Một số giải pháp cho tự do hóa dịch vụ tài chính ở việt nam trong quá trình gia nhập WTO

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

DƢƠNG KHA

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO TỰ DO HÓA
DỊCH VỤ TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM
TRONG QUÁ TRÌNH GIÁ NHẬP WTO
Chuyên ngành: Tài chính - lƣu thông tiền tệ và tín dụng.
Mã số

: 5.02.09
V

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. NGUYỄN THỊ NGỌC TRANG

TP.HCM - NĂM 2003


Ml)C Ll)C
TRANG PHl) BIA
Ml)C Ll)C
DANH Ml)C PHl) Ll)C
,

?

'

DANH Ml)C CAC BANG & HINH
DANH Ml)C TU VIET TAT
'

~

?

LOIMODAU

"'

~

.

,

'

'

"

CHUONG 1. TONG QUAN VE DJCH Vl) TAl CHINH VA Tlj DO HOA DJCH
Vl) TAl CHINH TRONG TIEN TRINH GIA NH!P WTO ....................... Trang 1
1.1. Djch VI}. tfti chinh ·············································································~················· 1

1.1.1 Bjnh nghia djch
1.1.2 Phiin lo(li djch

1.1.2.1 Djch

V{-1

v~

v~

tai chinh ......... :.................................................................... 1

tai chinh .................................................................................. 2

baa hiim va cdc djch

V{-1

c6 lien quan ................................................ 2

1.1.2.2 Djch V¥ ngan hang va cdc djch V¥ tai chinh khdc (tril baa hiim) ................... 3
1.1.2.3 Cdc djch V¥ tai chinh khdc .............................................................................. 4

1.1.3 Vai tro cua thj trztung djch

v~

tai chinh

~
k'h
_,.,.'"dA

uol Vdl slj p h"
at tnen cua nen
m te"""-" quoc·
an .............................................. .. 4
,fA'•

,.

•A?

?

1.1.3.1 Nganh djch V¥ tai chinh la mf)t nganh kinh te' ldn .......................................... 5
d"'
1. uc
ay nang cao t1et k'A
u;m, tqp trung va d)<
au tu von .................................. .. 6
1• 1• 3• 2 'T'h'
A

•A'

A

'

A'

1.1.3.3 Nang cao hifu qua ddu tu .............................................................................. 7

A tan
' va' g1am th'A?
1134ph
. . .
an
1eu ru1 ro ...................................................................... .. 7
•?

?•

1.1.3.5 Nang cao hifU qua cong tdc quan ly Vl mo nin kinh te' cua nha nude ............ 8
1.1.3.6 Lanh mqnh h6a nin tai chinh quf/c gia .......................................................... 8


1.1.4 Phztdng thuc cung clip cac djch v~ tid chinh

trong titn trinh gia nhijp WTO .......................................................................... 9

1.2 Tt! do boa dfch V\1 tai chinh trong tie'n trinh gia nh~p WTO ........................ 12
~
,.~
,.~
~
d'1ch
n h"an to,.~ tat
yeu
cua qua~ trm h ttl do h oa
1 .2 .1 Cac
?

1.2.1.1 ST! tac dqng cua cong

'

ngh~

v~

'. ch m
~ h
tm
..................... . 12

mai ................................................................... 12

1.2.1.2 Nhu cdu blic thie't cua ngn kinh te' trong tie'n trtnh hqi nh(jp tili chfnh .......... 13
1.2.2 Ttl do hoa djch v~ ta-i chinh trong khuon kho? GATS ....................................... 13
1.2.2.1 Do~i xil quffc gia .... ......................................................................................... 14
N'
xu toz h U? quoc ...................................................................................... . 15
1.2 .2.2 [) oz
?

A/'

A

A/

1.2.2.3 Hr;zn che' tie'p c(jn thj truifng .......................................................................... 15
1.2.2.4 Cdc bi~n phap phong v¢- hr;zn che' thuang mr;zi ............................................ 17
1.2.3 Cac cam ktt trong 11) trinh ttl do hoa

djch v~ tid chinh theo khuon kho? GATS ........................................................ 18
1.2.3.1 Cam ke't ddy du (khong hr;zn che). ................................................................... 18
1.2.3.2 Khong cam ke't .............................................................................................. 18
1.2.3.3 Cam ke't c6 hr;zn che' .... .................................................................................. 19
1.2.3.4 Ngor;zi l¢ chung ............................................................................................. 19
1.2.4 T6c di) tiep cijn qua trinh tlf do hoa djch v~ tid chinh ..................................... 20
1. 2.4.1 Cach tie'p c(jn nhanh ..................................................................................... 20
1.2.4.2 Cach tie'p c(jn ddn ddn .................................................................................. 21

CHUONG 2. THl)'C TR~NG THJ TRu'i1NG DJCH Vl) TAl CHINH
VI~T NAM, NHUNG CO H(H VA THACH THUC

TRONG TlEN TRINH GIA NH!P WTO ............................................................ 22
2.1 Danh gia thtfc tr~mg thi trli
ii


2.1.1 Thlfc trtJng vi thi trlidng djch

tai chinh cila nliuc ta .................................. 22

V(l

2.1.1.1 Cac djch

V{i

bao hiim ................................................................................... 22 ·

2.1.1.2 Cac djch

V{i

ngan himg ................................................................................. 24

2.1.2.3 Djch V{i titi chfnh khac ................................................................................. 27

2.1.2 Thlfc trtJng vi cac chil thi cung clip djch

V(l

tai chinh ................................... 28

2.1.2.1 Cac doanh nghi~p bao hiim ......................................................................... 28
2.1.2.2 H~ thffng ngan hang ..................................................................................... 31
2.1.2.3 Cac djnh che' tai chfnh khac .......................................................................... 39

2.2 Cd h()i va thach thuc ciia ViN Nam trong tie'n trinh
tt;l do boa djch V\1 tai chinh theo khuon kh6 GATS ........................................ 40

2.2.1 Cd hl)i tit qua tr'inh tl/ do hoa tai chinh ............................................................ 40
N'
' .............................................................................. .. 41
2 .2. 1. 1 D oz
vaz/ nguaz tleu dung

0

0

0

'

A

A'•
, •
,
N
d !C
• h V{i tat
' • ch,m h .......................................... . 42
2 . 2. 1. 2 D01
vm
cac
ch u th,?
e cung cap
?

2.2.1.3 Dffi vai cac nganh lien quan ........................................................................ 45
2.2.1.4 Do'i vai nin kinh te' ....................................................................................... 45

2.2.2 Thach thuc cila qua tr'inh tl/ do hoa .................................................................. 48
' ch,m h .......................................... . 48
2.2.2.1 Doz vm cac chu the cung cap d!C h V{i tat

0

A''

/

0

0

,

?

A?

A'

2 .2.2.2 Doz vaz moz truang k'zn h te vz mo ................................................................ .. 50
A'•

/

'

A

'

'

A,

-

A

CHu'ONG 3. CAC GIAI PHAP CHOVAN DE Tlj DO HOA DJCH Vl) TAl
CHINH TRONG TIEN TRINH GIA NH!P WTO .............................................. 54
3.1 Djnh hti6'ng cho eSc gi3i ph8p ......................................................................... 54
~
~
3.2 C ac
g1a1 ph ap
C\1 t h',:,>
e ........................................................................................ 56
0

? •

3.2.1 Nhom gidi phap nhlim tiing clidng niing ll/c ClJnh tranh cila cac chil thi cung
clip djch

V(l

tai chinh .................................................................................................. 56

iii

3.2.1.1 Tang at?Jng tiim lijc tai chfnh ...................................................................... 56
3.1.1.2 Hi¢n dc;li h6a cong ngh¢ ................................................................................ 58
3.2.1.3 Nang cao cha't lu(Jng ngu6n nhan lijc ........................................................... 60
3.2.1.4 Da dr;mg h6a cdc djch V¥ tai chfnh .............................................................. 62
3.2.1.5 Cdc gidiphdpkhdc ....................................................................................... 63
3.2.2 Nhom gidi phiip kinh

tl vi mo ............................................................................ 64

3.2.2.1 Nang cao nang lijc ddu hanh va gidm sat cila Chfnh phil ............................ 64
' h tlen
~
3 .2 . 2.2 X ay dljng ch'm h sac
0

A

t~A

~
,/1
dtn h k m h te vz mo ............................. . 67
nh am
on
0

0

A'

-

A

3.2.2.3. Xay dijng 19 trinh tlj do h6a h(Jp ly ............................................................. 71

'

"

?

DANH Ml)C TAl LI~U THAM KHAO

PHl) Ll)C

IV


PHAN PHl) Ll)C

PH--.:.) Ll)C I. Nq qua h<;tn cua h<$ th6ng ngan hang Vi<$t Nam
PH--.:.) Ll)C II. Phan b6 tin dtmg cua cac NHTMQD
PH~ Ll)C III. Minh b<;tch h6a va cac nguyen t~c khac vS chinh sach dich Vl;l tai chinh

PH~ Ll)C IV. The" gioi cua nhfi'ng dich Vl;l tai chinh: cac tri~n VQng v€ Chau

ChauAu va

A,

My

Pff-r.) Ll)C V. Kinh nghi~m cua m()t s6 nu'oc v€ vi~c tl! do h6a dich Vl;l tai chinh

tror1g khuon kh6 WTO.
~

?

'

DANH Ml)C CAC BANG & HINH
?

B~NG

Bi ::n.g 1.1

Ty 1~ vi~c lam trong linh vl,(c dich Vl;l tai chinh .......................... Trang 6

Bi :r1g 1.2

'. c h~m h ................................................ .. 6
T y trQng gta tang cua d'!Ch V\1 tat

Bi I1g2.1

T6ng doanh thu phi bao hi~m so voi GDP ............................................ 24

Bi r1g2.2

Tin dl;lng ngan hang cho n€n kinh te" .................................................... 25

Bi I1g2.3

Thi phgn cua cac ngan hang d Vi~t Nam (cu6i nam 2000) ................. 33

Bi I1g2.4

K
d';,
~ quy
- cua mQt soK NHTM cop
J!
h;,an .......................... .. 34
Von
teu 1"v va' cac

Bi ::n.g2.5

Nq qua h<;tn tren t6ng du' nq cho vay cua m()t s6 NHTM c6 phgn ....... 36

Bi ::n.g2.6

M()t vai chi s6 v€ quy mo va hi~u sua't ho<;tt d()ng cua h~ th6ng

?

•

v

?

?

ngan hang d

Vi~t

"

Nam so voi cac nu'oc trong khu vl,(c ......................... 37

HI:NH
Hlr~_b2.1

Doanh thu phi bao hi~m nhan thQ tren thi tru'ong Vi~t Nam ............... 23
Thi phgn cac doanh nghi~p bao hi~m trong
thi tru'ong bao_hi~m phi nhan thQ ........................................................... 29

Hlr~_b2.3

Ty 1~ an toan v6n cua cac NHTMQD Vi~t Nam .................................. 37

v

.•

DANHMT)C TUVIET TAT

AFTA

Asean Free Trade Area

APEC

Asia- Pacific Economics Cooperation

A SEAN

Association of South- East Asian Nations

DNNN

Doanh nghit%p Nha mtoc

GATS

General Agreement Trade Services

GDP

Gross Dosmetic Product

GNP

Gross National Product

FDI

Foreign Direct Investment

L/C

Letter of Credit

NHCT

Ngan hang Cong thudng

NHBT&PT

Ngan hang D~u tu & Ph
NHNN0 &PTNT

Ngan hang Nong nghit%p & Phat tri~n Nong thon

NHNT

Ngan hang Ngo~i thudng

NHTM

Ngan hang thudng

NHTMCP

Ngan hang thudng m~i c5 ph~n

NHTMQD

Ngan hang thudng m~i qu6c doanh

NHTW

Ngan hang trung udng

NSNN

Ngan sach Nha nuoc

WB

World Bank

WTO

World Trade Organization

vi

m~i


'

?

~

LOIMODAU
1. Ly do chQn d~ tai
H9i nh~p kinh te' qu6c te' la xu huang ta't ye'u trong qua trlnh phat tri~n cua
cac nu'oc c6 n~n kinh te' dang chuy~n d6i n6i chung va nu'oc ta n6i rieng. Nghi quye't
D~i h9i Dang toan qu6c l~n thu IX va chie'n lu'Qc phat tri~n kinh te'- xa h9i 2001 -

2010 kh~ng dinh: " ... tie'p tT:tC mi'J rqng quan h¢ kinh ti dt/i ngoqi thea hucJng da

phuang hoa, da dqng hoa, chit dqng hqi nh(ip quffc te' thea lq tdnh phu h(lp vcJi di~u
ki¢n nude ta va dam bdo thZ:(c hi¢n nhilng cam kit trong quan h¢ song phu(Jrlg va da
phuang ... tiin tcJi gia nh(ip WTO ... ". Trong nhung nam g~n day, Vi<%t Nam dang xuc
tie'n cac vong dam phan gia nh~p WTO vao nam 2005. M9t trong nhung lanh vlfc
phuc t~p va d~t ra nhi~u co h9i ding nhu' thach thuc cho nu'oc ta trong qua trlnh tlf do
h6a la linh vlfc d!ch Vl) tai chinh. Day la m9t llnh V\fC kha moi me d6i voi nu'oc ta v~
ly }u~n va thlfc ti~n. Vi thS, vi<%c nghien CUU toan di<%n qua trlnh tlf do h6a dich Vl) tai
chinh treo khuon kh6 GATS nh~m ha'p thl) t6i da nhung l<;ii ich va tranh di nhung nli
ro do qua trlnh tlf do h6a mang l~i c6 y nghia d(p thie't.
Do d6, toi ch<;>n va thlfc hi<%n d~ tai:

MOT SO GIAI PHAP CHO Tl} DO HOA DJCH VU TAl CHINH (j VIJtT NAM
TRONG QUA TRINH GIA NH!P WTO
2. Mvc dich nghien cuu ciia lu~n van
Voi nh~n thuc tren, lu~n van mong mu6n dong g6p nhung co sd khoa h<;>c v~
dich Vl) tai chinh va tlf do h6a dich Vl) tai chinh trong khuon kh6 GATS. D6ng thoi,
thong qua vi<%c phan tich thlfc

tr~ng

thi tru'ong dich VlJ tai chinh

t~i

Vi<%t Nam hi<%n

nay, lu~n van mu6n lam n6i b~t nhung co h9i va thach thuc rna Vi<%t Nam phai d6i
m~t

trong qua trlnh tlf do h6a dich VlJ tai chinh. Tren co sd d6, lu~n van du'a ra h<%

vii


th6ng cac giai phap dinh huang va Cl,l th€ cho cac chu th€ cung ca'p dich V\,1 tai chinh
cling nhu' chinh sach di~u hanh kinh te' VI mo d nu'oc ta.

3. DO'i tu'Q'ng nghien CUll va ph1,}m vi nghien CUll
D6i tu'<;fng nghien CUll chu ye'u cua lu~n van la dich V\,1 tai chinh, qua trlnh tv
do h6a dich V\,1 tai chinh theo khuon kh6 GATS. Trong d6, lu~n van nha'n m~mh de'n
nhung Cd h{)i va thach thuc cua qua trlnh tlf do h6a dich V\,1 tai chinh d6i VOi n~n kinh
te' Vi~t Nam.
Ph~m vi nghien CUll chu ye'u cua lu~n van la thvc tr~ng dich V\,1 tai chinh d

Vi~t Nam va nang lvc c~nh tranh cua cac chu th€ cung ca'p dich V\,1 tai chinh t~i Vi~t

Nam (chu ye'u la h~ th6ng ngan hang thu'dng m~i).

4. Phu'o'ng phap nghien cull
Lu~n van da chu ye'u

si't dl,lng cac phu'dng phap nghien CUll nhu' phu'dng phap

duy v~t bi~n chung va duy v~t lich si't. Ngoai ra, lu~n van con si't dl,lng cac phu'dng
phap th6ng ke, phu'dng phap phan tich, phu'dng phap so sanh, phu'dng phap quy n~p,
phu'dng phap truy c~p tu m~ng va cac van ban, chu tru'dng cua Dang ...

5. Ke't dtll cua lll~n van
Phffn md dffu
Chu'dng 1.

T6ng quan v~ dich V\,1 tai chinh va tv do h6a dich Vl,l tai chinh trong tie'n
trlnh gia

Chttdng 2.

Thvc

nh~p

WTO

tr~ng thi

tru'ong dich V\,1 tai chinh

Vi~t

Nam, nhung cd h9i va

thach thuc trong tie'n trlnh gia nh~p WTO
Chu'dng 3.

Cac giai phap cho va'n d~ tv do h6a djch V\,1 tai chinh trong tie'n trlnh
gia

nh~p

WTO

Phffn ke't lu~n

Vlll


Trang 1

~

A?

'

,

'

,

CHUONG 1. TONG QUAN VE DJCH Vl) TAl CHINH VA Tlj DO HOA
DJCH Vl) TAl CHINH TRONG TlEN TRINH GIA NH!P WTO
1.1. Djch vv tai chinh
1.1.1 Bjnh nghla djch

V(l

tid chinh

Theo GATS , dich Vl:J t~li ch!nh du'<;lc dinh nghia Ut:
1

"M9t djch v~ tili chfnh la bO:t

kY

dtch v~ nao c6 tfnh chfit tai chfnh, du(!c

m9t nha cung cap djch v~ tai chfnh cung cap".
Trong nhfi'ng nam gffn day, cung voi qua trlnh to~tn cffu h6a va sv phat
tri€n cua cong ngh~, nganh dich Vl:J tai chfnh da c6 nhfi'ng thay d6i dang k€. Dich
Vl:J tai chfnh du'<;lc kh!ng dinh la mdua ra dinh nghia chfnh thuc tren ciia T6 chuc Thu'ong m~i The' gioi (WTO)
thong qua Hi~p dinh chung ve thu'ong m~i dich Vl:J (GATS) la nen tang hlnh
thanh nhfi'ng quy Uic ung x\i' chung ve quan h~ thu'ong m~i dich Vl:J tai chfnh giii'a
cac nu'oc thanh vien.
M~c du GATS da du'a ra m9t danh illl:JC ra't chi tie't ve cac dich Vl:J tai

chfnh nhung cho toi nay, chung v~n chua bao g6m he't cac dich Vl:J tai chfnh c6

kha nang xay ra trong thvc te'. Tuy nhien, dinh nghia nay va danh illl:JC chi tie't
cac dich Vl:J tai chfnh da Ou'QC hffu he't cac nu'OC thanh vien chffp thu~n thong qua.

Djch v~ tai chfnh bao g6m djch v~ bao hilm va cdc djch v~ lien quan tai
bao hilm, m9i dtch v~ ngan hang va cdc djch v~ tai chfnh khdc (ngoc;ti trit bao
hiim).
Nha cung cap djch v~ tai chfnh Ia phdp nhan hoqc thi nhan mudn cung cO:p
ho(ic dang cung cap nhflng dtch v~ tai chfnh nhling khong bao g6m phdp nhan
cong c9ng. Trong d6, phap nhan cong c()ng la m
Xem them Ti'li li~u h9i thao: Djch vv Tai chinh - Cam ke't ctla Vi~t Nam trong Hi~p djnh thu'dng m~i
My va tie'n trlnh gia nh~p WTO- NHNN Vi~t Nam va STAR.

1

Vi~t


Trang 2

ngan hang trung u'ong ho~c m(>t t6 chile tai chinh cua m(>t chinh phu, ho~c m(>t
thlfc th6 do chinh phu sd huu, ki6m so'H chu ye'u tie'n hanh chile nang di~u hanh
kinh te' va cac mvc dich cua chinh phu, khong bao g6m nhung phap nhan chu
ye'u cung d(p nhung dich vv tai chinh tren co sd thu'ong m~i; (ii) m(>t phap nhan

ttt nhan thlfc
thljc

hi~n

hi~n

cac chile nang rna thong thttong do m(>t ngan hang trung liang

chile nang nay.

E>inh nghia tren xua't phat tu ban cha't cua dich vv tai chinh la m(>t quan h~
thu'ong m~i giua ben cung tai chinh va ben du tai chinh voi hang h6a la ngu6n
tai chinh thong qua cac dinh che' tai chinh trung gian ho~c ngu'oi moi giOi.
M~t khac, theo WTO, cac ho~t d(>ng c6 tac dvng thuc dffy qua trlnh luan

chuy6n cac ngu6n tai chinh nhu' dich vv thanh toan, dich vv tu' va'n tai chinh, dich
vv xe'p h~ng tin nhi~m cling la cac dich vv tai chinh.
1.1.2 Phfin lo{li djch

v~

tili chinh

Nhtt da d~ c~p, m~c du GATS da cung ca'p danh mvc chi tie't v~ cac dich
vv tai chinh nhu'ng khong th6 bao quat he't cac dich vv tai chinh c6 kha nang xay
ra trong thlfc te'. Voi sv thay d6i nhanh chong trong ITnh vljc tai chinh cling voi slf
tie'n b(> vttqt b~c cua khoa h<;>c cong ngh~, c6 xu hu'ong x6a mo sv khac bi~t giua
cac dich vv tai chinh. Trong b6i canh d6, va'n d~ phan lo~i trd nen quan tr<;>ng
trong ba't ky cu(>c dam phan nao trong tu'ong lai nh~m tang cttong cam ke't trong
nhung ITnh vlfc nay.
Theo GATS , dich vv tai chinh dttqc phan lo~i thanh cac lo~i co ban sau:
2

1.1.2.1 Djch Vfl bdo hilm va cdc djch

-

Vfl

c6 lien quan:

Dich vv bao hi€m trvc tie'p (k6 d. d6ng bao hi6m) nhan th<;>, bao hi€m tai n~n
va bao hi6m y te'; dich vv bao hi6m phi nhan thQ.

2

Xem them Danh illl,IC phan lo~li cac nganh djch
MTN.GNS/W/120 of 10 July 1991).

Vl,l

(Services Sectoral Classification List -


Trang 3

-

Dich Vt,I tai bfto hi~m va nhu'<;jng bao hi~m.

-

Trung gian bao hi~m nhu' la moi gioi va d<;ti ly.

-

Dich Vt,I h6 trQ bao hi~m, tu' va'n, danh gia xac sua't va n!i ro cung voi dich Vt,I
giai quye't khie'u n<;ti.

1.1.2.2 Djch

V{l

ngan himg va cac djch

V{l

tai chinh khac (tra bao hiim):

tu cong chung.

-

Nh~n ti€n gll'i va cac quy c6 th~ hoan l<;ti

-

Cho vay cac lo<;ti, bao g6m, nhung khong gioi hc,m d tin dt,Ing khach hang, tin
dt,Ing bao lanh, thue mua va tai trQ cac giao dich thu'dng m<;ti.

-

Dich VlJ cho thue tai chinh.

-

Dich Vt,I thanh toan va chuy~n ti€n, k~

ca the tin dt,Ing, the thanh toan, sec du

lich va h6i phie'u ngan hang.
-

Bao linh va cam ke't.

-

Kinh doanh cho mlnh

ho~c

cho khach hang, tren thi tru'ong chung khoan, thi

tru'ong hQ"i doai ho~C cac thi tru'ong tu'dng tlj nhu' cac cong Ct,I sau day: cac
cong Ct,I CUa thi tru'ong ti€n t~ (sec, h6i phie'u, chung nh~n ti€n gti'i ... ), ngo<;ti
h6i, cac san phffm phai sinh bao g6m, nhu'ng khong h<;tn che' d quy€n ban giao
sau va quy€n mua ban c6 phie'u, ty gia h6i doai va cong Cl,l Hii sua't bao g6m
cac san phffm nhu' thoa thu~n ty gia h6i doai va ty gia mua ky h<;tn, chung
khoan CO th~ chuy~n nhu'Qng, cac cong Cl,l CO th~ chuy~n nhu'Qng va cac tai
san tai chinh, bao g6m
-

Tham gia phat hanh cac lo<;ti chung khoan, bao g6m bao Hinh phat hanh va
d~t chf> nhu' illQt d<;ti ly

nhung va'n d€ d6.
-

ca vang thoi.

Trung gian ti€n t~.

(ca cong va tu') va cung cffp cac dich Vl,l lien quan tOi


Trang 4

-

Qmln ly

ad san, vf dl;l quan ly dffu tu' tien m~t va dffu tu' ghin tie'p, tfft ca cac

hlnh thuc quan ly vo'n dffu tu', quan ly quy lu'ong hu'u, dich vv cfft giu tai slm
Va dich Vl;l tin thac.
-

Dich Vl;l giai quye't va thanh toan bu tru cac tai san tai chfnh, bao g6m chung
khmin, san phffm phai sinh, va cac cong Cl;l CO th~ chuy~n nhu'
-

Dich Vl;l tu' vffn va tai chfnh phl;l khac lien quan toi tfft

ca cac ho'.lt d()ng khac

du'va phan tich tin dvng, nghien cuu va tu' vffn ve dffu tu' gian tie'p, tn,tc tie'p, tu'
vffn ve mua l'.li va chie'n lu'QC, CO cffu l'.li cua cong ty; cung cffp va chuy~n
giao thong tin tai chfnh, xU' ly du li~u tai chfnh va phffn mem c6 lien quan do
nha cung cffp thlfc hi~n va cac dich Vl;l tai chfnh khac.

1.1.2.3 Cdc djch

v~

tai chinh khdc

Tuy nhien, vi~c phan lo'.li nhu' tren cua WTO vfin con m()t so' vffn de bfft
c~ p. Vi~c phan lo'.li cac san phffm phuc t'.l p nhu' "swaption "' cac cong Cl;l moi nhu'

"the thong minh" ho~C cac san phffm du'QC phan pho'i qua nhung kenh moi nhu'
"bancasurance" c6 th~ tie'p tvc doi hoi phai lam ro. Ho~c la giua vi~c cung cffp
va chuy~n giao cac thong tin tai chfnh (dich Vl;l tai chfnh) va vi~c cung cffp cac
dich vv thong tin khac (dich vv vien thong, dich vv nghe nhln, dich vv xufft
ban ... ) cling rfft kh6 phan bi~t.

1.1.3 Vai tro cua thj trztung djch v~ tid chinh drfi voi slf phdt triin cua nin
kinh tt quoc dan
Dich Vl;l la b() ph~n tang tru'dng nhanh nhfft trong ho'.lt d()ng dffu tu' va
thu'ong m'.li giua cac quo'c gia trong hffu he't th~p ky 90. Ngu'oi ta da du'a ra cac
u'oc tinh r~ng t6ng thu'ong m'.li dich vv c6 th~ u'oc tinh du'nhieu lo'.li giao dich dlfa tren cac quy t~c da bien cua GATS, la vao khoang
2.300 ty USD vao cuo'i nam 2000, chie'm 7,6% t6ng san lu'

Trang 5

1/3 t6ng thuong m~i hang h6a dich Vl;l. Nhung con

s6 nay

la nhung b~ng chung

hi~n nhien v€ tffm quan trQng CUa thltdng m~i dich Vl;l trong qua trlnh hQi nh~p

kinh t€ qu6c

t€ hi~n nay.

Dich Vl;l tai chinh la xudng s6ng cua n€n kinh
du<;1c m()t ho~t d()ng kinh
kinh

t€,

t€ hi~n d~i.

t€ nao, ngo~i tru cac ho~t d()ng chu

Kh6 c6 th~ nghi

ye'u n~m ngoai n€n

sii' dl;lng ti€n t~ rna khong phl;l thu()c nhi€u vao cac dich Vl;l tai chfnh. Do

d6, dich Vt.I tai chfnh giu vai tro d~c bi~t quan trQng trong n€n kinh

t€.

Voi tac

d(}ng thuc dffy qua trlnh luan chuy~n cac ngu6n tai chfnh, thi trltong dich Vl;l tai
chfnh da g6p ph§n dffy nhanh qua trlnh san xua't va tai san xua't xa h()i, t~o ti€n
d€ cho tang tntdng kinh

thi truong dich Vt.I

~ai

t€. M()t s6 vai tro

d~c trung th~ hi~n t§m quaq trQng cua

chfnh:

1.1.3.1 Ngimh dfch v(l tai chinh la m9t nganh c6 tiim ll:(c phat triln Mn.
Dich Vl;l tai chinh t~o nen m()t nganh IOn m~nh va khong ngung phat tri~n
trong h§u he't cac n€n kinh

t€ ca

phat tri~n cling nhu dang phat tri~n. Ti trQng

cua nganh dich Vl;l tai chinh trong GDP, cling nhu til~ t~o vi~c lam dang ngay

cang gia tang. Ch£ng h~n, lu<;1ng nhan cong trong nganh nay chie'm tu khoang
3% t6ng h,tc lu<;1ng lao d()ng t~i Phap, Canada, va Nh~t Ban toi 5% nhu t~i
Singapore, Thl;ly ST va Hoa Ky. Tu nam 1970 de'n 1995, ty 1~ nhan cong trong
nganh dich Vt.I tai chinh trong t6ng lao d()ng tang khoang 25% - 100% d nhung
nuoc nhu: Canada, Phap,

Nh~t,

Singapore, My ... Trong khi d6, gia tri gia tang

dong g6p vao GDP da tang dang k~ trong thoi ky 1970-1995. T~i cac nu'oc phat
tri~n, tl 1~ cua dich Vl;l tai chinh trong GDP khoang 2-4% trong nam 1970 d€n

giU'a nhung nam 90 da tang len 7,3% d6i voi My va 13,3% d6i vOi Thl;ly SI. Do
t§m quan tr9ng ngay cang IOn nhu' v~y cho nen vi~c xay dvng m()t n€n
hi~u qua la u'u tien hang d§u cua ta't

Bang 1.2).

ali chinh

ca cac qu6c gia (Xem sd li¢u Bang 1.1 va


Trang 6

Bang 1.1 Ty I~ vi~c Utm trong linh vt~c djch V\1 tai chinh
(% tfing vi~c lam)

2.4

1.8
2.4

2.7
2.6
3.0
2.7
3.0
4.4

3.8

2.9
2.9
3.2

3.0
2.8
3.3

4.6
3.5
4.7

4.8
4.6
4.8

3.2
2.7

3.1
5.0
5.3
4.3
4.7

Ngu6n: OECD, Services: Thflng ke vi gid tri gia tang va vi¢c lam, 1997, WTO.

Bang 1.2 Ty trqng gia tang cua djch V\1 tai chinh
(% GDP)

~l,t~if

.· .
Canada
Phap

Nh(U

j

<

n,~. ··~~~Q
2.2
3.7
4.3

Singapore
ThQy Sy

Thai Lan
H6ng Kong

My

? .•

••

jt~~u~'
1.8
4.4
4.5
5.0

j :;

·tti~~i~ft~~: ~~~g!tdl' ,;ji
2.8
2.0
4.3
3.5
4.8
5.5

10.

4.0

6.9

4.8

6.1
5.5

10.3
4.0
6.6
6.6

*~9~~;·
2.5
3.2
5.5
12.0
13.3
7.8
9.4
6.6

Ngubn: OECD, Services: Thtfng ke vi gid tri gia tang va vi¢c lam, 1997, WTO.
1.1.3.2 Thuc dtiy nang cao tie't ki¢m, t(lp trung va ddu tuvdn
Sl,l' phat tri€n cua thi tntong dich

VQ

ali chfnh t~o ra hang lo~t san phffm tai

chfnh. Tfnh da d~ng v€ lo~i hlnh san phffm dich V\1 tai chfnh t~o di€u ki~n thu
hut mQi ngu6n v6n t~m thoi nhan r&i vao tie't ki~m du'di mQi hlnh thuc khac nhau

nhu' dilu tu' vao c6 phie'u, trai phie'u, gll'i tie't ki~m ... N6i each khac, thi tru'ong
dich

V\}

tai chfnh da gop ph§n nang cao tie't ki~m du'di ffiQi hlnh thuc CUa CclC

tilng ldp dan cu', cac t6 chile kinh te' xa h()i, d6ng thoi cac ngu6n v6n nho h~ trong
n€n kinh te' du'<;Jc tfch t\}, t~p trung thanh nhung guy tai chfnh ldn phl;lc V\1 nhu

i


Trang 7

diu dffu tu' dai h~n, qui mo IOn trong n€n kinh te'. Ngoai ra, thong qua thi tru'C1ng
dich Vl,l tai chinh, cac t6 ChUC kinh te', doanh nghi~p, doanh nhan d~ dang tlm
du'QC ngu6n tai chinh voi chfft lu'cua mlnh b~ng nhi€u kenh cung ca'p khac nhau. Ben c~nh ngu6n v6n chu sCJ huu,
v6n vay ngan hang truy€n th6ng, con c6 th€ huy d()ng v6n qua thi tru'dng chung
khoan, huy d()ng tu cac t6 chuc bao hi€m. .. Vi~c tie'p c?n voi ngu6n v6n thu?n lse giup dffy m~nh ho~t d()ng dffu tu' phat tri€n san xua't kinh doanh trong n€n
kinh te'. Vai tro thuc dffy nang cao tie't ki~m, t?p trung va dffu tu' v6n la vai tro co
ban, quan trQng nha't. Voi vai tro nay, thi tru'dng dich Vl,l tai chinh da huy d()ng
tri~t d€ m9i ngu6n v6n ti€m nang trong xa h()i cho qua trlnh dffu tu' phat tri€n

kinh te'.

1.1.3.3 Nang cao hi~u qua ddu tu
Sif v?n d()ng cua cac ngu6n life tai chinh thong qua thi tru'dng dich Vl,l tai

chinh se du'nhii'ng nganh, nhung llnh VIfC nao ho~t dQng th?t Sif CO hi~u qua moi du'QC chu
trQng dffu tu' va ngay cang phat tri€n theo yeu cffu cua thi tru'dng, cua xa h()i.
Tren co sCJ tif danh gia cac co h()i dffu tu', giam sat qua trlnh luan chuy€n va sll'
d1,1ng cac ngu6n life tai chinh CUa cac chu th€ cung cffp dich Vl,l tai chinh, hi~U
qua sll' d1,1ng cac ngu6n life tai chinh se tang len. N6i each khac, tin hi~u v€ tinh
hi~u qua CUa thi tru'dng la can CU khach quan dam bao Sif phan b6 cac ngu6n life

tai chinh m()t each t6t nha't.

1.1.3.4 Phan tan va gidm thilu rui ro
Nhu' da d€ c?p, thi tru'dng dich v1,1 tai chinh bao ham nhi€u IInh vifc da
d:;mg. Cung voi Sif phat tri€n cua n6, nhi€u san phffm dich Vl,l tai chinh da va
dang hlnh thanh va phat tri€n. Cac lo~i hlnh dich Vl,l tai chinh nay c6 muc d9 rui
ro khac nhau tu rui ro thffp de'n rui ro cao. Sif t6n t~i cac muc d9 rui ro nhu' v?y


Trang 8

tc;tO ra nhieu kha nang hfa ChQn cho

ca cac chu th~ cung cffp d!ch Vl) tai chfnh Va

cac khach hang tham gia cung m()t lt1c vao nhieu loc;ti hlnh d!ch Vl) tai chfnh khac
nhau. Dieu nay se giup gh\m thi~u du'QC rui ro so voi khi chi slt dl)ng m()t loc;ti
d!ch Vl) duy nha't. Chung ta hay xem xet hanh vi dffu tu' cua m()t ca nhan c6 tien
v6n tc;tm thoi nhan r6i. Thay vl chi c6 th~ gll'i tie"t ki~m ngan hang, nho sl)' phat
tri~n cua th! tru'ong chung khoan, hQ c6 th~ tham gia dffu tu' tren th! tru'ong chung

khoan du'oi nhieu hlnh thuc nhu' dffu tu' trai phie'u chfnh phil, trai phie'u cong ty,

c6 phie'u, tham gia dffu tu' vao h~ th6ng cac guy dffu tu'... Do d6, trong trttong h<;Jp
xay ra IDQt so' rui

fO

dQ'i VOi IDQt so' loc;ti d!ch Vl) tai chfnh nhfft d!nh (nhu' IDQt

ngan hang b! pha san), ca nhan nay se khong bao gio b! ma't v6n hoan toan rna
chi b! thi~t hc;ti m()t phffn ho~c th~m chi v~n thu du'<;Jc l<;Ji nhu~n do cac khoan dffu
tu' VaO CaC loc;ti dich Vl) tai chfnh khac mang lc;ti.

1.1.3.5 Nang cao hi¢u qua cong tac qudn ly vimo nin kinh te' cua nha mtJc
Voi sl)' hlnh thanh va phat tri~n cua thi tru'ong dich Vl) tai chfnh, nha nu'oc
c6 du'QC m()t cong Cl) quan ly kinh te' hi~u qua. Nhung guy lu~t cua th! tru'ong se
lam thay nha nttoc trong vi~c dieu chinh tung ye'u

t6, tung thanh phffn hoc;tt d()ng.

GiO day, thong qua thi tru'ong dich Vl) tai chfnh va m()t so' thi tru'ong d~c thu trong
thi tru'ong d!ch Vl) tai chfnh nhu' thi tru'ong tien t~, th! tru'ong Chung khoan ... nha
nu'oc thl)'c hi~n qua trlnh dieu tie't mang tfnh d!nh hu'ong cho toan b() nen kinh te'
xa h()i m()t each gian tie'p tren tffm vi mo. Tu d6 cong tac quan ly nen kinh te' trd
nen

hi~u

qua, tranh tlnh trc;tng dai tay khong h<;Jp ly.

1.1.3.6 Lanh mr;mh h6a nin tai chinh quo'c gia
Th! trttong dich Vl) tai chfnh cung ca'p nhieu san phffm d!ch Vl) mang tfnh

d!nh httong, giam sat nhtt tu' va'n tai chinh, danh gia muc d() tin nhi~m ... Nhung
dich Vl) nay se g6p phffn dem lc;ti sl)' lanh mc;tnh cho nen tai chinh qu6c gia. Hon
nua, thong qua Sl)' V~n hanh CUa thi tru'ong d!ch Vl) tai chfnh, nhung t6 chuc CO


Trang 9

n~n Hli chfnh ye'u kern thie'u rninh b<;tch se nhanh chong du'qc phat hi~n. Do v~y,

h<;tn che' du'qc nhi~u khmln tin dvng xffu trong n~n kinh te', rn<)t trong nhfi'ng
nguyen nhan gay ra tlnh tr<;tng de d6 vo trong h~ th6ng ngan hang. Trong rnoi
tntC5ng ho<;tt d<)ng c6 tfnh ky lu~t cao va nghiern ng~t nhu' v~y, cac t6 chuc kinh te'
bat bUQC phai tuan thu nhung nguyen tac tai chfnh chung va luon giu trong S<;lCh
tlnh hlnh tai chfnh cua rnlnh. Slf rninh b<;tch trong vffn d~ tai chfnh cua tung t6
chuc kinh te' la di~u ki~n tien quye't cho slf lanh rn<;tnh n~n tai chfnh qu6c gia.

1.1.4 Cdc phttdng thuc cung cap cdc dfch v~ tili chinh
Theo GATS c6 4 phu'ong thuc cung cffp dich vv 3 sau:

Phu'o'ng thuc llien quan de'n vi~c cung cffp hang h6a (dich vv tai chfnh)
vliqt qua bien gioi qu6c gia - gi6ng nhu' thu'ong rn<;ti hang h6a qu6c te'. Phuong
thuc nay bao g6rn vi~c nh~n khmln vay ho~c rnua bao hi~rn cho ngu'C5i tieu dung
n<)i dia

tu rn<)t nha cung cffp dich vv tai chfnh d6ng t<;ti nu'oc ngoai.

Phu'o'ng thuc 2 du'QC d~ c~p de'n nhu' la "slf di chuy~n cua ngu'di tieu
dung". D~c di~rn n6i b~t cua phu'ong thuc nay la dich

Vl,l

du'QC cung cffp ngoai

ph<;trn vi Hinh th6 cua ngu'di tieu dung n<)i dia cho nen dn thie't c6 Slf di chuy~n
thlfc Slf CUa ngu'di tieu dung.

Phu'o'ng thuc 3 c6

y nghia

quan trQng va doi hoi phai c6 slf hi~n di~n

thu'ong rn<;ti. Hi~n di~n thu'ong rn<;ti khong chi bao g6rn Slf hi~n di~n cua th~ nhan
rna con cua cac phap nhan (bao g6rn t~p doan, lien doanh, cong ty hvan phong d<;ti

di~n

va chi nhanh... ). Do

v~y,

voi dinh nghia nay, phu'ong thuc 3

da bao g6rn ca dffu tu' trlfc tie'p nu'oc ngoai, thong qua dffu tu' trlfc tie'p nu'oc ngoai
ph~n IOn cac giao dich dich Vl,l du'qc tie'n hanh, d~c bi~t la dich Vl,l tai chfnh.

B6n phu'dng thuc cung cii'p du'du'3

Trang 10

Phu'dng thuc 4 doi hoi slj hi~n di~n cua tlj nhien nhan bao g6m nhfi'ng
ngu'oi rna ban than hQ cung cffp djch Vl;J tai chinh Va nhfi'ng th~ nhan la ngu'oi lam
cong cho cac nha cung cffp djch Vl;J tai chfnh.

Nha

cung

djch

Vl;J

Djch Vl;J du'
CUNGCAP

ca'p lanh th6 cua thanh vien, tu lanh th6 cua

QUA BIEN

khong mot Thanh vien khac.

GIOI

hi~n di~n trong Djch Vl;J du'

TIEU DUNG

ph<;tm vi Hinh th6 Hinh th6 cua Thanh vien, trong ph<;tm vi

NGOAI LANH

cua Thanh vien.

Hinh th6 cua m()t Thanh vien khac, tOi

THO

ngu'oi tieu dung djch Vl;J cua Thanh vien
Dich Vl;J du'
Nha

cung

djch

Vl;J

hi~n

di~n

ca'p
khong
trong

ph<;tm vi lanh th6

HleN DleN

th6 cua Thanh vien, thong qua slf hi~n THUONG MA.I
di~n thu'dng m<;ti cua nha cung ca'p.
1----------------1--.,.-----:----l

Djch Vl;J du'
HleN DleN

th6 cua Thanh vi en, vdi slj hi~n di~n cua

CU A Tlj

cua Thanh vien
m()t tlj nhien nhan

NHIENNHAN

Trong cac phu'dng thuc cung ca'p dich Vl;J tai chinh n6i tren thl gifi'a phu'dng
thuc 1 va phu'dng thuc 2 khong c6 ranh gidi r6 rang. Trong ca hai phu'dng thuc
nay thl nha cung ca'p dich Vl;l khong c6 m~t trong lanh th6 nude thanh vien. Do
d6, slf phan

bi~t

thljc slf giii'a hai phu'dng thuc nay la

li~u

dich Vl;J tai chinh c6

dliNgoai ra, chung ta xem xet c6 slj di chuy~n thljc slj cua ngu'oi tieu dung hay


Trang 11

khong? Tuy nhien, cac dich V\1 tai chinh thuong da

d~ng

va phong phu nen trong

thl)'c te', slf phan bi~t r~ch roi gifi'a hai phuong thuc nay thuong rfft kh6 khan.Vi
d\}, nguoi tieu dung cua m9t nude mua m9t hqp d6ng bao hi~m tai san vdi m9t
nha cung cffp dich V\1 bao hi~m nude ngoai. Ne'u tai san d6 (m9t con tau chfing
h~n) dang (J nude ngoai thl ta e6 th~ eho day la phuong thue 2 vl tinh ehfft bao v~

cua hqp d6ng bao hi~m g~n li~n vdi ban than tai san. Tuy nhien, vl hqp d6ng
bao hi~m d6 giam thi~u rui ro eho nguoi tieu dung trong nude va trong truong
hqp e6 t6n thfft thl ti~n b6i thuong cling duqe thanh toan trong nude nen ta e6 th~
l~p lu~n

day la phuong thue 1. Xu hudng chung la xem phuong thuc 1 va phuong

thue 2 g9p ehung l~i thanh m9t phuong thue nhung di~u nay doi hoi phai thay

the' nhfi'ng nguyen t~e co ban eua GATS.

v di sl)' xufft hi~n eua cae eong ngh~

mdi va kha nang tie'n hanh eae giao

dich tu xa, nguoi ta hy v<;>ng ding phuong thue 1 c6 th~ trCJ nen ph6 bie'n vdi vi~e
cung cffp cae dieh V\1 tai ehinh tuong duong vdi phuong thuc 3. Tuy nhien, dO'i
vdi m9t sO' lo~i hlnh dieh V\1 tai ehinh, di[tc bi~t la dieh V\1 quan ly tai san, ngan
hang tu nhan hoi[te bao hi~m nhan thQ (nhfi'ng hqp d6ng nay lien quan de'n nhfi'ng
h<;Ip d6ng dai h~n hoi[te slf quan tam eua ca nhan) duong nhu v~n dn e6 slf giao
dich trlfe tie'p gifi'a khaeh hang va nha cung effp. Cae vffn d~ nhu vO'n dffu tu, vffn
d~ an ninh va vffn d~ ehinh saeh quan ly la nhfi'ng h~n ehe' nhfft dinh dO'i vdi sv

tang truCJng cua phuong thue 1. Do d6, tuy phuong thue 1 e6 vai tro ngay eang
quan tr<;>ng trong thoi gian gffn day nhung phuong thue 3 v~n to ra n6i tr9i hon
trong sO' cae phuong thuc eung effp dieh V\} tai ehinh, di[le bi~t la dQ'i Vdi cae nude
dang phat tri~n.


Trang 12

1.2 Tt! do h6a djch VI} tai chinh trong tie'n trinh gia nh~p WTO
1.2.1 Cac nhan tff tat yeu cua qua trinh tT! do h6a djch V¥ tili chinh
1.2.1.1 Sf;( tdc d9ng cua cong ngh~ mcii

Nhii'ng tiC'n b() cua khoa h9c cong ngh~ dang g6p phffn dinh hlnh l~i n@n
thu'ong m~i quO'c te", d~c bi~t Ut trong linh VrfC dich Vl,l

ati chinh.

Internet va cac

ung d1,1ng CUa cong ngh~ thong tin lam cho gia thanh dich Vl,l giam, t~O cac kenh
phan ph6i moi, giam thi~u nhii'ng each bi~t v@ m~t dia ly va thay d6i phu'ong
thuc tiC'p C~n giua CaC nha cung cffp dich Vl,l tai chfnh va khach hang. Vl the', qua
trlnh tlf do h6a dich Vl,l tai chinh trd nen m()t nhu du buc thiC't d~ t~n d1,1ng nhanh
chong nhii'ng u'U the' CUa cong ngh~ dtSng thoi thuc dffy Slf C~nh tranh giua cac
nha cung cffp dich v1,1 tai chinh.
C6 th~ khiing dinh ding, cong ngh~ thong tin da c6 tac d()ng to IOn dC'n tfft
ca cac dich Vl,l tai chinh. Trong dich Vl,l bao hi~m. vi~c ban hang va cung cffp
dich VlJ qua m~ng CO kha nang Se thay the' CaC hlnh thuc truy@n th6ng la thong
qua d~i ly ho~c qua di~n tho~i. Dich Vl,l bao hi~m di~n ttl' tang de"n muc vai ty
USD tu con sO' khong (nam 1996). Cac dich v1,1 may rUt ti@n tlf d()ng, h~ th6ng
chuy~n khoan di~n ttl', the thong minh - du'QC hlnh thanh du'oi tac d{)ng CUa tiC'n

b9 khoa hQC cong ngh~ - dang md ra m()t CUQC each m~ng ngan hang ao. Nhii'ng
thay d6i bu'oc ngo~c nay cling xay ra trong thi tru'ong chung khoan, noi cac giao
dich t~i san dang dffn bi thay the" bdi cac giao dich trlfc tuye"n. Hffu he"t cac giao
dich chung khoan va cac san phffm phai sinh, cling nhu' vi~c thanh toan bu tru
cac giao dich tai chfnh, d@u du'QC thlfc hi~n qua cac phu'ong ti~n di~n ttl'. Cac
hlnh thuc tu' vffn tai chfnh Va cac dich Vl;l ca nhan khac cling dffn dffn thfch nghi
voi cac kenh phan ph6i moi, tuy nhien t6c d9 phat tri~n cua chung con phl,l
thu()c vao tinh bao m~t cua cac giao dich tai chinh qua m~ng.


Trang 13

1.2.1.2 Nhu cdu buc thie't cua n~n kinh te' trong tien trznh h9i nhtJ,p tai
chinh.

GATS kh!ng dinh ding ban than tv do h6a khong bao gio, va khong nen
la m9t ffii,IC tieu. Huang toi nhii'ng nhu d u bile thie't cua n~n tai chfnh qu6c gia,
qua trlnh tv do h6a la cong Cl,l giup cac t6 chile tai chfnh k€ ca CaC phap nhan
cong CQng d6i m~t VOi SV thay d6i Va t~n d1,1ng nhii'ng Cd hQi CUa SV hQi nh~p
kinh te' ffi(;lnh me hdn. Dich Vl,l tai chfnh la xu'dng s6ng cua m9t n~n kinh te' nang
d9ng cho nen vi~c tv do h6a trong linh vvc dich Vl,l tai chfnh la m9t nhu du ta't
ye'u trong qua trlnh h9i nh~p kinh te'. Md cii'a thi tru'ong dich Vl,l tai chfnh dem ll;li
cac lqi fch kinh te' chung thong qua vi~c thuc dffy va khuye'n khfch sang t(;lo, hi~u
qua va nang cao cha't lu'qng. Vi~c tang ap hfc C(;lnh tranh se giup cho khu vvc
dich v1,1 tai chfnh ho(;lt d9ng hi~u qua va 6n dinh hdn. D6ng thai, cd h9i tie'p nh~n
nhii'ng chuy€n giao cong ngh~ va kinh nghi~p quan ly hi~n d(;li se giup cho cac
dinh che' tai chfnh trong nu'oc cai thi~n nang hjc quan ly.

1.2.2 Ttl do hoa dfch v~ tid chinh trong khuon khd GATS
Tl:( do h6a djch Vft tai chinh la VifC x6a bo nhilng qui djnh, nhilng rao can
phdp ly nhdm tien toi vifc khong h9-n che' v~ sl:f thie't ltjp cdc chu thi cung cap
djch Vft, so' fli(Jng djch Vft tai chfnh dli(JC cung c{{p VQ nguyen tile btnh ddng gifla
cdc chu thi voi nhau

4

•

Tv do h6a dich Vl,l tai chfnh t6n t(;li du'oi nhi~u mile d9 khac nhau, bao
g6m tv do h6a n9i b9 va tv do h6a ben ngoai. Tv do h6a n9i b9 di kern voi qua
trlnh tu' nhan h6a t(;lo ra sv da d(;lng trong hlnh thilc sd hii'u cac t6 chile cung ca'p
dich Vl,l tai chfnh. Nhu' v~y, qua trlnh tv do h6a mang l(;li sv t6n t(;li song song
giii'a khu vvc nha nu'oc va khu vvc tu' nhan du'oi cac hlnh thilc sd hii'u khac nhau.

4

Xem them Ti\i li~u h<)i thao: Dich V\1 Tiii chinh- Cam ke't cua Vi~t Nam trong Hi~p dinh thu'dng m~i
My va tie'n trlnh gia nMp WTO- NHNN Vi~t Nam va STAR.

Vi~t


Trang 14

Trong khi d6, ttf do h6a ben ngoai thu'ong du'<;Jc nha'n rn:;tnh do nhung l<;1i ich du'<;Jc
"nh~p khffu" tit ben ngoai.

Trong tie'n trlnh n6 ltfc tharn gia WTO, qua trlnh ttf do h6a cac d!ch Vl,l tai
chinh n~rn trong khuon kh6 Hi~p d!nh chung v~ Thu'ong rn:;ti Dich Vl,l (GATS).
Day la rn()t hi~p dinh khung neu len rn()t s6 nguyen tac co ban bao trurn thu'dng
rn:;ti qu6c t@ cac djch Vl,l tru nhung djch Vl,l du'QC cung ca'p d~ thtfc thi quy~n CUa
chinh phu. Cac nguyen tac nay bao g6rn: d6i xi't qu6c gia, d6i xi't t6i hu~ qu6c,
quy djnh v~ tie'p c~n th! tru'ong, rninh b:;tch chinh sach trong nude va ap dl,lng lu~t
1~ rn()t each cong b~ng 5 .
1.2.2.1 Dffi xl:t qu{/c gia

E>6i vdi yeu cffu d6i xi't qu6c gia GATS quy d!nh ro rn6i ben danh cho nha
cung ca'p d!ch Vl,l CUa ben kia khong kern thu~n lQi hon Stf d6i Xlt rna ben d6
d~tnh cho nha cung ca'p djch Vl,l CUa rnlnh V~ cac bi~n phap anh hu'dng d@n Vi~c

cung ca'p d!ch Vl,l. M()t bi~n phap du'QC du'a ra va ap dl,lng se khong b! coila bi~n
phap anh hu'dng d@n Vi~C cung ca'p djch Vl,l n@u Vi~C ap d1,1ng cac bi~n phap nay
khong phai th~ hi~n Stf phan bi~t d6i Xlt qu6c gia va khong phai la bi~n phap rna
thong qua d6 t:;to ra stf thu~n l<;1i hon trong qnh tranh trong vi~c cung ca'p cac

dich Vl,l tai chinh giua trong nu'dc Va ngoai nu'dc.
Trong thtfc te', vi~c h:;tn che' d6i xi't qu6c gia thu'ong lien quan de'n cac quy
dinh d?c bi~t v~ uy quy~n d6i vdi cac t6 chuc nu'dc ngoai, cac h:;tn che' v~ quy~n

sd huu da't dai va cac yeu du v~ qu6c tich, eli tru d6i vdi cac thanh vien h()i
d6ng quan tri. Cac lo:;ti thue' va tr<;1 ca'p cfing t:;to ra nhung lo ng:;ti v~ vi ph:;trn
nguyen tac d6i xlt qu6c gia. Cac bi~n phap h6 trQ cua chinh phu d6i vdi linh VtfC
ngan hang trong b6i canh khung hoang kinh te' c6 th~ la h:;tn che' v~ d6i xlt qu6c

5

Xem them Di€u XVI vii Di€u XVII ciia Phv tvc v€ cac Dich vv Tii.i chinh (WTO).


Trang 15

gia nhung n6 cling trd thanh cac bi~n phap phong v~ ne'u rnl;lc tieu la nh[rn bao
v~ cac nha d~u tli va kh6i phl;lC Slf 6n dinh cua h~ thO'ng tai chinh. Tu'dng tlf,

trong tru'ong hdl;lng cac bi~n phap h~n che' thanh toan ra nuoc ngoai (c6 dffu hi~u la bi~n phap
anh htidng de'n vi~c cung d(p dich Vl;l) nhung se kh6ng hi coila vi ph~rn nguyen
tac dO'i xtt quO'c gia ne'u nhti ap dl;lng bi~n phap nay rn9t each thO'ng nhfft dO'i voi
cac chu th~ cung cffp dich Vl;l.
1.2.2.2 EJo'i xit to'i hu~ qu6c

Yeu du v~ dO'i xli' tO'i hu~ quO'c (MNF) doi hoi cac ben danh cho nhau slf
dQ'i Xlt khong kern thu~n lnha cung cffp dich Vl;l ttidng tlf cho bfft ky cac quO'c gia nao khac dQ'i VOi CaC bi~n
phap dtiqc ap dl;lng. Khai ni~rn "cac bi~n phap" trong truong h

la bfft ky cac bi~n phap nao do eel quan cua chinh phu, thu()c chinh phu ho~c
duqc slf uy nhi~rn, cho phep cua chinh phu tie'n hanh. Cac bi~n phap nay c6 th~
la bi~n phap thue' quan ho~c phi thue' quan ho~c cac bi~n phap ngan can ho~c
h~n che' tie'p c~n thi truong. M~t khac, dO'i xli' quO'c gia va dO'i xli' tO'i hu~ quO'c la

nhfi'ng vffn d~ quan trQng c6 lien quan toi vi~c chinh phu stt dl;lng cac dich Vl;l tai
chinh, d~c bi~t la khi n6 lien quan de'n vi~c giai quye't rn9t khoan n1.2.2.3 Hc;m che' tie'p c(in thi tntifng

Quy dinh v~ tie'p c~n thi tntong ngan cffrn sau lo~i h~n che' tru khi chung
duqc ghi trong 19 trlnh cua m9t thanh vien. Sau bi~n phap h~n che' tie'p c~n thi
truong bao g6rn: (i) h~n che' v~ sO' ltiqng nha cung cffp dich Vl;l, (ii) h~n che' v~
t6ng gia tri giao dich, (iii) h~n che' v~ t6ng sO' cac giao dich hay t6ng sO' ltiqng
d~u ra cua dich Vl;l, (iv) h~n che' v~ t6ng sO' th~ nhan du'
doi hoi phai tuan theo cac hlnh thuc thlfc th~ phap ly nhfft dinh d~ cung d(p dich


Trang 16

Vl,l, (vi) h<;tn che' v~ slf tharn gia g6p v6n mtoc ngoai nhu' h<;tn che' ty 1~ t6i da v6n
g6p, t6ng gia tri dlf an, t6ng s6 dlf an.
B6i voi phuong thuc cung ca'p dich V\l tai chfnh quan trQng nha't (doi hoi
slf hi~n di~n thu'ong rn<;ti cua nu'oc ngoai) thl h<;tn che' ph6 bie'n nha't thuC1ng la
h<;tn che' (v): yeu diu tuan theo cac thlfc the phap ly C\l the ho~c lien doanh C\l
the va ben C<;tnh d6 la h<;tn che' (vi): h<;tn che' V~ Slf tharn gia gop v6n CUa nu'OC
ngoai. Cac bi~n phap h<;tn che' nay c6 the du<;1c khuye'n khfch bdi rn9t chfnh sach
cua chfnh phu nharn ffil,IC tieu phat trien cua t6 chuc tai chfnh n<)i dia nhu'ng cGng
CO the XUfft phat tu Slf lo ng<;ti cua vffn d~ kiern soat. Khi cac CO che' giarn sat con
chua hoan thi~n, vi~c kiern soat cac chi nhanh cua cong ty nu'oc ngoai to ra phuc

t<;tp va kh6 khan hon cac tcS chuc n<)i dia do Slf doi hoi nhii'ng thong tin CUa cong
ty rnv d nu'oc ngoai. Tuy nhien, trong nhii'ng vong darn phan gffn day, va'n d~
h<;jp tac qu6c te' V~ kiern soat chung cac tcS chuc tin dl,lng da du'QC d~t ra va trao
dcSi nharn lam giarn Slf e ng<;ti V~ vffn d~ kiern soat neu tren.
M9t hlnh thuc h<;tn che' tie'p c~n thi tru'C1ng khac dang la va'n d~ nh<;ty earn
hi~n nay chfnh la h<;tn che' v~ s6 lu'<;Jng thong qua kiern tra nhu diu kinh te'

(economic need test). Ch~ng h<;tn, rn<)t s6 nu'oc da ap dl,lng co che' ngung ca'p
phep thanh l~p rnoi cac ngan hang. Co che' nay c6 the c6 y nghia phong v~ trong
tru'dng h<;jp chfnh phu rnu6n chu d<)ng lam giarn ap life C<;tnh tranh qua kh6c li~t­
rna c6 kha nang d~n de'n vi~c gia tang rui ro h~ th6ng - d6ng thai khong lam
gian do<;tn trong cung ca'p dich Vl,l. Tuy nhien, co che' nay cGng c6 kha nang
khong d<;tt du'QC nhii'ng tieu chutfn CUa "bi~n phap phong V~" da du'QC neu trong
Hi~p dinh vl n6 khong trlfc tie'p nharn bao v~ cac nha dffu tu' ho~c giai quye't slf

khong cSn dinh rna ffil,IC dich chfnh CUa n6 la giarn Slf C<;tnh tranh, trong d6 CO Slf
qnh tranh blnh dang cua cac t6 chuc tin dl,lng nu'oc ngoai.