phai Ia tieu dung cuo"i cung rna Ia chuyen nhttc;fng thu
nh~p

- Nhii'ng tieu dung san ph§'m, djch Vl;J tV san tV tieu Ia nhii'ng tieu
dung do h(> gia olnh san xua't khong dem han d thj tntong rna de IC:Ii chi
dung cho dsan, san ph§' m ti6u thii c()ng gia olnh nhti tieu dung nha (~ tV xay dVng, ...
c~n phan hi~t :

+ Nhii'ng hoe;t t d(lng tV nuoi de;ty con ca i, v9 sinh nha t1, na'u an, t~i
may va, tv Iai xe ... do cac thanh vicn trong gia dlnhdam nhi~m khong
phai tieu dung cu6i cung vi nhii'ng hoC;lt d<)ng nay khong dttcjc coi Ia phC;lm
tru san xu fit. Song nhung ph~n chi de' thanh toan thuc djch Vl} tC:Ii gia nhti :
quan gia, bao m§u, d~u htp ... Ia m<)t h0 ph~n tieu dung cuO'i cung ciia gia
t11nh.

+ D6i V<1i h<) gia olnh vita Ia ngti<'1i chii S< 1 hii'u ha't d<)ng san (nha <1,
oa't th7

(a6 d), day Ia mOt loC:Ii hoC:It o(lng san xua't tv san tV tieu v6 nha <1 nen

dti~k

Olia vao tieu dung cu6i cling ctia dan Clf.

- VI h(l gia dlnh vlia Ia lM"i tti<.1ng ciia tiCu dung vlia Ia ddn vi san
xua't nen phai phan hi~t ro chi tieu nao Ia tieu dung cu6i cung, chi ticu nao
cho ml;JC oich san xua't (chi phi trung gian, tra cong )ao d{)ng ... ) v6
nguyen U{c dung cho ml;}c dich nao thl phai tinh cho m1;1c dich d6.
- Tieu dung san phfi'm, djch V9 tnjc titp <1 ntidc ngoai ctia ca nhan
hay h() gia dlnh thti<'lng. tru Ia cac chi tieu cho m~JC dich tieu dung cua cac
14


nha ngo"' i giao, nhan vi en quan slf, khach du lich, lao d()ng thco th<'1i V\,1,
lao d(>ng vcn hien gidi va nhfi'ng ngtic'fi khac Nhung chi ticu d midc ngoai ciia nhung ngtioi thti<'fng tru voi m1,1c dich kinh
doanh do chii doanh nghi~p tn\ khc>ng phai Ia lieu dung cuc'fi cilng, day Ia
m(H h(\ ph~n chi phi trung gian ciia chii doanh nghi~p
- Ticu dung cm1i cling ciia cac tci chuc djch VlJ Nha midc phl,lc v~t
tr~ic tiC'p cho dan cti (ticu dung cho khong) ; g6m co :

+ Cac tci chuc van htri ... ciia Nha midc ho~ t d()ng chii y~u h~ng ngu6n kinh phi do ngan sach
Nha ntidc, de' lhlfc thi chuc nang ph1,1c VlJ trlfc tie'p cho doi s<'ing ciia dan cti
(rm)t ca nhan hay hO gia dlnh). Dan cti ct
+ Nhfi'ng chi phi thti<1ng xuyen d€' dam hao cho cac tt<;Ii thco chuc nang (cung ca'p djch v~t cho khong hO gia dlnh) hlnh thanh

ncn gia tri tieu dung Cll<1i ci'tng ciia dan Cli. Song do phtidng phap tinh toan
ngmin thong tin, do dan cti khong hiC't chinh xac mlnh dti<;1c hti<)ng djch VlJ
tieu dung cho kh<>ng Ia han nhieu. VI the" nhfi'ng chi phi nay dti<,1c tach
thanh m(>t h() ph~n rieng : tieu di'mg cuO'i cling ciia cac tti chtic djch vt.t nha
midc n~m trong tieu dung cuc'fi cling ciia dan cti.
- Tieu dung cucl'i cling ciia cac ttiC'p h<) gia dJnh )a cac th<)i vien d<)ng gcling ti6n, ho~c cc> slf hd(\ng thco ch(ic nang phap lu~t qui djnh. Cac tci chlic nay ho~t dt)ng thco
nguyen (~C llf nguy~n, llf h~ch tmin san ph!fm djch V~l do cac t<'i chtfc nay
san xua't ra chii yC'u cung ca'p cho kh<'>ng ca nhan, ho~c h<) gia d1nh. dcac tci chuc Wn giao (nha thd thien chua giao, tin 1anh, d~o Ph~t, Cao t1ai.
He) a hao ... ), cth(,l, dtitni<'fng h<,lc cam, diC'c, tr~i rnci c<>i ... Tieu dung cucl'i cling ciia cac tci chuc
nay cling t<;Io thanh mc)t h<) ph~n trong ticu dung cucl'i cling ciia dan cti nhti
da neu
15


---- ---

- Khi tinh tieu dung cu<'fi cling ciia cac t~ chuc djch
vC) vi 1<.1i ttt nhan ph9c Vl.J trVc tiC'p dan ctf chu y :

Vl;J

+ Nhung djch vv cua cac t~ ch(fc nay co the mang ban

nha mtdc va

thj tniOng,
nhtfng V<1i m(lt ty ]~ kh<')ng dang ke so vdi san ]tf(jng djch Vl.J cua no, do Ia
cac djch vv : tai ban ngh~ thu~t d cac vi~n bao tang, b~nh vi~n phi, h<;>c
phi ... ciia cac t~ chuc vo vi 1<:,1i ttt nhan. Ph§n gia td han tren phai dttkhtli lieu dung cufii cling ciia cac drln vj nay, Vl da tinh tf ph§n dan Ctf ho~c
/
/.. kh ac
/ rnua.
cac
to,:! ch t.c

+ Ne"u trong chi phi thti<'fng xuyen cua cac t6 chuc nay chtfa tach ra .
ph§n chi phi de h! xay dtfng, sCta chua ldn nha cii'a, ttf san xu~t ra tai san c6
djnh ... de' ph~1c vv cho tphai tach ph~n nay ra kh<)i chi phi de' dtfa vao tich liiy tili san c6 djnh.
Tieu dung cu6i cling cua dan ctf c6 the dtf(jc tinh b~ng m<)t trong hOI
phtfdng phap sau :
- Phtfdng phap phan tich chi tieu cua ngan sach gia dlnh :
Ticu dung cuf>i cung ciia dan Ct( = gia trj tieu dung cu6i cung cua dan
ctf (tinh theo di<3u tra thu chi ngan sach gia dlnh) + Tieu dung h! ttlc vt nha
vv trtfc tie'p dan ctt.
- Phtfdng phap tTieu dung cuO'i cling ciia dan Clf = (t0ng m(fc ban Je san pha'rn. djch
v~1 - Gia td ban Je do cac tci chlic khac rnua (khong phai dan ctf mua tu thu
nh~p dia mlnh)- Gia tri ban Jc tti Ji~u san xu~t) + Ph~n chi mua cho tieu

dung Ctia dan Ct( tlf thtfdng nghit;p han huon. tlf ngtfdi~n, ntidc ... (nC'u chtta tinh trong tcing rnuc han le) + Tieu dung san ph~m
ttf tuc + Ticu dung nha ca nhan, h<) gia dlnh khC)ng thtfong tru + Tieu dung cm'li cung cua cac tci
chuc djch v~1 Nha mtdc, vo vi l~li hi nhan phvc vv trtfc tie"p h- Phtidng phap tinh gian tiC'r:

16


Tieu dung cuo'i cung cua dan Cli = GDP + Nh~p kh§u hang hoa, dich
V~l - Tkh liiy tai san (tich liiy g<)p) - Xua't kh§u hang h6a, djch Vl.J - Tieu
dung cuo'i cling ct?Ja xa hOi.
Tfing tiGu dung cm1i cling ciia n€n kinh t6 chie'm ph~n ldn trong tfing
san ph~m trong mtdc (GDP) :
- T6ng tieu dung cuo'i cung ciia n€n kinh te' th~ hi~n chi tieu t6ng
h~1p cua ntSn kinh te.

v~c

- Chi c:ho tieu dung ctH1i ding c:ila xa h<)i the hit;n chi tieu ciia khu
Nha midc.

- Chi cho tiCu dung cuC)i cling cua dan ctf the' hi<$n chi ticu ctia khu
v~c h() gia d'inh va cac t<'~ chuc y() vi 1~1i.
1.2.3. Tlrunlri]p (lwijc chi tieu) vi l{fi tz[c sd lrilu va kinlr doalllr trong
nu'Uc va llllfJc llgoai.

Bao g<'~m cac khoan sau :
- Thu nh~p (ho('lc chi lieu) vG l~ii t(fc d~ ph~n va kinh doanh : hi€u

hi~n cac khoan (ho(lc c:hi trd) 1~1i t(tc cac cchu ky, san xua"t nha"t dinh cua cac khu v~c th~ che' va nude ngoai.
- Thu nh~p (ho<1c chi trd) v6 Hii ti€n cho vay (ho(lc vay) ngan hang.
cac khu v~c th0 ch0 khac, ntidc ngoai. N<)i dung chi tieu nay chi phan anh
ph~n thu nh~p (ho(k chi trd) v6 ti6n Hi i cho vay (ho(lc vay), khong kt1 go'c
trong th(1i ky m(H nam dtidng lich.
- Thu nh~p (ho(lc chi tr{i) v€ cho quy€n (ho(lc mu(!n quyin) su d~mg
han quyGn, sang chC'... thd hit;n ph~1c Vl.J cho qua trlnh san xua"t cua cac
khu v~c thd chS ho~c vdi midc ngoai.
- Thu nh~p (hoVtJng hidn tU nti
":
I
!

LI ' ' ': '·

[ ' ' ' • i ' .. ..J

i-R:· :ir;~
.~
· "\ · ·

. - . ----··--·--

{i
, !".
•. ; ·... 1.,'

L-·.

t. • . : ' I~• I' 1¥., ,••. ,... '.. ':
I

•

; j

t.' ,·i(·-,-, · ·.·~

1

l' • •

:~ ·~i :r-:~·~·

r, I I : •/ l.,J I 1,;;,

-·-··--·

t

.

-I

-l

( ; ;.1 I' I ! ! ( , . \1 {.! l i\ 1 1 • 1 ·.

I'
;
: l ;' :
' I !IF'. I '•J''

...
·-

--

'

'.

:. :1

d qg.;·
•

j

_I

~


NgtH1n chi tra v6 h,1i t((c stf huu va kinh doanh Cl?la cac khoan trcn
thu0c cac khu v~ic th6 chf ]a tu th~ng dti san xu~t.
Ph~n

thu nh~p (hoi;ic chi trd) v6 l~fi.t(tc sl'f huu va kinh doanh khong
the' hi~n ph~n thue (cho thue) v6 may mcac khoa n chi tra (111U nh('ip) v€ quyGn Skhoan san xua't t(~ng san phifm trong ntioc (GDP).
1.2.4. Tlw nhljp (ho(lc chi lieu)

vl thue' trljc thu va cdc klwluz lf phi,

t/rit ((LC phi.
Chi ticu nay phari anh mO'i quan h~ giua hai khu vVc th6 chf : Nha
ntiL10ng ciia ngti<1i san xua't. Th~tc cha't cila chi tieu nay ]a hi6u hi<$n m<)t ph§n
ph an ph6i l<;t i t<'~ng san ph~ m trong mioc (GOP).
1.2.5. Tim nlrQp (chi lieu) qua chuyin nlut(lng tlutong xuye1z kluic
trollg mlflc va vfli llllflc llgoai.

B- Nh~n hdi thti<'fng han hi6m riii ro. quy htiu tri, ma't sue, hu gia cac
m~t hang d~c hi0t, nh~n cac khoan tn.f ca'p Nha mtoc (h<}C h6ng, thtidng
t~t .. ), tning thti('fng x<'i s6, nh~n vi0n tn.f kh(\ng hoan l<;ti, d<'lng g<'lp iing h(\
tfi cac t(~ ch(ic qur)c tc' va V<1i ntitt()ng Vi0t Nam va kiCu hao, thu thu0 ctia ngtWi 1ao <1<~ng Vi(H Nam <.'f ntfngoai ...
- Chi dh0, xay dVng oa't ntioc, chi mua x({ sC), chi vi~n tr~1. d6ng gop ling h(l V<1i
cac nude, chi d<)ng gop nghTa v~• vdi cac tcua ngti<1i Vi~t Nam ra mioc ngoa i. ..
Thlfc chit cua chi tieu nay phan anh qua tr'inh chuy~n nhunh~p (cua nguoi san xua't- khu vlfc- h<) gia dlnh) ho~c tu th~ng du san xua't
(cac khu vvc th€' che) tl! nguy~n ho~c nghTa Vl:l vao ngan sach Nha nude

ho~c vao cac tngoai.
18


2. Tai klwall vOir, tai sail - tai chinlr
Tai khoan v6n, tai san - t~\i chinh Uli<,fC l~p tren cd S<1 ke't qua hot;tt
o(>ng san xua't kinh doanh djch V~l CUa CclC odn VI trong tii'ng khu Vt/C the'
chC' va nhung udn vi thti<'fng tnl ciia loan h(> n6n kinh te' qu6c dan.

2.1. Nl)i dung, ktt ci{u tai klwa11 voir tai sail tai clrilllr :
Tai khoan vO'n tai san tai chinh co ke't ca'u nhti sau :
Ben nguf>n (CO) phan anh tkhoan : kha'u hao TSCE>, thu~n t1cho vay, phat hanh ti~n thco ngan kh6 ho~c tin phie'u, cac tin phie'u khac,
ti6n gd~mg vay ng~n hC;\n va dai hC;\n. tang them v<'fn cho d~u ttf, cac khoan phai
tra khac.
Ben Sl?i d~mg (N<.f) phan anh tgia tri tang tich IGy tai san (TSCD, TSLD), mua da't va tai san vo hlnh khac,
thu~n cho vay, mua vang hC;\c da qui, tiGn m~t. tin phie'u, cac tin phie'u khac,
tra tiGn gdi tie't ki~m. cong trai va cong phie'u ng~n hC;\n, cong trai va cong
phie'u dai hC;\n, chC;\n, cho vay dai hC;\n, tang them v6n cho d~u ttf, cac khoan phai thu khac.
N()i dung cac chi tieu thw)c hen ngu6n hay hen sii' d\)ng ciia ta i
khoan v6n tai chinh dti~k tinh cho toan n6n kinh t6 va phan thco cac khu
vtfc th0' che": Nha mioc, phi tai chinh, tai chinh, h(> gia dlnh va vo vi l~fi.
Sd

t1A kh

kho~n v<')n. tai san- ati chinh (1ti<.fc trlnh hay (1

phfin Pht.t h.tc trang s<~ 4, 5.

2.2. Tai klroall vo'n tai clrinh trong moi quail lri vbi cac clri tieu tai
clrinlr
Tai khoan v6n tai chinh hao g
19

t


D Plrtin A cria tai klroii11 : ngtJ(1n vO'n va tich Hiy tai san v~t cha't cho
san xua't. Ph§n nay dti~fc J~p nh~m phan anh H1ng tich Jiiy tai san v~t cha't
cho san xuilt va ngu0n vO'n tai chinh cho tich Jiiy tai san v~l chilt dtf~k lich
JGy cho san xua't hao g0m : TSCD, TSLD, da't dai va cac U'ti san vo hlnh
khac, g0m hai vr!: vtS sl'i d~mg va VG ngu0n.

_yr; sit

d~ng thu(k ph§n A ciia tai khoan tich liiy v6 tai san v~t cha't

cho san xua't ctia th<'1i ky sau, hao g6m : TSCD, TSLD, da't dai va cac tai
san vo hlnh khac, g0m cac chi lieu t~ti chinh :
a) Tdng

tich liiy tai .~all : chinh Ia t6ng tich liiy tai san cO' dinh va ta i

san htu d()ng.
a. t. Tich lily TSCEJ : la toan h0 gia td TSCD du\1c tich lily them
trong nam. 86 Ia ph§n gia trj chenh lt;ch TSCD dti<,k giua cu6i ky va d§u
ky cua cac nganh san xua't xa h()i. Hlnh thuc biSu hi~n cua TSCD bao gt\m
: nha ctla, V~t kie"n true, may lllcay keo va sinh san ...
Gia tri TSCE> dtf~fc lich lOy trong nam h~ng gia tri tai san chi Lieu
ltfdng ling ve" ngu0n Ctla ati khoan san xua't trong SNA.
a.2. Tich lily TSLIJ : Ia loan h<) gia trj san phfi'm v~t chatla nguyen,
nhiCn v~t li4u, thanh ph~m t0n kho, Sctn ph~rn nuoi gitftthit. .. thu§n lang trong nam cho tai san xuilt, St( d~ng lh<)i ky sau.
Do la phfin ght trj chenh 19ch tt'1n kho giua cu6i ky va dfiu ky cua tat ca san
ph~m Ia TSLD k€' trcn.

Gia tri TSLD dti~k tich li'iy trong nam chinh h~ng gia trj chi tieu
ttidng ling hen phfin ngt16n cua tai khoan san xuat trong SNA.

VO hinh kluic : Ia loan h<) ph~n gia tri lang
them lrong nam v6 mua han da't dai va cac lo~i tai san vhan 4uy6n phat minh, sang chC'. h~1p d0ng khai thac m<?>, h~1p d6ng sll' ~~ng
nha cii'a, v~t kie"n true ... ph~c v~ san xua't cho thai ky toi.
b) Mua d{/t dai va tai

Stlll

c) Thui111 clw vay : Thufin cho vay co y nghia Ia kha nang dtt thua
ho~c nhu cfiu et'm thiC'u giiTa t20

tkh Hiy t~d san v~t cha't cho san xuat. Ne'u ph~n dtf thua do dti<1ng (>0),
trong tni<'fng h~1p nay, ngtic'1i ta g9i Ia hit;n ttt~ing Klui Niillg Clru Cap Tai
Chi11h ctia khu vt:fc th8 che' dth0 che' khac, qu<'l'c gia khac vay). Ngti<.1c l~i. ne'u ph~n dti thua d6 am (d)),
nhu c~u cho th~tc te" tkh Hiy Hti san v~t cha't cho san xua't thie'u (giii'a t0ng
ngu6n v6n cho tich liiy va chi tieu cho tich Hiy) phai di vay the che" khac, qu<'l'c gia khac. Trong tniong h<,ip nay ngt1'<'1i ta gqi Ia hi~n
tti<}ng Nlru Cdu Clu1 Cap Tai Clri11lr cho khu v~tc thG chc" d6. qu<'l'c gia d6 til'
hen ngoai (di vay ctia khu v~ic thG chf khac, qu<'l'c gia khac).
Chi tiCu nay tinh dtic,1c thong qua chi tieu gia tri chenh l~ch giii'a t0ng
nguTSC8, TSL8, mua da't va cac tai san v<'> hlnh khac ctia tUng khu vt:fc thG
chf va ctia qm1c gia.

- VC' ngwin thu(>c

ph~n A phan anh t
la i san v~ t cha't cho san xua't tu n<)i h<) trong ntidc va tu ngoai ntidc, hao
g{~nn: dG da nh, kha'u hao TSC8 va thufi n chuyGn nhti<.1ng v6n, gticu tai chinh :
d) Kha'u hao TSCD : la toan h<) ph~n gia tri hao rn<'ln etta TSC8 da
tharn gia vao qua trlnh san xua't xa h<)i cua thoi ky san xua't hi~n d~i. dti<.1c
"thu hcii" IC;Ii va Sl?i dl,lng lam V<1n san xua't cho th<'1i ky sau.
Thco qmtn ditSrn etta SNA, rn<.li TSC8 tharn gia vao san xua't xa h<)i.
gia tri ph~n hao tn<)n khc)ng rnfft di rna n6 dti<}C thll giu )~j cho thoi ky San
xua't t<1i. Qua trlnh tharn gia vao san xua't xa h<)i ctia rn<,li TSC8 la qua trlnh
tai t~o v<'l'n. Chinh vile ddoanh lht(va vi~c thu h

(gid tri klutu hao TSCIJ) dti<.1c xac djnh la rn<)t trong nhii'ng ye'u t6 ca'u thanh
tChi tiCu nay dti<.1c h~ch toan nhti each xac dinh gia tri kha'u hao
TSC8 thG hit;n trong tai khoan san xua't cua tung khu vt:fc thS che' va cua
toan h<) n6n kinh te' qu<'l'c gia.

21