Chính sách đào tạo nguồn nhân lực trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế của một số nước trong khu vực và hướng đi của Việt Nam

___I _

BO GIAO nvc vA DAo T~o

TRUONG D~I HOC KINH TE THANH PHO HO CHi MINH

DE TAl NGHIEN cuu KHOA HOC CAP C(j Sd

cHiNH sAcs uAo T~o NGUON NHAN Lljc
TRONG BOI CANH TOAN CAU BOA KINH TE
CUA MQT SO Nu'OC TRONG KHU VVC
v A Hu'ONG Dl CUA VI~T NAM
-..•

9

~

..

•

,.,.,

(MA so : cs - 2005 - 26)

?

~

A

'

CHU NHI~lVI DE TAl:
TS. HOANG AN QUOC

'

,..,

~

.1'

THANH PHO HO CHI MINH - 2005

\I

I"

.-_-.I


[

BO GIAO Dl)C vA DAo T~o

!I

TRUONG D~l HOC KINH TE THANH PHO HO CHi MINH

!~i
'lj

1

DE TAl NGHIEN

cuu KHOA HOC CAP C(j Sd

cHiNH sAcs nAo T~o NGUON NHAN L\fc
TRONG BOI CANH TOAN CAU BOA KINH TE
CUA MQT SO NUOC TRONG KBU V\)'C
v A Hu'ONG Dl CUA VI~T NAM
A•

,

~

'

(MA

6'

,..

so : cs - 2005 - 26)

THAM GIA DE TAl:

1TS Hoang An Quoc, Truong E>~i hQc Kinh t€ T.p H6 Chi Minh
-j Th.s ~~guy~n Cong Tho'ng, Tn.tong E>~i hQc Kinh t€ T.p H6 Chf Minh
Th.s Dinh Yen Ton, Truong E>~i hQc Kinh teT.p H6 Chf Minh
1

I

I

'

A,

~

,

THANH PHO HO CID MINH - 2005

I

.....

/

~~I~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

r·

86 GIAO Dl,JC VA 8AO Tf\:~,-=

__TE

, n·:ijONG DH KINH

TP h : .

THU.
__ VI~N
...,.._....,

.

\·.........


CmJ THICH CHU VIET TAT
;;..

"

•

HNKTQT:

Hc)i nh~ p kinh te' qu6c te'

GD -l>T:

Giao dl}c - E>ao

NNL:

Ngu6n nhan h!c

I

Ll>:

Lao dc)ng

I

KTTT:

Kinh te' tri thuc

KH- CN:

Khoa hQc - C6ng nghc$

TCKTQT:

T6 chile kinh te' qu6c te'

NIEs:

Cac n€n kinh te' c6ng nghic$p mdi

ASEAN:

Hic$p h9i cac qu6c gia E>6ng NamA

TNC:

C6ng ty xuyen qu5c gia

FDI:

E>fiu tu trt!c tie'p nude ngoai

l>TNN:

E>fiu tu Nude ngoai

CNNN:

C6ng nghc$ Nude ngoai

LTSS:

Lqi the' so sanh

t~o

0.';

-

-~

I


Ml)C Ll)C
Trang

M1Jdd.u

1

Chztdng 1:

Toan c~u boa kinh

t;;

va v~n d~ dao t.o

~
h" I
nguon n an tj.c ··-·-·-····-····-····-····-·-·-··

3

I. Toan cftu h6a kinh te'- xu the' hi~n thQ.'c khach quan ..•.•.•..

3

II. Ngudn nhan hfc va va'n d~ dao t~o ngudn-nhan hfc trong
,..,. can
., h t oan
' cau
~
h,oa k"In h t"'
b 01
e

Chztdng 2:

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

13

Chinh sach dito ~o ngu6n nhan ltj.c ctia mf}t
s6 nlioc khu vtj.c trong b6i canh toitn c~u boa
,..,
ki n h te ........................................................

23

I. Danh u'u tien cao nha't cho chie'n lu'Q'c dao t~o ngu6n nhan

h.fc dap ung xu the' toan cfiu boa va h()i nh~p kinh te' quo'c

tf! .......................................................................~~:-:.-......:............

23 -

II. Cai each h~ thffng giao d1:1c- dao t~o cii, xay dt!ng va phat
tri~n m()t n~n giao d\lc - dao t~o mOi theo hu6'ng hi~n d~i

' h". h"'
,.., ,..,
QI n ~ p quoc te. ··--·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-...

va

III. Ph6 c~p giao d\lc ph6 thong, phat tri~n m()t n~n giao d\lc
. "' ch"'
. " ben
d ~I. h QC ben
at Itiqng cao.·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-····

35

IV. Phat tri~n h~ tho'ng giao d\lc- dao t~o ngh~ da d~ng ··-·-·-·

43

V

.,., t ~0
K Ien

"t XaffiQ

h""

"'t d';./"
Ql hQC t"
~p SUO
ul •••••••••••••••••••••••••••••••..

52


lchudng 3:

Thtjc tr~ng va mqt s6 khuyen nghj d6i vdi
ehinh sach dao t.o ogu6n nhan ltjc trong b6i
eanh toan cAu hoa kinh te il Vi~t Nam ·····-··

I.

57

Bo'i canh va thtfc tr~ng va'n d~ dao t~o ngu6n nhan ltfc
ciia

vi~t

nam trong tlidng quan v6'i cac ntioc khu vrfc ..•.•...

57

II. M9t vai khuye'n nghi do'i v6'i chinh sach dao t~o ngu6n
nhan ltfc trong bo'i canh toan cftu boa kinh te' d Vi~t Nam

tit kinh nghi~m ciia cac nli6'c trong khu vtfc ··-·-·-·-·-·-·-·-·-···
V"" l
net
UQn ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

84 -

Ph¥ llJ,C ................................................................................................................ .

86

tlzam kl?
zao ...........................................................................................

91

A

1

I

70

I'T"'[""
.~. az Zfll

-

MdDAU
Trong xu the' toan cffu hoa kinh te' di~n ra nhanh chong hi~n nay, ngudn nhan

l~tc du'<;1c xem nhu' la m(>t trong nhii'ng nhan tO' tl;lo nen sue mgnh sieu qu5c gia, c6 tinh
1uye't djnh trong qnh tranh kinh te' va thie't

l~p tr~t tV kinh

te' the' gidi mdi. Chi vdi

m(>t h;I'c lu'<;1ng lao d(>ng c6 cha't lu'<;1ng cao va c6 khii nang thich ung nhanh, cac qu6c
$ia mdi dap ung dtt<;1c cac yeu cffu

cu~ st,t phat tri€n va h(>i nh~p qu6c te'. Chie'n lu<;1c

hat tri€n ngu6n nhan lt,tc, do d6, trd thanh m(>t cu(>c dua tranh quye't li~t giua cac

t

udc tren the' gidi. Nhi€u qu6c gia da d~t con ngu'oi vao vi tri trung tam cua st,t phat

~ri€n va d€ ra cac chie'n ltt<;1c phat tri€n ngu6n nhan lt,tc nh5.m pht,Ic Vt,I t6t cac yeu cffu
fhat tri€n tru'dc m~t va lau dai

1

Trong vai th~p ky gffn day, m(>t sO' nude trong khu vt,tc da dl;lt dtt<;1c st,t phat

/tri€n thfrn ky, thu hut Sl,l' quan tam cua rftt nhi€u nha nghien CUu trong va ngoai nu'dc.
lc.ic cong trlnh nghien cuu v€ "S{t thtin ky Bong A " d€u nha'n ffil;lnh tdi vai tro cua

I

1ngu6n nhiin l{tc - m(>t ye'u t6 c6

/ch6 kern phat
1

. . .

y nghia quyet djnh trong vi~c

dtta cac nude nay til

tri~n. ngheo kh6, khan hiem v€ tai nguyen va ki~t qu~ sau chien tranh

trd thanh nhii'ng nude cong nghi~p moi, t(;lo ra st! tang tru'dng kinh te' cao va b€n

vii'ng, h(>i nh~p sau r(>ng vdi n€n kinh te' the' gidi.
Kinh nghi~m cho tha'y, st,t ca't canh va phat tri€n thanh cong cua ffiQt nu'dc la
g~n ch~t vdi chinh sach va chie'n lu'<;1c phat tri€n ngu6n nhan lt,tc. C6 th€ n6i toan b(>
1

i

bi quyet thanh cong cua m(>t qu6c gia xet de'n cimg, d€u n5.m trong m(>t chan

ly giiin

don: Chiln lufjc dao tf!,o va phat triin con ngrJUi

Tim hi€u kinh nghi~m cua the' gidi, suy nghi va lt,ta ch<;>n huang di cua Vi~t
Nam trong linh '-"l!C nay la m(>t va'n d€ ra't

cd

ban va cfrn thie't. Vl v~y, cac tac giii da

: ch<;>n d€ tai "Clzinlz sach dao tf!,O ngufln nhiin lf/c trong boz canh toan cdu hoa kinh
I

I

tt ciia ml)t so" mt(/c trong khu V{IC va huflng di ciia Vi?t Nam" d€ nghien CUu.

1


Ml;IC

dich cua d~ tai nay la: l.Gop phdn luQ,n giai vi tfnh khtieh quan, nhilng

ftie dl)ng eua

Xll

the' toan edu hoa kinh te', Va vai tr0 eua ngufln nhan life dfii v{/i Sl/

}hat triin trong bfii eanh toan ed.u hoa; 2. Phan tich nhilng bai h{Je kinh nghi?m
rong eh{nh saeh dao l{lO ngufln nhan lzje eua ml)t sJ nztfJe Va /anh thiJ trong khu Vzje
nhlim dtip ung yeu ed.u eua tie'n trinh toim ed.u hoa kinh tt; 3. Tren ed sd do, tim hiiu

thife tr{lng va neu len ml)t sfi' khuye'n nghi dfii vUi ehinh stieh dao t{lo ngufln nhan life
I

ld Viit Nam trong boz eanh toan edu hoa kinh te' hi?n nay
I

Ph:;tm vi nghien ctl'u cua d~ tai giOi h:;tn d khu v{ie Bong A, bao gflm Bong Biie

I

/A
I

va Bong Nam

A . £)~

tai tie'p

c~n va'n d~ dttoi g6c d9 kinh te' ehinh trj. Phttdng
,

cham chu d:;to trong vi~c phan tich va khao cuu ciia de tai Ia ton trQng hi~n thvc

1

: khach quan. Tren cd sd nhii'ng ho:;tt d<)ng

di~n ra trong th\}'c ti~n d m

lanh th6 trong khu v\}'c, tac gia khai quat thanh nhii'ng nguyen ly chung dE tll' d6 soi
I

1

I

rQi vao th\}'c ti~n cua Vi~t Nam, tlm ra nhii'ng hu'ong di dung d~n cho S\1' phat triEn (J
VietNam.
•

I
I
I

I
I
I

-- -I
I

I

~

2


Chuongl

'

,

~

,...,

TOAN CAU HOA KINH TE

VA VAN DE DAO T~O NGUON NHAN Ll}C
I.TOAN CAU HOA KINH TE- xu

THE HI:@:N THl)'C KHACH QUAN

1. Nhii'ng di)c tru'ng cd ban, tac d()ng va h~ qua ciia ciia qua trinh Toan cdu
I

1hoa kinh te'
1

I

l.l.Thuat mzil' Tolm cd.u hoa (gobalization) xufft hien lftn dftu tien vao nam
•

...

•

11961 va du'CJc sit dt:mg ph6 bie'n tu khmlng cu6i th~p nien 1980 trd l~i day. Thu~t ngii'
I

.

. .

nay khi dttCJc sit dt,mg trong linh vf!.c kinh te' c6 th€ du'CJc hi€u la qua trinh hinh thanh
va phat triln cac quan hf kinh te' vlllft qua bien gi{ti giila cac qufic gia, qua trinh lam
tiing slj tttdng tac va tuy thul)c ldn nhau v~ kinh te' giila cac mtflc thong qua slj gia
tiing cac lu5ng giao btu hang hoa va ngu5n l~tc, cung v{ti slj hinh thanh cac dinh
che: tff chz[c quoc ti nhlim qulzn lj cac hoq,t di)ng va giao dich kinh te' qurfc te:

Xu the toan du h6a kinh te' b~t ngu6n ttl Sf! phat tri€n va tinh chfft xa h(>i hoa
cua Ivc lucjng san xua't tren qui mo qu6c te'. Toan cftu hoa la san ph~m cua van minh
nhan lo~i va do d6 n6 la co h(>i d€ m<;>i qu6c gia don nh~n, tv nguy~n tham gia va -gop
SUC mlnh thuc dffy Sf! phat tri€n tren ph~m vi toan cftu .

Co thti xac dinh m(>t s6 n(>i dung va bitiu hi~n Cl,l th€ cua xu the' to~ncii'u hoa
kinh te' nhu' sau:
Thz[ nhiit, d6 la Sf! gia tang cua cac Iu6ng giao htu quo'c te' v~ thttong ·m~i,

dftu ttt, vo'n, cong ngh<$, dich v1,1, nhan cong ...
Thu hai, d6 la st,t hlnh thanh va phat tri€n cac thi tntCJng tho'ng nhfft tren

.-

ph~m vi khu Vf!.C Va toan CftU, cung VOi Sf! hlnh hanh Va tang _Cu'CJng cac dinh che' Va

co che' t6 chile d€ di~u chinh va quan ly cac ho~t d(>ng giao djch kinh te' qu6c te'

theo httong lam cho cac

ho~t

d(>ng nay ngay cang tv do hdn.

3


Thu ba, tu tinh tu'ong thu(>c ch~t che, cac n€n kinh te' quO'c gia bu(>c phai tham

'ia vao m(>t thi tntong the' gid1 thO'ng nhfft, m(>t ··san choi chung" blnh d~ng, bfft k~ d6

~a n€n kinh te' thu(>c tdnh d(> va xufft phat di~m phat tri~n nhu' th€ nao .
Thu tzt, trong n€n kinh te' to~m c~u. qu6c gia - dan t(>c khong con la chii th~ duy

~hfft CO vai tro cht§ djnh CaC chinh sach Va ho~t d(>ng kinh te, rna la Slf t6n t~i d6ng
I

thai ciia nhi€u chii

th~ c6 th~ dam nh~n vai tro nay m(>t each hii'u hi~u.

D?c bi~t, cac cong ty xuyen quifc gia voi ca'u true ho~t d(>ng theo mo hinh

I

I

r~ng lu'oi, ca:m nhanh - van phong d~i di~n

d tfft ca cac quO'c gia va khu vl)'c, tl! n6 da -

~a nhung te' bao ket nO'i n~n kinh te the gioi thanh m(>t h~ thO'ng toan cftu. Ngay nay,

ivai tinh each Ia cac

t~p doan kinh te'- tai chinh hung m~nh, c6 gia tQ tai san IOn hon

IGDP ciia nhi~u mtoc Ion, cac cong ty xuyen quO'c gia dang thl)'c sl)' la nhung d~o di~n

[va di~n vien chinh tren vfi dai kinh te the gioi .
Thu niim, trong n~n kinh te' toan cfiu h6a , xu huang lien ket quO'c te' du'<;1c dffy

nhanh hon bao gio he't.
1

Chinh tinh da d<,mg v€ cap d(> phat tri€n , sl! khac bi~t v~ cac d~c di~m dia :chinh tri va dia - kinh te', cling nhung anh hudng ciia cac d~c tinh van h6a - xa h(>i
I

dang lam cho cac hlnh thuc lien Ret kinh te' trd nen nhi~u ve va rfft phong phil v~ n(>i

:dung. St! lien ke't kinh te', xet tren m<;>i g6c d(>, giup cho cac n~n kinh te quO'c gia phat
huy du<;1c tO'i da l<;1i the so sanh ciia mlnh trong m(>t n~n kinh te' the' gioi tl! do va thO'ng.
nhfft.
I

I

I

:

voi nhung

d~c tntng tren, ro rang xu the' toan cftu h6a kinh te' dang md ra

/ nhi~u co h(>i cho m<;>i quO'c gia dan t(>c:
1

':"r-

Tru(Jc hit, tolm ciiu hoa kinh tl thuc dffy rfft nhanh Sl/ phat tri~n va xa h(>i h6a

CUa lrfc lu<;1ng san xufft, dl.ia l~i Slf tang trlidng cao cho n€n kinh te the gioi, d6ng thai
I

gop phftn chuy~n dich CO cffu kinh te the gioi theo hu'ong giam dfrn ty tr<;>ng CaC san

: phffm cong nghi¢p che' bie'n che' t~O va tang m~nh
I

I

I
I

I

4

cy

tr<;>ng cac nganh djch V\1, d~C


I

~i~t

Iii cac dich

v~

d\l'a viio cOng ngM mdi. Iliiy Iii tien

I·~
A xa-hA'
ltnen
cua mQt
Ql
?

I

,.

mol-

h'A

l~n

rt

d~

rift quan trQng cbo s\1' ph:it

'1..'

u:;il uvci

Tha hai, tolm cdu hoa kinh tl cfing thuc dffy slf truy~n ba va chuy~n giao tren

I

.

qui mo IOn nhii'ng thanh qua moi me, nhii'ng d()t pha sang t;;w v~ khoa h<;>c cong ngh~,
v~ t6 chile va quan ly' v~ san xua't va kinh doanh; du'a kie'n thuc va kinh nghi~m de'n

voi m<;>i qu6c gia dan t()c, voi tung gia dlnh, titng ca nhan, d<;>n dttong cho cac qu6c gia
1thl,l'c hi~n thanh cong cong cu()c cong nghi~p h6a - hi~n d:;ti h6a, chuy~n sang n~n
/kinh te' tri thuc
I

Tha ba, toim cdu hoa kinh tt con t:;to kha nang phat tri~n rut ng~n va mang l:;ti

nhii'ng ngu6n ll,l'c rat quan tr<;>ng, ra't cftn thie't cho cac nu'oc dang phat tri~n va chuy~n
d6, tu ngu6n v6n tu' ban hii'u hlnh de'n ngu6n tri thuc ' kinh nghi~m, ca v~ chie'n lu'<;1c

dai h:;tn va t6 chuc tie'n hanh, tren ca tftm vi mo qu6c gia cfing nhu' tftm vi mo cua cac
doanh nghi~p va
Thtt

fl(,

ca nhan

toim cflu hoa kinh tl thuc dffy cong CUQC cai each sau r()ng n~n kinh te'

cua m6i quoc gia d~ b~t kip va nang cao kha nang c:;tnh tranh trong n~n kinh te' the'
gioi. chi r6
tang, ye'u

vi tri hang dftu cua ye'u t6 chftt lu'<;1ng, ye'u t6 thoi gian, ye'u t6 gia tri gia

t6 khoa hQC - cong ngh~, ye'u t6 tri thuc va tri tU~ ... d~ CO SUC C:;tnh tranh Va

hi~u qua tren nhung thi tru'ong moi, d6i tac moi voi nhii'ng each thuc ho:;tt d()ng moi

Tha nam. toim cfiu hoa kinh tl thuc dfty sl,l' xich l:;ti gftn nhau
cua cac
dan t()c,
-

kjch thich cac Iuong va d:;tng giao htu, lam cho con ngu'oi d m<;>i chau h,lC ngay cang
hi~u nhau, n~m du'Qc tlnh hlnh c?p nh?t

d m<;>i nu'oc va theo d6 n6 gop phftn nang cao

dan tri Va Slf tl,l' kh~ng dinh cua cac dan tQC , cua mf>i con ngltoi

*
--

1.2. Qua trlnh toim cdu hoa kinh tt c6 nhii'ng tac d()ng he't sue sau s~c toi hftu
he't m<;>i m~t doi song kinh te'- chinh tti - xa h()i cua tung nltoc cfing nhu' cac m6i
quan h~ qu6c te'. Tuy nhien s\f danh gia tac d()ng nay la ra't khac nhau giii'a cac
nu'OC, nh6m nu'OC \'a cac nh6m xa hQi trong moi nu'OC, chu ye'u tuy thUQC VaO nh?n

5
I
I

I

'"·'


I
I

t~(tc

va lc;!i ich mil ho da ht!dng

ho~c

mi(t di trong qua trlnh nay. C6 thll de!

c~p

tdi

rhot v~ii tac dong cua qmi trlnh ioim cau hoa kinh tt trong llnh vue lao dong. viec
I

•

•

•

•

~

•

,

•

lam, thu nh~p va 6n djnh xa h<)i nhu sau:
I

a) Toan cDu hoa kinh tt vm van

dl vi?c lam va that nghi?p.

C6 nhung quan di~m khac nhau v~ tac d<)ng cua toan cfiu hoa kinh

t€ do'i voi

ya'n d~ vi~c lam
I

Nhilng ngztili pluin

I

doz toim cau hoa lo ng~i ding toan cfiu hoa se lam tang nguy

I

cd tha't nghi~p. th~m chi c6 y kie'n cho r~ng toan cffu hoa la nguyen nhan chinh gay ra
tlnh

/

tr~ng thi(t nghi~p gia tAng trong mi)t nt!Oc. Nhi1ng nglfili theo quan

u~n rh;:U

nhiif,

dii!m niiy

l~p

slf qnh tranh kh6c li~t trong qua trlnh toiin du hoa !am cho hang

lo~t doanh nghi~p g~p kh6 khan phai thu h~p san xua't, chuy~n d6i kinh doanh ho~c

pha san va ngung ho(,lt d<)ng, khie'n cho nhi~u nguoi ma't vi~c lam

T/zz{ lzai, CLing voi Slf phat tri~n cua toan cfru hoa , Slf gia tang cua cac

lu_~_!_l_g di
/chuy~n nhan c6ng giua cac nuoc cang lam cho nhil'ng nguoi lao d<)ng kern thu~n l:

/kern nang llfc, it d~i

truoc nguy cd b! mat

t~o ho~c kh6ng c6 di~u ki~n d~ tie'p c~n slf dao t~o ) dung

vi~c cho

nhil'ng nguoi c6 kha nang

c~nh

tranh cao hdn va ngay

cang kh6 khan dE kiem du
Thz£ ba, tlf do h6a thudng m~i va dffu tu t~o di~u ki~n lam gia tang cac lu6ng

1

I
1

1

dfiu

w ra

nuoc ngoai , va nhu v~y lam cho nhung nguoi lao d<)ng trong nuoc ma't bot

cd h<)i c6 vi~c lam . Nhi~u nguoi lao d<)ng

ch6ng toan cfiu hoa chia se quan diEm nay

d cac nuoc phat tri~n tham gia bi~u tinh


Nhilng ngztm img hi) tolm ctiu hod l~i cho r~ng to~m c~u hoa kinh te' khong
I

phai la nguyen nhan lam cho

n~n tha't nghi~p gia tiing , rna trai l~i gop ph~n t~o them

:nhi~u vi~c lam hon, bdi vl:
Thzl nhfft , qua trlnh nay thuc d~y sl! co ca'u l~i n@n kinh te' h<;1p ly han, nang
cao han nang ll!c qnh tranh va phat tri~n them nhi~u nganh - ITnh Vl!C moi, thu hut

lll!c lu'<;1ng lao d9ng vao nhii'ng nganh moi nay
I

I

_ Thzl hai, qua trlnh nay lam cho nhii'ng ngttoi lao d9ng c6 cd h9i kie'm dtt<;1c vi~c

I

lam phil h<;1p han voi nang ll!c va the' m~nh cua mlnh tren nhii'ng thi tru'ong qu6c gia

I

va qu6c te' nho tinh ·'lttu d9ng" ciia thi tntong r9ng IOn

I

Thzl ba, tl.f do h6a thu'ong m~i va dfru tu' lam cho vi~c sll' dl;lng cac ngu6n h,tc

1

I

hi~u qua va thuc dfiy Sl! tang tntdng kinh te' t6t hdn, giup tang ngan sach cho cac
chinh phu dftu tu' cho vi~c dao t~o, tai dao t~o va giup nguoi lao d9ng kie'm vi~c lam
thu~n

I

l<;1i hon

Ch_o den nay. de nghien cuu thtfc chung v~ va'n d~ nay chua kh£ng dinh du'~c

tinh thuyet phi,IC cua quan di~m cho r~ng toan cftu hoa la nguyen nhan trtfC tie'p lam
gia tang tlnh tr~ng thflt nghi~p d cac nu'oc. Tuy nhien, ding cfrn lttu y r~ng trong bO'i
canh toan cffu hoa c6 nhi~u nhan tO' gay ra ho~c lam trfrm trQng them tlnh tr~ng tha't
nghi~p

d cac nu'oc . Vi~c danh gia tac d<}ng cua toan cfru hoa d6i voi va'n d~ nay dn-

du'QC xem Xet trong m6i quan h~ t5ng th~ CUa nhi~u yeu tO' chinh tq - k.inh te- Xii hQi ,...

d m6i nuoc va nhi~u yeu tO' qu6c te' c6 lien quan

b) Tolm cdu hoti kinh te' vUi vffn dl thu nhqp, dm ~ffng va dn dfnh xii hi)i
Hfru het cac nha kinh te hi~n nay d~u cho r~ng toan cii'u hoti kinh te' khong
phai luc nao cling

la nguyen nhan cua ffiQi Sl! bfft 6n trong Xii hQi, Va bao hQ ffi~U dich

khong phai la doi sach thich h<;1p d~ giai quyet va'n d~ nay. Tuy nhien cilng khong

th~ bac bo dUQC r~ng XU the toan cftu hoa va tl! do h6a thttdng m~i - dfru tU se d~y
7


I

I

lnhanh slf thay d6i xii hQi, lam giiim slf 6n dinh v€

vi~c lilm, vii d

m(lt chitng mlfc nhift

ldinh c6 th~ khie'n cho vi tri tu'cJng dO'i cua nhung ngu'oi lao uqng c6

ky nang tha'p b!

I

1xa'u di. C6 nhii'ng ly do sau:
I

Thu nhat, to~m cftu h6a thuc dffy stf di chuy~n nhanh cua tu'ban, cong ngh~, tri

thuc kinh doanh ... nhttng lao d()ng thi l<;1i di chuy€n ra't it (C6 th~ nen m()t vai con sO':
Lu6ng dftu tu' trlfC tie'p tren the' giOi vao nam 1999 da tang ga'p 4,5 lftn so voi dong
I

1chay trung blnh hang nam trong giai do<;1n 1988 -1993, trong khi sO' ngttoi di cu' ttr
1nttoc nay sang nu'oc khac vao thoi di~m hi~n nay ciing chi tang trung blnh 2% m6i
nam, va moi chi chie'm 2,3% dan sO' the' gioi). Nhtt v~y lao d()ng hftu nhtt c6 xu httong
cO' djnh t(,li m()t nu'oc, trong khi cac ye'u tO' san xua't khac thl di chuy€n nhanh voi tO'c
d() ngay cang cao. Voi stf phat tri€n cua khoa hQcsan phftm- cong ngh~ moi rut ngan chu

ky

thu~t, ngay dmg ra doi nhi~u

ky san xua't va tieu thQ hang h6a, do d6 cac

co sd san xua"t cling di chuy€n nhanh tu nu'oc nay sang nttoc khac. Di~u nay ciing c6
nghia la lqi the' so sanh cua m()t quae gia luon bi d~t trong tr<;1ng thai d()ng. Trong thoi
•
I

d<;1i toan cau h6a. cac cong ty xuyen quae gia chQD lt!a nude a€ dau tu' chu khong c6

I

.

1 chuy~n ngttqc

l~i

. Vl

v~y

- - -

-

.

lao d()ng t<;1i cac nude cling luon bi d()ng va b! d~t trong ·tlnh

/ tr<;1ng ba't 6n djnh

I

Thi'l hai, thoi d<;li toan cau h6a di li~n voi St! phat tri€n cua cong ngh~ thong tin

I

I

va kinh te' tri thuc, lam cho thi trttong lao d()ng thay d6i Ion v~ chftt, trong d6_ngay

I

I

I
1

I

cang thie'u hl;lt lao d<)ng c6 trinh d() cao v~ cong ngh~ thong tin va tri thuc n6i chung,
trong khi lao dong gian don, lao dong khong dttqc tie"p c~n voi cong ngh~ thong tin thl
ngay cang dt.t thua. Lao d(>ng khong lanh

ngh~ khong phai chi ba't l<;1i trong co h(>i

I kie'm vi~c lam . SJ! cich bi~t v~ trlnh d9 giao dQc , tri thuc va kha nang tie'p c~n thong
tin giua hai nh6m lao d(>ng nay ngay cang lam tang khoang each v~ thu nh~p. Tt.t li~u
cua World Bank cho tha'y chenh l~ch ti~n lttdng cua gioi lao d()ng l~mh ngh~ va lao
d(>ng khong lanh ngh~ t<;li m<)t so nu'oc tren the' gioi tlt cuoi th~p nien 1980 de"n nay da
md r()ng dang k~.

8


Tuy nhien
O(;li

to~tn c~u

a day con c6 vffn d~ v~ kha nang thich ling ciia lao d(>ng trong thC1i

hoa . Cac ffi(;lng htdi an sinh xa h<)i, cac

cd

hQt giao dl;IC va dao

~0

c6

t~m quan trQng then cho't trong vi~c thlfc hi~n rnl;IC tieu nay. Giao dl;IC , dao t(;!O va
pao t(;!O l<;1i CO tac dl;lng nang cao kha nang d6i ph6 vdi slf thay d6i ciia cac ca nhan.

~l(>t ngu'C1i du'<;fc dao t(;lo to't luon giu cac ky nang ciia rnlnh d dinh cao thl it kha nang

pi mfft vi~c va CO nhi~U kha nang kie'rn dltQC Vi~c lam moi hc1n SO VOi ngu'CJi CO it ky
hang ho~c ky nang bi l~c h~u. Cac chinh sach kinh te' vi rna thich hfl;lng, tl! do h6a thi tru'C1ng lao d(>ng ... cilng t(;lo di~u ki~n thu~n lqi cho slf di~u chinh

nay.
*

I

2. St!lt!a chQn va di~u chinh chien lu'qc phat tri~n cua cac quO'c gia trong
I

hO'i canh toan c~u hoa

a) Phtit triin bin vilng

I

Phat tri€n b~n vil'ng kinh te'- xa h(>i la xu hudng n6i len k€ tu th~p

ky

80 do

· -tie'n trlnh toan du h6a- khu vl,l'c h6a dem l<;1i

I

Chie'n hl'Qe phlit tric!n b
d~t ra nhii'ng yeu du eao v
phat tri€n nhu': Sit d1;mg cac ngu6n l?tc mqt each c6 hi~u qua; Phat huy tot lqi tht so
sdnh cua dtlt nLt

l

'lsdn xutl't ngay dzng cao va s{zch; -Cdi thi~n mo[ truiJng; Bao dam an s{nh xihf)i; _Giam
bot tinh trgng bcz't binh dtlng va ph{m h6a xii hqi; Giu gin ban sdc dan t
h'
b;, h?· h
..
ten u'<;fc p at tnen en vung cung yeu cau cac quoc gta p at t am gta rQng

ltrlnhphCaht.:iiln ...

lhc1n va sau

.;t

A

;:,

,

A'

• •

A

s~c han vao h~ th5ng phan cong lao d(>ng quo'c te, vl khi d6 cac ngu6n

VOn con nguoi- tai nguyen thien nhien Va von V~t chfft se du'QC sii' dl;lng hQp ly va CO

lhi~u qua hdn. Sl,l' lie~ ke't kinh te qu6c te khong nhung to't cho slf tang tntdng rna con
I

tilt eho vi~e gi:ii quye't nhii'ng ni)i dung eilt ye'u khae ella sJ! phat tri6n b
xoa d6i giam ngheo, cai thi~n an sinh xa h()i, cai thi~n rnoi tntong v. v.
I

I

9


Xay dlfng co sd h~ tang va phat tri~n ngu6n nhan llfc b~ng cac bi~n phap nhtt
thu hut v6n dau tu. ke ho~ch h6a dan s6, md r9ng m~ng htoi y te' c9ng d6ng , d~y

r~nh giao

dt,IC va dao

t~O

V.V.

cling Ja nhii'ng nQi dung hqp thanh quan trQng CUa

Fhien htqc phat tri€n b~n vii'ng
I

c) Chuyin mc,znh sang nln kinh t( tri thuc
Duoi tac d9ng cua xu the' toan cau hoa kinh te' va CUQC each m~ng khoa hQC-

Ieong ngh~ moi. ll,tc lltqng san xua't phat tri~n cao dQ, trong d6 tri thuc khoa hQC cong

lngh~ va thong tin ngay cang d6ng vai tro to Ion d6i voi n~~ san xua't. Khai ni~m nln
fkinh te' tri thz?c du
ldi~n d(,lt m9t giai do(;ln phat tri~n moi trong tie'n b9 kinh te' cua loai ngu'oi, giai do~n
lma Slf phat

tri~n kinh te Se ngay cang pht,I thUQC chu ye'u VaO nhan t6 tri thuc, tri tu~

Iva thong tin.
:

f)~ tie'n de'n n~n kinh te' tri thuc thl trong chie'n h.tqc phat tri~n cua cac qu6c

lgia, di~m truoc he~ \·a chii ye'u la phat tri~n m9t each toan di~n nhan
lkhuye'n khich va 'coi duong nhan tai. N6i each khac, linh
I

vJ!cQ_~u

t6 con nguoi, la

tu_quantrc;mg nlla't

d~ thuc dfty n~n kinh te' tri thuc phat tri~n chinh Ia dau tu vao v6n con ngttoi. Ti~~

live khoa hQc - c6ng ngh~ va ngu6n nhan IJ!c dttqc dao t~o c6 tri thuc- se la the' m(,lnh
/k.hong gl thay the' duqc , g6p phan t(,lo l?p nang llfc qu6c gia trong qua trlnh C(,lnh
1

I

I

tranh -va h9i nh?p

c) Cdi each tlzi ch(, xac djnh lc,zi vai tro cua nha nztuc.
Qua trlnh to?in cau h6a thuc d~y vi~c cai each sau r9ng cac th~ che' kinh.te'xa h9i cua m6i quoc gia, rna ffiQt trong nhung n9i dung quan trQng nha't la xac djnh l(,li
vai tro eli a nha n uo.:
Duoi ap IJ!c ctia xu the' toan cau h6a va HNKTQT, ta't ca cac nttoc d~u phai
tie'n hanh di~u chinh chinh sach va cac ho~t dQng thlfc ti~n trong cac linh VlfC kinh te';
xa h9i va quan h~ !\..inh te' qu6c te' theo hu'ong tlf do h6a va md etta nhi~u hon. Thach
thuc nay d6i voi de nu'oc, nha't la cac nu'oc dang phat tri~n va cac nttoc chuy~n d6i tlt

10


.n~n kinh te t~p trung sang kinh te thi tntC1ng, hi het sue Ion. Cac nttoc nay khong

:nhii'ng ph:ii ctieu chlnh cd ca·u nbn lanh te· mil cOn phii thay d6i toiin bi) cd chi!' qu:ln

119 eli

b~ng m9t

cd che quan ly moi (tu quan ni~m den b9 may va phttdng thuc ho~t

d<)ng ); Cling nhl1 phai sll'a d6i, b6 sung h~ th6ng phap lu~t, cac thii h;lc hfmh chinh phap ly, cac qui dinh lien quan den chinh cac sach kinh te- xa h9i v.v. d€ bao dam
thJ!c hi~n dtt<;5c cac cam ket qu6c te va lam cho qua trlnh h9i nh~p dtta l~i hi~u qua
thiet tht!c d6i voi st! phat tri€n dfft nl1oc . Nhii'ng di~u chinh nhtt v~y thJ!c sJ! Ia nhii'ng
cai each quan trQng va doi hoi phai c6 thC1i gian d€ tht!c hi~n . Nhii'ng chi phi cho qua
trlnh cai each va di~u chinh n6i tren la het sue Ion , th~m chi cai gia phai tra c6 th€
het SUC tai h~i neu nhu' SJ! }J!a ChQn cac chinh sach, bi~n phap va bu'OC di khong phu
h<;jp d6i voi hoan canh Cl,l th€ CUa tung nu'OC tham gia VaO qua trlnh toan cftu h6a
The gioi trong tien trlnh toan cftu h6a kinh te da c6 nhii'ng tien b9 dang k€
trong vi~c cai each va cd cffu l~i cac thi tru'C1ng tai chinh va thu'ong m~i qu6c te, nhu'ng
l<:ti c6 it tien b9 hon trong cai each thi truC1ng lao d<)ng. N~n thfft nghi~p cao va dai

a phfrn IOn
1 cac nuoc tren the gioi. St! chuy€n sang n~n kinh te moi dt!a tren tri thuc va h9i nh~p
d~ng cling nhu' slf bfft blnh d~ng v~ thu nh~p dang c6 xu huang tang len

I

toiln ch tilt ye'u se bao gilm mi)t slf giim lien l\IC nhu cilu tltdng d6i vil: lao d()ng gi3.n

I

don. Nhii'ng nguC1i lao d<)ng gian don c6 nguy cd phai s6ng nhC1 vao tr<;5 cffp lau dai va

. b! Xa h<)i dao thcli ... Nhii'ng SJ! ding thfutg nay CO th€ de dQa tOi SJ!-C6 ket va tinh 6n
djnh ciia xa h9i .
Chinh sach xa h9i trong thC1i d~i toan cftu hoa, do d6, cftn pruli thiet ke I~i h~
tho'ng an toan xa h9i d€ nhi~u nguC1i lao d<)ng c6 kha nang thay d6i nhi~u lftn khong
nhii'ng cong vi~c rna th~m chi ca ngh~ nghi~p ciia mlnh. Cac h~ th6ng bao dam an

sinh xa h9i cftn phai linh ho~t va thich ling voi di~u ki~n chuy€n d6i cong vi~c tU h1c
vao dC1i cho de'n khi v~ hu'u. HQc t~p su6t doi se la vffn d~ cffn thiet d6i voi vi~c bao
dam r~ng nhii'ng nguC1i lao d<)ng v§n c6 th€ tiep t1,1c lam vi~c trong di~u ki~n moi.
Nha nuoc cffn phai xac dinh l~i vai tro ciia mlnh, tc;to di~u ki~n cho m6i ngi1C1i c6 th€

11


I

?am ding nhung ngu'oi lao d(>ng v~n c6 th~ tie'p tl;IC lam vi~c trong di~u ki~n mdi.
Nha nude cftn phai xac dinh lC;ti vai tro cua mlnh, tC;to di~u ki~n cho m6i nguoi c6 th~

~Q'ng va lam vi~c an toan hdn, tV chu hdn, sang tl;lO hdn, CO trach nhi~m Va hi~U qua

fa~ hdn.

d) HQi nh{jp tfch qtc vao nin kinh te'khu vifc va the' gifJi

Dudi tac d(>ng cua xu huang khu vvc h6a va toan cftu h6a, hftu he't cac qu6c
:gia tren the' gidi

d~u ]!fa chQn mO thll'c hQi nh~i> tich c\(c vito n~n kinh te' the' gidi di!

lphattri~n
I

I

Chie'n lu'qc h(>i nh~p qu6c te' tC;to

cd

h()i cho cac nude c6 kha nang tie'p c~n vdi

thi truong the gioi, voi nhung cong ngh~ hi~n dl;li, voi nhung thanh tvu moi trong-quan

lly, nho d6 CO Cd h(>i phat tri~n tang t6c Va rUt ngiin du'QC thoi gian cong

nghi~p h6a -

hi~n dl;li h6a dfft ml'oc. H(>i nh~p kinh te' khu vvc va toan cftu tl;lO di~u ki~n cho cac
I

qu6c gia ke't hqp t6t nha"t sue ffil;lnh dan t(>c voi sue ffil;lnh qu6e te'' phat huy du'QC n(>i

live va 'm<;>i tiem nang sang

t(fO,

d6ng thoi tranh thu du'QC t6i da cac ngu6n Ivc ben

I ngoiii ph11c V\1 cho phat trii!n.
I

Tom l:;li, tae d(>ng eua xu the' toan du hoa kinh te'_ d6i vdi vi~e dieu chinh va

llva ch<;>n chie'n lu'QC phat tri~n cua cac qu6c gia la ra't m~nh me va sau siic . Chi c6
qu6c gia nao thich ling nhanh nhl;ly VOi XU the' nay, tlm du'QC mo hlnh- chie'n lu'QC phat
I

I

I

tri~n phil hqp va v~n dl;lng sang tl;lO - e6 hi~u qua vao hoan canh Cl;l th~ cua nu'oc

mlnh thl moi co rh~ tang rruang va phat tri~n nhanh, cai rhi~n ducjc vi the cua _minh
trong n~n kinh te' the' gioi.

*

I

I

12
I

I

-r


II.

NGUON NHAN LCC VA VAN DE DAO
-

T~O NGUON NHAN L\!C

,

ITRONG BOI CANH TOAN CA U HOA KINH TE
I

I

1. Ngudn nhiin l~te va vai tro ciia no d6i vOi stt phat tri~n trong bO'i canh toan

c§u boa kinh te'

1.

1.1. Ngudn nhiin life la m('>t khai ni~m r('>ng, rna n('>i dung ctia n6 bao g6m hai

I

I

1

I

I

khia c~nh, tha nhat d6 la toan b('> kha nang ho~t d('>ng ctia lt!c lu'CJng lao d('>ng xa h('>i, tha
hai d6 Ia sue lao d9ng,

quan

kha nang, trlnh d('>, ky nang, y thuc ctia tung ca nhiin va m6i

h~ qua I~i giua cac ca nhiin d6. M~t thu hai ctia ngu6n nhan lt!c dang ngay cang

Gu'{jc quan tam va rfft c6

y nghia a6i voi St! phat tri~n kinh t~- xa h('>i, va chinh m~t nay

n6i len chfft lu'cjng ctia ngu6n nhiin lJ!c.
Vi~c

hlnh th~mh va t~o dt!ng ngu6n v6n nhiin l\fc ctia m6i ca nhiin chi "nh la qua

trinh thay d6i chat lu'cjng CUa SUC lao d('>ng. Qua trlnh nay chu ye"u do trlnh GQ giao dl,lC,
kinh nghi~m, sue khoe va dinh dttong quye't djnh. Ngu6n v6n nhiin lJ!e du'CJc t~o ra qua
qua trlnh dffu tu' vao ngu6n nhftn l\fc, bao g6m dffu

tu'

VaO giao dl,lC - dao t~O Va tlf dao

tao. sue khoe va dinh duong ... Giua cac m~t nay e6 tinh b6 sung lfrn nhau ra't eao.
Vffn d~ Plzat triin ngudn nhan l~te effn hi~u theo hai nghia. Xet til g6c d9 m('>t
·dat nuoc, d6 la qua rrlnh t~o dt!ng m{)t l\fc lu'cjng lao d('>ng nang d('>ng, e6 ky nang va sti'
dl,lng l\fc lu'CJng nay m('>t each c6

hi~u

qua; Con xet til g6c d('> ca nhan, d6 la

vi~c

nang

: cao ky niing, ni!ng h,tc himh di)ng va chlft lttqng cui)c s6ng nhilm nil.ng cao niing suilt lao
I

ct9ng va thu nh~p.
M('>t each ro rang hon, c6 th~ n6i phat triin ngudn nhiin life la cac ho~t d('>ng

I

I

nh"ttm nang cao va khuye'n khich Sl! dong g6p v~ kie"n thuc va th~ l\fc ctia ngu'C1i lao

: di)ng

nh~m dip Ung t6t hdn cho nhu c~u sin xuilt vil phat triin. Kie'n thUc c6 dtt<_!c nh(!

qua trlnh dao t~o va tie"p thu kinh nghi~m, trong khi d6 th~ lt!c c6 du'du'Ong. ren luy~n than th~ va cham s6c y te'. Nhu' v~y pluit triin ngudn nhiin life bao
g6m cac qua trlnh nhu' phat tri~n giao dl,le, tie'p thu kinh nghi~m, tang cu'C1ng th~ lt!c, ke"
ho~ch h6a dan so, tang ngu6n v6n xa h('>i v.v.

13

·

Trong qua trlnh phat tri€n ngu6n nhan hfc, giao d~;~c va dao t{ZO Ia m()t kenh c6

1vai tro
I

I

d~c bi~t. C6 th~ n6i giav dl;lc va ciao t~o la ye'u

t6 n€n tang ciia phat tri€n

ngu6n nhan hfc. Giao dl;lc va dao tc;to kh6ng chi g6p ph~n nang cao trlnh d9 nhan ltfc,
rna con d6ng g6p

YaO

vi~c nang cao tfft ca. cac qua trlnh neu tren trong vi~c phat tri€n

ngu6n nhan ltfc.
Diw tq,o ngu6n nhiin lr,fc Ia khai ni~m htfp hon so vdi phat triin ngu6n nhcm
lTJc. Diw t{lo ngu6n nhiin l(tc la vi~c thong qua ht% th6ng giao dt,Ic - dao tc;to, trang bj

cho nguoi lao d(>ng nhung kie'n thlic, kinh nghit%m, ky nang c~n thie't nh~m dap ling
cac yeu c~u ciia cac hoc;tt d()ng thtfc ti~n.

*
1.2. Xu the' toim ctiu hoa kinh tt cung vdi stf xufft hit%n ciia nin kinh tt tri thuc
lam cho vai tro cua tri thlic d6i vdi Stf phat tri€n ngay cang gia tang mc;tnh me. Trong
bai canh hit%n d~i. ti~m nang kinh te' ciia m(>t nude truoc he't pht,I thu()c vao trlnh d()

khoa hQC & cong ngh~ CUa OUOC d6. Quae gia nao CO u'U the' trong linh VrfC nay se CO
u'U

the' trong ph at ::i& n kinh te' va nang cao vi the' cua mlnh tren tntong qu6c te'. Trinh

dQ khoa hQC & cong nght% CUa mot qu6c gia l(,li phl,l thUOC vao ngu6n nhan lrfc CUa
qu6c gia d6. Ngu6n nhan lrfc chfft h.tqng cao, do d6, trd thanh vii khi cc;tnh tranh c6t tii'
cua mf>i quae gia.

f)a

CO rfft nhi~u bai hQC thfft bc;ti khi mot ntl'dc si't dt,Ing cong_ngh~

ngoc;ti nh~p tien tie':-~ trong khi ti~m lrfc khoa hQC cong nght% trong nude COn non ye'u
(Srf ye'u kern the f:i~n d ch6 thie'u cac chuyen gia gioi v~ khoa hQC - cong nght% va
quan ly, thie'u d(>i :-~gtl ky thu~t vien va c6ng nhan lanh ngh~, va do v~y khong th€
ling dt,Ing duthanh m6i quan tarn hang d~u cua cac qu6c gia tren the' gioi.
Trong b6i c:inh toan c~u h6a kinh te', cac cong ty xuyen qutfc gia (TNCs) d6ng
mot vai tro n6i bi: vdi phttong thuc san xufft va tie'p c~n thi tru'ong toan c~u ciia
chung. Bi~n dang lU'U y Ia cac cong ty xuyen qu6c gia khong chi la hi~n than ciia cac

14


qua trlnh t6 chile san xufit - trao d6i - phan ph6i - tieu dung xuyen qu6c gia ' khong
I

chi Ul

bi~u hi~n () ca"p vi m6 cua cac qua trlnh kinh doanh qu6c te' vi

ffi\}C

tieu l<;Ji

nhu~n - thi phftn - doanh s6 va 6n dinh; rna cung voi tac d<)ng cua cac xu the' qu6c te'

khac ' b~ng nhi6u phu'ong thuc khac nhau, chung dang ngay cang c6 anh hu'dng de'n
cac lu~t choi ' th~m chi hlnh thanh va di6u tie't cac lu~t choi cling nhu' chinh sach kinh
te' cua nhi~u qu6c gia .
Trong b6i canh toan du h6a n~n kinh te' the' giOi, cac cong ty xuyen qu6c gia
dong m<)t vai tro n6i b~t nho phudng thuc san xufit va tie'p c~n thi tntong toan cftu .
Cac cong ty nay se dftu tu' vao qu6c gia- Hinh th6 nao c6 moi tru'ong th€ che' thu~n
1<;1i , c6 ngu6n nhan ll}'c khong chi re tu'dng d6i v~ gia lao d<)ng rna con c6 ti~m nang
tri tu~ va tay ngh~ thich h<;Jp ... E>6i voi cac nu'oc lq.c h~u, TNCs Ia d6i tac khong th€

thie'u du<;1c tren con dttong phat tri~n kinh te' va phat tri€n khoa hc;>c & cong ngh~. Voi
hlnh thai phan c6ng lao d<)ng qu6c te' moi, TNCs c6 th~ xay dl,l'ng hang loq.t cd sd san
xufit hit%n d:fi Ci cac nu'oc kern phat tri~n. TNCs se dftu tu' vao nu'oc nao c6 moi tntong
thti che thu~n lc;5i va c6 ngu6n nhan ltfc kh6ng chi re tu'dng d6i v~ gia lao d<)ng rna
con c6 ti~m nang tri tut%, tay ngh~ thich h<;1p . Vi v~y, khi h<)i nh~p vao qui dq.o phat
tri~n kinh te qu6c te' hi~n dq_i, d€ CO th€ t~IT dl}ng Cd h<)i phat tri€n nay, cac nu'OC

ngheo phai c6 san m<)t ngu6n nhan ll,l'c du'Qc dao tq.o chuyen mon t6t, co ky nang
ngh~ nghit%p cao va co du di~u ki~n_ d€ tiep nh~_n cac loq.i tri thuc cong ngh~ moi.

Khong CO ngu6n nhan 1\}'c chat lu'<;jng cao, cac nu'oc lq_c h~u Set\}' danh mat Cd hQi nay.
B6i voi cac nu'oc kern phat tri~n, ne'u nhu' ngu6n v6n tai chinh co th€ huy d<)ng du<;1c
I

I

I

phftn IOn tu ben ngoai thl ngu6n llfc con nguoi lq.i phai dlfa vao chinh kha nang ben
trong ctia qu6c gia do. Chi c6 phat huy t6i da n<)i ll}'c, voi m<)t ll,l'c Iu<;1ng lao d<)ng giau
ky nang va sang tq_o moi th\}'c hi~n du'QC kha nang Vu'Qt len d~ phat tri~n

I

-

I

I

Tom lq.i, trong b6i canh phat tri€n hi~n dq.i, ye'u t6 con nguoi luon dong vai tro
quye't djnh. N~n kinh te qu6c te' hi~n dq.i ngay cang dl,l'a tren l<;1i the phat tri€n chu

I

I

ye'u la tri tu~. Tri thuc va tri tu~ trd thanh d<)ng ll}'c moi cho s\}' phat tri€n ctia toan

I

15

~hlin lo~i. N~u

tnr&c day sg phat tri~n cua m<)t qu6c gia chu y~u dga vao cac ngufm

lh,rc nhtr tai nguyen lhien nhien, ngu6n
:··· thl trong giai

do~n hi~n

v6n tu bim, ngu6n lau d<)ng, thi tru6ng

nay chinh tri thtrc va tri

tu~ 1~

la nhan t6

tieu tht,~

quy~t djnh t~o

1nen SlJ thinh vugng, giau c6 cho rn<)t qu6c gia m<)t each vfrng ch~c, Hiu dai . Chi c6
1ngu6n h,tc tri tu~ rnoi c6 kha nang nang cao vi th~ kinh t~ va chinh tq cua ffiQi qu6c
I

gia. N~rn giu tri thuc, con ngttoi trd thanh y~u t6 quy~t djnh chi ph6i qua trlnh san

1

lxufit hi~n d~i. Ngu6n nhan h,tc dttc;1c dao t~o t6t, do d6, trd thanh tai san IOn nhfit cua
rn<)t qu6c gia, lath~ rn~nh kh6ng gl thay th~ du'c:Jc, gop ph~n t~o l~p nang lt!C cua rn<)t
qu6c gia trong qua trlnh qnh tranh va h<)i nh~p qu6c t~.

*
2. Van di dilO tc;o ngu6n nhan lrjc trong boz canh toan ctiu hoa
Xu the' toan ctiu hoa kinh tt c6 tac d<)ng nhi~u m~t va d~t ra nhung yeu c~u
moi d6i voi vi~c dao t~o ngu6n nhan lt,I'c (j cac qu6c gia
Th{c nhfz't, xu tht toan ctiu hoa kinh tt dmg v6i cuf)c each mc;ng khoa h{Jc -

cong ngh~ Jzi~n dqi dan dtn mf)t cuf)c each mqng vi dao tqo ngimh nghi trong xii
--

-

lu')i. Do do, cac quoc gia phai chua?n bj cho minh nhilng tiim lrjc lao df)ng dap ung

yeu ctiu cila mf)t h~ thfing nganh nghi m6i dang phat triin phil h(lp vUi xu tht thm
dc;i.
Trong n~n kinh t~ toan c~u hoa - kinh te tri thll'c, cac linh vtJc dich vt,~ tr_i thuc _
I

va xii' ly thong tin ngay c?mg md r<)ng, do d6 nhung cong nhan lam vi~c trong cac linh

I

Vt,I'C nay, tuc cong nhan cff triing, cling tang len trong t6ng lt,I'c lu'c;1ng lao d()ng, va s6

I

cong nhan cd xanh (nhung ngttoi san xufit trt,I'c tie'p) se ngay cang giam. S6lac;1ng

: cong nhan cd vang (nhung ngttoi lao d<)ng c6 trlnh d9
I

1

I

trCi thanh rn<)t ltJc lttc:Jng lao d<)ng dang k~. Xu the' chung la cong nhan cd triing va

cong nhan cd vang se

d~n

chie'm ty

~~

ap dao d6i _voi cong nhan cd xanh cong

nghi?p trong n~n kinh te' rnoi . Vi~c xay dt,I'ng d<)i ngli nhan lt,I'c c6 trlnh d<) khoa hQC,

I

I

I
I

I
I

I

I

I

d~i hQc) cling ngay cang tang,_

16


cong ngh~ va nang cao tO' chit van h6a - khoa hQC - cong ngh~ CUa Ca dan tQC, do do,
'
1a mQt yeu cau cap oacr1.
A

A

_::.

,._,

1

...

11

Trong bO'i canh toan du hoa kinh te', cac qu6c gia con phai httdng de'n vi~c
dao t<;1o nhii'ng con ngttai thich ling vdi thai d<;1i c<;1nh tranh 6 <;1t va kh6c li~t d~ phat
tri~n. Vi~c dao t<;1o m<)t the' h~ mdi cac doanh nhan - nhii'ng ngu'ai lao d<)ng c6 tri thU'c

- khoa hQc - cong

ngh~ hi~n

d<;1i, tri thuc - nang h,tc kinh doanh - nang h,tc qnh tranh

d~ dftn d~ t doanh nghi~p danh phftn th~ng trong CUQC C<;lnh tranh kinh te' trong Va

ngoai nu'dc, phai la ffil;lC tieu CO ban trong chfnh sach giao dl;lC - dao t<;lO cua CclC quo'c
gia trong bO'i canh toan cfru hoa.

Tha hai, dztm tac dl)ng cua xu tht toim ctiu hod kinh t{, vi?c diw tq,o nguDn

nhan lz.tc ctin phai dzt(lc dtiu tzt pluit triin theo ml)t phztdng cham mm, do Ia dao tiJ,o
tlutiJng xuyen - dao tq,o sufft diJi.

I
1

Do sl,I' thay d6i nhanh chong cua khoa hQC cong ngh~ va do tinh linh ho<;lt ghe
gdm cua thi tntong rao dd~ bi l<;1c h~u. Vi v~y, giao dl,lc & dao t<;1o phai trCJ thanh m<)t nhu du su6t doi cua con

ngu'ai . Giao dl;lC & dao t<;lO piliii khuyen khich ren luy~n tinh hoai nghi khoa hQC va
I

1

I

tinh tztdng dol ciia kitn thuc d6 cho phep thich nghi dfr y du hon, nhanh hon vdi nhii'ng

nhan tO' mdi.
Trong thai d<;1i khoa hQc- cong ngh~ va toan cfru hoa kinh te, ngttoi lao-d<)ng
phai lam vi~c vdi nhii'ng ky thu~t mOi va nhii'ng cai mdi nay dang ngay cang tac d<)ng
nhi~u hon vao cong vi~c cua hQ. Giao dl;lC & dao t<;lO se lien quan de'n toan b<) CUQC

doi chu khong phai chi (J thai tu6i tre. Giao dl;lC ph6 thong va chuyen nghi~p phai
I

giup con ngttoi c6 th6 hQc thttong xuyen- hQc su6t doi, va giao d\lc phai chuffn bi cho
con ngttoi v~ n<)i dung va phttong phap d6 hQc thttong xuyen - hQc su6t doi. MQi

tu xa, hQc theo h(!
chinh qui hoi;ic khong chinh qui, phi chinh qui v~ ta't ca cac b<) mon - cac IInh Vl,I'C rna
ngttoi c6 th6 hQc trong nha trttong, hQc ban ngay, hQc ban dem, hQc

I

r

eo GIAO ouc vA 8~0

T/IO 1

lii\libNG 8H KINH TE TP HCI {< i
1

,

THU VI:EN

l

, .......... t}A2~.'1_j

17


ngttbi h<;>c quan tam. Giao d1,1c thttang xuyen phai bao dam nang cao trlnh d9 chuyen
mon va dao tqO l<;ti dQi ngli lao d(>ng trong n~n san XUfft Xa hQi, khong phi} thUQC vao
tdnh dq h<;>c va'n,ngh~ nghi~p, muc so'ng, thu nh~p hay chuc

VI}

.v.v . Nhung kie'n

thuc va ky nang ngh~ nghit%p se phai d6i moi va do GO doi hoi phai t1! hQC ffiQt each
thttang xuyen va c6 h~ tho'ng trong su6t cuqc dai. Ngttai ta c~n "hqc hoi di biet each
hqc m6'i .. , dE thu'ang xuyen thich nghi voi cac tri thuc khoa hQc va cong ngh~ moi.

H<;>c thu'ang xuyen - hQc su6t dai la d~c tntng co ban ciia m9t n~n giao dl}c dao t<;to d~n rnang tinh toan c~u. Vl the', h~ tho'ng dao t<;to cling phai dttqc thay the',
thay vl h~ tho'ng dao t<;to mtrong su6t dai ngu'ai . Phuong phap giao d1,1c & dao t<;to cling phai thay d6i rn9t each
can ban, toan

di~n.

Mo hlnh nha tru'ang dung phttong phap d<)c tho<;ti voi phu'ong thuc

giang d<;ty va hQC t~p thl;l d<)ng, nh6i nhet da trd nen I6i thai. Giao dl;IC & dao t<;tO
phai dttqc tie'n hanh va tie'p thu b~ng nhi~u each khac nhau, d6ng thai phai phat huy
Jong say me, ham thich hQC

Till( ba,

Xll

t~p

CUa ngttai hQC

tlze' toan cdu hod kinh tt va cul)c each mt;~ng khoa h{JC cong ngh?

lilm thay ddi ciin ban cdc phztdng ti?n, phztdng thuc diw tt;~o.

S\f ra doi cua Computer va Internet da lam cho nha tru'ang khong con giii' vai

tro d9c ton trong vi~c truy~n d<;tt tri thuc. Ngttai h<;>c se hQC du'QC cit nhi~u qua cac-phttong ti~n truy~n thong va Internet, va se nghe theo "nguiJi thay may di~n toan ".
8~c bi~t. Internet Ia m9t kenh sieu thong tin toan c~u, ke't n6i ngu6n tri thuc d~ tich ·

lUy cua toan nhan Io<;ti trong m9t m<;tng lttu thong nha't quan, vl v~y n6 phai dttqc sii'
dl;lng dE tie'p nh~n thong tin va nang cao tri thuc khoa hQc cong ngh~ cho ngttai lao
d<)ng.
Xu the' toan cau hoa doi hoi gi£io dl,lC-:.. dao t<;tO phai b~t d~u tit vi~c vi tinh h6a

nha tru'ang, va day chinh Ia khau d9t pha vao con dttC1ng phat tri~n. Vi~c ung d1,1ng va
I

phat

tri~n cilng ngM thOng tin trong giao d\lc- diio t~o se ~ora mQt bttdc chuy~n cd
18


'lban trong qua trlnh d6i moin<)i dung, chu'dng trlnh, phu'dng pha?p giang ~y, hQC t~p,
quan ly giao dt;IC ...

Vi~c

pho

c~p

may tinh trong tru'CJng h<;>c, pho

c~p

cong ngh~ thong

tin trong xa hQi d~ tie'n toi tlf d<)ng h6a, tin hQC h6a m<;>i qua trlnh san xuft"t Va dich Vl;l

I

hl d~c trung n6i b~t ciia giao dt;Ic & dao t(;lo trong xu the' toan cffu boa kinh te'. Bay
th1,l'c S\l' la CUQC each m(;lng trong giao dt;IC dao t(;lO

I

Tine tu, vifc si't dl)ng phd biln tie'ng Anh trong giao dZJc & dao tq,o liz m9t yeu
cilu th~tc te' mil ctic quffc gia phai hztfJng tUi trong thdi d{li toan ctiu hoa

I

-

Tie'ng Anh la ngon ngu toan du, thu tieng cua doanh nghi~p, cua chinh rq, cua
lngo(;li giao, la tieng

"m~ de" cua ngon ngu may tinh va Internet. St! ph6 bien cua

tieng Anh Ut s1,l' th~ t khong th~ phu nh~n, va trong thlfc te' tie'ng Anh Ia ngon ngu cua
toan cfiu h6a kinh te. Hi~n da co khoang 200 tri~u nguoi dang sii' dt;~ng tieng Anh nhu'

I

ngon ngu thu nhfft, 2/3 dan s6 the gioi dung nhu' ngon ngu thu hai, va 116 dan s6 the
gioi dang h<;>c tieng Anh. Theo dt! bao thl c6 khoang Yz dan s6 the gioi se it nhi~u
thong th~o tieng .-\nh vao truoc nam 2050
Muon h(>i nh~p kinh te the gioi, tham gia vao qua trinh toan cffu h6a thl phai
biet sit dt;Ing tieng.Anh. Vi~c d(;ly tieng Anh trong h~ th6ng giao dt;Ic thcri d(;li toan cffu--h6a phai g~n li~n voi d(;ly tin hQC Va ngu'Anh . Di nhien, vi~c ph6 bien tieng Anh trong giao dt;Ic & dao t;;to d cac qu6c gia
lkhong c6 nghia la lam suy giam v! the' cua tieng

m~ de. Cac hi~u quad~ chong l;;ti S\1'

l:;tm dt;Ing tieng Anh la c6 suy cho vi~c sii' dt;Ing tot tie'ng m~ de. Nhttng ngan ~h;}n
tie'ng Anh la di~u bfft kha thi, Ia l~p di trong xu the' toan cffu h6a hi~n nay

Thzc niim, xu lu!Ung thztdng m{li hoa quoc tt tro~g linh vifc gUio d'f#: & dilo t{lo
ngay cang phtit triin, ctic quffc gia c&n co dffi stich giam thiiu finh tr{lng "chay mall
I

chill xtim " trong b6) c4nh tolln cilu h6a.

19


Du mu6n hay khong ciing phiii thU'a nh~n ding, ngay nay giao dlfc & dao t~o
ngay cang c6 xu huang thu'ong m~i h6a qu6c te·. Trong d6 vi<%c du hQc mtoc ngoai, du
hQc t?i ch6 ... du'<;Jc coi Ia hanh d()ng xua"t khffu dich Vl;l giao dl;lc- dao t?o . Hang nam
kim ng?ch CUa ho?t d{)ng thu'ong m?i giao dl;IC lO?i nay tren the' gioi len d6n gffn 30 ty
USD, trong d6 ;'vly chie'm phfrn Ion nha"t, hon 7 ty USD I nam, tie'p sau la cac cu'C1ng

•

qu6c v~ giao dl;lc nhu' Phap, Due, Anh ...

Du hQc chinh la hlnh thuc nh~p khffu tri thuc khoa hQc cong ngh<% c6 hi<%u qua
cao cua cac qu6c gia dang phat tri~n. Tuy nhien, m()t va'n d~ d~it ra d6i voi giao dl;IC
& dao t?O CUa cac qu6c gia trong bo'i canh toan CftU h6a la tlnh t~ng nhii'ng ngu'Bi lao

d()ng c6 trlnh d<) cao (nhantai) rC1i bo t6 qu6c, di tlm vi<%c r6i s6ng trQn dC1i (J cac nude
phat tri~n. Trong so nay tru'oc he't phiii n6i de'n so' sinh vien di hQc (J nu'oc ngoai
nhung khong trd \·~ t6 qu6c. Trong vong hon 40 nam trCJ l~i day, con s6 nay da tang
ga"p 7 lftn, tu 245.000 nguC1i nam 1960 len 1,7 tri<%u nguC1i vao nam 2000, trong d6

Chau

A chie'm toi 44%.

C6 hi<%n tu
ki<%n Etm vi<%c to~. :uong cao, moi truC1ng song thu~n lL

do Chinh SaCh thu hut cha't xam CUa CaC niJ'OC phat tri~n. Vi V~Y CaC qu6c gia, d~C bi<%t
la cac qu6c gia dang phat tri~n, dn phiii c6 d6i sach nhfim giam thi~u tln'h tr?ng
"chay nao" tren b~ng nhi~u bi<%n phap, tll' kinh te' toi chinh tq, van h6a, phap lu~t, che'
tai ... Vi<%c chu d<)ng thlnh thanh cac m?ng luoi

~P

h-

Va cac nha khoa hQC CO cung ngu6n CQi dang lam vi<%c d nu'OC ngoai tham gia cac ho~t
d()ng nghien cliu. nr va"n, dao t?o ... vllhii'u hi<%u.

Th(t sau, trong xu tht toim cdu hoa kinh tt, h(lp ttic quffc tt trong linh

V{IC

dao

tr;w va sit dl;lng ngu6n nhan hfc ngay cang tr1J thanh hifn tzi{Jng phd biln

Trong boi d.nh toan cftu h6a kinh te' va du'oi tac d()ng ciia CUQC each m~ng

-.

khoa hQc - cong ngh~ hi<%n d?i, nhu cfru va kha nang thl!c hi<%n s1,1' h
20